RAM
New member
TBMM Genel Heyeti’nde önümüzdeki günlerde ele alınması beklenen “Dezenformasyon yasası” olarak bilinen Basın Kanunu ve Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifine basın örgütleri sansüre yol açacağı kanısıyla karşı çıkıyor. Alanda çalışan gazeteciler de düzenlemenin hem yeni soruşturma ve yargılamalara tıpkı vakitte oto sansüre yol açacağı sebebi öne sürülerek kaygılı.
Sosyal medya ve internet medyasında yapılacak yasal düzenlemeler uzun bir müddetdir Türkiye gündemindeydi. Aylardır AKP ve MHP tarafınca hazırlıkları sürdürülen yasanın içeriğinin ne olacağına dair iktidardan evvel rahatlatıcı açıklamalar gelse de teklifin Meclis’e sunulmasıyla birlikte tasalar arttı.
Basın örgütleri ve temsilcilerine nazaran internet medyasındaki çalışanların haklarının korunması ile ilgili kimi olumlu düzenlemelerin haricinde teklif hem basını tıpkı vakitte toplumsal medyayı denetim altına almayı hedefliyor.
Bu ortada teklifin bugün yapılması beklenilen Genel Şura görüşmeleri gelecek haftaya ertelendi. CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç toplumsal medya hesabından, “Basın Kanunu ile kimi kanunlarda değişiklik öngoren kanunun TBMM Genel Şura görüşmeleri teşebbüslerimiz kararı üzerinde parti kümelerinin daha fazla müzakere edilebilmesi için bu hafta ertelenmiştir” dedi.
Adalet Kurulu’nda geçtiğimiz hafta kabul edilen teklifin 29. hususu ile Türk Ceza Kanunu’na bir ek yapılıyor ve “halk içinde kaygı, endişe yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe karşıt bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli biçimde alenen yayan kimselerin 1 yıldan 3 yıla kadar mahpusla cezalandırılması” isteniyor.
İktidar milletvekilleri hususun savunması olarak bu konuların hepsinin birebir anda geçerli olması durumunda bir cürüm oluşabileceğini ileri sürürken, hukukçular ise birebir görüşte değil. Adalet Bakanlığı ve AKP Meclis kümesinin bu unsura aralıklı baktığı, hatta mahpus cezasını ağır bularak çıkartılmasını istediği kulislere yansıyan bilgiler. Lakin MHP ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın bu unsurda ısrarlı olduğu belirtiliyor.
Yasa teklifi protesto edildiFotoğraf: Gülsen Solaker/DW
Teklifin Adalet Kurulu’ndaki görüşmelerinde Yargıtay ismine görüşü istenen 8. Daire Üyesi Hakim İhsan Baştürk, “Ceza hukuku açısından hatalı ve cezada bellilik ilkesi” prestijiyle “sakıncalı” tespitini yapmıştı. Baştürk, ceza kararındaki “halk içinde kaygı, kaygı yaratmak saikiyle Türkiye’nin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe alışılmamış bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli olacak biçimde alenen yaymak kabahat olarak düzenlenmektedir” öne sürülen nedenini “muğlak” diyerek eleştirmişti.
Ceza hukukçuları da bu unsurun maddelerde olması aranan “belirlilik” prensibini çiğnediğini vurguluyor.
Gazetecilerden kalem bırakarak protesto
Gazeteciler de tartışmalı yasa teklifini protesto etmek için bir ortaya geldi.
Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, DİSK Basın-İş Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, KESK Haber-Sen, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu ve Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın davetiyle Ankara Ulus’taki Atatürk Anıtı önünde bir ortaya gelen gazeteciler yasa teklifinin geri çekilmesini talep etti.
Meslek örgütlerinin temsilcileri temsili olarak anıtın önüne kalemlerini bırakırken, başka yandan bu çeşit düzenlemelerin özgür basını susturamayacağına da dikkat çektiler.
Protesto aksiyonunu aslında TBMM’nin önünde yapmak istediklerini belirten Gazeteciler Cemiyeti Lideri Nazmi Alım, “Bizi Meclis’ten uzaklaştırarak sesimizin çıkmayacağını düşünüyorlar. Basın değil Ulus’a, Fizan’a sürülse sesini duyuracaktır” diye konuştu.
Bilgin tüm örgütler ismine okuduğu açıklamada, yasa teklifinin gazetecilere olumlu adım değil, “sansür” getirdiğini belirterek, “Sanmayın ki bizler dezenformasyonu önemsemiyoruz. Fakat bunun yolu maddedeki üzere mahpus cezasından geçmez. Maddede yazılı basının kapısına kilit vuracak hususlar var. Anadolu’daki gazeteler kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır” ihtarında bulundu.
Bu yasanın temel insan haklarına ve haberleşme özgürlüğüne de karşıt olduğunu söyleyen Alım, “Sadece gazetecilerin özgürlüğünü değil tüm toplumun özgürlüğünü engellemektedir. Bu yasa tüm toplumu yazmaktan, eleştirmekten alı koyacaktır. Toplumsal oto sansürü tüm ülkeye yayacaktır” dedi.
İstanbul’da da dün düzenlenen protestoda bu kanunla “medyada mevcut iktidarı ve iktidar partisini desteklemeyen her insanın” ve toplumsal medya kullanıcılarının amaç alındığına işaret edilmişti.
Gazeteciler protesto hedefiyle kalemlerini bıraktıFotoğraf: Gülsen Solaker/DW
Yasadaki muğlaklık gazetecileri endişelendiriyor
Peki alanda çalışan, kimi vakit iktidarın sert tenkitlerine yahut yargıda soruşturmalara maruz kalan gazeteciler yasa için ne düşünüyor?
Yasa teklifinden en epey kaygılı olan kesitlerin başında son periyotta fazlaca öne çıkan internet medyasında ya da belirli bir kuruma bağlı olmadan hür çalışanlar geliyor.
DW Türkçe’ye konuşan foto muhabiri Serdar Özsoy çalışmalarını farklı toplumsal medya mecralarında yayımladığını belirterek, “Kendimce oluşturduğum bu gelir modelini halkın dayanaklarıyla sağlıyorum. Bu yasa çıktıktan daha sonra muhtaçlık duyulan gerçek haberleri kendi mecralarımdan yayınlayamayacağım kaygım var. Beni en çok düşündüren ise yarın nelerle karşılaşacağız da bunu halka duyuramayacağız?” dedi.
Çok izlenen yayınlarını Patreon sistemiyle sürdüren tecrübeli gazeteci Ünsal Ünlü de yansılı. Ünlü, bu yasanın kabulünün akabinde “keyfi uygulamaların” başlayabileceğini belirterek, şu biçimde konuştu:
“Başımıza ne geleceğini bilmiyoruz, yalnızca başımıza gelebileceğin en kötüsünü biliyoruz. Benim daima savunduğum şey; gazeteci haber saklamaz, bir haber aldıysanız ve bunu söylüyor ya da yorumluyorsanız, örneğin benim yaptığım yayınlar her an durdurulabilir. Durdurulması demek yalnızca bir gazetecinin sesinin kısılması demek değil, bu maddeden yanlışsız haber alma hakkı ertelenen beşerler da etkilenecek.”
Ankara’nın tecrübeli gazetecilerinden Çiğdem Toker ise bundan daha sonra yalnızca haberciler için değil hem de örneğin enflasyon bilgilerini yayımlayan kurumlar/akademisyenler için de riskin artabileceğine dikkat çekiyor. Toker, “Bu yasa yürürlüğe girdikten daha sonra kaçınılmaz olarak bir oto sansür refleksi başlayabilir. Zira bu husus belgisiz kavramlarla dolu. Kamu barışı, kamu güvenliğinin bozulmasına kim nasıl karar verecek, kim tespit erecek?” diye konuştu.
Yargı alanındaki haberleriyle bilinen gazeteci Gökçer Tahincioğlu da bu maddeyle ilgili bütün gazetecilerin tıpkı korkuyu taşıdığını belirterek, Marmaris’te devam eden orman yangınları ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın yaptığı kamu tertibi ihtarını örnek veriyor. Tahincioğlu “Siz bu tıp ayrıntıları verdiğiniz, örneğin Orman Bakanlığı’nın verdiği bilgiler haricinde bir şey yazdığınız anda bir savcının ‘bizce o denli değil’ diyerek, muğlak bir biçimde açtığı soyut bir soruşturmayla mahpus cezası alabilirsiniz. Daima bir kılıç basın mensuplarının başının üzerinde olacak” tabirlerini kullandı.
Çok sayıda gazeteci yetiştiren Prof. Dr. Korkmaz Alemdar ise şöyleki konuştu:
“Bu yasa gazetecileri epeyce inançsız bir ortama sokacak. AKP’ye olan inanç esasen sonluydu, bugün artık adalet sisteminin da siyasi iktidara nazaran davrandığı bir ortamda güzele gitmeyen her haber gazeteciyi etkileyecek. Sansür, oto sansür ve daha sonra da şayet yetmezse gazetecileri yargı önüne çıkarmak alışkın olduğumuz bir bahis haline gelecek.”
Bu ortada CHP’nin maddeyi TBMM’de kabulü ve Cumhurbaşkanının onayının akabinde Anayasa Mahkemesi’ne taşıması da bekleniyor.
Sosyal medya ve internet medyasında yapılacak yasal düzenlemeler uzun bir müddetdir Türkiye gündemindeydi. Aylardır AKP ve MHP tarafınca hazırlıkları sürdürülen yasanın içeriğinin ne olacağına dair iktidardan evvel rahatlatıcı açıklamalar gelse de teklifin Meclis’e sunulmasıyla birlikte tasalar arttı.
Basın örgütleri ve temsilcilerine nazaran internet medyasındaki çalışanların haklarının korunması ile ilgili kimi olumlu düzenlemelerin haricinde teklif hem basını tıpkı vakitte toplumsal medyayı denetim altına almayı hedefliyor.
Bu ortada teklifin bugün yapılması beklenilen Genel Şura görüşmeleri gelecek haftaya ertelendi. CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç toplumsal medya hesabından, “Basın Kanunu ile kimi kanunlarda değişiklik öngoren kanunun TBMM Genel Şura görüşmeleri teşebbüslerimiz kararı üzerinde parti kümelerinin daha fazla müzakere edilebilmesi için bu hafta ertelenmiştir” dedi.
Adalet Kurulu’nda geçtiğimiz hafta kabul edilen teklifin 29. hususu ile Türk Ceza Kanunu’na bir ek yapılıyor ve “halk içinde kaygı, endişe yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe karşıt bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli biçimde alenen yayan kimselerin 1 yıldan 3 yıla kadar mahpusla cezalandırılması” isteniyor.
İktidar milletvekilleri hususun savunması olarak bu konuların hepsinin birebir anda geçerli olması durumunda bir cürüm oluşabileceğini ileri sürürken, hukukçular ise birebir görüşte değil. Adalet Bakanlığı ve AKP Meclis kümesinin bu unsura aralıklı baktığı, hatta mahpus cezasını ağır bularak çıkartılmasını istediği kulislere yansıyan bilgiler. Lakin MHP ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın bu unsurda ısrarlı olduğu belirtiliyor.
Yasa teklifi protesto edildiFotoğraf: Gülsen Solaker/DW
Teklifin Adalet Kurulu’ndaki görüşmelerinde Yargıtay ismine görüşü istenen 8. Daire Üyesi Hakim İhsan Baştürk, “Ceza hukuku açısından hatalı ve cezada bellilik ilkesi” prestijiyle “sakıncalı” tespitini yapmıştı. Baştürk, ceza kararındaki “halk içinde kaygı, kaygı yaratmak saikiyle Türkiye’nin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe alışılmamış bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli olacak biçimde alenen yaymak kabahat olarak düzenlenmektedir” öne sürülen nedenini “muğlak” diyerek eleştirmişti.
Ceza hukukçuları da bu unsurun maddelerde olması aranan “belirlilik” prensibini çiğnediğini vurguluyor.
Gazetecilerden kalem bırakarak protesto
Gazeteciler de tartışmalı yasa teklifini protesto etmek için bir ortaya geldi.
Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, DİSK Basın-İş Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, KESK Haber-Sen, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu ve Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın davetiyle Ankara Ulus’taki Atatürk Anıtı önünde bir ortaya gelen gazeteciler yasa teklifinin geri çekilmesini talep etti.
Meslek örgütlerinin temsilcileri temsili olarak anıtın önüne kalemlerini bırakırken, başka yandan bu çeşit düzenlemelerin özgür basını susturamayacağına da dikkat çektiler.
Protesto aksiyonunu aslında TBMM’nin önünde yapmak istediklerini belirten Gazeteciler Cemiyeti Lideri Nazmi Alım, “Bizi Meclis’ten uzaklaştırarak sesimizin çıkmayacağını düşünüyorlar. Basın değil Ulus’a, Fizan’a sürülse sesini duyuracaktır” diye konuştu.
Bilgin tüm örgütler ismine okuduğu açıklamada, yasa teklifinin gazetecilere olumlu adım değil, “sansür” getirdiğini belirterek, “Sanmayın ki bizler dezenformasyonu önemsemiyoruz. Fakat bunun yolu maddedeki üzere mahpus cezasından geçmez. Maddede yazılı basının kapısına kilit vuracak hususlar var. Anadolu’daki gazeteler kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır” ihtarında bulundu.
Bu yasanın temel insan haklarına ve haberleşme özgürlüğüne de karşıt olduğunu söyleyen Alım, “Sadece gazetecilerin özgürlüğünü değil tüm toplumun özgürlüğünü engellemektedir. Bu yasa tüm toplumu yazmaktan, eleştirmekten alı koyacaktır. Toplumsal oto sansürü tüm ülkeye yayacaktır” dedi.
İstanbul’da da dün düzenlenen protestoda bu kanunla “medyada mevcut iktidarı ve iktidar partisini desteklemeyen her insanın” ve toplumsal medya kullanıcılarının amaç alındığına işaret edilmişti.
Gazeteciler protesto hedefiyle kalemlerini bıraktıFotoğraf: Gülsen Solaker/DW
Yasadaki muğlaklık gazetecileri endişelendiriyor
Peki alanda çalışan, kimi vakit iktidarın sert tenkitlerine yahut yargıda soruşturmalara maruz kalan gazeteciler yasa için ne düşünüyor?
Yasa teklifinden en epey kaygılı olan kesitlerin başında son periyotta fazlaca öne çıkan internet medyasında ya da belirli bir kuruma bağlı olmadan hür çalışanlar geliyor.
DW Türkçe’ye konuşan foto muhabiri Serdar Özsoy çalışmalarını farklı toplumsal medya mecralarında yayımladığını belirterek, “Kendimce oluşturduğum bu gelir modelini halkın dayanaklarıyla sağlıyorum. Bu yasa çıktıktan daha sonra muhtaçlık duyulan gerçek haberleri kendi mecralarımdan yayınlayamayacağım kaygım var. Beni en çok düşündüren ise yarın nelerle karşılaşacağız da bunu halka duyuramayacağız?” dedi.
Çok izlenen yayınlarını Patreon sistemiyle sürdüren tecrübeli gazeteci Ünsal Ünlü de yansılı. Ünlü, bu yasanın kabulünün akabinde “keyfi uygulamaların” başlayabileceğini belirterek, şu biçimde konuştu:
“Başımıza ne geleceğini bilmiyoruz, yalnızca başımıza gelebileceğin en kötüsünü biliyoruz. Benim daima savunduğum şey; gazeteci haber saklamaz, bir haber aldıysanız ve bunu söylüyor ya da yorumluyorsanız, örneğin benim yaptığım yayınlar her an durdurulabilir. Durdurulması demek yalnızca bir gazetecinin sesinin kısılması demek değil, bu maddeden yanlışsız haber alma hakkı ertelenen beşerler da etkilenecek.”
Ankara’nın tecrübeli gazetecilerinden Çiğdem Toker ise bundan daha sonra yalnızca haberciler için değil hem de örneğin enflasyon bilgilerini yayımlayan kurumlar/akademisyenler için de riskin artabileceğine dikkat çekiyor. Toker, “Bu yasa yürürlüğe girdikten daha sonra kaçınılmaz olarak bir oto sansür refleksi başlayabilir. Zira bu husus belgisiz kavramlarla dolu. Kamu barışı, kamu güvenliğinin bozulmasına kim nasıl karar verecek, kim tespit erecek?” diye konuştu.
Yargı alanındaki haberleriyle bilinen gazeteci Gökçer Tahincioğlu da bu maddeyle ilgili bütün gazetecilerin tıpkı korkuyu taşıdığını belirterek, Marmaris’te devam eden orman yangınları ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın yaptığı kamu tertibi ihtarını örnek veriyor. Tahincioğlu “Siz bu tıp ayrıntıları verdiğiniz, örneğin Orman Bakanlığı’nın verdiği bilgiler haricinde bir şey yazdığınız anda bir savcının ‘bizce o denli değil’ diyerek, muğlak bir biçimde açtığı soyut bir soruşturmayla mahpus cezası alabilirsiniz. Daima bir kılıç basın mensuplarının başının üzerinde olacak” tabirlerini kullandı.
Çok sayıda gazeteci yetiştiren Prof. Dr. Korkmaz Alemdar ise şöyleki konuştu:
“Bu yasa gazetecileri epeyce inançsız bir ortama sokacak. AKP’ye olan inanç esasen sonluydu, bugün artık adalet sisteminin da siyasi iktidara nazaran davrandığı bir ortamda güzele gitmeyen her haber gazeteciyi etkileyecek. Sansür, oto sansür ve daha sonra da şayet yetmezse gazetecileri yargı önüne çıkarmak alışkın olduğumuz bir bahis haline gelecek.”
Bu ortada CHP’nin maddeyi TBMM’de kabulü ve Cumhurbaşkanının onayının akabinde Anayasa Mahkemesi’ne taşıması da bekleniyor.