RAM
New member
Türkiye’de enflasyon açısından kritik bir parametre olan dolar kuru düzeyi, TCMB’nin döviz satışı, birtakım ülkelerle yapılan swap süreçleri, ihracatçılara getirilen yükümlülükler ve Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) ile Ağustos ayından beri 18 Türk Lirası (TL) bandında stabil duruyor. Son bir ayda ise 18.60-18.70 düzeyine demir atmış durumda.
Hükümet dolar kurunu tutmaya çalışırken ihracatçılar ise dış ticarette avantaj kazanmak için dolar kurunun 20 TL üzerine çıkması gerektiği görüşünde. Seçimlerden daha sonra sert bir kur artışı bekleyişi hakim. Uzmanlara göre de kurun yapay biçimde sabit tutulmaya devam edilmesi halinde Türkiye’de döviz krizi tehlikesi yaşanabilir.
Seçimler belirleyici olacak
Ekim ayı sonunda açıklanan Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan bilgilere nazaran dolar/TL’nin 2023’ü 21,51 lira düzeyinde tamamlaması hedefleniyor. Programa nazaran vatandaşın ve şirketlerin dövize yönelmesini engellemek için geliştirilen KKM 2023 yılında da devam edecek ve bu sistem için 25 milyar TL kaynak ayrılmış durumda. Lakin bir hayli memleketler arası kuruluş ve ekonomiste göre, dolar kuru 2023’te epeyce daha yüksek düzeyleri bakılırsabilir.
Örneğin memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’de dolar kurunun düzeyini 2023 yılı için 3 farklı senaryoya bakılırsa değerlendirirken Erdoğan’ın bir daha Cumhurbaşkanı seçilmesi fakat AKP’nin Meclis çoğunluğunu kaybetmesi halinde, dolar kurunun 2023 yılında 23,2 TL, 2024 yılında 24,6 TL, 2025 yılında ise 24,5 TL düzeyini bakılırsaceği iddiasında bulundu.
Erdoğan’ın bir daha seçilmesi ve AKP’nin Meclis çoğunluğunu da kazanması halinde dolar kurunun 2023 yılında 28 TL, 2024 yılında 39,9 TL, 2025 yılında 39,7 TL’yi bulacağını önbakılırsan Fitch, muhalefetin hem cumhurbaşkanlığını hem parlamento çoğunluğunu kazanması halinde ise dolar kurunun 2023’te 24,2 lira, 2024’te 22,5 lira, 2025’te ise 18,2 TL düzeyinde olacağı öngörüsünde bulundu.
Ekonomi muharriri Barış SoydanFotoğraf: Privat
“Hâlâ hesapların yüzde 50’den çoksı dövizde”
DW Türkçe’ye konuşan iktisat muharriri Barış Soydan, hükümetin dövize karşı TL’yi özendirmek için attığı adımlar ile Aralık 2021’de 240 milyar dolar düzeyinde olan Türkiye’deki toplam döviz hesaplarının evvelki hafta 200 milyar doların altını gördüğünü belirtiyor. Soydan buna rağmen hâlâ vatandaşların banka mevduatlarının yüzde 50’den çoksının döviz hesaplarından oluştuğunu lisana getiriyor.
TCMB rezervlerinden satılan yaklaşık 100 milyar dolar daha sonrasında, ihracatçılara ve turizmcilere döviz gelirlerinin yüzde 40’ını TCMB’ye satma zaruriliği getirildiğine işaret eden Barış Soydan, şu biçimde konuşuyor:
“Bu olağan bir uygulama değil. Hatta ben buna finansal OHAL diyorum. Bu uygulamanın olağanüstü olduğunu nereden çıkarıyorum pekala, zira öteki ülkelerde yok. Bir tek savaş daha sonrası Rusya bu adımı attı. Yani lakin savaş şartlarında yapılan bir uygulama var bugün Türkiye’de.”
Bu olağanüstü uygulamalar yardımıyla TCMB rezervlerinin eriyip bitmesinin önüne geçilebildiğini de kelamlarına ekleyen Soydan, “aynı vakitte Rusya, Katar ve Suudi Arabistan’dan gelen ve gelecek olan paralar ile bir arada rezervler yükselmeye bile başladı diyebiliriz” diyor.
“Önlemler uzarsa döviz krizi yaşanabilir”
Söz konusu para girişleri ile birlikte seçime kadar geçecek müddette dolar kurunun mevcut düzeylerde tutulabileceğini kaydeden Soydan’a bakılırsa, orta vadede ise bu tedbirlerin devam etmesi Türkiye iktisadında hayli önemli problemler ortaya çıkarabilir.
Seçim daha sonrası dolar kurunda sert bir artış olma mümkünlüğünün yüksek olduğunu lisana getiren Soydan, “Giderek artan cari açık varken bu sistem epeyce fazla sürdürülemez. Türkiye’nin ihracat artışı yüzde 1’e indi, ihracat artışı ise yüzde 30’lara çıktı. bu biçimde giderse Türkiye duvara çarpar. Bir döviz krizi yaşanır” halinde konuşuyor.
Soydan, yapılan son akademik araştırmalara bakılırsa dolar kurunda yaşanacak her yüzde 100 artışın enflasyona yüzde 50 üzere fazlaca önemli bir oranda tesir edeceğinin ortaya konduğuna da işaret ediyor.
Faiz düştü, dolar düşmedi
TCMB 24 Kasım’da siyaset faizini 150 baz puan daha indirerek yüzde 9’a çekti. bu biçimdece 2 yıl ortadan daha sonra TCMB’nin siyaset faizi bir daha tek haneye inmiş oldu. Geçen yıl Eylül-Aralık periyodunda 500 baz puanlık faiz indirimi yapan Merkez Bankası, bu yıl ise Ağustos-Kasım devrinde bir daha 500 baz puanlık indirime imza attı ve “indirim döngüsünü sonlandırdığını” ilan etti.
Aradan geçen yaklaşık 14 aylık devirde dolar kuru 8,30’dan 18,60’a çıkarken, resmi tüketici enflasyonu ise yüzde 19’dan yüzde 85’e kadar yükseldi. Üretici enflasyonu ise ekim ayında yüzde 157’yi gorerek rekor kırdı. Lakin faizde tek haneye inilmesine karşın dolar kurunda geriye dönüş sağlanamadı. Kur düzeyi 18.50-18.70 bandında kaldı.
Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan BolgünFotoğraf: Privat
“Hükümetin kur artışına tahammülü yok”
DW Türkçe’ye konuşan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan Bolgün, son bir yıldır iktisat idaresinin “yarı katı” sermaye denetimleri ile dolar kurunun muhakkak bir düzeyin üstüne çıkmasını engellediğine işaret ediyor.
Kurun tutulmasında öncellikle TCMB rezervlerinden “arka kapı” formülü ile satılan yaklaşık 100 milyar doların büyük tesiri olduğunu kaydeden Doç. Dr. Bolgün, “Seçime gidilirken hükümetin kur artışına hiç bir tahammülü yok. Zira kur artışı başta enflasyon olmak üzere bütün dinamiği bozuyor” diye konuşuyor.
“Dolar kuru 20-21 TL olmalı”
Alınana tüm tedbirler sebebi ile seçime kadarki 5 aylık süreçte dolar kurunda epey büyük oynamalar beklemediğini tabir eden Bolgün’e bakılırsa, öte yandan cari açık problemine karşı seçime kadarki süreçte 20-21 TL bandında bir dolar kuruna müsaade verilmesi gerekiyor.
Seçimden daha sonra iktidarın değişmesi halinde ise iktisat siyasetlerinde önemli bir dönüşüm beklentisi olduğuna işaret eden Bolgün, “Ekonomi siyasetinde radikal bir değişim olması halinde, halihazırdaki yüzde 9’luk TCMB faizinin yüzde 30’un üzerine çıkarılması ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu da ister istemez dolar kuru dahil tüm parametreleri değiştirecektir” değerlendirmesinde bulunuyor.
Hükümet dolar kurunu tutmaya çalışırken ihracatçılar ise dış ticarette avantaj kazanmak için dolar kurunun 20 TL üzerine çıkması gerektiği görüşünde. Seçimlerden daha sonra sert bir kur artışı bekleyişi hakim. Uzmanlara göre de kurun yapay biçimde sabit tutulmaya devam edilmesi halinde Türkiye’de döviz krizi tehlikesi yaşanabilir.
Seçimler belirleyici olacak
Ekim ayı sonunda açıklanan Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan bilgilere nazaran dolar/TL’nin 2023’ü 21,51 lira düzeyinde tamamlaması hedefleniyor. Programa nazaran vatandaşın ve şirketlerin dövize yönelmesini engellemek için geliştirilen KKM 2023 yılında da devam edecek ve bu sistem için 25 milyar TL kaynak ayrılmış durumda. Lakin bir hayli memleketler arası kuruluş ve ekonomiste göre, dolar kuru 2023’te epeyce daha yüksek düzeyleri bakılırsabilir.
Örneğin memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’de dolar kurunun düzeyini 2023 yılı için 3 farklı senaryoya bakılırsa değerlendirirken Erdoğan’ın bir daha Cumhurbaşkanı seçilmesi fakat AKP’nin Meclis çoğunluğunu kaybetmesi halinde, dolar kurunun 2023 yılında 23,2 TL, 2024 yılında 24,6 TL, 2025 yılında ise 24,5 TL düzeyini bakılırsaceği iddiasında bulundu.
Erdoğan’ın bir daha seçilmesi ve AKP’nin Meclis çoğunluğunu da kazanması halinde dolar kurunun 2023 yılında 28 TL, 2024 yılında 39,9 TL, 2025 yılında 39,7 TL’yi bulacağını önbakılırsan Fitch, muhalefetin hem cumhurbaşkanlığını hem parlamento çoğunluğunu kazanması halinde ise dolar kurunun 2023’te 24,2 lira, 2024’te 22,5 lira, 2025’te ise 18,2 TL düzeyinde olacağı öngörüsünde bulundu.
Ekonomi muharriri Barış SoydanFotoğraf: Privat
“Hâlâ hesapların yüzde 50’den çoksı dövizde”
DW Türkçe’ye konuşan iktisat muharriri Barış Soydan, hükümetin dövize karşı TL’yi özendirmek için attığı adımlar ile Aralık 2021’de 240 milyar dolar düzeyinde olan Türkiye’deki toplam döviz hesaplarının evvelki hafta 200 milyar doların altını gördüğünü belirtiyor. Soydan buna rağmen hâlâ vatandaşların banka mevduatlarının yüzde 50’den çoksının döviz hesaplarından oluştuğunu lisana getiriyor.
TCMB rezervlerinden satılan yaklaşık 100 milyar dolar daha sonrasında, ihracatçılara ve turizmcilere döviz gelirlerinin yüzde 40’ını TCMB’ye satma zaruriliği getirildiğine işaret eden Barış Soydan, şu biçimde konuşuyor:
“Bu olağan bir uygulama değil. Hatta ben buna finansal OHAL diyorum. Bu uygulamanın olağanüstü olduğunu nereden çıkarıyorum pekala, zira öteki ülkelerde yok. Bir tek savaş daha sonrası Rusya bu adımı attı. Yani lakin savaş şartlarında yapılan bir uygulama var bugün Türkiye’de.”
Bu olağanüstü uygulamalar yardımıyla TCMB rezervlerinin eriyip bitmesinin önüne geçilebildiğini de kelamlarına ekleyen Soydan, “aynı vakitte Rusya, Katar ve Suudi Arabistan’dan gelen ve gelecek olan paralar ile bir arada rezervler yükselmeye bile başladı diyebiliriz” diyor.
“Önlemler uzarsa döviz krizi yaşanabilir”
Söz konusu para girişleri ile birlikte seçime kadar geçecek müddette dolar kurunun mevcut düzeylerde tutulabileceğini kaydeden Soydan’a bakılırsa, orta vadede ise bu tedbirlerin devam etmesi Türkiye iktisadında hayli önemli problemler ortaya çıkarabilir.
Seçim daha sonrası dolar kurunda sert bir artış olma mümkünlüğünün yüksek olduğunu lisana getiren Soydan, “Giderek artan cari açık varken bu sistem epeyce fazla sürdürülemez. Türkiye’nin ihracat artışı yüzde 1’e indi, ihracat artışı ise yüzde 30’lara çıktı. bu biçimde giderse Türkiye duvara çarpar. Bir döviz krizi yaşanır” halinde konuşuyor.
Soydan, yapılan son akademik araştırmalara bakılırsa dolar kurunda yaşanacak her yüzde 100 artışın enflasyona yüzde 50 üzere fazlaca önemli bir oranda tesir edeceğinin ortaya konduğuna da işaret ediyor.
Faiz düştü, dolar düşmedi
TCMB 24 Kasım’da siyaset faizini 150 baz puan daha indirerek yüzde 9’a çekti. bu biçimdece 2 yıl ortadan daha sonra TCMB’nin siyaset faizi bir daha tek haneye inmiş oldu. Geçen yıl Eylül-Aralık periyodunda 500 baz puanlık faiz indirimi yapan Merkez Bankası, bu yıl ise Ağustos-Kasım devrinde bir daha 500 baz puanlık indirime imza attı ve “indirim döngüsünü sonlandırdığını” ilan etti.
Aradan geçen yaklaşık 14 aylık devirde dolar kuru 8,30’dan 18,60’a çıkarken, resmi tüketici enflasyonu ise yüzde 19’dan yüzde 85’e kadar yükseldi. Üretici enflasyonu ise ekim ayında yüzde 157’yi gorerek rekor kırdı. Lakin faizde tek haneye inilmesine karşın dolar kurunda geriye dönüş sağlanamadı. Kur düzeyi 18.50-18.70 bandında kaldı.
Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan BolgünFotoğraf: Privat
“Hükümetin kur artışına tahammülü yok”
DW Türkçe’ye konuşan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan Bolgün, son bir yıldır iktisat idaresinin “yarı katı” sermaye denetimleri ile dolar kurunun muhakkak bir düzeyin üstüne çıkmasını engellediğine işaret ediyor.
Kurun tutulmasında öncellikle TCMB rezervlerinden “arka kapı” formülü ile satılan yaklaşık 100 milyar doların büyük tesiri olduğunu kaydeden Doç. Dr. Bolgün, “Seçime gidilirken hükümetin kur artışına hiç bir tahammülü yok. Zira kur artışı başta enflasyon olmak üzere bütün dinamiği bozuyor” diye konuşuyor.
“Dolar kuru 20-21 TL olmalı”
Alınana tüm tedbirler sebebi ile seçime kadarki 5 aylık süreçte dolar kurunda epey büyük oynamalar beklemediğini tabir eden Bolgün’e bakılırsa, öte yandan cari açık problemine karşı seçime kadarki süreçte 20-21 TL bandında bir dolar kuruna müsaade verilmesi gerekiyor.
Seçimden daha sonra iktidarın değişmesi halinde ise iktisat siyasetlerinde önemli bir dönüşüm beklentisi olduğuna işaret eden Bolgün, “Ekonomi siyasetinde radikal bir değişim olması halinde, halihazırdaki yüzde 9’luk TCMB faizinin yüzde 30’un üzerine çıkarılması ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu da ister istemez dolar kuru dahil tüm parametreleri değiştirecektir” değerlendirmesinde bulunuyor.