RAM
New member
Türkiye-Yunanistan bağlantıları karşılıklı açıklamalar ve yaşanan gelişmelerle yeni bir gergin periyoda girmiş gözükürken, bu gerginliğin ne kadar tırmanacağı ve iki ülkedeki iç siyaset ile kontağı tartışılmaya devam ediliyor.
halbuki bundan birkaç ay evvel Mart’ta Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis İstanbul’u ziyaret ettiğinde iki ülke bağlarda problemlerin tersine müspet bahislere odaklanma niyetlerini ortaya koymuşlardı.
Yunan basınında ziyaretin beklentileri aştığı yorumları yapılırken, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada “Rusya’nın Ukrayna’ya taarruzuyla değişen Avrupa güvenlik mimarisinde Türkiye ve Yunanistan’ın özel bir sorumluluk taşıdığına” işaret edilmiş ve “iki ülke içinde iş birliğinin artmasının amaçlandığı” belirtilmişti.
Bağlar niye bir ileri, iki geri?
Pekala içinde esaslı meseleleri bulunan Türkiye ile Yunanistan’ın ilgileri niye artık bir daha bir kırılma yaşıyor?
DW Türkçe’ye konuşan Türkiye’nin eski Atina Büyükelçilerinden Hasan Göğüş, büyükelçilik bakılırsavini devralırken eski bir meslektaşının söylemiş olduği kelamı hatırlatıyor:
“Türkiye ile Yunanistan kelam konusu iken sabah güne başladığınız ile akşam günü bitirdiğiniz gündem asla birebir olmaz.”
Emekli Büyükelçi Göğüş, iki ülke bağlarının her daim “iki ileri, bir geri” olduğunu hatırlatarak, “Bu inişli çıkışlı seyir, iki ülke bağlarının fıtratında vardır” yorumunu yapıyor.
Türkiye ile Yunanistan içinde uzun senelera dayalı sıkıntılı alanlar “Ege meseleleri, Kıbrıs ve Batı Trakya azınlık sorunları” biçiminde üç ana başlıkta toplanıyor. Bunlara son senelerda mülteci krizinden kaynaklı sıkıntılar ile Türkiye’nin “terör örgütü mensubu” olarak görüp iadesini talep ettiği bireylerle ilgili husus da eklenmiş durumda.
İki ülke içinde vakit zaman gerek Ege’deki adaların silahsızlandırılması ile ilgili tartışmalar gerekse hava alanıyla ilgili karşılıklı suçlamalar gündeme gelirken, münasebetlerdeki son gerginliğe Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in ABD ziyareti niye oldu.
Mitsotakis, 17 Mayıs’ta ABD Kongresi’ndeki konuşmasında “Kıbrıs’ta kimse iki devletli bir tahlili asla kabul edemez” dedi. Fotoğraf: Win McNamee/Getty Images
Mitsotakis, 17 Mayıs’ta ABD Kongresi’ndeki ortak oturumda yaptığı konuşmada Kıbrıs sıkıntısına değinerek, “Kıbrıs’ta kimse iki devletli bir tahlili asla kabul edemez” sözünü kullandı. Mitsotakis’in Kıbrıs’la ilgili kelamları Kongre üyelerinden büyük alkış aldı. Ankara’yı asıl kızdıran ise Mitsotakis’in Beyaz Saray ve Kongre’de yaptığı görüşmelerde Washington’un Atina’ya F-35 savaş uçaklarını satmasını isteyerek, Ankara’nın F-16 savaş uçaklarının modernizasyonu ve yeni savaş uçakları satın alma projesinin engellenmesi için lobi yaptığı haberleri oldu.
Yunanistan Başbakanı Mitsotakis ABD Lideri Joe Biden’la 16 Mayıs 2022’de Washington’da bir ortaya geldi.Fotoğraf: Chris Kleponis/ZUMA Wire/IMAGO
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, TBMM’deki son küme konuşmasında “Artık benim için Mitsotakis diye biri yok”diyerek, iki ülke içinde yakında toplanması planlanan Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul toplantısını iptal ettiklerini bildirdi.
Format gereği iki ülkeden çok sayıda bakanın yer aldığı kurulun Yunanistan ile son toplantısı 2016’da yapılmıştı.
Bu ortada Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Mitsotakis ile görüşmesinin akabinde yaptığı açıklamada (1 Haziran 2022) Türkiye’yi Yunanistan ile yaşanan uyuşmazlıkta itidalli olmaya çağırmış, AB üyelerinin egemenliğinin tartışmaya açılmasının kabul edilemeyeceğini söylemişti. Türkiye ise Almanya’yı “Yunanistan’ın provokasyon tuzağına düşmek” ve “Türkiye’yi karalama kampanyasına katılmak”la suçlamıştı.
Areteos: Bir tıp algı savaşının ortasındayız
beraberinde NATO müttefiki olan iki ülke içindeki bu son gerginliğin temelinde ne yattığına ait ise görüşler türlü.
Büyükelçi Göğüş, Yunanistan’ın ABD’deki lobi faaliyetlerini Türkiye’nin Ukrayna krizi ile memleketler arası alanda daha görünür olmasından duyduğu rahatsızlığa bağlıyor.
Öteki taraftan kimi diplomatik gözlemcilere göre ise Ankara’da siyasi iktidar uzun bir müddetdir ABD Lideri Joe Biden’ın ilgisini çekmeye çalıştığı biçimde Washington’dan karşılık bulamıyor.
Yunan gazeteci Evangelos AreteosFotoğraf: privat
DW’ye son gelişmeleri kıymetlendiren gazeteci Evangelos Areteos, “Her iki taraftan bir sefer daha bir çeşit ‘algı savaşının’ ortasındayız. Yani Atina’daki algı; Türkiye’nin Yunanistan’ı tehdit ettiği istikametinde. Ankara’daki ise Türkiye’nin Yunanistan da dahil birfazlaca taraftan ve bilhassa de Yunanistan-ABD ilgileri tarafınca tehdit edildiği şeklinde” yorumu yapıyor.
Yunanistan’da Ankara’nın Ege’ye ait siyasetlerinde yerleşime açılanlar dahil Yunan adalarının egemenliğini sorgulatır biçimde yeni bir basamağa geçtiğinin düşünüldüğünü belirten Areteos, şunları söylüyor:
“Bu da direkt bir tehdit olarak görülüyor ve bağlantı kanallarının kesilmesi riskini ortaya çıkarıyor. Yunanistan’ın egemenliğinin sorgulanmasıyla Türkiye hudutları değiştirmek ve genişlemek isteyen revizyonist bir ülke olarak algılanmaya devam ediyor.”
Areteos, bu karşılıklı algılar kapsamında Mitsotakis’in ABD ziyaretinin Türkiye için bir tehdit olarak görüldüğünü ve bu durumun Erdoğan’ın yansısına yol açtığını söylüyor.
Yunanistan-ABD yakınlaşması Türkiye’ye tehdit mi?
Pekala Yunanistan-ABD alakaları Türkiye için bir tehdit ögesi mu?
Erdoğan, Azerbaycan dönüşü uçakta yaptığı açıklamada, “9 tane şu anda Amerika’nın Yunanistan’da üssü var. Pekala bu üsler kime karşı kuruluyor, bu üsler niçin var? söylemiş oldukleri şu; ‘Rusya’ya karşı…’ Yalan… Dürüst değiller” sözlerini kullanmıştı.
Uzmanlar Türkiye’nin hava savunma sisteminin yenilenmemesi durumunda önümüzdeki on yıllar ortasında Yunanistan karşısında zayıflayabileceğine ve Atina ile Washington içindeki yakınlaşmanın bu niçinle rahatsız edici olduğuna dikkat çekiyor.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker Fotoğraf: Adnan Agac
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, ABD ile Fransa’nın Türkiye’ye karşı Yunanistan’ı hususa biraz da ticari bakarak silahlandırmaya ve muhakkak bir istikrar içine sokmaya çalıştığını düşünüyor. Özülker, Türkiye’nin hava savunma sistemine ait son durumu ise şöyleki aktarıyor:
“Normal kurallarda Türkiye’nin F-16’ları şayet modernleştirilemezse 2030’dan itibaren en çok 2040’a kadar gdolayır. Fakat daha sonrasında kesinlikle yenilenmesi gerekir. Bizim kendi muharip uçağımızın üretimine ise 2028-2030’da geçilebilse bugünkü pozisyona gelebilmek lakin 2040’ı bulur.”
Türkiye’nin hava savunma sistemlerinin zayıflamasında Rusya’dan S-400’lerin satın alınmasının da rol oynadığına ait yorumlar yapılmıştı.
İç siyaset iki ülkede ne kadar tesirli?
Bu ortada, Türkiye ile Yunanistan bağlarında evvelce beri iç siyasetin da değerli bir etken olduğu ve bu son gerginlikte de devrede olduğuna işaret ediliyor.
Erken seçim olmaması durumunda Türkiye Haziran 2023’te sandığa gidecek. Yunanistan ise seçim tarihini 2023 yaz ayları olarak belirlemiş durumda.
Türkiye’deki siyaset bilimciler Erdoğan hükümetinin seçimler öncesinde kritik dış siyaset atakları yapmasının kısa vadede oy kazandırabildiğine dikkat çekerken, öteki taraftan giderek berbatlaşan iktisattan ilgiyi dış siyasete kaydırmanın da amaçlanmış olabileceğini belirtiyor.
Öte yandan Yunanistan’da Türkiye mevzu başlığının evvelce beri iç gündemin en sıcak unsurlarından biri olarak görüldüğü biliniyor.
Gazeteci Areteos, Yunanistan ile Türkiye içinde bu kere bir asimetri bulunduğunu söyleyerek, Mitsotakis’in Türkiye ile gerginliğe gereksinimi bulunmadığını savunuyor. Areteos, Yunanistan’daki iç siyasi istikrarları şöyleki özetliyor:
“Mitsotakis seçildiğinden beri önceliği iktisadın büsbütün düzelmesi ve Yunanistan’ın AB ortasındaki rehabilitasyonu oldu. Türkiye ile yaşanan tansiyonlar ona verilen takviyesi pek sağlamlaştırmıyor. Hatta tansiyonların ziyan verebileceğini bile söyleyebiliriz. Siyasi açıdan şu an kuvvetli bir pozisyonda ve partisi anketlerde hala fazlaca önde. Yani Türkiye ile yaşanan tansiyonlar ona daha fazla oy getirmeyecek.”
Atina’da misyon yapmış Büyükelçi Göğüş ise her iki ülke için seçim devirlerinin tehlikeli tırmanma periyodu olduğuna dikkat çekerek, Türkiye konusunun Yunanistan’da her vakit için iç siyasette kıymetli olduğunu belirtiyor. Göğüş, anketlerde şu anda önde giden Mitsotakis’in geleceği ile ilgili emin olunmaması gerektiğini de tabir ederek, “ABD’ye bu kadar bağlanmak, ülkenin her yerini ABD üsleriyle doldurmanın Yunanistan seçmeninde nasıl karşılık bulacağı soru işareti. Zira Yunanistan’da önemli bir sol gelenek vardır” diyor.
halbuki bundan birkaç ay evvel Mart’ta Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis İstanbul’u ziyaret ettiğinde iki ülke bağlarda problemlerin tersine müspet bahislere odaklanma niyetlerini ortaya koymuşlardı.
Yunan basınında ziyaretin beklentileri aştığı yorumları yapılırken, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada “Rusya’nın Ukrayna’ya taarruzuyla değişen Avrupa güvenlik mimarisinde Türkiye ve Yunanistan’ın özel bir sorumluluk taşıdığına” işaret edilmiş ve “iki ülke içinde iş birliğinin artmasının amaçlandığı” belirtilmişti.
Bağlar niye bir ileri, iki geri?
Pekala içinde esaslı meseleleri bulunan Türkiye ile Yunanistan’ın ilgileri niye artık bir daha bir kırılma yaşıyor?
DW Türkçe’ye konuşan Türkiye’nin eski Atina Büyükelçilerinden Hasan Göğüş, büyükelçilik bakılırsavini devralırken eski bir meslektaşının söylemiş olduği kelamı hatırlatıyor:
“Türkiye ile Yunanistan kelam konusu iken sabah güne başladığınız ile akşam günü bitirdiğiniz gündem asla birebir olmaz.”
Emekli Büyükelçi Göğüş, iki ülke bağlarının her daim “iki ileri, bir geri” olduğunu hatırlatarak, “Bu inişli çıkışlı seyir, iki ülke bağlarının fıtratında vardır” yorumunu yapıyor.
Türkiye ile Yunanistan içinde uzun senelera dayalı sıkıntılı alanlar “Ege meseleleri, Kıbrıs ve Batı Trakya azınlık sorunları” biçiminde üç ana başlıkta toplanıyor. Bunlara son senelerda mülteci krizinden kaynaklı sıkıntılar ile Türkiye’nin “terör örgütü mensubu” olarak görüp iadesini talep ettiği bireylerle ilgili husus da eklenmiş durumda.
İki ülke içinde vakit zaman gerek Ege’deki adaların silahsızlandırılması ile ilgili tartışmalar gerekse hava alanıyla ilgili karşılıklı suçlamalar gündeme gelirken, münasebetlerdeki son gerginliğe Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in ABD ziyareti niye oldu.
Mitsotakis, 17 Mayıs’ta ABD Kongresi’ndeki konuşmasında “Kıbrıs’ta kimse iki devletli bir tahlili asla kabul edemez” dedi. Fotoğraf: Win McNamee/Getty Images
Mitsotakis, 17 Mayıs’ta ABD Kongresi’ndeki ortak oturumda yaptığı konuşmada Kıbrıs sıkıntısına değinerek, “Kıbrıs’ta kimse iki devletli bir tahlili asla kabul edemez” sözünü kullandı. Mitsotakis’in Kıbrıs’la ilgili kelamları Kongre üyelerinden büyük alkış aldı. Ankara’yı asıl kızdıran ise Mitsotakis’in Beyaz Saray ve Kongre’de yaptığı görüşmelerde Washington’un Atina’ya F-35 savaş uçaklarını satmasını isteyerek, Ankara’nın F-16 savaş uçaklarının modernizasyonu ve yeni savaş uçakları satın alma projesinin engellenmesi için lobi yaptığı haberleri oldu.
Yunanistan Başbakanı Mitsotakis ABD Lideri Joe Biden’la 16 Mayıs 2022’de Washington’da bir ortaya geldi.Fotoğraf: Chris Kleponis/ZUMA Wire/IMAGO
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, TBMM’deki son küme konuşmasında “Artık benim için Mitsotakis diye biri yok”diyerek, iki ülke içinde yakında toplanması planlanan Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul toplantısını iptal ettiklerini bildirdi.
Format gereği iki ülkeden çok sayıda bakanın yer aldığı kurulun Yunanistan ile son toplantısı 2016’da yapılmıştı.
Bu ortada Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Mitsotakis ile görüşmesinin akabinde yaptığı açıklamada (1 Haziran 2022) Türkiye’yi Yunanistan ile yaşanan uyuşmazlıkta itidalli olmaya çağırmış, AB üyelerinin egemenliğinin tartışmaya açılmasının kabul edilemeyeceğini söylemişti. Türkiye ise Almanya’yı “Yunanistan’ın provokasyon tuzağına düşmek” ve “Türkiye’yi karalama kampanyasına katılmak”la suçlamıştı.
Areteos: Bir tıp algı savaşının ortasındayız
beraberinde NATO müttefiki olan iki ülke içindeki bu son gerginliğin temelinde ne yattığına ait ise görüşler türlü.
Büyükelçi Göğüş, Yunanistan’ın ABD’deki lobi faaliyetlerini Türkiye’nin Ukrayna krizi ile memleketler arası alanda daha görünür olmasından duyduğu rahatsızlığa bağlıyor.
Öteki taraftan kimi diplomatik gözlemcilere göre ise Ankara’da siyasi iktidar uzun bir müddetdir ABD Lideri Joe Biden’ın ilgisini çekmeye çalıştığı biçimde Washington’dan karşılık bulamıyor.
Yunan gazeteci Evangelos AreteosFotoğraf: privat
DW’ye son gelişmeleri kıymetlendiren gazeteci Evangelos Areteos, “Her iki taraftan bir sefer daha bir çeşit ‘algı savaşının’ ortasındayız. Yani Atina’daki algı; Türkiye’nin Yunanistan’ı tehdit ettiği istikametinde. Ankara’daki ise Türkiye’nin Yunanistan da dahil birfazlaca taraftan ve bilhassa de Yunanistan-ABD ilgileri tarafınca tehdit edildiği şeklinde” yorumu yapıyor.
Yunanistan’da Ankara’nın Ege’ye ait siyasetlerinde yerleşime açılanlar dahil Yunan adalarının egemenliğini sorgulatır biçimde yeni bir basamağa geçtiğinin düşünüldüğünü belirten Areteos, şunları söylüyor:
“Bu da direkt bir tehdit olarak görülüyor ve bağlantı kanallarının kesilmesi riskini ortaya çıkarıyor. Yunanistan’ın egemenliğinin sorgulanmasıyla Türkiye hudutları değiştirmek ve genişlemek isteyen revizyonist bir ülke olarak algılanmaya devam ediyor.”
Areteos, bu karşılıklı algılar kapsamında Mitsotakis’in ABD ziyaretinin Türkiye için bir tehdit olarak görüldüğünü ve bu durumun Erdoğan’ın yansısına yol açtığını söylüyor.
Yunanistan-ABD yakınlaşması Türkiye’ye tehdit mi?
Pekala Yunanistan-ABD alakaları Türkiye için bir tehdit ögesi mu?
Erdoğan, Azerbaycan dönüşü uçakta yaptığı açıklamada, “9 tane şu anda Amerika’nın Yunanistan’da üssü var. Pekala bu üsler kime karşı kuruluyor, bu üsler niçin var? söylemiş oldukleri şu; ‘Rusya’ya karşı…’ Yalan… Dürüst değiller” sözlerini kullanmıştı.
Uzmanlar Türkiye’nin hava savunma sisteminin yenilenmemesi durumunda önümüzdeki on yıllar ortasında Yunanistan karşısında zayıflayabileceğine ve Atina ile Washington içindeki yakınlaşmanın bu niçinle rahatsız edici olduğuna dikkat çekiyor.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker Fotoğraf: Adnan Agac
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, ABD ile Fransa’nın Türkiye’ye karşı Yunanistan’ı hususa biraz da ticari bakarak silahlandırmaya ve muhakkak bir istikrar içine sokmaya çalıştığını düşünüyor. Özülker, Türkiye’nin hava savunma sistemine ait son durumu ise şöyleki aktarıyor:
“Normal kurallarda Türkiye’nin F-16’ları şayet modernleştirilemezse 2030’dan itibaren en çok 2040’a kadar gdolayır. Fakat daha sonrasında kesinlikle yenilenmesi gerekir. Bizim kendi muharip uçağımızın üretimine ise 2028-2030’da geçilebilse bugünkü pozisyona gelebilmek lakin 2040’ı bulur.”
Türkiye’nin hava savunma sistemlerinin zayıflamasında Rusya’dan S-400’lerin satın alınmasının da rol oynadığına ait yorumlar yapılmıştı.
İç siyaset iki ülkede ne kadar tesirli?
Bu ortada, Türkiye ile Yunanistan bağlarında evvelce beri iç siyasetin da değerli bir etken olduğu ve bu son gerginlikte de devrede olduğuna işaret ediliyor.
Erken seçim olmaması durumunda Türkiye Haziran 2023’te sandığa gidecek. Yunanistan ise seçim tarihini 2023 yaz ayları olarak belirlemiş durumda.
Türkiye’deki siyaset bilimciler Erdoğan hükümetinin seçimler öncesinde kritik dış siyaset atakları yapmasının kısa vadede oy kazandırabildiğine dikkat çekerken, öteki taraftan giderek berbatlaşan iktisattan ilgiyi dış siyasete kaydırmanın da amaçlanmış olabileceğini belirtiyor.
Öte yandan Yunanistan’da Türkiye mevzu başlığının evvelce beri iç gündemin en sıcak unsurlarından biri olarak görüldüğü biliniyor.
Gazeteci Areteos, Yunanistan ile Türkiye içinde bu kere bir asimetri bulunduğunu söyleyerek, Mitsotakis’in Türkiye ile gerginliğe gereksinimi bulunmadığını savunuyor. Areteos, Yunanistan’daki iç siyasi istikrarları şöyleki özetliyor:
“Mitsotakis seçildiğinden beri önceliği iktisadın büsbütün düzelmesi ve Yunanistan’ın AB ortasındaki rehabilitasyonu oldu. Türkiye ile yaşanan tansiyonlar ona verilen takviyesi pek sağlamlaştırmıyor. Hatta tansiyonların ziyan verebileceğini bile söyleyebiliriz. Siyasi açıdan şu an kuvvetli bir pozisyonda ve partisi anketlerde hala fazlaca önde. Yani Türkiye ile yaşanan tansiyonlar ona daha fazla oy getirmeyecek.”
Atina’da misyon yapmış Büyükelçi Göğüş ise her iki ülke için seçim devirlerinin tehlikeli tırmanma periyodu olduğuna dikkat çekerek, Türkiye konusunun Yunanistan’da her vakit için iç siyasette kıymetli olduğunu belirtiyor. Göğüş, anketlerde şu anda önde giden Mitsotakis’in geleceği ile ilgili emin olunmaması gerektiğini de tabir ederek, “ABD’ye bu kadar bağlanmak, ülkenin her yerini ABD üsleriyle doldurmanın Yunanistan seçmeninde nasıl karşılık bulacağı soru işareti. Zira Yunanistan’da önemli bir sol gelenek vardır” diyor.