RAM
New member
YYÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş tarafınca 2017’den bu yana Osmanlı, Cumhuriyet ve Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) arşivlerinden yararlanılıp yapılan araştırma kitaplaştırıldı.
Doç. Dr. Kardaş, geçmiş periyotlara bakıldığında birfazlaca medeniyetin yer altı kaynaklarıyla ilgilendiğini belirterek, “Bu mevzuda Van ve etrafında tarihte Osmanlı ve daha sonraki periyotta bir şeyler yapılmış mıdır diye araştırmalar yaptık. Osmanlı arşivinde ve MTA’da bu bölgede petrol ve linyit kömürüyle ilgili epeyce sayıda arşiv evrakı bulunmaktadır. Baktığımızda 1876’da Van Kalesi yakınlarında, Osmanlı’nın son periyodunda Van’ın Muradiye ilçesinde Beşparmak, Kürzot, Amik ve Haraşik köylerinde de petrol var. Daha evvelce bir sızıntıdan ibaretmiş. Burada yaşayanlar hayvanlarının ayaklarına sürüyorlarmış uyuz ve öteki hastalıklar için. Onun haricinde çıraların tutuşması ve aydınlatmada da kullanıyorlar” dedi.
sonrasındasındaki periyotlarda bilhassa 2’nci Abdülhamid’in çalışmalarıyla buradaki petrolün de araştırılması için uğraş sarf edildiğini ve petrol kaynaklarının tespit edildiğini anlatan Kardaş, “İşletilmesi için imtiyaz veriliyor. Birinci Dünya Savaşı başlayınca, bu sefer bölge Rusların eline geçiyor. Ruslar, hem bu bölgenin yer altı kaynaklarını tıpkı vakitte yer üstü kaynaklarını da sömürme yoluna gidiyorlar. Kürzot’ta galeri yordamı bir sistemle buradaki petrolü çıkarıyorlar. Burada çıkardıkları petrolü de Van Gölü’nde çalışan gemilerin mazot gereksiniminin bir kısmını karşılıyorlar” dedi.
‘TARİHİ KAYITLARDA VAN’DA 4 BÖLGEDE PETROL VAR’
Bu bölgedeki madenlerin işletilmesi için İran’dan Erciş’e kadar uzanan bir dekovil (dar çizgili demir yolu) inşa edildiğini aktaran Doç. Dr. Kardaş, ayrıyeten Rusların, Azerbaycan ve Güney Kafkasya’daki petrol alanında uzman olan Stoyanov’u da getirdiklerini belirterek, şöyleki konuştu:
“Ruslar, bu uzman kişinin raporları doğrultusunda yeni hafriyatlar da yapıyorlar. Kuyu sayısı ve petrol ölçüsünü da artırıyorlar ve bu türlü burayı 1918’e kadar işletiyorlar. Beşparmak, Kürzot, Amik ve Haraşik köylerinde petrol çıkıyor. Kürzot’ta 2 tane büyük kuyu açıyorlar. çabucak sonrasında Ruslar çekildikten daha sonra Ulusal Uğraş devrinde yeni hükümet buradaki petrollerden yararlanma yoluna gidiyor. Cumhuriyet kurulduktan daha sonra buradaki petrolleri çıkarıp ülke iktisadına katmak için çalışmalar yürütülüyor. O devir burada çıkarılan petrolün imtiyazı devlet tarafınca 1931’e kadar Fransız Emil Mayen’e veriliyor. çabucak sonrasında asayiş olayları oluyor ve Mayen buradaki petrolleri işletmiyor. Baktığımız vakit 1953 yılına kadar buradan petrol çıkarılıp işletiliyor. çabucak sonrasında 110-130 metre derinliğe kadar gidildi ve buradaki çalışmalara nokta konuldu. Sebep olarak da buradaki petrol ölçüsünün az olduğu, kaya yapısının kırılgan olduğu ve petrolün daha derinlere aktığını söylüyorlar.”
‘YENİ İMKANLARLA YİNE BAŞLANABİLİR’
Son senelerda Karadeniz’de ve Akdeniz’de doğal gaz, tıpkı biçimde Siirt ve Gabar Dağ’ında petrol aramalarını da hatırlatan Doç. Dr. Kardaş, “Özellikle Gabar’daki kuyular daha derin ve daha işletilmeye elverişli görünüyor. Sanki Van için de bir çalışma başlatılabilir mi? Günümüzde daha yeni teknik araçlarla, imkanlarla daha derine gidilebilir. Zira evvelki kayıtlarda bu var. Osmanlı Devleti bunu işletti. Ruslar bu bölgeyi işgal ettikleri devirlerde 1915 ve 1918 yılları içinde buradaki petrol kaynaklarından yararlandılar. Cumhuriyet’in birinci senelerında 1953 yılına kadar buradaki petrol kaynaklarından istifade edildi lakin terk edildi. Artık yeni bir bakış açısıyla yeni teknik prosedürlerle sanki yine buradaki petrolü işletme yoluna gidilebilir mi? Ayrıyeten Şahmanıs’ta kömür çıkarılıyordu. 2000’li senelera kadar satılıyor. Sanki ayrıntılı bir aramayla daha geniş alanlarda bu kömürün araması yapılabilir mi? Bizim gayemiz budur, yani Osmanlı devrinde, Cumhuriyet periyodunda, hatta Demokrat Parti periyoduna kadar buradaki kaynaklardan yararlanıldı. Van için bir daha yeni teknik araçlarla bir arama yapılabilir” diye konuştu.
Doç. Dr. Kardaş, geçmiş periyotlara bakıldığında birfazlaca medeniyetin yer altı kaynaklarıyla ilgilendiğini belirterek, “Bu mevzuda Van ve etrafında tarihte Osmanlı ve daha sonraki periyotta bir şeyler yapılmış mıdır diye araştırmalar yaptık. Osmanlı arşivinde ve MTA’da bu bölgede petrol ve linyit kömürüyle ilgili epeyce sayıda arşiv evrakı bulunmaktadır. Baktığımızda 1876’da Van Kalesi yakınlarında, Osmanlı’nın son periyodunda Van’ın Muradiye ilçesinde Beşparmak, Kürzot, Amik ve Haraşik köylerinde de petrol var. Daha evvelce bir sızıntıdan ibaretmiş. Burada yaşayanlar hayvanlarının ayaklarına sürüyorlarmış uyuz ve öteki hastalıklar için. Onun haricinde çıraların tutuşması ve aydınlatmada da kullanıyorlar” dedi.
sonrasındasındaki periyotlarda bilhassa 2’nci Abdülhamid’in çalışmalarıyla buradaki petrolün de araştırılması için uğraş sarf edildiğini ve petrol kaynaklarının tespit edildiğini anlatan Kardaş, “İşletilmesi için imtiyaz veriliyor. Birinci Dünya Savaşı başlayınca, bu sefer bölge Rusların eline geçiyor. Ruslar, hem bu bölgenin yer altı kaynaklarını tıpkı vakitte yer üstü kaynaklarını da sömürme yoluna gidiyorlar. Kürzot’ta galeri yordamı bir sistemle buradaki petrolü çıkarıyorlar. Burada çıkardıkları petrolü de Van Gölü’nde çalışan gemilerin mazot gereksiniminin bir kısmını karşılıyorlar” dedi.
‘TARİHİ KAYITLARDA VAN’DA 4 BÖLGEDE PETROL VAR’
Bu bölgedeki madenlerin işletilmesi için İran’dan Erciş’e kadar uzanan bir dekovil (dar çizgili demir yolu) inşa edildiğini aktaran Doç. Dr. Kardaş, ayrıyeten Rusların, Azerbaycan ve Güney Kafkasya’daki petrol alanında uzman olan Stoyanov’u da getirdiklerini belirterek, şöyleki konuştu:
“Ruslar, bu uzman kişinin raporları doğrultusunda yeni hafriyatlar da yapıyorlar. Kuyu sayısı ve petrol ölçüsünü da artırıyorlar ve bu türlü burayı 1918’e kadar işletiyorlar. Beşparmak, Kürzot, Amik ve Haraşik köylerinde petrol çıkıyor. Kürzot’ta 2 tane büyük kuyu açıyorlar. çabucak sonrasında Ruslar çekildikten daha sonra Ulusal Uğraş devrinde yeni hükümet buradaki petrollerden yararlanma yoluna gidiyor. Cumhuriyet kurulduktan daha sonra buradaki petrolleri çıkarıp ülke iktisadına katmak için çalışmalar yürütülüyor. O devir burada çıkarılan petrolün imtiyazı devlet tarafınca 1931’e kadar Fransız Emil Mayen’e veriliyor. çabucak sonrasında asayiş olayları oluyor ve Mayen buradaki petrolleri işletmiyor. Baktığımız vakit 1953 yılına kadar buradan petrol çıkarılıp işletiliyor. çabucak sonrasında 110-130 metre derinliğe kadar gidildi ve buradaki çalışmalara nokta konuldu. Sebep olarak da buradaki petrol ölçüsünün az olduğu, kaya yapısının kırılgan olduğu ve petrolün daha derinlere aktığını söylüyorlar.”
‘YENİ İMKANLARLA YİNE BAŞLANABİLİR’
Son senelerda Karadeniz’de ve Akdeniz’de doğal gaz, tıpkı biçimde Siirt ve Gabar Dağ’ında petrol aramalarını da hatırlatan Doç. Dr. Kardaş, “Özellikle Gabar’daki kuyular daha derin ve daha işletilmeye elverişli görünüyor. Sanki Van için de bir çalışma başlatılabilir mi? Günümüzde daha yeni teknik araçlarla, imkanlarla daha derine gidilebilir. Zira evvelki kayıtlarda bu var. Osmanlı Devleti bunu işletti. Ruslar bu bölgeyi işgal ettikleri devirlerde 1915 ve 1918 yılları içinde buradaki petrol kaynaklarından yararlandılar. Cumhuriyet’in birinci senelerında 1953 yılına kadar buradaki petrol kaynaklarından istifade edildi lakin terk edildi. Artık yeni bir bakış açısıyla yeni teknik prosedürlerle sanki yine buradaki petrolü işletme yoluna gidilebilir mi? Ayrıyeten Şahmanıs’ta kömür çıkarılıyordu. 2000’li senelera kadar satılıyor. Sanki ayrıntılı bir aramayla daha geniş alanlarda bu kömürün araması yapılabilir mi? Bizim gayemiz budur, yani Osmanlı devrinde, Cumhuriyet periyodunda, hatta Demokrat Parti periyoduna kadar buradaki kaynaklardan yararlanıldı. Van için bir daha yeni teknik araçlarla bir arama yapılabilir” diye konuştu.