RAM
New member
İhracatta yeni rekorlar kırıp Avrupa’nın Çin’i olmak isteyen Türkiye’nin artık bu amaç için iş sıhhati ve güvenliği, çocuk işçiliğiyle gayret, etraf muhafaza üzere alanlarda da adımlar atması gerekecek.
AB’nin en büyük iktisadı ve Türkiye’nin bir numaralı ticaret ortağı olan Almanya’da yürürlüğe girecek yeni yasa, Alman şirketlerini tedarik zincirlerindeki insan hakları ihlalleri, etrafa verilen ziyandan da sorumlu hale getiriyor.
Almanya, tedarik zincirini insan hakları ve çevreyi müdafaa standartlarını dikkate alarak bir daha şekillendirecek. Fotoğraf: Daniel Reinhardt/dpa/picture-alliance
1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek Alman Tedarik Zincirlerinde Durum Tespiti Yasası (LkSG) yalnızca Alman şirketlerini değil, bu şirketlerin ticari alaka içerisinde bulunan binlerce Türk işletmesini, Türkiye iktisadının performansını da etkileyecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tartışmalı iktisat siyasetleri, seçimler öncesinde artan siyasi tansiyon ve global iktisattaki çalkantılar niçiniyle büyük zorluklar yaşayan Türkiye’deki endüstrici ve üreticiler, bu yeni kurallara ahenk konusunda da çetin bir imtihanla karşı karşıya.
“Türkiye iktisadı için dönüm noktası”
Düşünce kuruluşu Avrupa Komşuluk Kurulu (ENC) Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, 1 Ocak itibariyle Türk-Alman ekonomik ilgilerinde başlayacak yeni periyodun, Türkiye iktisadı açısından değerli bir dönüm noktası olacağını söylemiş oldu.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Vesterbye, Almanya’da yürürlüğe girecek yeni yasanın hem Türkiye-Almanya ekonomik ilgilerinin geleceğini birebir vakitte Avrupa’nın bir daha şekillenmekte olan global tedarik zincirinde Türkiye’nin üstleneceği pozisyonu tayin edeceğine dikkat çekti.
Türkiye için Almanya ile ekonomik bağlantılar büyük değer taşıyor. AB’nin en büyük iktisadı olan Almanya, hala Türkiye’nin bir numaralı ticaret ortağı ve iki ülke içindeki ticaret hacmi 41 milyar euroyu aşıyor.
Avrupa Komşuluk Kurulu (ENC) Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için Almanya pazarının “hayati önem” taşıdığını, yürürlüğe gidecek maddeyi ve mümkün sonuçlarını gözardı edemeyeceğini kaydetti. Fotoğraf: Privat
Almanya hem de Türkiye’ye en çok yatırım yapan Avrupa ülkelerinden. Almanya’nın en kıymetli şirketleri Türkiye’de yatırımcı, Türkiye’de 7 bin 800’den çok Alman ya da Alman sermayeli Türk şirketi faaliyet gösteriyor, yüzbinlerce şahsa istihdam sağlıyorlar.
Ancak Türkiye, en değerli dış ticaret ortağı ile ekonomik ilgilerini geliştirmek, hatta mevcut olan ekonomik münasebetlerini koruma etmek istiyorsa, bu biçimde Almanya’da yürürlüğe girecek yasanın insan hakları ve etrafın korunması için öngördüğü standartlarına da uyması gerekecek.
Almanya’daki yeni yasa ne öngörüyor?
“Yasa, Alman şirketlerinin ekonomik ilgilerini, yatırımlarını, ticaretini, insan hakları ve etrafın korunması kurallarına, kriterlerine endeksliyor” diyen Versterbye, “Bu yasa aslında, AB üyelik müzakerelerinin ‘Yargı ve Temel Haklar’ başlıklı 23. Fasıl ile ‘Adalet, Özgürlük ve Güvenlik’ başlıklı 24. Fasılın yavaşça versiyonları” diye konuştu.
Alman Tedarik Zincirlerinde Durum Tespiti Yasası’nda (LkSG), Alman şirketlerinin tedarik zincirlerinde insan hakları ve etrafın korunması üzere alanlarda uymaları gereken kurallar ve standartlar sıralanıyor.
Çocuk emekçi çalıştırılmaması, iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uyulması, sendikal haklara hürmet ve hukuka muhalif bir biçimde taşınmaz mallara el konulmaması bunlardan kimileri. Tedarikçilerin, etnik köken, cinsiyet, siyasi görüş ve cinsel yönelim üzere niçinlerden ötürü ayrımcılık yapmama yasağına uymaları da gerekecek.
Alman şirketleri, tedarikçilerinin hava kirliliğine sebep olmamalarına itina göstermek zorunda.Fotoğraf: Getty Images/AFP/B. Kilic
Üretim süreçlerinde etrafın korunması, hava kirliliğine niçiniyet verilmemesi, toprağın ve su kaynaklarının kirletilmemesi ve atıkların etrafa ziyan verecek biçimde taşınmaması da maddede yer alan kararlardan.
Yasa birinci basamakta, idari merkezi Almanya’da bulunan ve 3 binden çok çalışanı olan işletmeleri kapsayacak. 2024 yılından itibaren ise Almanya’da bin ve daha fazla çalışanı olan işletmeler için geçerli olacak.
Yasada yer alan kararlara uymayan Alman şirketlerine, 8 milyon euroya kadar idari para cezaları uygulanabilecek. Yıllık cirosu 400 milyon euroyu aşan işletmeler ise toplam cirolarının yüzde 2’sine kadar ulaşacak para cezası ödemek durumunda kalabilecek. İhlalin ciddiyetine bağlı olarak şirketler kamu ihalelerinden de muaf tutulabilecek.
Alman yasası niye Türkiye’yi etkileyecek?
Yasanın getireceği yeni yükümlülükleri DW Türkçe’ye kıymetlendiren Avukat Emre Keki, “Bugüne kadar kıymetli olan üretilen malın kalitesi ve fiyatlaması üzere iktisadi kıstaslardı. Yasa ile birlikte artık yeni bir kıstas daha geliyor: Üretim süreçlerinde insan hakları ihlallerine, çevresel ihlallere niçiniyet vermemek” dedi.
Avukat Emre Keki, Alman şirketlerin insan hakları ve etraf kıstaslarına uyduğunu belgeleyemeyen Türk tedarikçilerle çalışamayacaklarını söylemiş olduFotoğraf: privat
Almanya’daki yeni yasa ile birlikte artık Alman şirketlerinin tedarik zincirlerindeki insan hakları ihlallerinden direkt sorumlu hale geldiğine işaret eden Keki, şöyleki devam etti:
“Bu, Alman şirketlerine tedarikçilerinin bu kıstaslara uyup uymadığına bakma ve bunlara uyan tedarikçilerle çalışma yükümlülüğü getiriyor. Üçüncü ülke tedarikçileri de bu niçinle kendilerini bu kıstaslara uyan bir iş ortağı olarak pozisyonlandırmak zorunda. Bu Türk şirketleri için de inanılmaz boyutta bir ahenk baskısı getirecek. Zira Alman şirketleri, bu maddedeki kıstaslara uyduğunu belgeleyemeyen bir tedarikçiyle çalışamayacak, şayet kimi ülkelerde sıkıntılar görüyorlarsa, kendilerine öteki alternatifler arayacaklardır.”
“Altyapı atağı olarak görülmeli”
Alman Ticaret Odası ile birlikte Türk tedarikçilerini bilgilendirme çalışmaları yürüttüklerini anlatan Keki, çalışan hakları bakımından Türkiye’de önemli dertler olduğunu, atılması gereken adımlar bulunduğunu söylemekle bir arada, bu standartları yakalamanın hiç de sıkıntı olmadığını vurguladı.
Enflasyonun yükseldiği, TL’nin kıymet kaybettiği Türkiye’de hayat pahalılığı artıyor.Fotoğraf: DesignIt/Zoonar/picture alliance
“Gerekli adımlar atıldığı takdirde Türkiye’den daha âlâ pozisyonda olabilecek üçüncü bir ülke de yok kanımca” diyen Emre Keki, “Bu standartlara ahengi, bir altyapı atağı olarak görmeniz gerekiyor. Çalışan haklarını epey da önemsemiyor olabilirsiniz lakin ‘Ben yarın malımı, hizmetimi nereye satacağım?’ diye düşündüğünüzde, rasyonel olan sizin bir an evvel bu kıstaslara ahenk sağlamaya çalışmanızdır. Zira Türkiye’nin ekonomik manada büyümesini, Avrupa pazarına daha fazla ihracat yaparak sağlayacaksanız, bu biçimde bu standartları, ihracatı artırmaya yönelik bir altyapı atağı olarak görmeniz gerekir.”
Küresel tedarik zincirinde üs olma maksadı suya düşebilir mi?
Avrupa ülkeleri, Koronavirüs salgını, Ukrayna savaşı, Çin ile artan rekabet niçiniyle tedarik zincirlerini bir daha yapılandırıyor. Türkiye, kuvvetli lojistik ve sanayi altyapısı ile bir daha şekillenen bu tedarik zincirinin merkez üssü olabilir. Nitelikli işgücü, coğrafik yakınlığı, Gümrük Birliği’nin bir modülü olması sebebiyle Türkiye aslında Avrupalı şirketler için ülkü bir pozisyonda.
Ancak insan hakları, çalışan hakları alanlarında devam eden problemler konusunda uzmanlar ihtarda bulunuyor.
Türkiye’de Suriyeli sığınmacı çocukların çalıştırılması sorun teşkil ediyor.Fotoğraf: Getty Images/C. McGrath
Özellikle birtakım dallarda yaygın kayıt dışılık, Suriyeli sığınmacıların kaçak olarak çalıştırılması ya da taban fiyatın altında ücretlendirilmeleri, çocuk personelliği, sendikal hakların tanınmasındaki eksiklikler, personel sıhhati ve güvenliği için kâfi tedbirlerin alınmaması, etrafın korunması için gerekli adımların atılmaması, bu husustaki ihlallere karşı düzenlenen protestolarda güvenlik güçlerinin uyguladıkları şiddet, dikkat çekilen meseleler içinde bulunuyor.
“Erdoğan muhtemel sonuçları gözardı edemez”
Alman yasasında, İnsan Hakları Kozmik Bildirgesi, Memleketler arası Çalışma Örgütü kontratları üzere, aslında Türkiye’nin de aslına bakarsan taraf olduğu milletlerarası mukavelelerde yer alan ve yerine getirmekle yükümlü olduğu insan hakları ve çalışan hakları standartları sıralanıyor.
Peki, son senelerda demokrasi, hukuk devleti ve temel haklarda büyük gerilemenin yaşandığı Türkiye’de insan hakları ve etrafın korunması için adım atabileceği beklentisi gerçekçi mi?
ENC Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için Almanya pazarının “hayati önem” taşıdığını, bu maddeyi ve mümkün sonuçlarını gözardı edemeyeceğini kaydetti.
ENC Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye iktisadını ayakta tutabilmek için insan hakları ve etraf kriterlerini gözetmek zorunda olduğunu kaydetti.Fotoğraf: Murat Cetinmuhurdar/Presidential Press Office/REUTERS
Versterbye, “Önümüzdeki yıl seçimlerin yapılması bekleniyor. Erdoğan, Almanya pazarına bağımlı. Ekonomiyi ayakta tutabilmesi için istese de istemese de bu kriterlerin yerine getirilmesine kıymet atfetmek durumunda. Aksi takdirde Türkiye’deki hak ihlalleri Alman mahkemelerine taşınacak, Alman yargıçlar, Türkiye’de yaşanan insan hakları ve etraf ihlalleri için Alman şirketlerini cezalandırabilecek. Bunu da Alman şirketleri göze almak istemeyecektir” görüşünü aktardı.
Alman mahkemelerinde yüzlerce dava açılabilir
Yürürlüğe girecek yeni yasa uyarınca, Türkiye üzere tedarikçi ülkelerde çalışan personeller, Almanya’daki sivil toplum kuruluşları ve sendikalar aracılığıyla, Alman mahkemelerinde davalar açılmasını sağlayabilecek.
Şimdiden, Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları ve baroları, bu yasa ile ilgili bilgilendirme, farkındalık oluşturma çalışmalarına başladı, sendikalar içinde da görüşmeler yürütülüyor.
Uzmanlar, Türkiye’de gerekli adımların atılmaması halinde bir kaç yıl ortasında Alman mahkemelerinde yüzlerce davanın açılabileceğine dikkat çekiyor.
“Alman şirketleri de ellerini taşın altına koymalı”
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucuları Dr. Pınar Kara ve Dr. Çiğdem Çımrın, bu alanda uzman iki hukukçu.
Yürüttükleri çalışmalarla, Almanya’da yürürlüğe girecek yasa hakkında Türkiye’de kamu kurumlarını, şirketleri ve sivil toplum kuruluşlarını bilgilendirme çalışmaları yürütüyorlar.
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucularından Dr. Çiğdem Çımrın, Türkiye’nin rekabetçi olabilmek için milletlerarası ticaretteki değişime ayak uydurması gerektiğine işaret etti. Fotoğraf: privat
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Dr. Çiğdem Çımrın, yaşanmakta olan değişim süreciyle ilgili farkındalık yaratmaya ve bir irtibat kanalı oluşturmaya çalıştıklarını anlatırken, “Bu alanlarda adımların atılması, milletlerarası ticarette Türkiye’nin ne kadar rekabetçi olup olmak istemediği ile ilgili bir konu” dedi.
Türkiye’deki kamu kurumlarının büyük bir kısmında bu bahsin ne kadar değerli olduğu konusunda bir farkındalık olduğunu söyleyen Çımrın, bilhassa mevzuat açısından gelişme kaydedildiğine dikkat çekerek, şunları kaydetti:
“Ben umutluyum, gelişme var ve bu aslına bakarsanız vakit alan bir müddetç. Şunu da vurgulamak lazım, Türkiye’de üretim yaptıran, mal alan Alman şirketlerinin de taşın altına ellerini koymaları, kendi tedarikçilerinin kapasitelerini güçlendirmeleri, onları teşvik etmeleri gerekiyor. Lakin nihayetinde, bu vizyon değişikliği, şirket, devlet ve sivil toplum aktörlerinin kolektif olarak, bir arada çalışarak, insan haklarına bakışta sağlayacakları değişim, fazlaca kıymetli ve heyecan verici.”
“Ülkelerinde gösterdikleri ihtimamı öteki ülkelerde de göstermeliler”
Dr. Pınar Kara ise, Almanya’da yürürlüğe girecek yasanın dünyada yaşanan değişimi yansıttığına dikkat çekerken, bu bahiste Fransa ve Hollanda üzere öteki Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde de misal kanunların yürürlükte olduğuna, AB’de de hususla ilgili bir direktif üzerinde görüşmelerin sürdüğüne işaret etti.
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucularından Dr. Pınar Kara, şirketlerin iktisadi bakımdan pek epeyce devletten daha kuvvetli hale geldiği günümüz dünyasında iş yapma metotlarının değişmesinin büyük ehemmiyet taşıdığını kaydetti.Fotoğraf: privat
“Bir dönüşüm sürecinden geçiliyor. Bundan daha sonra iş yapma yolunun hiç bir biçimde birebir kalmayacağı bir tabandan bahsediyoruz” diyen Kara, şirketlerin insan hakları alanındaki bu adımları artık memleketler arası rekabet için atmak zorunda olduklarını kaydetti.
Pınar Kara, şunları söylemiş oldu:
“Gelişmiş ülkelerde merkezleri bulunan şirketlere, kendi ülkelerinde gösterdikleri ihtimamı, faaliyette bulundukları başka ülkelerde de gösterme yükümlülüğü getiriliyor. Zira bu şirketler, etraf ve insan haklarına verilen ziyanlardan ötürü kendi ülkelerinde yapmadıklarını üçüncü dünya ülkelerinde yapıp, sorumlu tutulmaksızın işin ortasından sıyrılabiliyor, mağdurlar da gerçek ziyanlarının tazminine ulaşamıyorlar. Örneğin, Kanada’lı bir şirket, kendi ülkesinde yasak olan bir ölçüde siyanürün etrafa ve insanlara ziyan verdiğini bilmesine karşın, bir öteki ülkede bunu kullanmaktan çekinmiyor. Bu niçinle, pek epey şirketin iktisadi bakımdan pek fazlaca devletten daha kuvvetli hale geldiği günümüz dünyasında, bilhassa epey uluslu şirketlerin iş yapma yöntemlerinin değişmesi büyük değer taşıyor.”
AB’nin en büyük iktisadı ve Türkiye’nin bir numaralı ticaret ortağı olan Almanya’da yürürlüğe girecek yeni yasa, Alman şirketlerini tedarik zincirlerindeki insan hakları ihlalleri, etrafa verilen ziyandan da sorumlu hale getiriyor.
Almanya, tedarik zincirini insan hakları ve çevreyi müdafaa standartlarını dikkate alarak bir daha şekillendirecek. Fotoğraf: Daniel Reinhardt/dpa/picture-alliance
1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek Alman Tedarik Zincirlerinde Durum Tespiti Yasası (LkSG) yalnızca Alman şirketlerini değil, bu şirketlerin ticari alaka içerisinde bulunan binlerce Türk işletmesini, Türkiye iktisadının performansını da etkileyecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tartışmalı iktisat siyasetleri, seçimler öncesinde artan siyasi tansiyon ve global iktisattaki çalkantılar niçiniyle büyük zorluklar yaşayan Türkiye’deki endüstrici ve üreticiler, bu yeni kurallara ahenk konusunda da çetin bir imtihanla karşı karşıya.
“Türkiye iktisadı için dönüm noktası”
Düşünce kuruluşu Avrupa Komşuluk Kurulu (ENC) Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, 1 Ocak itibariyle Türk-Alman ekonomik ilgilerinde başlayacak yeni periyodun, Türkiye iktisadı açısından değerli bir dönüm noktası olacağını söylemiş oldu.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Vesterbye, Almanya’da yürürlüğe girecek yeni yasanın hem Türkiye-Almanya ekonomik ilgilerinin geleceğini birebir vakitte Avrupa’nın bir daha şekillenmekte olan global tedarik zincirinde Türkiye’nin üstleneceği pozisyonu tayin edeceğine dikkat çekti.
Türkiye için Almanya ile ekonomik bağlantılar büyük değer taşıyor. AB’nin en büyük iktisadı olan Almanya, hala Türkiye’nin bir numaralı ticaret ortağı ve iki ülke içindeki ticaret hacmi 41 milyar euroyu aşıyor.
Avrupa Komşuluk Kurulu (ENC) Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için Almanya pazarının “hayati önem” taşıdığını, yürürlüğe gidecek maddeyi ve mümkün sonuçlarını gözardı edemeyeceğini kaydetti. Fotoğraf: Privat
Almanya hem de Türkiye’ye en çok yatırım yapan Avrupa ülkelerinden. Almanya’nın en kıymetli şirketleri Türkiye’de yatırımcı, Türkiye’de 7 bin 800’den çok Alman ya da Alman sermayeli Türk şirketi faaliyet gösteriyor, yüzbinlerce şahsa istihdam sağlıyorlar.
Ancak Türkiye, en değerli dış ticaret ortağı ile ekonomik ilgilerini geliştirmek, hatta mevcut olan ekonomik münasebetlerini koruma etmek istiyorsa, bu biçimde Almanya’da yürürlüğe girecek yasanın insan hakları ve etrafın korunması için öngördüğü standartlarına da uyması gerekecek.
Almanya’daki yeni yasa ne öngörüyor?
“Yasa, Alman şirketlerinin ekonomik ilgilerini, yatırımlarını, ticaretini, insan hakları ve etrafın korunması kurallarına, kriterlerine endeksliyor” diyen Versterbye, “Bu yasa aslında, AB üyelik müzakerelerinin ‘Yargı ve Temel Haklar’ başlıklı 23. Fasıl ile ‘Adalet, Özgürlük ve Güvenlik’ başlıklı 24. Fasılın yavaşça versiyonları” diye konuştu.
Alman Tedarik Zincirlerinde Durum Tespiti Yasası’nda (LkSG), Alman şirketlerinin tedarik zincirlerinde insan hakları ve etrafın korunması üzere alanlarda uymaları gereken kurallar ve standartlar sıralanıyor.
Çocuk emekçi çalıştırılmaması, iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uyulması, sendikal haklara hürmet ve hukuka muhalif bir biçimde taşınmaz mallara el konulmaması bunlardan kimileri. Tedarikçilerin, etnik köken, cinsiyet, siyasi görüş ve cinsel yönelim üzere niçinlerden ötürü ayrımcılık yapmama yasağına uymaları da gerekecek.
Alman şirketleri, tedarikçilerinin hava kirliliğine sebep olmamalarına itina göstermek zorunda.Fotoğraf: Getty Images/AFP/B. Kilic
Üretim süreçlerinde etrafın korunması, hava kirliliğine niçiniyet verilmemesi, toprağın ve su kaynaklarının kirletilmemesi ve atıkların etrafa ziyan verecek biçimde taşınmaması da maddede yer alan kararlardan.
Yasa birinci basamakta, idari merkezi Almanya’da bulunan ve 3 binden çok çalışanı olan işletmeleri kapsayacak. 2024 yılından itibaren ise Almanya’da bin ve daha fazla çalışanı olan işletmeler için geçerli olacak.
Yasada yer alan kararlara uymayan Alman şirketlerine, 8 milyon euroya kadar idari para cezaları uygulanabilecek. Yıllık cirosu 400 milyon euroyu aşan işletmeler ise toplam cirolarının yüzde 2’sine kadar ulaşacak para cezası ödemek durumunda kalabilecek. İhlalin ciddiyetine bağlı olarak şirketler kamu ihalelerinden de muaf tutulabilecek.
Alman yasası niye Türkiye’yi etkileyecek?
Yasanın getireceği yeni yükümlülükleri DW Türkçe’ye kıymetlendiren Avukat Emre Keki, “Bugüne kadar kıymetli olan üretilen malın kalitesi ve fiyatlaması üzere iktisadi kıstaslardı. Yasa ile birlikte artık yeni bir kıstas daha geliyor: Üretim süreçlerinde insan hakları ihlallerine, çevresel ihlallere niçiniyet vermemek” dedi.
Avukat Emre Keki, Alman şirketlerin insan hakları ve etraf kıstaslarına uyduğunu belgeleyemeyen Türk tedarikçilerle çalışamayacaklarını söylemiş olduFotoğraf: privat
Almanya’daki yeni yasa ile birlikte artık Alman şirketlerinin tedarik zincirlerindeki insan hakları ihlallerinden direkt sorumlu hale geldiğine işaret eden Keki, şöyleki devam etti:
“Bu, Alman şirketlerine tedarikçilerinin bu kıstaslara uyup uymadığına bakma ve bunlara uyan tedarikçilerle çalışma yükümlülüğü getiriyor. Üçüncü ülke tedarikçileri de bu niçinle kendilerini bu kıstaslara uyan bir iş ortağı olarak pozisyonlandırmak zorunda. Bu Türk şirketleri için de inanılmaz boyutta bir ahenk baskısı getirecek. Zira Alman şirketleri, bu maddedeki kıstaslara uyduğunu belgeleyemeyen bir tedarikçiyle çalışamayacak, şayet kimi ülkelerde sıkıntılar görüyorlarsa, kendilerine öteki alternatifler arayacaklardır.”
“Altyapı atağı olarak görülmeli”
Alman Ticaret Odası ile birlikte Türk tedarikçilerini bilgilendirme çalışmaları yürüttüklerini anlatan Keki, çalışan hakları bakımından Türkiye’de önemli dertler olduğunu, atılması gereken adımlar bulunduğunu söylemekle bir arada, bu standartları yakalamanın hiç de sıkıntı olmadığını vurguladı.
Enflasyonun yükseldiği, TL’nin kıymet kaybettiği Türkiye’de hayat pahalılığı artıyor.Fotoğraf: DesignIt/Zoonar/picture alliance
“Gerekli adımlar atıldığı takdirde Türkiye’den daha âlâ pozisyonda olabilecek üçüncü bir ülke de yok kanımca” diyen Emre Keki, “Bu standartlara ahengi, bir altyapı atağı olarak görmeniz gerekiyor. Çalışan haklarını epey da önemsemiyor olabilirsiniz lakin ‘Ben yarın malımı, hizmetimi nereye satacağım?’ diye düşündüğünüzde, rasyonel olan sizin bir an evvel bu kıstaslara ahenk sağlamaya çalışmanızdır. Zira Türkiye’nin ekonomik manada büyümesini, Avrupa pazarına daha fazla ihracat yaparak sağlayacaksanız, bu biçimde bu standartları, ihracatı artırmaya yönelik bir altyapı atağı olarak görmeniz gerekir.”
Küresel tedarik zincirinde üs olma maksadı suya düşebilir mi?
Avrupa ülkeleri, Koronavirüs salgını, Ukrayna savaşı, Çin ile artan rekabet niçiniyle tedarik zincirlerini bir daha yapılandırıyor. Türkiye, kuvvetli lojistik ve sanayi altyapısı ile bir daha şekillenen bu tedarik zincirinin merkez üssü olabilir. Nitelikli işgücü, coğrafik yakınlığı, Gümrük Birliği’nin bir modülü olması sebebiyle Türkiye aslında Avrupalı şirketler için ülkü bir pozisyonda.
Ancak insan hakları, çalışan hakları alanlarında devam eden problemler konusunda uzmanlar ihtarda bulunuyor.
Türkiye’de Suriyeli sığınmacı çocukların çalıştırılması sorun teşkil ediyor.Fotoğraf: Getty Images/C. McGrath
Özellikle birtakım dallarda yaygın kayıt dışılık, Suriyeli sığınmacıların kaçak olarak çalıştırılması ya da taban fiyatın altında ücretlendirilmeleri, çocuk personelliği, sendikal hakların tanınmasındaki eksiklikler, personel sıhhati ve güvenliği için kâfi tedbirlerin alınmaması, etrafın korunması için gerekli adımların atılmaması, bu husustaki ihlallere karşı düzenlenen protestolarda güvenlik güçlerinin uyguladıkları şiddet, dikkat çekilen meseleler içinde bulunuyor.
“Erdoğan muhtemel sonuçları gözardı edemez”
Alman yasasında, İnsan Hakları Kozmik Bildirgesi, Memleketler arası Çalışma Örgütü kontratları üzere, aslında Türkiye’nin de aslına bakarsan taraf olduğu milletlerarası mukavelelerde yer alan ve yerine getirmekle yükümlü olduğu insan hakları ve çalışan hakları standartları sıralanıyor.
Peki, son senelerda demokrasi, hukuk devleti ve temel haklarda büyük gerilemenin yaşandığı Türkiye’de insan hakları ve etrafın korunması için adım atabileceği beklentisi gerçekçi mi?
ENC Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için Almanya pazarının “hayati önem” taşıdığını, bu maddeyi ve mümkün sonuçlarını gözardı edemeyeceğini kaydetti.
ENC Yöneticisi Samuel Doveri Versterbye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye iktisadını ayakta tutabilmek için insan hakları ve etraf kriterlerini gözetmek zorunda olduğunu kaydetti.Fotoğraf: Murat Cetinmuhurdar/Presidential Press Office/REUTERS
Versterbye, “Önümüzdeki yıl seçimlerin yapılması bekleniyor. Erdoğan, Almanya pazarına bağımlı. Ekonomiyi ayakta tutabilmesi için istese de istemese de bu kriterlerin yerine getirilmesine kıymet atfetmek durumunda. Aksi takdirde Türkiye’deki hak ihlalleri Alman mahkemelerine taşınacak, Alman yargıçlar, Türkiye’de yaşanan insan hakları ve etraf ihlalleri için Alman şirketlerini cezalandırabilecek. Bunu da Alman şirketleri göze almak istemeyecektir” görüşünü aktardı.
Alman mahkemelerinde yüzlerce dava açılabilir
Yürürlüğe girecek yeni yasa uyarınca, Türkiye üzere tedarikçi ülkelerde çalışan personeller, Almanya’daki sivil toplum kuruluşları ve sendikalar aracılığıyla, Alman mahkemelerinde davalar açılmasını sağlayabilecek.
Şimdiden, Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları ve baroları, bu yasa ile ilgili bilgilendirme, farkındalık oluşturma çalışmalarına başladı, sendikalar içinde da görüşmeler yürütülüyor.
Uzmanlar, Türkiye’de gerekli adımların atılmaması halinde bir kaç yıl ortasında Alman mahkemelerinde yüzlerce davanın açılabileceğine dikkat çekiyor.
“Alman şirketleri de ellerini taşın altına koymalı”
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucuları Dr. Pınar Kara ve Dr. Çiğdem Çımrın, bu alanda uzman iki hukukçu.
Yürüttükleri çalışmalarla, Almanya’da yürürlüğe girecek yasa hakkında Türkiye’de kamu kurumlarını, şirketleri ve sivil toplum kuruluşlarını bilgilendirme çalışmaları yürütüyorlar.
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucularından Dr. Çiğdem Çımrın, Türkiye’nin rekabetçi olabilmek için milletlerarası ticaretteki değişime ayak uydurması gerektiğine işaret etti. Fotoğraf: privat
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Dr. Çiğdem Çımrın, yaşanmakta olan değişim süreciyle ilgili farkındalık yaratmaya ve bir irtibat kanalı oluşturmaya çalıştıklarını anlatırken, “Bu alanlarda adımların atılması, milletlerarası ticarette Türkiye’nin ne kadar rekabetçi olup olmak istemediği ile ilgili bir konu” dedi.
Türkiye’deki kamu kurumlarının büyük bir kısmında bu bahsin ne kadar değerli olduğu konusunda bir farkındalık olduğunu söyleyen Çımrın, bilhassa mevzuat açısından gelişme kaydedildiğine dikkat çekerek, şunları kaydetti:
“Ben umutluyum, gelişme var ve bu aslına bakarsanız vakit alan bir müddetç. Şunu da vurgulamak lazım, Türkiye’de üretim yaptıran, mal alan Alman şirketlerinin de taşın altına ellerini koymaları, kendi tedarikçilerinin kapasitelerini güçlendirmeleri, onları teşvik etmeleri gerekiyor. Lakin nihayetinde, bu vizyon değişikliği, şirket, devlet ve sivil toplum aktörlerinin kolektif olarak, bir arada çalışarak, insan haklarına bakışta sağlayacakları değişim, fazlaca kıymetli ve heyecan verici.”
“Ülkelerinde gösterdikleri ihtimamı öteki ülkelerde de göstermeliler”
Dr. Pınar Kara ise, Almanya’da yürürlüğe girecek yasanın dünyada yaşanan değişimi yansıttığına dikkat çekerken, bu bahiste Fransa ve Hollanda üzere öteki Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde de misal kanunların yürürlükte olduğuna, AB’de de hususla ilgili bir direktif üzerinde görüşmelerin sürdüğüne işaret etti.
İş Dünyası ve İnsan Hakları Derneği Minerva’nın eş kurucularından Dr. Pınar Kara, şirketlerin iktisadi bakımdan pek epeyce devletten daha kuvvetli hale geldiği günümüz dünyasında iş yapma metotlarının değişmesinin büyük ehemmiyet taşıdığını kaydetti.Fotoğraf: privat
“Bir dönüşüm sürecinden geçiliyor. Bundan daha sonra iş yapma yolunun hiç bir biçimde birebir kalmayacağı bir tabandan bahsediyoruz” diyen Kara, şirketlerin insan hakları alanındaki bu adımları artık memleketler arası rekabet için atmak zorunda olduklarını kaydetti.
Pınar Kara, şunları söylemiş oldu:
“Gelişmiş ülkelerde merkezleri bulunan şirketlere, kendi ülkelerinde gösterdikleri ihtimamı, faaliyette bulundukları başka ülkelerde de gösterme yükümlülüğü getiriliyor. Zira bu şirketler, etraf ve insan haklarına verilen ziyanlardan ötürü kendi ülkelerinde yapmadıklarını üçüncü dünya ülkelerinde yapıp, sorumlu tutulmaksızın işin ortasından sıyrılabiliyor, mağdurlar da gerçek ziyanlarının tazminine ulaşamıyorlar. Örneğin, Kanada’lı bir şirket, kendi ülkesinde yasak olan bir ölçüde siyanürün etrafa ve insanlara ziyan verdiğini bilmesine karşın, bir öteki ülkede bunu kullanmaktan çekinmiyor. Bu niçinle, pek epey şirketin iktisadi bakımdan pek fazlaca devletten daha kuvvetli hale geldiği günümüz dünyasında, bilhassa epey uluslu şirketlerin iş yapma yöntemlerinin değişmesi büyük değer taşıyor.”