RAM
New member
Türkiye’de son günlerde asbest tehlikesine ait tartışmalar gündemde. Tartışmaların odağında ise Brezilya’dan söküm için İzmir-Aliağa’ya getirilecek “São Paulo” isimli eski savaş gemisi var. Lakin Türkiye’de asbest tehlikesi yalnızca bununla sonlu değil. İnşaat Mühendisleri Odası’na göre İstanbul’da kentsel dönüşümle yıkılan binaların en az dörtte birinde asbest var. Uzmanlar, kontrollerin artırılması konusunda uyarıyor.
Son derece kanserojen bir unsur olan asbest Türkiye’de 2010’dan itibaren yasaklandı. Lakin yasak öncesi yapılan inşaat projelerinde kullanıldığı için günümüzde bir fazlaca yapı asbest içeriyor. Değerli bir izolasyon gereci olan asbest, birtakım döşeme, duvar, tavan kaplamaları, yalıtım materyalleri, çatı ve cephe kaplamaları, pak ve atık su borularında yaygın biçimde bulunuyor.
2010 öncesi inşa edilen binalarda var
Bu da 2010 öncesi yapılan ve de kentsel dönüşüme giren daha eski binalardaki asbest tehlikesinin boyutlarını gözler önüne seriyor.
DW Türkçe’ye konuşan İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Füsun Sümer, “Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında ya da diğer yıkımlarda katil toz olarak isimlendirdiğimiz asbest havaya karışıyor ve hem çalışanlar tıpkı vakitte bölgede yaşayanlar tarafınca solunuyor” uyarısı yapıyor.
İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Füsun SümerFotoğraf: privat
Hangi binaların ne ölçüde asbestli gereç içerdiğine dair sistematik bir çalışma ise yok. Sümer’e göre bu, son senelerda sürat kazanan kentsel dönüşüm uygulamalarının halk sıhhatine verdiği ziyanı ölçülemez kılıyor.
Füsun Sümer, “İstanbul’da kentsel dönüşüm niçiniyle yıkılan binalarımızın yaklaşık yüzde 25’inde asbest atık bulundu. Şu anda 39 ilçe belediyemizden yalnızca yedi belediyenin bu hususta kontrol yaptığını düşünürsek ne kadar az yol aldığımızı da net bir biçimde görürüz” sözlerini kullanıyor.
Asbestin sıhhat ziyanları çoklukla buna maruz kalındıktan daha sonraki 10-20 yıllık süreçte ortaya çıkmaya başlıyor. Sigara içenlerde bu müddet daha da kısalıyor.
Akciğer ve gırtlak kanseri riski
DW Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sıhhati Kolu üyesi Dr. Ahmet Shalbukil, asbestin gırtlak (larinks) ve akciğer kanseri başta olmak üzere çeşitli kanserlere yol açtığı konusunda uyarıyor.
Eski binaların yıkımında epeyce büyük bir ölçüde asbestin atmosfere karıştığına işaret eden Shalbukil, bu asbestin teneffüs yoluyla insan bedenine ulaştığını söylüyor.
Dr. Ahmet Shalbukil, “Solunum yoluyla bedene alınan asbest lifleri akciğerlere ulaştıktan daha sonra akciğer dokusunda fibrozise yol açar ve bu teneffüs darlığı ile devam eden asbestozis dediğimiz bir hastalığa niye olur. Bu lifler ayrıyeten akciğerin üzerini döşeyen pilevra sarılımına ulaşır ve bu da mezotelyoma dediğimiz ve asbeste özgün bir kanser çeşidine yol açar” diyor.
Türkiye’de asbestin hudut kıymetleri ve bertaraf edilmesiyle ilgili yönetmelikler mevcut.
İlgili yönetmelikler kâfi mi?
Bu yönetmeliklere göre inşaat projelerinde yıkım öncesinde; asbest ölçümü ve risk değerlendirmesinin yapılması gerekiyor. Havadaki asbest oranı, yönetmelikçe belirlenmiş hudut kıymeti (havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik vakit yüklü ortalama kıymeti 0,1 lif/cm3’ü) geçerse patron tedbir almak zorunda.
Buna bakılırsa hudut bedeli aşan yerlere ikaz levhaları hazırlanması, çalışmanın asbest söküm uzmanı nezaretinde yapılması, asbestli tozun çalışma alanı dışına yayılmayacağı bir sistem kurulması ve çalışanların hami ekipman kullanımı üzere tedbirler alınması gerekiyor. Yıkım daha sonrasında ise asbestli gerecin sızdırmaz paketler ortasında taşınması ve öbür materyallerden farklı depolanması, asbestli atıkların ortasında asbest olduğu belirli olacak biçimde etiketlenip yönetmeliğe uygun biçimde bertaraf edilmesi isteniyor.
Ancak Sümer, binaların yıkımında gerekli önlemlerin alınıp alınmadığından ve yönetmeliklerin uygulanıp uygulanmadığından şüphelendikleri bir güvensizlik ortamı olduğunu vurguluyor.
Yeşil alanları tahrip etmeyen, tarihi dokuya ziyan vermeyen ve halkı yaşadıkları yerlerden sürgüne zorlamayan, kent planlarıyla uyumlu, toplumun karar süreçlerine katıldığı, halk sıhhatini koruyan kentsel dönüşüm projelerini desteklediklerini belirten Sümer, “Yalnızca asbest konusunda değil, her türlü yıkım ve inşaat faaliyetlerinde yönetmeliklerin açıkça söz ettiği önlemlerin alınmasını sağlamak vilayet ve ilçe belediyelerinin, ilgili bakanlıkların sorumluluğundadır” diyor.
Asbest içerme riski bulunan ortamların çalışma yönetmeliğinde tanım edilenlerle sonlu olduğuna dikkat çeken Sümer, “Yani, yasal düzenlemelerin günümüz pratikleri karşısında yetersiz kaldığını söylemek mümkün. Yürürlükteki yasa ve yönetmeliklerin çağdaş dünya normlarıyla uyumlu hale getirilmesi gerek” diye konuşuyor.
Sümer: Kontroller artırılmalı
Sümer’e nazaran, mevzuatın iyileştirilmesinin yanı sıra kontrollerin artırılması gerekiyor.
“Binaların nasıl yıkılacağı 1 Temmuz 2022’de yürürlüğe giren Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik’le belirlenmiş durumda fakat bu hususta tam bir denetimsizlik kelam konusu” diyen Sümer, yıkımların sıklıkla, ziyanlı hususlar ayrıştırıcı hiç bir sürece tabi tutulmadan, makineyle yapıldığını ve yıkım atıklarının üzerine sadece toz kalkmasın diye hortumla su tutmakla yetinildiğini vurguluyor.
Sümer, “Yerinde ayrıştırma ve gibisi çalışmalar ekseriyetle yapılmıyor. Yapılanlar ise sıklıkla hurda maliyeti niçiniyle sırf maddi çıkar için sıhhat ve güvenlik tedbirleri göz arkası edilerek yapılıyor” diye konuşuyor.
“Özel teknisyenler bakılırsav almalı”
“Asbeste maruziyetten 10-15 yıl daha sonra akciğer ve gırtlak kanseri tipi karşımıza çıkabilir” diyen Shalbukil’a nazaran de asbest riski olan binaların yıkımından evvel özel eğitim almış teknisyenler ve personeller tarafınca bu unsurdan arındırılması insan ve etraf sıhhati açısından değer taşıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) bakılırsa dünyada 125 milyon insanın her yıl asbest maruziyeti ile karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Shalbukil, “Ve bir daha Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran her yıl 100 bin kişi asbeste bağlı hastalıklar, yani mezotelyoma, akciğer kanseri, larinks kanseri üzere tablolar yüzünden hayatını yitiriyor” uyarısı yapıyor.
“Asbestli gemi niye geliyor?”
Sivil toplum kuruluşları ve etraf örgütlerinin, Brezilya’dan gelecek olan São Paulo gemisinin 600 ila 900 ton içinde asbest barındırdığını belirten açıklamaları geçen günlerde günlerde gündemi meşgul etmiş; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum “gemide 9 ton asbest” var diyerek riskli bir durum olmadığını tez etmişti.
Geminin sökümüyle ilgili kamuoyu tasasında yerinde bulan Füsun Sümer, “İnsan sıhhatine ve tabiata verdiği ziyanlar niçiniyle kullanması yasaklanan asbestli gemi ve gibisi araçların sökümü niye ülkemizde yapılıyor diye sormak gerekiyor” diyor.
Sümer, asbestin yalnızca gemi alanında kullanılmadığını belirterek, kentsel dönüşüm yıkım atıklarının etraf ve insan sıhhatine ziyan vermeden idaresine dair uygulama ve kontrollerle ilgili güzelleştirmenin koşul olduğunu vurguluyor.
Son derece kanserojen bir unsur olan asbest Türkiye’de 2010’dan itibaren yasaklandı. Lakin yasak öncesi yapılan inşaat projelerinde kullanıldığı için günümüzde bir fazlaca yapı asbest içeriyor. Değerli bir izolasyon gereci olan asbest, birtakım döşeme, duvar, tavan kaplamaları, yalıtım materyalleri, çatı ve cephe kaplamaları, pak ve atık su borularında yaygın biçimde bulunuyor.
2010 öncesi inşa edilen binalarda var
Bu da 2010 öncesi yapılan ve de kentsel dönüşüme giren daha eski binalardaki asbest tehlikesinin boyutlarını gözler önüne seriyor.
DW Türkçe’ye konuşan İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Füsun Sümer, “Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında ya da diğer yıkımlarda katil toz olarak isimlendirdiğimiz asbest havaya karışıyor ve hem çalışanlar tıpkı vakitte bölgede yaşayanlar tarafınca solunuyor” uyarısı yapıyor.
İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Füsun SümerFotoğraf: privat
Hangi binaların ne ölçüde asbestli gereç içerdiğine dair sistematik bir çalışma ise yok. Sümer’e göre bu, son senelerda sürat kazanan kentsel dönüşüm uygulamalarının halk sıhhatine verdiği ziyanı ölçülemez kılıyor.
Füsun Sümer, “İstanbul’da kentsel dönüşüm niçiniyle yıkılan binalarımızın yaklaşık yüzde 25’inde asbest atık bulundu. Şu anda 39 ilçe belediyemizden yalnızca yedi belediyenin bu hususta kontrol yaptığını düşünürsek ne kadar az yol aldığımızı da net bir biçimde görürüz” sözlerini kullanıyor.
Asbestin sıhhat ziyanları çoklukla buna maruz kalındıktan daha sonraki 10-20 yıllık süreçte ortaya çıkmaya başlıyor. Sigara içenlerde bu müddet daha da kısalıyor.
Akciğer ve gırtlak kanseri riski
DW Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sıhhati Kolu üyesi Dr. Ahmet Shalbukil, asbestin gırtlak (larinks) ve akciğer kanseri başta olmak üzere çeşitli kanserlere yol açtığı konusunda uyarıyor.
Eski binaların yıkımında epeyce büyük bir ölçüde asbestin atmosfere karıştığına işaret eden Shalbukil, bu asbestin teneffüs yoluyla insan bedenine ulaştığını söylüyor.
Dr. Ahmet Shalbukil, “Solunum yoluyla bedene alınan asbest lifleri akciğerlere ulaştıktan daha sonra akciğer dokusunda fibrozise yol açar ve bu teneffüs darlığı ile devam eden asbestozis dediğimiz bir hastalığa niye olur. Bu lifler ayrıyeten akciğerin üzerini döşeyen pilevra sarılımına ulaşır ve bu da mezotelyoma dediğimiz ve asbeste özgün bir kanser çeşidine yol açar” diyor.
Türkiye’de asbestin hudut kıymetleri ve bertaraf edilmesiyle ilgili yönetmelikler mevcut.
İlgili yönetmelikler kâfi mi?
Bu yönetmeliklere göre inşaat projelerinde yıkım öncesinde; asbest ölçümü ve risk değerlendirmesinin yapılması gerekiyor. Havadaki asbest oranı, yönetmelikçe belirlenmiş hudut kıymeti (havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik vakit yüklü ortalama kıymeti 0,1 lif/cm3’ü) geçerse patron tedbir almak zorunda.
Buna bakılırsa hudut bedeli aşan yerlere ikaz levhaları hazırlanması, çalışmanın asbest söküm uzmanı nezaretinde yapılması, asbestli tozun çalışma alanı dışına yayılmayacağı bir sistem kurulması ve çalışanların hami ekipman kullanımı üzere tedbirler alınması gerekiyor. Yıkım daha sonrasında ise asbestli gerecin sızdırmaz paketler ortasında taşınması ve öbür materyallerden farklı depolanması, asbestli atıkların ortasında asbest olduğu belirli olacak biçimde etiketlenip yönetmeliğe uygun biçimde bertaraf edilmesi isteniyor.
Ancak Sümer, binaların yıkımında gerekli önlemlerin alınıp alınmadığından ve yönetmeliklerin uygulanıp uygulanmadığından şüphelendikleri bir güvensizlik ortamı olduğunu vurguluyor.
Yeşil alanları tahrip etmeyen, tarihi dokuya ziyan vermeyen ve halkı yaşadıkları yerlerden sürgüne zorlamayan, kent planlarıyla uyumlu, toplumun karar süreçlerine katıldığı, halk sıhhatini koruyan kentsel dönüşüm projelerini desteklediklerini belirten Sümer, “Yalnızca asbest konusunda değil, her türlü yıkım ve inşaat faaliyetlerinde yönetmeliklerin açıkça söz ettiği önlemlerin alınmasını sağlamak vilayet ve ilçe belediyelerinin, ilgili bakanlıkların sorumluluğundadır” diyor.
Asbest içerme riski bulunan ortamların çalışma yönetmeliğinde tanım edilenlerle sonlu olduğuna dikkat çeken Sümer, “Yani, yasal düzenlemelerin günümüz pratikleri karşısında yetersiz kaldığını söylemek mümkün. Yürürlükteki yasa ve yönetmeliklerin çağdaş dünya normlarıyla uyumlu hale getirilmesi gerek” diye konuşuyor.
Sümer: Kontroller artırılmalı
Sümer’e nazaran, mevzuatın iyileştirilmesinin yanı sıra kontrollerin artırılması gerekiyor.
“Binaların nasıl yıkılacağı 1 Temmuz 2022’de yürürlüğe giren Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik’le belirlenmiş durumda fakat bu hususta tam bir denetimsizlik kelam konusu” diyen Sümer, yıkımların sıklıkla, ziyanlı hususlar ayrıştırıcı hiç bir sürece tabi tutulmadan, makineyle yapıldığını ve yıkım atıklarının üzerine sadece toz kalkmasın diye hortumla su tutmakla yetinildiğini vurguluyor.
Sümer, “Yerinde ayrıştırma ve gibisi çalışmalar ekseriyetle yapılmıyor. Yapılanlar ise sıklıkla hurda maliyeti niçiniyle sırf maddi çıkar için sıhhat ve güvenlik tedbirleri göz arkası edilerek yapılıyor” diye konuşuyor.
“Özel teknisyenler bakılırsav almalı”
“Asbeste maruziyetten 10-15 yıl daha sonra akciğer ve gırtlak kanseri tipi karşımıza çıkabilir” diyen Shalbukil’a nazaran de asbest riski olan binaların yıkımından evvel özel eğitim almış teknisyenler ve personeller tarafınca bu unsurdan arındırılması insan ve etraf sıhhati açısından değer taşıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) bakılırsa dünyada 125 milyon insanın her yıl asbest maruziyeti ile karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Shalbukil, “Ve bir daha Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran her yıl 100 bin kişi asbeste bağlı hastalıklar, yani mezotelyoma, akciğer kanseri, larinks kanseri üzere tablolar yüzünden hayatını yitiriyor” uyarısı yapıyor.
“Asbestli gemi niye geliyor?”
Sivil toplum kuruluşları ve etraf örgütlerinin, Brezilya’dan gelecek olan São Paulo gemisinin 600 ila 900 ton içinde asbest barındırdığını belirten açıklamaları geçen günlerde günlerde gündemi meşgul etmiş; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum “gemide 9 ton asbest” var diyerek riskli bir durum olmadığını tez etmişti.
Geminin sökümüyle ilgili kamuoyu tasasında yerinde bulan Füsun Sümer, “İnsan sıhhatine ve tabiata verdiği ziyanlar niçiniyle kullanması yasaklanan asbestli gemi ve gibisi araçların sökümü niye ülkemizde yapılıyor diye sormak gerekiyor” diyor.
Sümer, asbestin yalnızca gemi alanında kullanılmadığını belirterek, kentsel dönüşüm yıkım atıklarının etraf ve insan sıhhatine ziyan vermeden idaresine dair uygulama ve kontrollerle ilgili güzelleştirmenin koşul olduğunu vurguluyor.