RAM
New member
İsrail ile İran içinde son devirde giderek tırmanan gerginlik Türkiye’ye de yansırken, gözler bu gerginliğin Türkiye-İran ve Türkiye-İsrail bağlantılarını nasıl etkileyeceğine çevrildi.
İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid dün yaptığı açıklamada Türkiye’de bulunan İsraillilere ülkelerine dönme daveti yaparak, İran’ın İsrail vatandaşlarına hücum hazırlığında olduğunu belirtmişti. Vatandaşlarına “mümkün olan en kısa sürede” Türkiye’den ayrılmalarını söyleyen Lapid, ortada “gerçek ve yakın bir tehlike olduğunu” lisana getirmiş, Türk güçlerine de yardımlarından dolayı teşekkür etmişti.
İsrail basınına nazaran Ankara, İsrail gayelerine yönelik hücum hazırlığı ortasında olan İranlı bir çeteyi ortaya çıkardı. Dışişleri Bakanı Yair Lapid’in vatandaşlarına seyahat ihtarının çete haberlerinin İsrail basınına yansımasından bir gün daha sonra geldiğine dikkat çekiliyor.
İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu birebir niçinle geçen ay sonu da Türkiye’ye seyahat uyarısı yapmıştı.
İsrailli Bakan Lapid’in açıklamasının akabinde Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün gece İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir-Abdullahiyan ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmeye dair bilgi verilmedi.
Mücadele üçüncü ülkelere nasıl sıçradı?
Peki Lapid’in açıklaması ile yeni bir boyut kazanan İsrail-İran gayreti niye Türkiye üzere üçüncü ülkelere sıçradı?
DW Türkçe’ye son gelişmeleri pahalandıran İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Dış Siyaset Koordinatörü Dr. Bilgehan Alagöz, son bir ayda İran’da İsrail irtibatlı olduğu düşünülen hayli sayıda gelişimin olduğunu hatırlatarak, bunlar içinde en dikkat çekenleri Parçin Askeri Tesisi’ne yönelik patlayıcı yüklü drone saldırısı ve İran İhtilal Muhafızları Ordusu’nun üst seviye kumandanlarının kuşkulu hallerde vefatları olarak gösteriyor.
İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Dış Siyaset Koordinatörü Dr. Bilgehan AlagözFotoğraf: Privat
Alagöz, bu gelişmelerin İsrail Başbakanı Naftali Bennett’in Savunma Bakanlığı yaptığı periyotta yani 2018’in sonlarında uygulamaya koyduğu “Ahtapot Doktrini” ile ilintili olduğunun düşünüldüğünü belirterek, bu doktrini ve İran’ın buna cevabını ise şu biçimde anlatıyor:
“Bu doktrine nazaran ahtapotun başı İran’ı, ahtapotun kolları İran’ın bölgesel milis kümeleri ve (Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen üzere ) müdahalelerini temsil etmektedir. ötürüsıyla İsrail artık İran’a içeride müdahaleler yapmaya tartı vermiştir. Bu durum karşısında İran’ın etkisiz kalışı ister istemez İran’ı İsrail’e dönük olarak üçüncü ülkelerde operasyonlara sevk etmekte.”
Alagöz, son periyotta haberlere yansıyan İran kaynaklı taarruz savlarının ana öne sürülen nedeninin İran’ın kendisine dönük İsrail kaynaklı olduğunu tez ettiği ataklara karşılık verme muhtaçlığı ile oluştuğunu belirtiyor.
İran ve Ortadoğu Uzmanı Arif Keskin de son gelişmelerin başlangıcının aslında ABD Lideri olarak Joe Biden’ın seçilmesine kadar uzandığına dikkat çekerek, Biden ile İsrail içinde İran’ın nükleer gücü ile ilgili önemli bir ihtilaf bulunduğunu hatırlatıyor. İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun beş daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin), Almanya ve Avrupa Birliği (AB) içinde 2015 yılında imzalanan nükleer mutabakatın bir daha canlandırılmasıiçin geçen yılın sonunda müzakerelere bir daha başlanmıştı.
İran ve Ortadoğu Uzmanı Arif KeskinFotoğraf: Privat
Keskin, bu süreçten rahatsız olan İsrail’in, İran nükleer tesisleri ve bilim beşerlerine yönelik fazlaca sayıda operasyon düzenlediğini ve bu biçimdelikle İran’ın nükleer güç olmasını engellemeye çalıştığını belirterek, kelamlarını şöyleki sürdürüyor:
“Ancak artık İsrail bir siyaset değişikliğine giderek İran’ın ortasında de operasyon yapmaya ve maksatlarını yalnızca nükleer güçle ilgili şahıslarla sonlu tutmamaya başladı. Yalnızca Tahran değil İran’ın geneline de yayabileceklerini söylüyor. İran da buna karşılık olarak İsrail ortasında operasyon yapamadığı için öbür ülkelerde yapıyor. bu biçimdelikle üçüncü ülkeler de iki ülke için bir uğraş alanına dönüşüyor.”
Türkiye-İran bağlantıları nasıl etkilenir?
Lapid’in kaygısını yansıttığı biçimde Türkiye topraklarında İsrailli vatandaşlara yönelik bir atak durumunda bundan aslına bakarsan hassas olan Türkiye-İran bağlarının de etkilenebileceği belirtiliyor.
Alagöz, İran’ın son periyotta Türkiye aleyhindeki telaffuzlarını artırdığının görüldüğünü söyleyerek, bunun iki temel niçinini Türkiye’nin Suriye’de Tel Rıfat’a dönük planladığı askeri operasyon ve İsrail ile Türkiye içindeki son yakınlaşma olarak gösteriyor. Alagöz ilgilere dair öngörüsünü ise şöyleki aktarıyor:
“Ancak bu dönemsel rahatsızlıklar ikili bağları büsbütün sabote edecek bir boyutta değil. 8 Haziran’da İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde Astana sürecinin canlı tutulmasını bilhassa vurgulamıştır. Bu da İran’ın Türkiye ile münasebetlerde tansiyonu düşürme muhtaçlığını yansıtmakta.”
Keskin ise son olayların Türkiye-İsrail alakalarından daha fazlaca Türkiye-İran münasebetlerini etkileyebileceği görüşünde. “Eğer İran burada bir operasyon yapacaksa bu aslında Türkiye için bir egemenlik sorunu. Türkiye müdahil olmadığı bir sorun ortasında buluyor kendini” diyen Keskin, İran Dışişleri Bakanı’nın geçen hafta başında planlanan ziyaretinin iptal edilmesinin niçininin açıklanmadığına işaret ediyor.
Türkiye-İsrail yakınlaşması sürer mi?
Son tansiyon bir taraftan Türkiye-İran alakalarını külfete sokarken, başka taraftan İsrail ile Türkiye içindeki yakınlaşmanın nasıl süreceğine dair sorulara da yol açtı.
Arif Keskin, İsrail’in son periyotta yalnızca Türkiye ile değil başka Arap ülkeleriyle de bağlarını geliştirdiğini hatırlatarak, aslında bölgede şu anda İran haricinde İsrail’e sorun yaratacak bir ülkenin pek kalmadığını belirtiyor.
Alagöz, Türkiye’de ilgili makamların resmi bir açıklaması olmamakla bir arada İsrail basınına sızan ayrıntıların Türkiye’nin İsrail vatandaşlarına yönelik bir operasyonu geçen ay önlediği istikametinde olduğuna işaret ederek, şunları söylüyor:
“ötürüsıyla Türkiye’nin kendi topraklarında İran ya da İsrail fark etmeksizin hiç bir ülkenin aksiyonuna müsaade vermeyeceği aşikar. Uzun senelera yayılan tansiyonu her iki ülke de geride bırakma eğiliminde. O sebeple Türkiye ve İsrail içindeki yakınlaşma trendi devam edecektir.”
İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid dün yaptığı açıklamada Türkiye’de bulunan İsraillilere ülkelerine dönme daveti yaparak, İran’ın İsrail vatandaşlarına hücum hazırlığında olduğunu belirtmişti. Vatandaşlarına “mümkün olan en kısa sürede” Türkiye’den ayrılmalarını söyleyen Lapid, ortada “gerçek ve yakın bir tehlike olduğunu” lisana getirmiş, Türk güçlerine de yardımlarından dolayı teşekkür etmişti.
İsrail basınına nazaran Ankara, İsrail gayelerine yönelik hücum hazırlığı ortasında olan İranlı bir çeteyi ortaya çıkardı. Dışişleri Bakanı Yair Lapid’in vatandaşlarına seyahat ihtarının çete haberlerinin İsrail basınına yansımasından bir gün daha sonra geldiğine dikkat çekiliyor.
İsrail Ulusal Güvenlik Kurulu birebir niçinle geçen ay sonu da Türkiye’ye seyahat uyarısı yapmıştı.
İsrailli Bakan Lapid’in açıklamasının akabinde Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün gece İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir-Abdullahiyan ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmeye dair bilgi verilmedi.
Mücadele üçüncü ülkelere nasıl sıçradı?
Peki Lapid’in açıklaması ile yeni bir boyut kazanan İsrail-İran gayreti niye Türkiye üzere üçüncü ülkelere sıçradı?
DW Türkçe’ye son gelişmeleri pahalandıran İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Dış Siyaset Koordinatörü Dr. Bilgehan Alagöz, son bir ayda İran’da İsrail irtibatlı olduğu düşünülen hayli sayıda gelişimin olduğunu hatırlatarak, bunlar içinde en dikkat çekenleri Parçin Askeri Tesisi’ne yönelik patlayıcı yüklü drone saldırısı ve İran İhtilal Muhafızları Ordusu’nun üst seviye kumandanlarının kuşkulu hallerde vefatları olarak gösteriyor.
İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Dış Siyaset Koordinatörü Dr. Bilgehan AlagözFotoğraf: Privat
Alagöz, bu gelişmelerin İsrail Başbakanı Naftali Bennett’in Savunma Bakanlığı yaptığı periyotta yani 2018’in sonlarında uygulamaya koyduğu “Ahtapot Doktrini” ile ilintili olduğunun düşünüldüğünü belirterek, bu doktrini ve İran’ın buna cevabını ise şu biçimde anlatıyor:
“Bu doktrine nazaran ahtapotun başı İran’ı, ahtapotun kolları İran’ın bölgesel milis kümeleri ve (Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen üzere ) müdahalelerini temsil etmektedir. ötürüsıyla İsrail artık İran’a içeride müdahaleler yapmaya tartı vermiştir. Bu durum karşısında İran’ın etkisiz kalışı ister istemez İran’ı İsrail’e dönük olarak üçüncü ülkelerde operasyonlara sevk etmekte.”
Alagöz, son periyotta haberlere yansıyan İran kaynaklı taarruz savlarının ana öne sürülen nedeninin İran’ın kendisine dönük İsrail kaynaklı olduğunu tez ettiği ataklara karşılık verme muhtaçlığı ile oluştuğunu belirtiyor.
İran ve Ortadoğu Uzmanı Arif Keskin de son gelişmelerin başlangıcının aslında ABD Lideri olarak Joe Biden’ın seçilmesine kadar uzandığına dikkat çekerek, Biden ile İsrail içinde İran’ın nükleer gücü ile ilgili önemli bir ihtilaf bulunduğunu hatırlatıyor. İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun beş daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin), Almanya ve Avrupa Birliği (AB) içinde 2015 yılında imzalanan nükleer mutabakatın bir daha canlandırılmasıiçin geçen yılın sonunda müzakerelere bir daha başlanmıştı.
İran ve Ortadoğu Uzmanı Arif KeskinFotoğraf: Privat
Keskin, bu süreçten rahatsız olan İsrail’in, İran nükleer tesisleri ve bilim beşerlerine yönelik fazlaca sayıda operasyon düzenlediğini ve bu biçimdelikle İran’ın nükleer güç olmasını engellemeye çalıştığını belirterek, kelamlarını şöyleki sürdürüyor:
“Ancak artık İsrail bir siyaset değişikliğine giderek İran’ın ortasında de operasyon yapmaya ve maksatlarını yalnızca nükleer güçle ilgili şahıslarla sonlu tutmamaya başladı. Yalnızca Tahran değil İran’ın geneline de yayabileceklerini söylüyor. İran da buna karşılık olarak İsrail ortasında operasyon yapamadığı için öbür ülkelerde yapıyor. bu biçimdelikle üçüncü ülkeler de iki ülke için bir uğraş alanına dönüşüyor.”
Türkiye-İran bağlantıları nasıl etkilenir?
Lapid’in kaygısını yansıttığı biçimde Türkiye topraklarında İsrailli vatandaşlara yönelik bir atak durumunda bundan aslına bakarsan hassas olan Türkiye-İran bağlarının de etkilenebileceği belirtiliyor.
Alagöz, İran’ın son periyotta Türkiye aleyhindeki telaffuzlarını artırdığının görüldüğünü söyleyerek, bunun iki temel niçinini Türkiye’nin Suriye’de Tel Rıfat’a dönük planladığı askeri operasyon ve İsrail ile Türkiye içindeki son yakınlaşma olarak gösteriyor. Alagöz ilgilere dair öngörüsünü ise şöyleki aktarıyor:
“Ancak bu dönemsel rahatsızlıklar ikili bağları büsbütün sabote edecek bir boyutta değil. 8 Haziran’da İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde Astana sürecinin canlı tutulmasını bilhassa vurgulamıştır. Bu da İran’ın Türkiye ile münasebetlerde tansiyonu düşürme muhtaçlığını yansıtmakta.”
Keskin ise son olayların Türkiye-İsrail alakalarından daha fazlaca Türkiye-İran münasebetlerini etkileyebileceği görüşünde. “Eğer İran burada bir operasyon yapacaksa bu aslında Türkiye için bir egemenlik sorunu. Türkiye müdahil olmadığı bir sorun ortasında buluyor kendini” diyen Keskin, İran Dışişleri Bakanı’nın geçen hafta başında planlanan ziyaretinin iptal edilmesinin niçininin açıklanmadığına işaret ediyor.
Türkiye-İsrail yakınlaşması sürer mi?
Son tansiyon bir taraftan Türkiye-İran alakalarını külfete sokarken, başka taraftan İsrail ile Türkiye içindeki yakınlaşmanın nasıl süreceğine dair sorulara da yol açtı.
Arif Keskin, İsrail’in son periyotta yalnızca Türkiye ile değil başka Arap ülkeleriyle de bağlarını geliştirdiğini hatırlatarak, aslında bölgede şu anda İran haricinde İsrail’e sorun yaratacak bir ülkenin pek kalmadığını belirtiyor.
Alagöz, Türkiye’de ilgili makamların resmi bir açıklaması olmamakla bir arada İsrail basınına sızan ayrıntıların Türkiye’nin İsrail vatandaşlarına yönelik bir operasyonu geçen ay önlediği istikametinde olduğuna işaret ederek, şunları söylüyor:
“ötürüsıyla Türkiye’nin kendi topraklarında İran ya da İsrail fark etmeksizin hiç bir ülkenin aksiyonuna müsaade vermeyeceği aşikar. Uzun senelera yayılan tansiyonu her iki ülke de geride bırakma eğiliminde. O sebeple Türkiye ve İsrail içindeki yakınlaşma trendi devam edecektir.”