RAM
New member
ABD’de yapılanara seçimlerde Cumhuriyetçi Parti birtakım kazanımlara ve Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu elde etmesine karşın beklediği performansı gösteremezken Senato’da hangi partinin üstünlük sağlayacağı ise çabucak hemen katılık kazanmadı.
ABD Kongresi’nin iki kanadının nasıl şekilleneceği dış siyaset evvelari ve bu kapsamda Türkiye ile de kurulacak münasebetler açısından değerli görülürken, Senato’da hangi partinin çoğunluğu sağlayacağının da Türkiye için değerli bir parametre olabileceği belirtiliyor.
ABD’de Senato’nun bir kısmının ve Temsilciler Meclisi’nin tamamının yenileneceği orta seçimlerde 100 üyeli Senato’nun yüzde 35’i ve 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamının bir daha seçilmesi için oy kullanıldı. Senato’daki çoğunluğu belirleyecek kritik eyaletlerden Georgia’da seçimler 6 Aralık’taki ikinci tipe kaldı.
“Kürtaj sonucu bayan seçmenleri mobilize etti”
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü Türkiye Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi Gönül Tol, orta seçimin birinci neticeleriyla ilgili DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, sonuçların çabucak hemen büsbütün netleşmediğine ve birkaç kritik eyalette oy sayımının devam ettiğine dikkat çekerek şunları söylüyor:
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü Türkiye Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi Gönül TolFotoğraf: privat
“İlk sonuçlar itibariyle kırmızı dalga denilen, Cumhuriyetçilerin Kongre’nin her iki kanadında da Demokratları açık orta yendiği fotoğraf gerçekleşmedi. Yani bir kırmızı dalga olmadı. Cumhuriyetçiler hâlâ hem Senato tıpkı vakitte Temsilciler Meclisi’ni ele geçirebilirler. Ancak beklenilenden çok daha az başarılı bir performans, Demokratlar da beklenilenden epey daha düzgün bir performans sergilediler.”
Tol, tarihe bakıldığında orta seçimlerde mevcut liderin partisinin kaybettiğini, bunun niçininin de liderin partisinin tabanının genelde orta seçimlerde sandığa gitmemesi olduğunu belirterek “Fakat bu yıl farklı olarak Anayasa Mahkemesi’nin aldığı kürtajı anayasal hak olmaktan çıkaran karar Demokrat tabanı bilhassa de bayan seçmen tabanını epeyce mobilize etti. Bu niçinle de epeyce önemli bir Demokrat seçmen kitlesi sandığa gitti” diyor.
Bu niçinle hayli kritik eyaletlerde Demokrat Parti’nin beklenilenden hayli daha güzel bir performans sergilediğini söyleyen Tol, ABD’nin eski Lideri Donald Trump’ın desteklediği adayların beklenilenden daha az bir muvaffakiyet göstermiş olmasının bu seçimin dikkat cazibeli bir öteki ögesi olduğunu vurguluyor.
Tol, bu konunun 2024 seçimlerine gidilirken Trump’ın Cumhuriyetçi Parti üzerinde ne kadar tesiri olacağını göstermesi açısından kıymetli olduğunu söz ederek, şimdiye kadar Trump’ın yanında duran birtakım değerli figürlerin eski lideri seçilemeyecek adayları desteklemekle ve partinin kazanabileceği eyaletlerde kaybetmesine sebep olmakla suçladığını hatırlatıyor.
Trump’ın dayanağıyla siyasete giren ve ABD’de katıldığı televizyon programlarıyla ünlenen Hekim Mehmet Öz, Pennsylvania eyaletinde senatörlük seçimini kaybetmişti.
Türkiye’ye F-16 satışı ne olacak?
Peki orta seçimin Türkiye açısından değeri ne ve mümkün ne üzere yansımaları olabilir?
Tol, Cumhuriyetçilerin Kongre’nin her iki kanadını da ele geçirmesi durumunda dahi Türkiye açısından epey dramatik bir siyaset değişikliği olmayacağını düşünüyor ve bunu şöyleki açıklıyor:
“Çünkü hem Senato’da hem Temsilciler Meclisi’nde ‘Türkiye’ye F-16 satmayalım’ diyen isimlerin bir daha Kongre’ye girdiğini ve seçimleri kazandığını gördük. O manada da ben hayli dramatik bir farklılık olmayacağını düşünüyorum Türkiye açısından.”
ABD Lideri Joe Biden Fotoğraf: Mandel Ngan/AFP
Türkiye Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması sebebiyle F-35 programından çıkarılması ve CAATSA olarak bilinen Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Gayret Yasası kapsamında yaptırıma uğramıştı. F-35 programından çıkarılmasının akabinde Türkiye ABD’li Lockheed Martin tarafınca üretilen 40 adet F-16 ve 79 adet F-16 modernizasyon kiti almak için ABD’ye başvurmuştu. İki ülke içindeki görüşmeler hala devam ediyor.
ABD Lideri Joe Biden’ın ve idarenin Türkiye’ye F-16 satışına takviye verdiği bilinirken, ABD’nin yabancı ülkelere silah satışı için gerekli olan Kongre onayında Türkiye açısından meşakkatler hala devam ediyordu. Bu niçinle Ankara orta seçim neticelerina başka değer vermekteydi.
Türkiye’ye F-16 satışına karşı çıkan isimlerin başında ise Demokrat Senatör Bob Menendez geliyor. Senato Dış Bağlar Kurulu Lideri olarak veto yetkisine sahip olduğu için F-16 satışı konusunda kilit pozisyonda olan Menendez en son toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada “Erdoğan bölgedeki saldırganlık kampanyasını durdurana kadar Türkiye’ye F-16 satışına karşı çıkmayı sürdüreceğini” belirtmişti.
Senato’dan çıkacak sonuç değerli
ABD seçim sistemi ve hukuku üzerine yüksek lisans yapan hukukçu Yunus Emre Erdölen ise Türkiye-ABD ilgilerinin bir ayağının Lider ile ilgiler öteki ayağının ise Kongre olduğunu anımsatarak, Biden seçildiğinden bu yana hem başkanlık hem Temsilciler Meclisi Demokratlarda olduğu için Türkiye’nin Demokratlar ve Biden ile konuşmasının büyük ölçüde kâfi olduğunu lakin bir daha de Ankara’nın Kongre ile bağlarını de öteki yandan devam ettirdiğini belirtiyor.
Biden’ın şimdiye kadar Menendez’in Türkiye’ye karşı sert muhalefetini bir ölçüde engelleyebildiğini söyleyen Erdölen, Senato’nun oluşumunun Türkiye için ehemmiyeti hakkında ise şu noktaya işaret ediyor:
“Senato’nun Cumhuriyetçilere geçmesi Türkiye için şu biçimde avantajlı olabilirdi. Senato’nun Dış Bağlar Kurul Lideri şayet Senato Cumhuriyetçilere geçerse değişeceği için, o koltuğa Türkiye’ye olumlu bakabilecek biri gelebilirdi. Lakin şu andaki sonuçlara bakılırsa Senato başa baş gidiyor. Bu yüzden Türkiye için en değerli parametre Senato’daki çoğunluğun değişip değişmemesi.”
Erdölen, yalnızca Senato’nun değil Cumhuriyetçilerin çoğunluğu ele geçirmesi yüksek mümkünlük olan Temsilciler Meclisi’nin de kıymetli olduğunu söyleyerek, kelamlarını şöyleki sürdürüyor:
“Kongre’nin bu kanadından da yasa tasarıları geçiyor ya da F-16’ları engelleyebilecek önergeler veriliyor. Ancak bu önergelerde geçmişte daima Demokratlar liderlik yaptı ve onlar biraz daha Türkiye’ye karşı olumsuz bir hal içerisinde. Bu niçinle bu cins problemlerde Cumhuriyetçilerin iki mecliste de bir tık güçlenmesi ve sayılarının artması Türkiye için olumlu olabilirdi. Lakin günün sonunda Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin bilhassa ölçülü bölümleri Türkiye konusunda tıpkı sayfada buluşabiliyor ve Beyaz Saray’ın tavrını çoklukla devam ettiriyorlar.”
ABD’nin eski Lideri Donald TrumpFotoğraf: Ricardo Arduengo/REUTERS
Yeni seçilen Trumpçı Kongre üyeleri
Erdölen, DW Türkçe’ye değerlendirmesinde orta seçimin Türkiye açısından tesir yaratabilecek bir diğer konusunu Trumpçı kongre üyeleri olarak gösteriyor.
Bu üyelerin şimdiye kadar dış siyaset deneyimi bulunmadığını söyleyen Erdölen, “Yeni seçilen genç radikal Trumpçı cumhuriyetçilerin Türkiye konusunda ne yapacağını hiç bilmiyoruz. Burada sahiden bu isimler epey sert bir İslamofobi ile Türkiye yalnızca Müslümanların yaşadığı bir ülke diye epeyce sert de olabilir ya da uzakta bir ülke olarak görüp hiç umursamayabilirler de. Bu büsbütün bilinmeyen bir sayfa” yorumu yapıyor.
Erdölen, Cumhuriyetçilerin istedikleri zaferi elde edememesinin akabinde Trump’ın 2024 seçimi için adaylığını koymasıyla ilgili sorunlar oluştuğunu da belirterek Trump’ın şimdiden eleştirilmeye başlandığını kaydediyor.
ABD Kongresi’nin iki kanadının nasıl şekilleneceği dış siyaset evvelari ve bu kapsamda Türkiye ile de kurulacak münasebetler açısından değerli görülürken, Senato’da hangi partinin çoğunluğu sağlayacağının da Türkiye için değerli bir parametre olabileceği belirtiliyor.
ABD’de Senato’nun bir kısmının ve Temsilciler Meclisi’nin tamamının yenileneceği orta seçimlerde 100 üyeli Senato’nun yüzde 35’i ve 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamının bir daha seçilmesi için oy kullanıldı. Senato’daki çoğunluğu belirleyecek kritik eyaletlerden Georgia’da seçimler 6 Aralık’taki ikinci tipe kaldı.
“Kürtaj sonucu bayan seçmenleri mobilize etti”
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü Türkiye Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi Gönül Tol, orta seçimin birinci neticeleriyla ilgili DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, sonuçların çabucak hemen büsbütün netleşmediğine ve birkaç kritik eyalette oy sayımının devam ettiğine dikkat çekerek şunları söylüyor:
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü Türkiye Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi Gönül TolFotoğraf: privat
“İlk sonuçlar itibariyle kırmızı dalga denilen, Cumhuriyetçilerin Kongre’nin her iki kanadında da Demokratları açık orta yendiği fotoğraf gerçekleşmedi. Yani bir kırmızı dalga olmadı. Cumhuriyetçiler hâlâ hem Senato tıpkı vakitte Temsilciler Meclisi’ni ele geçirebilirler. Ancak beklenilenden çok daha az başarılı bir performans, Demokratlar da beklenilenden epey daha düzgün bir performans sergilediler.”
Tol, tarihe bakıldığında orta seçimlerde mevcut liderin partisinin kaybettiğini, bunun niçininin de liderin partisinin tabanının genelde orta seçimlerde sandığa gitmemesi olduğunu belirterek “Fakat bu yıl farklı olarak Anayasa Mahkemesi’nin aldığı kürtajı anayasal hak olmaktan çıkaran karar Demokrat tabanı bilhassa de bayan seçmen tabanını epeyce mobilize etti. Bu niçinle de epeyce önemli bir Demokrat seçmen kitlesi sandığa gitti” diyor.
Bu niçinle hayli kritik eyaletlerde Demokrat Parti’nin beklenilenden hayli daha güzel bir performans sergilediğini söyleyen Tol, ABD’nin eski Lideri Donald Trump’ın desteklediği adayların beklenilenden daha az bir muvaffakiyet göstermiş olmasının bu seçimin dikkat cazibeli bir öteki ögesi olduğunu vurguluyor.
Tol, bu konunun 2024 seçimlerine gidilirken Trump’ın Cumhuriyetçi Parti üzerinde ne kadar tesiri olacağını göstermesi açısından kıymetli olduğunu söz ederek, şimdiye kadar Trump’ın yanında duran birtakım değerli figürlerin eski lideri seçilemeyecek adayları desteklemekle ve partinin kazanabileceği eyaletlerde kaybetmesine sebep olmakla suçladığını hatırlatıyor.
Trump’ın dayanağıyla siyasete giren ve ABD’de katıldığı televizyon programlarıyla ünlenen Hekim Mehmet Öz, Pennsylvania eyaletinde senatörlük seçimini kaybetmişti.
Türkiye’ye F-16 satışı ne olacak?
Peki orta seçimin Türkiye açısından değeri ne ve mümkün ne üzere yansımaları olabilir?
Tol, Cumhuriyetçilerin Kongre’nin her iki kanadını da ele geçirmesi durumunda dahi Türkiye açısından epey dramatik bir siyaset değişikliği olmayacağını düşünüyor ve bunu şöyleki açıklıyor:
“Çünkü hem Senato’da hem Temsilciler Meclisi’nde ‘Türkiye’ye F-16 satmayalım’ diyen isimlerin bir daha Kongre’ye girdiğini ve seçimleri kazandığını gördük. O manada da ben hayli dramatik bir farklılık olmayacağını düşünüyorum Türkiye açısından.”
ABD Lideri Joe Biden Fotoğraf: Mandel Ngan/AFP
Türkiye Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması sebebiyle F-35 programından çıkarılması ve CAATSA olarak bilinen Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Gayret Yasası kapsamında yaptırıma uğramıştı. F-35 programından çıkarılmasının akabinde Türkiye ABD’li Lockheed Martin tarafınca üretilen 40 adet F-16 ve 79 adet F-16 modernizasyon kiti almak için ABD’ye başvurmuştu. İki ülke içindeki görüşmeler hala devam ediyor.
ABD Lideri Joe Biden’ın ve idarenin Türkiye’ye F-16 satışına takviye verdiği bilinirken, ABD’nin yabancı ülkelere silah satışı için gerekli olan Kongre onayında Türkiye açısından meşakkatler hala devam ediyordu. Bu niçinle Ankara orta seçim neticelerina başka değer vermekteydi.
Türkiye’ye F-16 satışına karşı çıkan isimlerin başında ise Demokrat Senatör Bob Menendez geliyor. Senato Dış Bağlar Kurulu Lideri olarak veto yetkisine sahip olduğu için F-16 satışı konusunda kilit pozisyonda olan Menendez en son toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada “Erdoğan bölgedeki saldırganlık kampanyasını durdurana kadar Türkiye’ye F-16 satışına karşı çıkmayı sürdüreceğini” belirtmişti.
Senato’dan çıkacak sonuç değerli
ABD seçim sistemi ve hukuku üzerine yüksek lisans yapan hukukçu Yunus Emre Erdölen ise Türkiye-ABD ilgilerinin bir ayağının Lider ile ilgiler öteki ayağının ise Kongre olduğunu anımsatarak, Biden seçildiğinden bu yana hem başkanlık hem Temsilciler Meclisi Demokratlarda olduğu için Türkiye’nin Demokratlar ve Biden ile konuşmasının büyük ölçüde kâfi olduğunu lakin bir daha de Ankara’nın Kongre ile bağlarını de öteki yandan devam ettirdiğini belirtiyor.
Biden’ın şimdiye kadar Menendez’in Türkiye’ye karşı sert muhalefetini bir ölçüde engelleyebildiğini söyleyen Erdölen, Senato’nun oluşumunun Türkiye için ehemmiyeti hakkında ise şu noktaya işaret ediyor:
“Senato’nun Cumhuriyetçilere geçmesi Türkiye için şu biçimde avantajlı olabilirdi. Senato’nun Dış Bağlar Kurul Lideri şayet Senato Cumhuriyetçilere geçerse değişeceği için, o koltuğa Türkiye’ye olumlu bakabilecek biri gelebilirdi. Lakin şu andaki sonuçlara bakılırsa Senato başa baş gidiyor. Bu yüzden Türkiye için en değerli parametre Senato’daki çoğunluğun değişip değişmemesi.”
Erdölen, yalnızca Senato’nun değil Cumhuriyetçilerin çoğunluğu ele geçirmesi yüksek mümkünlük olan Temsilciler Meclisi’nin de kıymetli olduğunu söyleyerek, kelamlarını şöyleki sürdürüyor:
“Kongre’nin bu kanadından da yasa tasarıları geçiyor ya da F-16’ları engelleyebilecek önergeler veriliyor. Ancak bu önergelerde geçmişte daima Demokratlar liderlik yaptı ve onlar biraz daha Türkiye’ye karşı olumsuz bir hal içerisinde. Bu niçinle bu cins problemlerde Cumhuriyetçilerin iki mecliste de bir tık güçlenmesi ve sayılarının artması Türkiye için olumlu olabilirdi. Lakin günün sonunda Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin bilhassa ölçülü bölümleri Türkiye konusunda tıpkı sayfada buluşabiliyor ve Beyaz Saray’ın tavrını çoklukla devam ettiriyorlar.”
ABD’nin eski Lideri Donald TrumpFotoğraf: Ricardo Arduengo/REUTERS
Yeni seçilen Trumpçı Kongre üyeleri
Erdölen, DW Türkçe’ye değerlendirmesinde orta seçimin Türkiye açısından tesir yaratabilecek bir diğer konusunu Trumpçı kongre üyeleri olarak gösteriyor.
Bu üyelerin şimdiye kadar dış siyaset deneyimi bulunmadığını söyleyen Erdölen, “Yeni seçilen genç radikal Trumpçı cumhuriyetçilerin Türkiye konusunda ne yapacağını hiç bilmiyoruz. Burada sahiden bu isimler epey sert bir İslamofobi ile Türkiye yalnızca Müslümanların yaşadığı bir ülke diye epeyce sert de olabilir ya da uzakta bir ülke olarak görüp hiç umursamayabilirler de. Bu büsbütün bilinmeyen bir sayfa” yorumu yapıyor.
Erdölen, Cumhuriyetçilerin istedikleri zaferi elde edememesinin akabinde Trump’ın 2024 seçimi için adaylığını koymasıyla ilgili sorunlar oluştuğunu da belirterek Trump’ın şimdiden eleştirilmeye başlandığını kaydediyor.