RAM
New member
Yunanistan’ı milletlerarası hukuku ihlal edip Doğu Ege adalarını silahlandırmakla suçlayan Türkiye’nin bu hafta hem Atina tıpkı vakitte Washington’a nota vermesiyle Ege’deki tansiyon yeni bir boyuta taşındı.
Gerilim kamuoyunda da yankı uyandırdı. Türk basınında “Yunanistan ateşle oynuyor!”, “Yunan savaş istiyor! Taaruz hazırlığı var”, “Silahlandırılan adalar Türkiye’ye iade edilmeli” ve “Türkiye adaları ablukaya almalı” başlıklarıyla yayımlanan haberler dikkat çekti.
Türkiye’nin Yunanistan’a karşı ikazlarının dozunu giderek artırması, medyaya konuşan uzmanların ise Yunan adalarının ablukaya alınması, bir adaya çıkarma yapılması, askeri operasyon üzere seçeneklerden kelam etmeye başlaması, bölgede sıcak bir çatışma yaşanması telaşını artırıyor.
Peki nitekim bu biçimde bir tehlike var mı? Atina Lozan’ı ihlal ediyor mu? Erdoğan’ın sert bildirilerinin adresi aslında neresi?
Prof. Dr. Pazarcı: Ağır silahlar bulundurulamaz
Konuyla ilgili olarak DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan milletlerarası hukuk uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı, Yunanistan’ın Midilli ve Sisam adalarına silah sevkiyatı yaptığı imajlara işeret ederek Yunanistan’ın Lozan Antlaşması uyarınca bu adalarda ağır silahlar bulunduramayacağına dikkat çekti. Geçmişte Türkiye ile Yunanistan içinde Ege adaları konusunda yapılan müzakerelere katılmış olan Pazarcı, Doğu Ege adalarında kamu güvenliğini sağlamak için 3 bin 500 kişilik küçük bir güvenlik kuvvetinin nazaranv yapabileceğini, bu kuvvetin de lakin yavaşça silahlar bulundurabileceğini söylemiş oldu.
Washington ile Yunanistan içinde son senelerda inşa edilen stratejik partnerlik kapsamında ABD, Yunanistan’a sağladığı askeri dayanağı güçlendirdi.Fotoğraf: Sakis Mitrolidis/AFP
“Lozan Antlaşması kararları çerçevesinde adalarda, şartlar ne olursa olsun, tank, top, zırhlı araç üzere ağır kullanımlı silahların bulundurulması kelam konusu olamaz. Yunanistan’ın bunu yapması memleketler arası hukuka aykırıdır” diyen Pazarcı, ABD idaresinin tavrını da eleştirdi. Pazarcı, “Üç ülke de NATO üyesi ve ABD’nin Yunanistan’ın bunu yapmasına alan tanıyan yaklaşımı ya da ettiyse de müsade etmesi büsbütün yanlış ve memleketler arası hukuka da ters bir hareket” görüşünü lisana getirdi.
Türkiye-Yunanistan uyuşmazlıkları konusunda en tecrübeli isimlerden biri olan Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı’ya bakılırsa, yaşanmakta olan krizde yapılması gereken diplomatik teşebbüsleri daha fazla ağırlaştırmak. BM Antlaşması’nın 33’üncü unsurunun uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesini öngördüğünü vurgulayan Pazarcı, değerlendirmesini şu biçimde sürdürdü:
“Diplomatik yollardan tüzel yollara, farklı seçenekler sıralanıyor, tarafların öngörmesi halinde de daha diğer yolları tercih edebilecekleri belirtiliyor. şayet olmazsa silaha başvurulabilir demek memleketler arası hukuk açısından hayli gerçek bir şey değil. Memleketler arası hukuk fakat legal savunma durumu kelam konusu olduğunda silaha, kuvvete başvurulmasını kabul ediyor. Bunun Ege tansiyon bağlamında ne seviyede bu değerlendirmeye girip girmeyeceğini ise tahminen vakit gösterir.”
Yunanistan, tansiyon konusunda Türkiye’yi suçluyor
Yunan hükümeti Ankara’nın suçlamalarını kabul etmiyor, Erdoğan hükümetini tansiyonu şuurlu olarak tırmandırmakla suçluyor. Yunan basınında çıkan haberlere nazaran Türkiye’nin notayla ilettiği suçlamaları geri çeviren Atina, aslında Türkiye’nin Yunanistan’ın hava alanını ve egemenlik haklarını ihlal ettiğini argüman ediyor.
Türk basınında yer alan İHA imgeleri için “Adalarımızın gözetlendiğini gösteren bariz saldırgan hareket” diyen Yunan yetkililer, Türkiye’yi daima olarak Yunanistan’ı tehdit ettiğini, bunlar sürdüğü surece Atina’nın yasal müdafaa için gerekli askeri tedbirleri alacağını belirtiyorlar.
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmı öğretim üyesi ve Avrupa Çalışmaları Merkezi (CIES) Yöneticisi Dimitrios Triantaphyllou.Fotoğraf: Privat
Prof. Dr. Triantaphyllou: “Bu artık yeni bir boyut”
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dimitrios Triantaphyllou da tırmanan tansiyondan duyduğu tasayı lisana getirirken, “İlk sefer Yunanistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliği tartışmalı hale getiriliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan son devirdeki açıklamalarında bunu en az dört defa lisana getirdi. Bu artık yeni bir boyut” diye konuştu.
Erdoğan son haftalarda yaptığı açıklamalarda Yunanistan’ı adaları “işgal etmekle” suçlarken “Yunanistan’a tek cümlemiz var. İzmir’i unutma. Adaları işgal etmeniz falan bizi bağlamaz, vakti saati geldiğinde gereğini yaparız. Hani diyoruz ya, bir gece apansızın gelebiliriz” demişti.
Yunanistan’da “açık tehdit” olarak nitelendirilen Erdoğan’ın bu açıklamasına, Avrupa Birliği de reaksiyon göstermişti. AB, Ankara’ya “düşmanca” telaffuzlara son verme, “AB üyesi devletlerin egemenliğine ve topraklarına hürmet gösterme” davetinde bulunmuştu.
Triantaphyllou, Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın da hafta sonunda Erdoğan’a misal biçimde açıklamalar yaptığına dikkat çekti.
Gerilimin sebebi Türkiye’de yaklaşan seçimler mi ?
Avrupa başşehirlerinde yakından izlenen tansiyon, kimi uzmanlar tarafınca önemli bir çatışma riski olarak görülürken kimi uzmanlar ise yaşananları Türkiye’de yaklaşmakta olan seçimlerle ilişkilendiriyor.
Erdoğan’ın sertleşen telaffuzunda gelecek yıl yapılması beklenen seçimlerin tesirli olmuş olabileceğini belirten Triantaphyllou, “Yunanistan’ı şamar oğlanı, kolay lokma olarak görüyor olabilirler” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son haftalarda Yunanistan’ı gaye alan açıklamalarındaki “Bir gece birden gelebiliriz” kelamları Atina’da tehdit olarak bedellendiriliyor. Fotoğraf: Reuters/U. Bektas
2023 seçimlerinin, beraberinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100 yılında yapılacağını hatırlatan Yunan uzman, anketlerin Erdoğan’ın seçimleri kazanmasının hayli kolay olmayacağına işaret ettiğine dikkat çekerek şu biçimde devam etti:
“Türkiye bağımsızlığını, Yunanistan’ın mağlubiyete uğratılması ile kazandı. Bu çağdaş Türkiye için değerli, seçimlere giderken bu biçimde sert bir telaffuz kullanmak istiyor olabilir. Erdoğan’ın yaptığı üzere, ‘Ey Yunan, tarihe bak, tarihe dön, fazlaca daha fazla ileri gidersen, bunun bedeli ağır olur, ağır’ diye tehdit etmek kolay ve bu seçimlerin yeni bir bağımsızlık gayreti olacağı söylemi için de, iç kamuoyuna bu algıyı satmak için de bundan yararlanıyor olabilirler.”
Yunanistan’da da seçimler yaklaşıyor
Yunanistan’da da gelecek yıl seçimlerin yapılacak olması, Türkiye’de birtakım uzmanlar tarafınca Ege’de önümüzdeki günlerde tansiyonu daha da tırmandırabilecek bir öge olarak görülüyor. Ege’de tırmanan tansiyonun Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis’in de işine yaradığı, seçmenlerini mobilize etmek için Türkiye’ye karşı “provokasyonlara” giriştiği sav ediliyor.
Dimitrios Triantaphyllou ise bu mevzuda farklı düşünüyor. Yunanistan’daki kamuoyu yoklamalarında Mitsotakis hükümetinin aslına bakarsanız önde göründüğüne dikkat çeken Triantaphyllou, Yunan önderin bu cins atılımlara muhtaçlığı olduğunu düşünmediğini lisana getirdi.
Erdoğan asıl ABD’ye mi ileti veriyor?
Erdoğan’ın son açıklamalarında yalnızca Yunanistan’ı maksat almakla kalmayıp, beraberinde ABD idaresine de ağır tenkitler yöneltmesi dikkat çekiyor.
ABD Lideri Joe Biden, misyona geldiğinden bu yana Cumhurbaşkanı Erdoğan’a aralıklı bir tavır takınıyor. Fotoğraf: Murat Cetinmuhurdar/Turkish Presidency/AA/picture alliance
“Ankara, tırmandırdığı bu tansiyonla beraberinde ABD’ye de bildiri gönderiyor. Erdoğan’ın açıklamalarında ABD zıddı telaffuz dikkat çekiyor” diyen Triantaphyllou, Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in ABD Kongresi’nde ağırlanması ve Washington’un Atina’ya sağladığı askeri takviyenin Ankara’yı önemli manada rahatsız ettiğini vurguladı. Triantaphyllou değerlendirmesini şöyleki sürdürdü:
“ABD Kongresi’nde bugüne kadar Türkiye’den ağırlanan, konuşma yapan tek önder Celal Bayar oldu. Cumhurbaşkanı Bayar’ın 29 Ocak 1952’de yaptığı bu konuşmanın akabinde Türkiye ile Yunanistan içinde onlarca yıl süren stratejik partnerlik başladı. Lakin, 15 Temmuz darbe teşebbüsü ile iki ülke içinde başgösteren derin inanç buhranıyla birlikte ABD stratejik alternatif arayışına girdi. Ve Mitsotakis’in ABD Kongresi’nde ağırlanmasıyla Washington Yunanistan’a, ‘ben sana yatırım yapacağım, zira sana güveniyorum’ iletisini vermiş oldu. Ve Türkiye’yi asıl kızdıran bu oldu. Tırmandırılan bu son tansiyonla Ankara ABD’ye, ‘bizi unutma, aksi takdirde biz size sorun yaratır, işinizi bozarız’ diyor. Bu yanlış bir vakitte verilen çok yanlış bir bildiri. Rusya ile çaba edilmeye çalışılan bir periyotta Erdoğan’ın takındığı bu tavır, kendisine duyulan güvensizliği daha da artıyor.”
Mayıs ayında ABD’yi ziyaret eden Yunanistan Başbakanı Mitsotakis, ABD Kongresi’nde konuşma yapmıştı. Fotoğraf: Jim Watson/AFP/Getty Images
Erdoğan’ın New York’a gidişi öncesinde, Semerkant’ta Rusya Devlet Lideri Putin ile verdiği pozların Batılı başkentlerde reaksiyona yol açtığı, bunun da Türk hükümetine iletildiği aktarılıyor. ABD Lideri Biden, BM Genel Heyeti toplantısı New York’ta bulunan Erdoğan ile görüşmedi. Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İngiltere Başbakanı Liz Truss ile görüşmelerinin de fazlaca olumlu geçmediği diplomatik kaynaklarca belirtiliyor.
ABD’den Ankara’ya bildiri : Sırası değil
Bu ortada Erdoğan’ın dolaylı ancak sert sözlerle gaye aldığı ABD’den Türkiye ile Yunanistan içinde tırmanan son tansiyon için “sırası değil” açıklaması geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, günlük basın brifinginde kendisine bu hususta yöneltilen sorular üzerine, “iki NATO müttefikini uyuşmazlıklarını diplomatik yollardan çözmeleri için teşvik etmeye devam ettiklerini” söylemiş oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye ile Yunanistan içinde tırmanan tansiyon konusunda, “Sırası değil” açıklamasını yaptı.Fotoğraf: Nicholas Kamm/AP Photo/picture alliance
“Biz, hepimiz için kollektif bir tehdit olana odaklanmaya devam etmemiz gerektiği görüşündeyiz ve bu kollektif tehdit de Rusya’dır” diyen Price, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği bir periyotta Ukrayna halkı ile dayanışma sergilenmesi gerektiği vurguladı, “Şu anda, NATO müttefikleri içinde tansiyonu tırmandıracak açıklamalar ve aksiyonların sırası değil” görüşünü kaydetti.
Danforth: “İşgal tehditleri, kaygıları teyit ediyor”
Amerikalı uzman Nicholas Danforth da DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, ABD’nin son senelerda Yunanistan ile askeri alandaki işbirliğini güçlendirmesinde, Türkiye ile içinde derinleşen inanç buhranının kaynaklık ettiğine işaret etti.
“Washington Yunanistan’daki askeri üslerini, Ankara’nın dış siyaset yöneliminin yol açtığı tasalar niçiniyle, Türkiye’deki üsleri kullanabilme konusundaki kuşkuları niçiniyle güçlendirmeye başladı” diyen Danforth, Türk siyasi liderliği tarafınca yapılan sert açıklamalara dikkat çekerek “Ankara’nın Yunanistan adalarını işgal tehditleri ve gibisi açıklamaları da aslına bakarsanız bu kaygıları teyit eder bir nitelik taşıyor” görüşünü kaydetti.
Atina merkezli Avrupa ve Dış Siyaset Vakfı’nın (ELIAMEP) uzmanlarından olan Danforth, Ege’deki adalarda Yunanistan’ın uzunca bir müddetdir askeri varlık bulundurduğuna işaret ederek “Kimse bunun artık niye Türkiye’ye yönelik bir tehdit oluşturduğunu bir türlü anlayamıyor. Washington’daki var iseyım, Ankara’nın bunu kendi maksatları için kasti olarak araçsallaştırdığı yönünde” değerlendirmesini aktardı.
Atina merkezli Avrupa ve Dış Siyaset Vakfı’nın (ELIAMEP) Türkiye analistlerinden Nicholas Danforth.Fotoğraf: privat
Washington idaresinin Türkiye ile Yunanistan’ın tansiyonlara son vermelerini, bu biçimdelikle bölgedeki evvelare odaklanmayı umduğunu belirten Danforth, “Ancak artık, Washington giderek artan bir biçimde Türkiye’yi tansiyonu tırmandıran taraf olarak görüyor” halinde konuştu.
İHA manzaraları daha sonrası tansiyon nasıl tırmandı?
Türk basınında hafta sonu Yunan adalarına askeri sevkiyat imgeler yapıldığı imajları yayınlandı. Haberlerde, insansız hava araçlarıyla (İHA) elde edildiği belirtilen manzaralarda, Yunanistan’ın Midilli’ye 23, Sisam’a da 18 adet ABD menşeli zırhlı araç sevk ettiği kaydedildi. Ayrıyeten güvenlik kaynaklarına atfen, “Yunanistan’ın milletlerarası hukuk ve müttefiklik ruhuna muhalif bu saldırgan hareketleri asla kabul edilemez” görüşü aktarıldı.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarının verdikleri bilgilere göre, olayın akabinde Bakanlığa çağrılan Yunanistan’ın Ankara Büyükelçisi Lazaris Christodoulos’a Midilli ve Sisam adalarına ABD menşeli zırhlı araçlar konuşlandırılmasının 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarına alışılmamış olduğu iletildi, “uluslararası hukuk ihlaline son verilmesi” uyarısı yapıldı. Türk yetkililer, hem de ABD nezdinde de diplomatik teşebbüste bulundu. Bakanlık kaynaklarının verdiği bilgiye bakılırsa Washington idaresinden, Doğu Ege adalarınının silahsızlandırılmış statüsüne riayet edilmesi, bu statünün ABD silahları ile ihlal edilmemesi için de gerekli adımların atılması istendi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen hafta BM Genel Heyet toplantısındaki konuşmasında da Yunanistan’ı eleştirmişti. Fotoğraf: Mary Altaffer/ASSOCIATED PRESS/picture alliance
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da kabine toplantısının akabinde tansiyonu daha da tırmandıran açıklamalarda bulundu, sadece Atina’yı değil, bununla birlikte Washington’u maksat aldı. Yunanistan’ı provokasyona girişmekle suçlayan, lakin hem de Yunanistan için “muhatabımız da dengimiz de değil” diyen Erdoğan, akabinde tenkit oklarını, ismen telafuz etmemekle bir arada NATO müttefiki ABD’ye çevirdi. Erdoğan konuşmasında son senelerda Atina ile stratejik askeri işbirliğini derinleştiren Washington’u “Yunanistan’ı kukla üzere kullanmak”, “kışkırtarak Türkiye’nin üzerine salmak”, ve ayrıyeten “siyasi, askeri ve ekonomik olarak işgale uğratmak” ile suçladı. “Türkiye olarak biz bu sineması geçmişte seyrettik, çözdük, o defteri kapattık ve kendimize yeni bir yol çizdik. Artık Yunanistan’ın göz bakılırsa nazaran benzeri bir felakete sürüklenmesinden bir komşu sıfatıyla içtenlikle ıstırap duyuyoruz” diyen Erdoğan, “Ne o askeri yığınaklar ne o siyasi ve ekonomik takviyeler Yunanistan’ı bizim düzeyimize çıkarmaya yetmez. Ancak bu yanlış adımlar Yunanistan’ı her manada batağa sürüklemeye kafi gelir” tabirlerini kullandı.
Gerilim kamuoyunda da yankı uyandırdı. Türk basınında “Yunanistan ateşle oynuyor!”, “Yunan savaş istiyor! Taaruz hazırlığı var”, “Silahlandırılan adalar Türkiye’ye iade edilmeli” ve “Türkiye adaları ablukaya almalı” başlıklarıyla yayımlanan haberler dikkat çekti.
Türkiye’nin Yunanistan’a karşı ikazlarının dozunu giderek artırması, medyaya konuşan uzmanların ise Yunan adalarının ablukaya alınması, bir adaya çıkarma yapılması, askeri operasyon üzere seçeneklerden kelam etmeye başlaması, bölgede sıcak bir çatışma yaşanması telaşını artırıyor.
Peki nitekim bu biçimde bir tehlike var mı? Atina Lozan’ı ihlal ediyor mu? Erdoğan’ın sert bildirilerinin adresi aslında neresi?
Prof. Dr. Pazarcı: Ağır silahlar bulundurulamaz
Konuyla ilgili olarak DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan milletlerarası hukuk uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı, Yunanistan’ın Midilli ve Sisam adalarına silah sevkiyatı yaptığı imajlara işeret ederek Yunanistan’ın Lozan Antlaşması uyarınca bu adalarda ağır silahlar bulunduramayacağına dikkat çekti. Geçmişte Türkiye ile Yunanistan içinde Ege adaları konusunda yapılan müzakerelere katılmış olan Pazarcı, Doğu Ege adalarında kamu güvenliğini sağlamak için 3 bin 500 kişilik küçük bir güvenlik kuvvetinin nazaranv yapabileceğini, bu kuvvetin de lakin yavaşça silahlar bulundurabileceğini söylemiş oldu.
Washington ile Yunanistan içinde son senelerda inşa edilen stratejik partnerlik kapsamında ABD, Yunanistan’a sağladığı askeri dayanağı güçlendirdi.Fotoğraf: Sakis Mitrolidis/AFP
“Lozan Antlaşması kararları çerçevesinde adalarda, şartlar ne olursa olsun, tank, top, zırhlı araç üzere ağır kullanımlı silahların bulundurulması kelam konusu olamaz. Yunanistan’ın bunu yapması memleketler arası hukuka aykırıdır” diyen Pazarcı, ABD idaresinin tavrını da eleştirdi. Pazarcı, “Üç ülke de NATO üyesi ve ABD’nin Yunanistan’ın bunu yapmasına alan tanıyan yaklaşımı ya da ettiyse de müsade etmesi büsbütün yanlış ve memleketler arası hukuka da ters bir hareket” görüşünü lisana getirdi.
Türkiye-Yunanistan uyuşmazlıkları konusunda en tecrübeli isimlerden biri olan Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı’ya bakılırsa, yaşanmakta olan krizde yapılması gereken diplomatik teşebbüsleri daha fazla ağırlaştırmak. BM Antlaşması’nın 33’üncü unsurunun uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesini öngördüğünü vurgulayan Pazarcı, değerlendirmesini şu biçimde sürdürdü:
“Diplomatik yollardan tüzel yollara, farklı seçenekler sıralanıyor, tarafların öngörmesi halinde de daha diğer yolları tercih edebilecekleri belirtiliyor. şayet olmazsa silaha başvurulabilir demek memleketler arası hukuk açısından hayli gerçek bir şey değil. Memleketler arası hukuk fakat legal savunma durumu kelam konusu olduğunda silaha, kuvvete başvurulmasını kabul ediyor. Bunun Ege tansiyon bağlamında ne seviyede bu değerlendirmeye girip girmeyeceğini ise tahminen vakit gösterir.”
Yunanistan, tansiyon konusunda Türkiye’yi suçluyor
Yunan hükümeti Ankara’nın suçlamalarını kabul etmiyor, Erdoğan hükümetini tansiyonu şuurlu olarak tırmandırmakla suçluyor. Yunan basınında çıkan haberlere nazaran Türkiye’nin notayla ilettiği suçlamaları geri çeviren Atina, aslında Türkiye’nin Yunanistan’ın hava alanını ve egemenlik haklarını ihlal ettiğini argüman ediyor.
Türk basınında yer alan İHA imgeleri için “Adalarımızın gözetlendiğini gösteren bariz saldırgan hareket” diyen Yunan yetkililer, Türkiye’yi daima olarak Yunanistan’ı tehdit ettiğini, bunlar sürdüğü surece Atina’nın yasal müdafaa için gerekli askeri tedbirleri alacağını belirtiyorlar.
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmı öğretim üyesi ve Avrupa Çalışmaları Merkezi (CIES) Yöneticisi Dimitrios Triantaphyllou.Fotoğraf: Privat
Prof. Dr. Triantaphyllou: “Bu artık yeni bir boyut”
Kadir Has Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dimitrios Triantaphyllou da tırmanan tansiyondan duyduğu tasayı lisana getirirken, “İlk sefer Yunanistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliği tartışmalı hale getiriliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan son devirdeki açıklamalarında bunu en az dört defa lisana getirdi. Bu artık yeni bir boyut” diye konuştu.
Erdoğan son haftalarda yaptığı açıklamalarda Yunanistan’ı adaları “işgal etmekle” suçlarken “Yunanistan’a tek cümlemiz var. İzmir’i unutma. Adaları işgal etmeniz falan bizi bağlamaz, vakti saati geldiğinde gereğini yaparız. Hani diyoruz ya, bir gece apansızın gelebiliriz” demişti.
Yunanistan’da “açık tehdit” olarak nitelendirilen Erdoğan’ın bu açıklamasına, Avrupa Birliği de reaksiyon göstermişti. AB, Ankara’ya “düşmanca” telaffuzlara son verme, “AB üyesi devletlerin egemenliğine ve topraklarına hürmet gösterme” davetinde bulunmuştu.
Triantaphyllou, Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın da hafta sonunda Erdoğan’a misal biçimde açıklamalar yaptığına dikkat çekti.
Gerilimin sebebi Türkiye’de yaklaşan seçimler mi ?
Avrupa başşehirlerinde yakından izlenen tansiyon, kimi uzmanlar tarafınca önemli bir çatışma riski olarak görülürken kimi uzmanlar ise yaşananları Türkiye’de yaklaşmakta olan seçimlerle ilişkilendiriyor.
Erdoğan’ın sertleşen telaffuzunda gelecek yıl yapılması beklenen seçimlerin tesirli olmuş olabileceğini belirten Triantaphyllou, “Yunanistan’ı şamar oğlanı, kolay lokma olarak görüyor olabilirler” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son haftalarda Yunanistan’ı gaye alan açıklamalarındaki “Bir gece birden gelebiliriz” kelamları Atina’da tehdit olarak bedellendiriliyor. Fotoğraf: Reuters/U. Bektas
2023 seçimlerinin, beraberinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100 yılında yapılacağını hatırlatan Yunan uzman, anketlerin Erdoğan’ın seçimleri kazanmasının hayli kolay olmayacağına işaret ettiğine dikkat çekerek şu biçimde devam etti:
“Türkiye bağımsızlığını, Yunanistan’ın mağlubiyete uğratılması ile kazandı. Bu çağdaş Türkiye için değerli, seçimlere giderken bu biçimde sert bir telaffuz kullanmak istiyor olabilir. Erdoğan’ın yaptığı üzere, ‘Ey Yunan, tarihe bak, tarihe dön, fazlaca daha fazla ileri gidersen, bunun bedeli ağır olur, ağır’ diye tehdit etmek kolay ve bu seçimlerin yeni bir bağımsızlık gayreti olacağı söylemi için de, iç kamuoyuna bu algıyı satmak için de bundan yararlanıyor olabilirler.”
Yunanistan’da da seçimler yaklaşıyor
Yunanistan’da da gelecek yıl seçimlerin yapılacak olması, Türkiye’de birtakım uzmanlar tarafınca Ege’de önümüzdeki günlerde tansiyonu daha da tırmandırabilecek bir öge olarak görülüyor. Ege’de tırmanan tansiyonun Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis’in de işine yaradığı, seçmenlerini mobilize etmek için Türkiye’ye karşı “provokasyonlara” giriştiği sav ediliyor.
Dimitrios Triantaphyllou ise bu mevzuda farklı düşünüyor. Yunanistan’daki kamuoyu yoklamalarında Mitsotakis hükümetinin aslına bakarsanız önde göründüğüne dikkat çeken Triantaphyllou, Yunan önderin bu cins atılımlara muhtaçlığı olduğunu düşünmediğini lisana getirdi.
Erdoğan asıl ABD’ye mi ileti veriyor?
Erdoğan’ın son açıklamalarında yalnızca Yunanistan’ı maksat almakla kalmayıp, beraberinde ABD idaresine de ağır tenkitler yöneltmesi dikkat çekiyor.
ABD Lideri Joe Biden, misyona geldiğinden bu yana Cumhurbaşkanı Erdoğan’a aralıklı bir tavır takınıyor. Fotoğraf: Murat Cetinmuhurdar/Turkish Presidency/AA/picture alliance
“Ankara, tırmandırdığı bu tansiyonla beraberinde ABD’ye de bildiri gönderiyor. Erdoğan’ın açıklamalarında ABD zıddı telaffuz dikkat çekiyor” diyen Triantaphyllou, Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in ABD Kongresi’nde ağırlanması ve Washington’un Atina’ya sağladığı askeri takviyenin Ankara’yı önemli manada rahatsız ettiğini vurguladı. Triantaphyllou değerlendirmesini şöyleki sürdürdü:
“ABD Kongresi’nde bugüne kadar Türkiye’den ağırlanan, konuşma yapan tek önder Celal Bayar oldu. Cumhurbaşkanı Bayar’ın 29 Ocak 1952’de yaptığı bu konuşmanın akabinde Türkiye ile Yunanistan içinde onlarca yıl süren stratejik partnerlik başladı. Lakin, 15 Temmuz darbe teşebbüsü ile iki ülke içinde başgösteren derin inanç buhranıyla birlikte ABD stratejik alternatif arayışına girdi. Ve Mitsotakis’in ABD Kongresi’nde ağırlanmasıyla Washington Yunanistan’a, ‘ben sana yatırım yapacağım, zira sana güveniyorum’ iletisini vermiş oldu. Ve Türkiye’yi asıl kızdıran bu oldu. Tırmandırılan bu son tansiyonla Ankara ABD’ye, ‘bizi unutma, aksi takdirde biz size sorun yaratır, işinizi bozarız’ diyor. Bu yanlış bir vakitte verilen çok yanlış bir bildiri. Rusya ile çaba edilmeye çalışılan bir periyotta Erdoğan’ın takındığı bu tavır, kendisine duyulan güvensizliği daha da artıyor.”
Mayıs ayında ABD’yi ziyaret eden Yunanistan Başbakanı Mitsotakis, ABD Kongresi’nde konuşma yapmıştı. Fotoğraf: Jim Watson/AFP/Getty Images
Erdoğan’ın New York’a gidişi öncesinde, Semerkant’ta Rusya Devlet Lideri Putin ile verdiği pozların Batılı başkentlerde reaksiyona yol açtığı, bunun da Türk hükümetine iletildiği aktarılıyor. ABD Lideri Biden, BM Genel Heyeti toplantısı New York’ta bulunan Erdoğan ile görüşmedi. Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İngiltere Başbakanı Liz Truss ile görüşmelerinin de fazlaca olumlu geçmediği diplomatik kaynaklarca belirtiliyor.
ABD’den Ankara’ya bildiri : Sırası değil
Bu ortada Erdoğan’ın dolaylı ancak sert sözlerle gaye aldığı ABD’den Türkiye ile Yunanistan içinde tırmanan son tansiyon için “sırası değil” açıklaması geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, günlük basın brifinginde kendisine bu hususta yöneltilen sorular üzerine, “iki NATO müttefikini uyuşmazlıklarını diplomatik yollardan çözmeleri için teşvik etmeye devam ettiklerini” söylemiş oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye ile Yunanistan içinde tırmanan tansiyon konusunda, “Sırası değil” açıklamasını yaptı.Fotoğraf: Nicholas Kamm/AP Photo/picture alliance
“Biz, hepimiz için kollektif bir tehdit olana odaklanmaya devam etmemiz gerektiği görüşündeyiz ve bu kollektif tehdit de Rusya’dır” diyen Price, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği bir periyotta Ukrayna halkı ile dayanışma sergilenmesi gerektiği vurguladı, “Şu anda, NATO müttefikleri içinde tansiyonu tırmandıracak açıklamalar ve aksiyonların sırası değil” görüşünü kaydetti.
Danforth: “İşgal tehditleri, kaygıları teyit ediyor”
Amerikalı uzman Nicholas Danforth da DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, ABD’nin son senelerda Yunanistan ile askeri alandaki işbirliğini güçlendirmesinde, Türkiye ile içinde derinleşen inanç buhranının kaynaklık ettiğine işaret etti.
“Washington Yunanistan’daki askeri üslerini, Ankara’nın dış siyaset yöneliminin yol açtığı tasalar niçiniyle, Türkiye’deki üsleri kullanabilme konusundaki kuşkuları niçiniyle güçlendirmeye başladı” diyen Danforth, Türk siyasi liderliği tarafınca yapılan sert açıklamalara dikkat çekerek “Ankara’nın Yunanistan adalarını işgal tehditleri ve gibisi açıklamaları da aslına bakarsanız bu kaygıları teyit eder bir nitelik taşıyor” görüşünü kaydetti.
Atina merkezli Avrupa ve Dış Siyaset Vakfı’nın (ELIAMEP) uzmanlarından olan Danforth, Ege’deki adalarda Yunanistan’ın uzunca bir müddetdir askeri varlık bulundurduğuna işaret ederek “Kimse bunun artık niye Türkiye’ye yönelik bir tehdit oluşturduğunu bir türlü anlayamıyor. Washington’daki var iseyım, Ankara’nın bunu kendi maksatları için kasti olarak araçsallaştırdığı yönünde” değerlendirmesini aktardı.
Atina merkezli Avrupa ve Dış Siyaset Vakfı’nın (ELIAMEP) Türkiye analistlerinden Nicholas Danforth.Fotoğraf: privat
Washington idaresinin Türkiye ile Yunanistan’ın tansiyonlara son vermelerini, bu biçimdelikle bölgedeki evvelare odaklanmayı umduğunu belirten Danforth, “Ancak artık, Washington giderek artan bir biçimde Türkiye’yi tansiyonu tırmandıran taraf olarak görüyor” halinde konuştu.
İHA manzaraları daha sonrası tansiyon nasıl tırmandı?
Türk basınında hafta sonu Yunan adalarına askeri sevkiyat imgeler yapıldığı imajları yayınlandı. Haberlerde, insansız hava araçlarıyla (İHA) elde edildiği belirtilen manzaralarda, Yunanistan’ın Midilli’ye 23, Sisam’a da 18 adet ABD menşeli zırhlı araç sevk ettiği kaydedildi. Ayrıyeten güvenlik kaynaklarına atfen, “Yunanistan’ın milletlerarası hukuk ve müttefiklik ruhuna muhalif bu saldırgan hareketleri asla kabul edilemez” görüşü aktarıldı.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarının verdikleri bilgilere göre, olayın akabinde Bakanlığa çağrılan Yunanistan’ın Ankara Büyükelçisi Lazaris Christodoulos’a Midilli ve Sisam adalarına ABD menşeli zırhlı araçlar konuşlandırılmasının 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarına alışılmamış olduğu iletildi, “uluslararası hukuk ihlaline son verilmesi” uyarısı yapıldı. Türk yetkililer, hem de ABD nezdinde de diplomatik teşebbüste bulundu. Bakanlık kaynaklarının verdiği bilgiye bakılırsa Washington idaresinden, Doğu Ege adalarınının silahsızlandırılmış statüsüne riayet edilmesi, bu statünün ABD silahları ile ihlal edilmemesi için de gerekli adımların atılması istendi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen hafta BM Genel Heyet toplantısındaki konuşmasında da Yunanistan’ı eleştirmişti. Fotoğraf: Mary Altaffer/ASSOCIATED PRESS/picture alliance
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da kabine toplantısının akabinde tansiyonu daha da tırmandıran açıklamalarda bulundu, sadece Atina’yı değil, bununla birlikte Washington’u maksat aldı. Yunanistan’ı provokasyona girişmekle suçlayan, lakin hem de Yunanistan için “muhatabımız da dengimiz de değil” diyen Erdoğan, akabinde tenkit oklarını, ismen telafuz etmemekle bir arada NATO müttefiki ABD’ye çevirdi. Erdoğan konuşmasında son senelerda Atina ile stratejik askeri işbirliğini derinleştiren Washington’u “Yunanistan’ı kukla üzere kullanmak”, “kışkırtarak Türkiye’nin üzerine salmak”, ve ayrıyeten “siyasi, askeri ve ekonomik olarak işgale uğratmak” ile suçladı. “Türkiye olarak biz bu sineması geçmişte seyrettik, çözdük, o defteri kapattık ve kendimize yeni bir yol çizdik. Artık Yunanistan’ın göz bakılırsa nazaran benzeri bir felakete sürüklenmesinden bir komşu sıfatıyla içtenlikle ıstırap duyuyoruz” diyen Erdoğan, “Ne o askeri yığınaklar ne o siyasi ve ekonomik takviyeler Yunanistan’ı bizim düzeyimize çıkarmaya yetmez. Ancak bu yanlış adımlar Yunanistan’ı her manada batağa sürüklemeye kafi gelir” tabirlerini kullandı.