RAM
New member
“Hastalık maruziyeti tespit ettiğim için işten atıldım. Hastalık tespit ettiğim için işten atıldım.”
Ahmet Tellioğlu 22 yıllık bir işyeri doktoru. Meslek ömründe iki defa işten atıldı. 2013 yılında çalıştığı Organik Kimya firmasından çalışanlarda toksik kimyasallara maruziyet tespit ettiği için atılan Tellioğlu, 2019’da da misal bir sureci OYAK Beton’da yaşadı. Emekçilerin akciğer sinemalarının bu hususta özel eğitim almış Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) okuyucularınca değerlendirilmesini ve OYAK Beton’un tüm tesislerinde toz ölçümü yapılmasını istediği için işten çıkarıldı.
Tellioğlu iki şirkete de açtığı işe iade davasını kazandı. Mesleksel bağımsızlığı kanıtlanmış oldu. Lakin Türkiye’de emekçi sıhhati alanında misal tablo devam ediyor.
Türkiye’de patronların değerli bir kısmının emekçi sıhhati konusunu bir maliyet ögesi olarak gördüğünü, iktidarın ise patronun maliyetini azaltan siyasetleri öncelediğini vurgulayan Tellioğlu, “İşverenlerin, meslek hastalıkları ve personel sıhhati alanında köpeksiz köy buldum, değneksiz geziyorum halinden çıkartılması lazım” diyor.
Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) son bilgilerine göre, ölümlü iş kazalarında Avrupa birincisi olan Türkiye’de, resmi bilgilere göre meslek hastalığına yakalanların sayısı pek az.
İşyeri doktoru Ahmet TellioğluFotoğraf: privat
Almanya’da 30 katı
Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) göre, meslek hastalıklarının çalışan nüfusa oranı Türkiye’de yüz binde 2 civarındayken Almanya’da bu oran 30 katına çıkıyor.
Peki, bu durum Türkiye’nin bu hususta Almanya’dan daha ileride olmasından mı kaynaklanıyor?
Bu alanda çalışan uzmanlara nazaran durum tam aksisi.
Uzmanlara göre, bu süreçteki zorluklar evvela mevzuatta başlıyor. O denli ki Türkiye, meslek hastalıklarını teşhis etme noktasına gelemiyor.
Mevzuata göre meslek hastalığı tanısı için hastalık ve meslek içinde bir illiyet kurmak gerekiyor. Lakin iş bununla da hudutlu kalmıyor.
Listede 67 hastalık var
Sosyal Sigorta Sıhhat Süreçleri Tüzüğü’nde bir meslek hastalığı listesi bulunuyor. Bu listede bulunan 67 hastalık haricinde kalan ve işin şartlarından kaynaklı olarak yakalanılan rastgele bir hastalık meslek hastalığı sayılmıyor.
DW Türkçe’ye konuşan Depo, Liman, Tersane ve Deniz Çalışanları Sendikası (DGD-SEN) Avukatı Leyla Bilgen, “Bu 67 hastalığı aslına bakarsanız meslek hastalığı olarak kanıtlayabilmek yahut ispatlayabilmek o kadar zorken, bir de 67 hastalık dışındaki bir hastalığı biz meslek hastalığı olarak kanıtlayamıyoruz. Yani imkânsız bir müddetç” diye konuşuyor.
Mevzuatın bir tabibin meslek hastalığı tanısı koymasını neredeyse SGK’nın müsaadesine bağladığını söz eden Tellioğlu da “Kocaman bir mevzuat var. Toplumsal Güvenlik Kurumu yani Türkiye’nin sigortacıları, Türkiye’nin tabiplerine ‘siz şu hastalığın teşhisini koyamazsınız’ diyor. Ne cüret ne hak. bu biçimde şey olur mu” sözlerini kullanıyor.
SGK’lı olma kaidesi var
Öte yandan mevzuata göre meslek hastalığına yakalanan personelin SGK’lı olması da gerekiyor. “Türkiye’de sigortasız, garantisiz çalışan tahminen milyonlarca emekçi var bilemiyoruz fakat devlet bu biçimde bir sınırlama koymuş” diyen Leyla Bilgen’e bakılırsa, bu meşakkatli süreçte üçüncü zorluk ise bir personelin meslek hastalığına yakalandığını hastanelerden doktor raporuyla kendisinin ispatlamasının istenmesi. Bilgen, bu süreçte personelin yapılması gereken bürokratik süreçleri sıklıkla aşamadığını söylüyor.
Gemi sökümü, maden, inşaat üzere meslek hastalığı teşhisi koyma ihtimali olan dalların yüklü olduğu Türkiye’de, çalışanların slikozis, KOAH üzere teneffüs yolu hastalıkları ve mezotelyoma üzere kanser hastalıklarına yakalanma riski yüksek. Lakin literatür bu biçimde söylese de resmi bilgiler bunu yansıtmıyor.
Türkiye’de emekçi vefatları | “Her yıl 6 Soma katliamı”
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
En az 8 bin ölümlü vaka
Dünya Sıhhat Örgütü ve ILO’nun ortak çalışmasına bakılırsa bir ülkede ölümlü iş kazalarının dört katı kadar da meslek hastalığından dolayı mevt gerçekleştiğine dikkat çeken Ahmet Tellioğlu, “örneğin geçen yıl Türkiye’de 2 bin civarında iş kazasına bağlı mevt var ise şunu var iseyabilirsiniz. En az 8 bin de aslında iş kaynaklı hastalık niçiniyle hayatını kaybeden insan var” diyor.
Leyla Bilgen de “Literatürde bir senede bir havzada yahut bir ülkede yüzde 4 ile yüzde 12 içinde meslek hastalığına yakalanma riski vardır” dendiğini fakat Türkiye’de bu tablonun ortaya konmadığını vurguluyor: “Türkiye’de 14 milyon çalışan var. 2020 yılında verilen istatistiki bilgiye bakılırsa, bir senede yalnızca 1088 kişi meslek hastalığına yakalanmış. Yani hayli epey düşük bir orandan bahsediyoruz. Meslek hastalıklarının bildirilmediğini buradan da gorebiliyoruz.”
Madencilik bölümünde de Ekim 2020’de yayınlanan resmi istatistiğe bakılırsa yalnızca 95 kişinin meslek hastalığına yakalandığını söyleyen Bilgen, sayıların bu kadar düşük olmasında bürokratik pürüzlerin yanı sıra çalışanın gelir ve ömür derdinin da olduğunu vurguluyor.
İşsiz kalma korkusu
“Çünkü orada işsiz kalma korkusu çok yüksek oluyor. Zira bir meslek hastalığını bildirdiği taktirde işe alınmama durumu kelam konusu. Rastgele bir işte çalışmama durumu kelam konusu. Bu niçinle emekçiler sıklıkla bunu bildirmiyor ve bir daha emeklilik sürecinden daha sonra bildirimler yapabiliyor. Lakin o evrede da vakit aşımı müddetinde kaybettiklerini görürüz. Zira meslek hastalığında bildirim kaidesi olarak 10 yıllık müddet var.”
Brezilya Donanması‘na ilişkin ‘São Paulo’ isimli uçak gemisinin İzmir Aliağa’da söküleceğine ait tartışmalar son aylarda gündemdeydi. Geminin Türkiye’ye getirilmesinden şimdilik vazgeçildi. Lakin gemi söküm dalında riskli çalışma ortamı varlığını koruyor.
Leyla Bilgen, Aliağa’da çalışanların çoklukla birbiriyle akraba ilgileri olduğuna dikkat çekiyor. Bu süreçte bölgede meslek hastalıklarının boyutunu tespit edebilmek için hastanelerle görüştüklerini lisana getiren Bilgen, “Orada çalışan 1500 kadar çalışandan bahsediyoruz ancak meslek hastalığı 2017 yılından beri hiç bir biçimde bildirilmemiş. Hem iş bulamama korkuları birebir vakitte çocukları, kardeşlerinin o havzada bir daha birebir dalda çalışıyor olmaları bunların önündeki büyük pürüzlerden biri” sözlerini kullanıyor.
“Denetimler önce haber veriliyor”
Yaklaşık 10 yıl evvel hayata geçirilen 6331 Sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu da çalışana, patrona, bir daha iş yeri tabibine, iş güvenliği uzmanına biroldukça yükümlülük öngörüyor. Lakin bu yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmemesi konusunda soru işaretleri var.
Öncelikle kontrollerin düzgün yapılamadığına işaret eden Leyla Bilgen, “Çoğunlukla denetlemelerin önce haber verildiğini biliyoruz. İşyerine gelmedilk evvel, birkaç gün evvel esasen patronun bundan haberdar olduğu, iş yerinde gerekli tedbirleri aldığı, gerekli ekipmanları personelleri sağladığını bizler görüyoruz” diyor.
6331 Sayılı Kanun’la çalışanlara işyerindeki eksiklikleri teftiş yapanlara bildirme yükümlülüğü verildiğini tabir eden Bilgen, “Denetimlerin önce haber verildiği bir ortamda işsiz kalma korkusu da yaşayan bir çalışan eksiklikleri nasıl bildirebilir” diye soruyor.
Meslek hastalığına yakalanan çalışanın, iş ve gelir kaybı derdinden dolayı sıklıkla bunu bâtın tuttuğunu tabir eden Ahmet Tellioğlu da tıpkı sorunu iş verene bağlı çalışan iş yeri tabipleri ve iş güvenliği uzmanlarının da yaşadığını vurguluyor.
Hekimin de iş garantisi yok
Tellioğlu, 6331 Sayılı Yasa’nın işyeri tabipleri, iş güvenliği uzmanları ve yardımcı sıhhat çalışanının taşeronlaştırılmasına müsaade eden ve iş sıhhati güvenliği alanında çalışan insanların meslek örgütleri ile bağını koparan bir düzenleme olduğunu lisana getiriyor. Maddeyle bir arada bu alanda çalışanların güvensizleştirildiğini, fiyatlarının aşağı çekildiğini ve mesleksel bağımsızlıklarının ortadan kaldırıldığını tabir eden Tellioğlu, tabibin hastalık teşhisi koyduğu vakit bir iş garantisi olması gerektiğinin altını çiziyor.
Ahmet Tellioğlu, “Ben doktorum tabi ki hastalık teşhis edeceğim ya da bir hastalık etkeni teşhis edeceğim. Bunu teşhis ettiğim vakit işten çıkarılıyorsam, o patronun başına hayli önemli işlerin gelmesi lazım ki bunu aklından geçirmesin. Artık Türkiye’de bu biçimde bir nizam yok” diyen Tellioğlu, şöyleki devam ediyor: “Türkiye’de bu bir maliyet konusu olarak görülüyor. ‘Hastalık teşhisi konulmasını kolaylaştırırsak bu işin patronlarımıza maliyeti artar ve bizim de siyasi iktidar olarak görevimiz patronumuzun maliyetini azaltmak. bu biçimde bu iş bu biçimde olsun, bu biçimde devam etsin. Bir yandan da bu biçimde bir şeyler yapıyor üzere yapalım’ diyorlar. Durum bu.”
Ahmet Tellioğlu 22 yıllık bir işyeri doktoru. Meslek ömründe iki defa işten atıldı. 2013 yılında çalıştığı Organik Kimya firmasından çalışanlarda toksik kimyasallara maruziyet tespit ettiği için atılan Tellioğlu, 2019’da da misal bir sureci OYAK Beton’da yaşadı. Emekçilerin akciğer sinemalarının bu hususta özel eğitim almış Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) okuyucularınca değerlendirilmesini ve OYAK Beton’un tüm tesislerinde toz ölçümü yapılmasını istediği için işten çıkarıldı.
Tellioğlu iki şirkete de açtığı işe iade davasını kazandı. Mesleksel bağımsızlığı kanıtlanmış oldu. Lakin Türkiye’de emekçi sıhhati alanında misal tablo devam ediyor.
Türkiye’de patronların değerli bir kısmının emekçi sıhhati konusunu bir maliyet ögesi olarak gördüğünü, iktidarın ise patronun maliyetini azaltan siyasetleri öncelediğini vurgulayan Tellioğlu, “İşverenlerin, meslek hastalıkları ve personel sıhhati alanında köpeksiz köy buldum, değneksiz geziyorum halinden çıkartılması lazım” diyor.
Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) son bilgilerine göre, ölümlü iş kazalarında Avrupa birincisi olan Türkiye’de, resmi bilgilere göre meslek hastalığına yakalanların sayısı pek az.
İşyeri doktoru Ahmet TellioğluFotoğraf: privat
Almanya’da 30 katı
Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) göre, meslek hastalıklarının çalışan nüfusa oranı Türkiye’de yüz binde 2 civarındayken Almanya’da bu oran 30 katına çıkıyor.
Peki, bu durum Türkiye’nin bu hususta Almanya’dan daha ileride olmasından mı kaynaklanıyor?
Bu alanda çalışan uzmanlara nazaran durum tam aksisi.
Uzmanlara göre, bu süreçteki zorluklar evvela mevzuatta başlıyor. O denli ki Türkiye, meslek hastalıklarını teşhis etme noktasına gelemiyor.
Mevzuata göre meslek hastalığı tanısı için hastalık ve meslek içinde bir illiyet kurmak gerekiyor. Lakin iş bununla da hudutlu kalmıyor.
Listede 67 hastalık var
Sosyal Sigorta Sıhhat Süreçleri Tüzüğü’nde bir meslek hastalığı listesi bulunuyor. Bu listede bulunan 67 hastalık haricinde kalan ve işin şartlarından kaynaklı olarak yakalanılan rastgele bir hastalık meslek hastalığı sayılmıyor.
DW Türkçe’ye konuşan Depo, Liman, Tersane ve Deniz Çalışanları Sendikası (DGD-SEN) Avukatı Leyla Bilgen, “Bu 67 hastalığı aslına bakarsanız meslek hastalığı olarak kanıtlayabilmek yahut ispatlayabilmek o kadar zorken, bir de 67 hastalık dışındaki bir hastalığı biz meslek hastalığı olarak kanıtlayamıyoruz. Yani imkânsız bir müddetç” diye konuşuyor.
Mevzuatın bir tabibin meslek hastalığı tanısı koymasını neredeyse SGK’nın müsaadesine bağladığını söz eden Tellioğlu da “Kocaman bir mevzuat var. Toplumsal Güvenlik Kurumu yani Türkiye’nin sigortacıları, Türkiye’nin tabiplerine ‘siz şu hastalığın teşhisini koyamazsınız’ diyor. Ne cüret ne hak. bu biçimde şey olur mu” sözlerini kullanıyor.
SGK’lı olma kaidesi var
Öte yandan mevzuata göre meslek hastalığına yakalanan personelin SGK’lı olması da gerekiyor. “Türkiye’de sigortasız, garantisiz çalışan tahminen milyonlarca emekçi var bilemiyoruz fakat devlet bu biçimde bir sınırlama koymuş” diyen Leyla Bilgen’e bakılırsa, bu meşakkatli süreçte üçüncü zorluk ise bir personelin meslek hastalığına yakalandığını hastanelerden doktor raporuyla kendisinin ispatlamasının istenmesi. Bilgen, bu süreçte personelin yapılması gereken bürokratik süreçleri sıklıkla aşamadığını söylüyor.
Gemi sökümü, maden, inşaat üzere meslek hastalığı teşhisi koyma ihtimali olan dalların yüklü olduğu Türkiye’de, çalışanların slikozis, KOAH üzere teneffüs yolu hastalıkları ve mezotelyoma üzere kanser hastalıklarına yakalanma riski yüksek. Lakin literatür bu biçimde söylese de resmi bilgiler bunu yansıtmıyor.
Türkiye’de emekçi vefatları | “Her yıl 6 Soma katliamı”
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
En az 8 bin ölümlü vaka
Dünya Sıhhat Örgütü ve ILO’nun ortak çalışmasına bakılırsa bir ülkede ölümlü iş kazalarının dört katı kadar da meslek hastalığından dolayı mevt gerçekleştiğine dikkat çeken Ahmet Tellioğlu, “örneğin geçen yıl Türkiye’de 2 bin civarında iş kazasına bağlı mevt var ise şunu var iseyabilirsiniz. En az 8 bin de aslında iş kaynaklı hastalık niçiniyle hayatını kaybeden insan var” diyor.
Leyla Bilgen de “Literatürde bir senede bir havzada yahut bir ülkede yüzde 4 ile yüzde 12 içinde meslek hastalığına yakalanma riski vardır” dendiğini fakat Türkiye’de bu tablonun ortaya konmadığını vurguluyor: “Türkiye’de 14 milyon çalışan var. 2020 yılında verilen istatistiki bilgiye bakılırsa, bir senede yalnızca 1088 kişi meslek hastalığına yakalanmış. Yani hayli epey düşük bir orandan bahsediyoruz. Meslek hastalıklarının bildirilmediğini buradan da gorebiliyoruz.”
Madencilik bölümünde de Ekim 2020’de yayınlanan resmi istatistiğe bakılırsa yalnızca 95 kişinin meslek hastalığına yakalandığını söyleyen Bilgen, sayıların bu kadar düşük olmasında bürokratik pürüzlerin yanı sıra çalışanın gelir ve ömür derdinin da olduğunu vurguluyor.
İşsiz kalma korkusu
“Çünkü orada işsiz kalma korkusu çok yüksek oluyor. Zira bir meslek hastalığını bildirdiği taktirde işe alınmama durumu kelam konusu. Rastgele bir işte çalışmama durumu kelam konusu. Bu niçinle emekçiler sıklıkla bunu bildirmiyor ve bir daha emeklilik sürecinden daha sonra bildirimler yapabiliyor. Lakin o evrede da vakit aşımı müddetinde kaybettiklerini görürüz. Zira meslek hastalığında bildirim kaidesi olarak 10 yıllık müddet var.”
Brezilya Donanması‘na ilişkin ‘São Paulo’ isimli uçak gemisinin İzmir Aliağa’da söküleceğine ait tartışmalar son aylarda gündemdeydi. Geminin Türkiye’ye getirilmesinden şimdilik vazgeçildi. Lakin gemi söküm dalında riskli çalışma ortamı varlığını koruyor.
Leyla Bilgen, Aliağa’da çalışanların çoklukla birbiriyle akraba ilgileri olduğuna dikkat çekiyor. Bu süreçte bölgede meslek hastalıklarının boyutunu tespit edebilmek için hastanelerle görüştüklerini lisana getiren Bilgen, “Orada çalışan 1500 kadar çalışandan bahsediyoruz ancak meslek hastalığı 2017 yılından beri hiç bir biçimde bildirilmemiş. Hem iş bulamama korkuları birebir vakitte çocukları, kardeşlerinin o havzada bir daha birebir dalda çalışıyor olmaları bunların önündeki büyük pürüzlerden biri” sözlerini kullanıyor.
“Denetimler önce haber veriliyor”
Yaklaşık 10 yıl evvel hayata geçirilen 6331 Sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu da çalışana, patrona, bir daha iş yeri tabibine, iş güvenliği uzmanına biroldukça yükümlülük öngörüyor. Lakin bu yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmemesi konusunda soru işaretleri var.
Öncelikle kontrollerin düzgün yapılamadığına işaret eden Leyla Bilgen, “Çoğunlukla denetlemelerin önce haber verildiğini biliyoruz. İşyerine gelmedilk evvel, birkaç gün evvel esasen patronun bundan haberdar olduğu, iş yerinde gerekli tedbirleri aldığı, gerekli ekipmanları personelleri sağladığını bizler görüyoruz” diyor.
6331 Sayılı Kanun’la çalışanlara işyerindeki eksiklikleri teftiş yapanlara bildirme yükümlülüğü verildiğini tabir eden Bilgen, “Denetimlerin önce haber verildiği bir ortamda işsiz kalma korkusu da yaşayan bir çalışan eksiklikleri nasıl bildirebilir” diye soruyor.
Meslek hastalığına yakalanan çalışanın, iş ve gelir kaybı derdinden dolayı sıklıkla bunu bâtın tuttuğunu tabir eden Ahmet Tellioğlu da tıpkı sorunu iş verene bağlı çalışan iş yeri tabipleri ve iş güvenliği uzmanlarının da yaşadığını vurguluyor.
Hekimin de iş garantisi yok
Tellioğlu, 6331 Sayılı Yasa’nın işyeri tabipleri, iş güvenliği uzmanları ve yardımcı sıhhat çalışanının taşeronlaştırılmasına müsaade eden ve iş sıhhati güvenliği alanında çalışan insanların meslek örgütleri ile bağını koparan bir düzenleme olduğunu lisana getiriyor. Maddeyle bir arada bu alanda çalışanların güvensizleştirildiğini, fiyatlarının aşağı çekildiğini ve mesleksel bağımsızlıklarının ortadan kaldırıldığını tabir eden Tellioğlu, tabibin hastalık teşhisi koyduğu vakit bir iş garantisi olması gerektiğinin altını çiziyor.
Ahmet Tellioğlu, “Ben doktorum tabi ki hastalık teşhis edeceğim ya da bir hastalık etkeni teşhis edeceğim. Bunu teşhis ettiğim vakit işten çıkarılıyorsam, o patronun başına hayli önemli işlerin gelmesi lazım ki bunu aklından geçirmesin. Artık Türkiye’de bu biçimde bir nizam yok” diyen Tellioğlu, şöyleki devam ediyor: “Türkiye’de bu bir maliyet konusu olarak görülüyor. ‘Hastalık teşhisi konulmasını kolaylaştırırsak bu işin patronlarımıza maliyeti artar ve bizim de siyasi iktidar olarak görevimiz patronumuzun maliyetini azaltmak. bu biçimde bu iş bu biçimde olsun, bu biçimde devam etsin. Bir yandan da bu biçimde bir şeyler yapıyor üzere yapalım’ diyorlar. Durum bu.”