Suriye: IŞİD sahiden geri dönebilir mi?

RAM

New member
Türkiye’nin Suriye’de yeni bir kara harekatı düzenlemesi beklenirken ABD’den bu biçimde bir operasyonun IŞİD’le çabaya ziyan vereceği uyarısı geldi. Salı günü yaptığı açıklamada Pentagon sözcüsü Patrick Ryder, Türkiye’nin muhtemel operasyonunun IŞİD’le gayrette elde edilen kazanımları “ciddi biçimde tehlikeye atacağını” söylemiş oldu. Çarşamba ise mevkidaşı Hulusi Akar’la telefonda görüşen ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, “Türkiye’nin Suriye’de yeni bir askeri operasyon düzenlemesine kuvvetli karşıtlığını” lisana getirdi.

Peki IŞİD’le çaba ne durumda? ABD idaresinin Ankara’ya itirazının altında ne yatıyor?

DW Türkçe’ye konuşan Washington Enstitüsü’nden terörle çaba uzmanı Devorah Margolin’e nazaran IŞİD hala Suriye’nin orta ve kuzeydoğusunda etkin.

“Sadece 2022’de Suriye’deki 251 saldırıyı üstlendiler” diyen Margolin, Ocak ayında IŞİD’in Haseke hapishanesinde tutuklu üyelerini kaçırmak için düzenlediği baskına dikkat çekti. Suriye Demokratik Güçleri (SDG) denetimindeki hapishanede 3000 kadar IŞİD’li tutuluyordu. Baskın kararı çıkan çatışmada yüzlerce kişi öldü. Hapishane Türkiye hududuna yaklaşık 80 kilometre arada.

SDG’nin evvelari değişiyor

SDG’nin ana gövdesini ise Türkiye’nin PKK’nın uzantısı olarak gördüğü ve terör örgütü kabul ettiği YPG oluşturuyor. “Eğer Türkiye, Kürtlerin denetimindeki alanlara saldırırsa SDG evvelarini değiştirmek zorunda kalacaktır” diyen Margolin, IŞİD tutuklularının bulunduğu tesisleri koruyan güçlerin öbür yerlere kaydırılması durumunda kelam konusu hapishane ve kampların yeni baskınlara karşı savunmasız kalacağını savundu.

Margolin’e göre bu senaryo halihazırda yaşanıyor:

“Türkiye’nin devam eden hava hücumları, SDG ve ABD’nin ortak devriyelerinin sayısında azalmaya yol açtı. Muhtemel sonuçlarını şimdiden görüyoruz. SDG güçlerini kaydırdığı için daha az devriye yapılıyor.”

SDG kumandanı Mazlum Abdi, “Türkiye’nin hava taarruzları yüzünden ABD liderliğindeki koalisyon ile sürdürdükleri IŞİD aykırısı operasyonları durdurduklarını” söylemişti. Pentagon sözcüsü Ryder da Salı günü SDG devriyeleri sınırlandırdığından kendilerinin iştirakinin da azaldığını açıklamıştı.

ABD askeri Suriye’de ne yapıyor?

Amerikan ordusunun Suriye’nin kuzeyindeki topraklarda 900 kadar asker bulundurduğu biliniyor. DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada Washington merkezli fikir kuruluşu Atlantic Council’den Thomas Warrick, bu birliklerin temel misyonuna ait “Temelde SDG’lilere eğitim ve teknik dayanak sağlıyorlar. Öncelikleri SDG ile münasebetleri geliştirmek. IŞİD’e karşı çatışmalara dahil olmuyorlar” değerlendirmesini yaptı.

bir daha de ABD güçleri geçtiğimiz aylarda kimileri Türk askerinin denetimindeki bölgeler ortasında olmak üzere IŞİD önderlerinin yakalanmasına yönelik operasyonlardüzenledi.

Bu ortada bölgede yalnızca asker değil, Amerikalı sivil işçi de bulunuyor. ABD iç güvenlik ve dışişleri bakanlıklarında çeşitli vazifeler yapmış olan Warrick, “ABD’li diplomatlar SDG’li yetkililerle temas halinde, bölgeye giderek görüşmeler yürütüyorlar. Misal biçimde insani yardım programları için de gidip gelenler var. Bunlar SDG ile değil, mahallî yardım kümeleriyle irtibat halinde” dedi.

ABD’nin hafta ortasında diplomatlar dahil bölgedeki sivil işçisini Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi’nin başşehri Erbil’e tahliye ettiği sav edilmişti. Bu gelişmeye dair Warrick, “Askeri tehdit var ise siviller bölgeden çıkarılmış olabilir. ABD’nin isteyeceği son şey bir Amerikalı sivil ya da askerin Türkiye tarafının ateşiyle ölmesi olur. Bu Türkiye’nin de çıkarına olmaz” yorumunu yaptı.

Fotoğraf: Darko Bandic/AP Photo/picture alliance

IŞID tehdidi niye bitmiyor?

senelerdır süren hava hücumları ve örgüt önderlerine yönelik nokta atışı operasyonlara karşın IŞİD tehdidi ortadan kalkmış değil. Uzmanlara bakılırsa, Avrupa başta olmak üzere Batılı ülkelerin siyasetleri bunda rol oynuyor.

Thomas Warrick, “IŞİD bölgesel denetimini kaybetse de geri dönmeye çalışıyor. Muhakkak bir alanı denetim etmiyorlar lakin kuzeydoğu Suriye’de varlıkları sürüyor. Ağları, siviller üzerinde tesirleri var” dedi.

Temel sorun ise binlerce savaşçı ve yakınlarının tutulduğu hapishane ve kamplar. Warrick, “IŞID’li binlerce savaşçının eşleri ve çocukları SDG denetimindeki El-Hol kampında tutuluyor. Kamptaki çocukların radikalleşmeye devam ettiği tarafında farklı kaynakların raporları var. Birfazlaca ülke, bilhassa Avrupa’nın oradaki vatandaşlarını geri almakta isteksiz olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

“IŞİD’in geri dönebilme riski var” diye ekleyen Warrick, “Özellikle hapishanedeki üyelerini kaçırmakla ilgililer” görüşünü aktardı. Kamplardaki yabancı savaşçı ve yakınlarını kendi ülkelerinde hapsetmek için kâfi ispat bulamayan Avrupa ülkelerinin, geri alırlarsa “kısa müddette hür kalmalarından tasa ettiğini” söyleyen Warrick, “Bu yüzden SDG’nin onları Suriye’de tutmasını istiyorlar” dedi.

Hapishane ve gözaltı merkezlerinde aktifler

IŞİD’in SDG denetimindeki hapishane ve gözaltı merkezlerinde etkin olduğunu kaydeden Margolin de buralarda yaşanan ölümcül şiddet olaylarına ve bunun tesirlerine dikkat çekti. El-Hol’de sırf bu yıl en az 100 vefat hadisesi yaşandı. ABD ve ortaklarının IŞİD aksisi gayretlerinin yalnızca askeri operasyonlarla sonlu olmadığını kaydeden Margolin, “Bu uğraşlar, öbür ülkeleri vatandaşlarını geri almaya teşvik ederek kuzeydoğu Suriye’de gözaltında bulunan IŞİD’lilerin sayısını azaltmayı da içeriyor” dedi.