Ukrayna savaşındaki son gelişmeler müzakereleri zora soktu

RAM

New member
Rusya’nın Ukrayna’ya başlatmış olduğu işgal ikinci ayını doldurmak üzere iken, gerek alandan gelen sivil mevt haberleri ve gerekse ülkenin doğusunda ağırlaşan taarruzların Türkiye’nin daha üst seviyede ilerlemesini umduğu müzakere sürecini geri plana ittiği gözlemleniyor.

Rus ordusunun Ukrayna’nın doğusuna yönelik haftalardır beklenen büyük çaplı saldırısı başlarken, Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy de dün gece yaptığı açıklamada “Rus birliklerinin Donbas bölgesini ele geçirmek için çatışmaya başladığını” söz etti.

Rusya bir süre evvel ülkenin batısından çekilmiş ve doğuya yakın bölgelerde akınlarını ağırlaştırmaya başlamıştı. Ukraynalı yetkililere bakılırsa doğuya yönelik geniş çaplı taarruzun başlamasıyla savaşta yeni bir safhaya girilmiş oldu.

Bu ortada Rusya Ukrayna’nın güney doğusunda stratejik kıymete sahip bir liman kenti olan Mariupol’e yönelik ataklarını da ağırlaştırmış durumda. Azov Denizi’nin kenarında bulunan Mariupol kenti, ayrılıkçı bölgeler ile Rusya’nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım‘ın içinde yer aldığı için Rusya açısından stratejik bir ehemmiyete sahip.

DW Türkçe’ye gelinen son durumu pahalandıran Dış Siyaset Uzmanı Aydın Selcen, Rusya’nın Mariupol’un büyük kısmını ele geçirdiğini hatırlatarak, şunları söylüyor:

“Ama Mariupol’u değil Mariupol’dan geriye kalan yıkıntıyı ele geçirmiş oldu. Yani 2022 yılının, 21. yüzyılın şu aylarında Karadeniz kıyısındaki bir kent yeryüzünden silinmiş oldu. bu biçimdelikle zorla da olsa şu anda Rusya ile işgal altındaki topraklar içinde Kırım’la da bir karayolu kontağı kurulmuş oldu.”

Savaşta harabeye dönen Mariupol kentiFotoğraf: Sergei Bobylev/TASS/dpa/picture alliance

Müzakereler nasıl etkilenecek?

Pekala daha birkaç hafta evvel teknik heyetleri İstanbul’da bir ortaya getiren Türkiye’nin kolaylaştırıcı rolü ve müzakereler tüm bu gelişmelerden nasıl etkilendi?

Dış siyaset gözlemcilerine ve Türkiye’den yapılan açıklamalara nazaran alanda arkası gerisine yaşanan gelişmelerle müzakereler şu anda daha art plana itilmiş durumda.

Zelenskiy geçtiğimiz günlerde paylaştığı görüntü bildiride Mariupol’de kalan son Ukrayna askerlerinin öldürülmesinin müzakerelerin sonu manasına geleceğini bildirmişti.

Türkiye teknik görüşmelerin bir tipinin İstanbul’da yapılmasını sağlamıştı. daha sonraki gayesi ise önderlerin bir ortaya gelmesi idi. Fakat Ukrayna müzakere heyetinden Mykhailo Podolyak, Reuters’a bugün yaptığı açıklamada müzakereler için umutlu konuşmadı ve bundan daha sonra daha çetrefilli bir periyoda girildiğini belirtti.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da dün Ankara’daki yabancı büyükelçilere verdiği iftar yemeğinde tarafları yüz yüze müzakerelerini sürdürmeleri hedefiyle İstanbul’da konuk ettiklerini anımsatarak, “Bu görüşmeler yardımıyla taraflar somut ilerleme kaydetti lakin Buça ve İrpin’den gelen imajlar, Kramatorsk’ta sivillerin amaç alınması gayretlerimize gölge düşürdü” diye konuştu.

Rus güçlerinin Ukrayna’nın başşehri Kiev’in çabucak haricindeki Buça kentinden çekilmesinin akabinde Nisan ayının birinci haftasında ortaya çıkan manzaralar, memleketler arası toplumun sert yansısına niye olmuştu. İmgelerde kent sokaklarında sivil giysili şahıslara ilişkin epey sayıda naaş bulunduğu gözlenmişti.

Türkiye sekteye uğradığını belirttiği müzakerelere Batı ülkelerinden somut bir takviye verilmediğini de savunuyor.

AKP Sözcüsü Ömer Çelik de dün düzenlediği basın toplantısında, müzakerelerle ilgili olarak “Evet, bu takdir ediliyor, bunun sonuca ulaşması için istek, dilek ve temenniler ortaya temalıyor fakat maalesef Cumhurbaşkanımız tarafınca yürütülen bu müzakere sürecine devletlerin somut bir biçimde takviye verdiği bir yaklaşımı çabucak hemen net bir biçimde görmedik” diye konuştu.

Rusya diplomaside samimi mi?

Türkiye’nin ateşkes uğraşlarını olumsuz gelişmelere karşın sürdürdüğü sırada Rusya’nın başından beri diplomaside samimi olmadığını belirtenler de var.

Selcen, Rusya’nın bu diplomatik teşebbüslerde samimi olduğunu hiç düşünmediğini, zira daha evvelki tecrübelerin bunu gösterdiğini tabir ederek, “Sahada da salonda da Rusya’nın oyun planı daima tıpkı. Putin’in yaptığı diplomasiyi burada bir vakit kazanma, oyalama olarak kullanmak, öteki taraftan da alanda yapmaya çalıştıklarını yapmak” diyor.

Üçüncü tarafların barış gayretlerinin bir noktaya kadar tesirli olacağı da belirtilen bir öbür konu. Türkiye’nin istediği biçimde iki başkanın bir ortaya gelmesi ise iki hafta evvelkine bakılırsa artık daha sıkıntı bir ihtimal olarak bedellendiriliyor.

Memleketler arası Alakalar Uzmanı Prof. Dr. İlhan UzgelFotoğraf: DW/A. Işık

Milletlerarası Bağlar Uzmanı Prof. Dr. İlhan Uzgel, Rusya’nın şu anda gösterdiği bir savaş iradesi bulunduğunu ve bunu geri çekmedikçe dışardan Türkiye ya da öbür bir ülkenin yapabileceği fazla bir şey olmadığını belirterek, şu biçimde konuşuyor:

“Taraflar görüşmeye razı oldukları vakit natürel Türkiye’de görüşebilirler lakin savaşı bitmiş oldurici bir baskı gücü yok Türkiye’nin, ikna gücü yok. ötürüsıyla alanda Putin amaçlarına ulaşmadan ya da kendisini kurtaracak bir çıkış bulmadan bu iş bitmez.”

Ateşkes nasıl mümkün olacak?

Pekala alandan şimdi her gün sivil vefatları ya da çatışma haberleri gelirken ateşkes nasıl mümkün olacak?

Uzgel, bu soruyu şu biçimde yanıtlıyor:

“Şöyle olabilir; Birincisi ya Putin maksatlarına ulaşır ‘hadi gel muahede yapalım’ der, Erdoğan ortaya girer, gelirler ve İstanbul’da görüşürler. Ya da Ukrayna yener, ‘hadi gel bunun mutabakatını yapalım’ der görüşürler. Ya da masa için bir öbür seçenek iki taraf da birbirine üstün gelemez ve savaşın getirdiği büyük maliyeti taşıyamaz olur.”

Tarafların iradesinin kıymetine işaret eden Uzgel, “Savaşan tarafların iradesi olmadan Türkiye üzere üçüncü ülkelerin ortaya girip ‘hadi barışın’ üzere bir efor ortasında olmasının bir manası olmadığını gördük” yorumu yapıyor.