RAM
New member
Türkiye’de devlet ve siyasetin, organize hata örgütleri ile ilgileri hakkında araştırmalar yapan ABD’li Profesör Ryan Gingeras, gündemdeki yeni argümanları DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
AKP iktidarının, “suç teşkil eden faaliyetlere açıkça müsaade veren siyasetler izlediğini” savunan Gingeras, bunun kararında da Türkiye’nin, “organize kabahat faaliyetlerinin adeta bir merkezi haline geldiğini” kaydetti.
Kara para aklama ve yasadışı ticaretin, Türkiye iktisadının “can damarı” haline geldiğini anlatan Ryan Gingeras, “Merkezinde Erdoğan yer alıyor” dediği Türk devletinin kurumlarında da “çürüme emareleri” gözlemlediklerini belirtti.
“Hem eski, hem yeni Türkiye’yi temsil ediyor” dediği Sedat Peker’in toplumda geniş yankı bulan açıklamaları ve argümanları hakkındaki müşahedelerini de paylaşan Gingeras, bunların Türkiye’ye ve toplumuna daha fazla ışık tuttuğunu söylemiş oldu.
Ryan Gingeras, ABD Donanması’nın, Naval Postgraduate School isimli lisansüstü akademisinin Ulusal Güvenlik Kısmı’nın öğretim üyelerinden. Türkiye ve ABD’deki devlet arşivlerini inceleyerek araştırmalar yürütmüş olan Gingeras’ın, “Eroin, Organize Kabahat ve Çağdaş Türkiye’nin Oluşumu” isimli kitabı bulunuyor.
Tarihçi Ryan Gingeras, ABD Donanması’nın Naval Postgraduate School isimli lisansüstü akademisinde Ulusal Güvenlik Kısmı öğretim üyesi.Fotoğraf: Privat
Profesör Gingeras’a, Sedat Peker’in geniş yankı bulan savlarını, toplumda yükselen “tuğla çekilsin, duvar yıkılsın” davetlerinin Türkiye’de yeni bir devir başlatıp başlatmayacağını sorduk:
DW Türkçe: Yeraltı dünyasının tanınmış isimlerinden Sedat Peker’in açıklamaları, Türkiye’nin yakın tarihli yolsuzluklar, cinayetler ve uyuşturucu kaçakçılığı ile ilgili iddiaları, milyonlar tarafından takip ediliyor, aylardır kamuoyunda tartışılıyor. Ağır suçlamaların amacındaki AKP iktidarı sessiz. İddiaları soruşturmakla yükümlü savcılar da harekete geçmemekle eleştiriliyor. Bu yaşananları siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
Profesör Ryan Gingeras: Toplum, gerçekleri tüm çıplaklığıyla öğrenmek istiyor. Bu mevzuda büyük bir açlık var. Biroldukca kişi, siyaset ve iktisat ile iç içe geçmiş, ulusal ve milletlerarası alanda aktif olan, gizemli yeraltı dünyasının varlığına inanıyor. Kabahat mesleği ile ünlenmiş bir kişinin bu türlü konuşmaya başlaması bir birinci. Üstelik, bunun için, haber, bilgi edinmek ve niyetlerini paylaşmak için Türk halkı nezdinde prestiji epeyce güçlenen toplumsal medyayı kullanıyor. Peker, insanlara istediklerini veriyor. Her şeyden epeyce istedikleri de, kuşkularının doğrulanması. Benim için, Peker’in söylemiş olduklerinin ne ölçüde gerçek ya da yanlış olduğunu söyleyebilmek çok natürel ki güç. Fakat gündeme getirdiği savlar, yaşanan bu süreç, Türkiye’ye ve topluma daha fazla ışık tutuyor diyebilirim. Türkiye’de azımsanamayacak sayıda insanın ne düşündüğü hakkında da bize epey şey anlatıyor.
Sedat Peker kimdir? Gençliği, yükselişi ve son devri…
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Organize hata örgütü önderi olmakla suçlanan Sedat Peker, bugün birfazlacalarının gözünde adeta bir “kahramana” dönüşmüş durumda. Siz bu durumu nasıl yorumluyorsunuz? Sizin bakış açınızdan Sedat Peker kimdir?
Peker, bir tarafıyla eski nizamı temsil ediyor, eskilerin kabadayısı üzere hareket ediyor, lakin hem kıssası, hem kişiliğiyle, bugünün çağdaş trendlerine de hitap ediyor. Bunu da kayda kıymet sayıda insan, cazip buluyor, kendisiyle özdeşleştiriyor. O bir Ülkücü, çok milliyetçi. O, Türkiye’nin organize kabahatler tarihinin daha epey efsanevi anlarının bir kesimi. Susurluk’ta direkt bir rolü olmadı ancak bir nevi geri planda, Susurluk’u çevreleyen olaylarda yer aldı. Kendini fazlaca kuvvetli bir biçimde kabadayılarla özdeşleştiriyor. Karakteri, tam manasıyla mafya kişiselyetleri ile tanımlanabilir özellikler taşıyor. O bir maço. Erkeklik, hatta hiper-maskülen trendlerin hakim olduğu bir kültürü yansıtıyor. Şu açık ki, AKP iktidarı ile ilgili bir epey söylentiler hakkında bilgi sahibi, hatta mümkündür ki, bir ölçüde de, kimi olaylar hakkında da birinci elden bilgiye sahip. Hem eski, hem yeni Türkiye’yi yansıtıyor olması, derin kökleri olan bir siyasi kültürü temsil ediyor olması, bilhassa milliyetçi siyasetlerin bir daha büyük bir sıçrama yaptığı bu vakitte, Sedat Peker’i ikna edici kılıyor.
Toplumda “Tuğla çekilsin, duvar yıkılsın” çağrıları artıyor. Biroldukça emekli üst seviye asker, polis müdürü, Peker’in paylaşımları için “büyük ölçüde” doğru diyor. Onun tüm ayrıntıları paylaşmasını istiyorlar. Türkiye’de, bu iddiaların doğru olup olmadığının araştırılacağı, soruşturmaların başlatılacağı yeni bir devir mümkün mü? Size nazaran Türkiye’de yeni bir “temiz eller” süreci mümkün olabilecek mi?
Şunu hatırlatmak isterim: Aslında tam da bu beklenti, Erdoğan’ın seçilmesini sağlayan etkenlerdendi. Susurluk’tan 5 yıl daha sonra, 2002 seçimleri öncesindeki seçim kampanyası sırasında Erdoğan bunu vaat etmişti. 2013 hatta 2014’e kadar yargı ve polisteki ıslahatlar konusunda optimist bir hava vardı. Bilhassa örgütlü cürümler konusunda, bu alanda yürüttüğü milletlerarası işbirliği ile, Türkiye bölgesinde başkan konumundaydı… Lakin o statüsünü, prestijini artık kaybetti. Kimi taraflarıyla, Türkiye’nin artık 90’lardakinin de gerisinde olduğunu söylememiz gerek. Zira emniyet teşkilatının artık AKP ile fazlaca iç içe geçtiği ve organize hatalar ile ilgili soruşturmalar kelam konusu olduğunda epeyce seçici olduğu fazlaca açık. Türk hükümetinin, kara para aklamanın önündeki manileri azaltmak üzere kimi cürüm teşkil eden faaliyetlere açıkça müsaade verdiğini görüyoruz. Bu devasa boyutta bir gerileme. Gerçek şu ki, Türkiye’nin, bir pak eller operasyonu için gereken adımları atabileceğini düşünmemize taban sağlayacak bir basamağa çabucak hemen hayli, lakin epeyce uzağız.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yalnızca AKP’yi iktidara getiren 3 Kasım 2002 seçimleri öncesinde değil, 2018 seçimleri öncesinde de, yolsuzlukla çaba kelamı vermişti. Fotoğraf: Adem Altan/Getty Images/AFP
AB ve ABD tarafından desteklenen Ulusaşırı Organize Suça Karşı Global İnisyatif’in açıkladığı son raporda, Türkiye’ye yönelik epey endişe verici eleştiriler yöneltiliyor. Türkiye’nin adeta bir “mafya devleti” haline geldiği argüman ediliyor. Yürüttüğünüz araştırmalar ve gözlemleriniz ışığınızda, bugün Türkiye’deki mafya-siyaset, mafya-devlet ilişkisi konusundaki tespitleriniz nelerdir?
Türkiye’nin son 100 yılına baktığınızda, devletin iktisada yaklaşımının, tarihî olarak, yasadışı faaliyetlere hayli alan tanıdığını görüyorsunuz. Kitabımda da yazdığım üzere, bilhassa eroin konusunda, devlet siyasetlerindeki gedikler, çelişkiler ve tansiyonlar, sahiden muazzam yararlı bir kayıt dışı iktisadın temelini oluşturdu. Pekala son yirmi yılda ne oldu? Türk iktisadı daha dinamik, daha global bir nitelik kazanırken, toplum da dünyaya daha açık hale geldi. Doğal bu bir yandan da, yasadışı ticarete karışmış beşerler için yeni riskler kadar yeni fırsatlar da sunmaya başladı. AKP’nin kabahatle siyasi alakası ve iktisat siyasetinin hata faaliyetleri yaratma biçimlerine baktığımızda, kara para aklama ve öbür cürüm teşkil eden ticari muahedeler öne çıkıyor.
Bunu biraz açar mısınız?
Bunun AKP iktidarının bankacılıkta, yurtharicinden yasal olduğu kadar, yasadışı mali kaynaklarının temininde gorebiliyoruz. Türkiye’de devletin, kara para aklama tedbirlerini, bariyerlerini indirdiği fazlaca açık. Bunlar, eski Türkiye’de kelam konusu olamazdı. Ve bugünün Türkiye’sini evvelden farklı kılan da bu. Günümüzde kara para aklama ve yasadışı ticaret, Türkiye iktisadının adeta can damarı haline geldi. Yasadışı yollardan para kazanmak isteyen ya da paralarını yasa dışı yolla aklamak isteyen epeyce farklı kümeler ya da şahıslar için Türkiye bir çekim merkezi haline geldi. AKP Hükümeti’nin ise bununla bir ezası yok. Bu niçinledir ki Türkiye ne yazık ki organize cürüm faaliyetlerinin de adeta bir merkezi haline geldi.
Gingeras, AKP iktidarının siyasetleri kararında kara para aklama ve yasadışı ticaretin, Türkiye iktisadının adeta “can damarı” haline geldiğini söylemiş oldu.Fotoğraf: Murad Sezer/REUTERS
Gazeteci Timur Soykan’ın bir kitap fuarında yaptığı konuşmada, mafya-polis ve mafya-yargı ilişkileri hakkında verdiği çarpıcı örnekler, bununla ilgili yayınlanan görüntü kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Bu örnekler, kamu kurumları hakkında fazlaca vahim bir tabloyu ortaya koyuyor. Uluslararası alanda, bunun yansımaları oluyor mu?
Bu yalnızca benim müşahedem değil, bir epeyce kişinin bahisle ilgili görüşü, Türkiye’deki devlet kurumlarında çürüme emareleri olduğudur. Şu anda Türk devletinin merkezinde, Erdoğan yer alıyor. Devlet yapılanması ve işleyişi de onun çıkarlarını ve güvenliğini gözetiyor.
Peki “çürüme” olarak nitelendirdiğiniz bu gerileme sizce Türkiye’nin hem iç hem ulusal güvenliğini nasıl etkiliyor?
Emniyet ve yargıda yaşanan gerileme ve siyasallaşma, çok olağan ki devletin bütünlüğü üzere konularda kimi riskleri birlikteinde getiriyor. Şayet ulusal güvenlikten kelam ederken dış siyaset ve savunmadan kelam ediyorsanız, bu mevzuda tahminen daha hayli itimat duyulabilecek fakat hayli hudutlu bilgi sahibi olduğumuz Türk Silahlı Kuvvetleri var. Geçmişe baktığımızda ordunun, organize cürüm örgütleriyle ile alakalarının daha fazla sonlu kaldığını görüyoruz. Burada JİTEM üzere örneklerden kelam edebiliriz. JİTEM niye kuruldu? Hâlâ varlığını sürdürse de, 80’li, 90’lı senelerda olduğu üzere değil… JİTEM’in kurulması ve bu yapıda bilhassa organize cürüm örgütlerinden insanların kullanılmasının esas sebebi büyük ihtimalle o devir PKK’ya karşı çabada istedikleri kapasitelere ve araçlara sahip olmayışları. Diğer bir deyişle, bir devir PKK ile çaba için organize cürüm örgütlerinin ögeleri ile işbirliği yapıldı. Bir araç olarak kullandılar. Bugün hem PKK ile uğraşın biçimi değişti birebir vakitte daha kıymetlisi, artık Türk ordusunun elinde geçmişte olmayan, drone teknolojisi, gözetleme ve istihbarat toplama imkanı sağlayan hayli daha değerli araçları var. Artık JİTEM’e yahut gibisi bir yapıya hayli da gereksinimi yok. Lakin dürüst olalım: Biz 90’lı yılların JİTEM’i hakkında lakin Susurluk ve başka skandallar ile günışığına çıkanlar ölçüsünde bilgi sahibiyiz. Biz büyük skandallar olmadığı surece, durumun vahameti hakkında bilgi sahibi olamıyoruz.
Sedat Peker’in, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın etrafı, eski başbakan ve bakanlar hakkında ortaya attığı savların bir kısmı de İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’yu gaye alıyor.
Bazı emekli askerler, uzmanlar, Türkiye’deki biroldukca siyasi cinayetin, faili meçhullerin arkasında, Gladio yapılanmalarının olduğunu söylüyor. Bu yapılanmaların ABD istihbaratı tarafından kurulup yönlendirildiği, geçmişte komünist tehlikesine karşı Davacıları kullanıldıkları, darbelere giden süreçlerde de bunların tesirli oldukları argüman ediliyor. Siz Amerikan arşivlerinde yaptığınız araştırmalarda, bu konularda bazı bilgilere, dokümanlara ulaşabildiniz mi?
ABD Dışişleri Bakanlığı, 1980’li yılların başlarına ait arşivlerinin kapalılığı daha kısa bir süre evvel kaldırdı. Bunlara baktığınızda, Davacıların, o devir sol ile uğraş edecek bir siyasi güç olarak görüldüğünü, ya da ABD’nin çıkarına oldukları formunda tartışmalar görmüyorsunuz. Daha fazlaca “evet bu iç siyasette kıymetli bir fraksiyon” üzere pasif yorumlar görüyorsunuz. Davacıların CIA tarafınca kullanıldığı, daha geniş bir NATO inisiyatifi olduğu, Kontrgerilla gücü oluşturulduğu üzere argümanları ben de medyada görüyorum, lakin açıkça söylemek gerekirse arşivlerde bu savları destekleyecek epey da kanıt yok. 1971’deki darbe teşebbüsü ve 1980’deki darbenin ABD’nin nüfuzunun bir kararı olduğu yorumları konusunda da gereğince kanıt yok. Bana göre, darbecilerin vilayetle de ABD’ye, ABD’nin yürek vermesine muhtaçlığı yoktu. Şunu da belirtmek gerekir. ABD idaresi dediğimizde, hayli büyük ve kompleks bir yapıdan kelam ediyoruz. İdare, darbeyi faydalı görmüş ya da en azından darbenin neticeleriyla ilgilenmek istemiş olabilir mi? Bu mutlaka kelam konusu olmuş olabilir. Lakin bu konularda sahiden de daha fazla bilgiye sahip olmamız gerekiyor.
AKP iktidarının, “suç teşkil eden faaliyetlere açıkça müsaade veren siyasetler izlediğini” savunan Gingeras, bunun kararında da Türkiye’nin, “organize kabahat faaliyetlerinin adeta bir merkezi haline geldiğini” kaydetti.
Kara para aklama ve yasadışı ticaretin, Türkiye iktisadının “can damarı” haline geldiğini anlatan Ryan Gingeras, “Merkezinde Erdoğan yer alıyor” dediği Türk devletinin kurumlarında da “çürüme emareleri” gözlemlediklerini belirtti.
“Hem eski, hem yeni Türkiye’yi temsil ediyor” dediği Sedat Peker’in toplumda geniş yankı bulan açıklamaları ve argümanları hakkındaki müşahedelerini de paylaşan Gingeras, bunların Türkiye’ye ve toplumuna daha fazla ışık tuttuğunu söylemiş oldu.
Ryan Gingeras, ABD Donanması’nın, Naval Postgraduate School isimli lisansüstü akademisinin Ulusal Güvenlik Kısmı’nın öğretim üyelerinden. Türkiye ve ABD’deki devlet arşivlerini inceleyerek araştırmalar yürütmüş olan Gingeras’ın, “Eroin, Organize Kabahat ve Çağdaş Türkiye’nin Oluşumu” isimli kitabı bulunuyor.
Tarihçi Ryan Gingeras, ABD Donanması’nın Naval Postgraduate School isimli lisansüstü akademisinde Ulusal Güvenlik Kısmı öğretim üyesi.Fotoğraf: Privat
Profesör Gingeras’a, Sedat Peker’in geniş yankı bulan savlarını, toplumda yükselen “tuğla çekilsin, duvar yıkılsın” davetlerinin Türkiye’de yeni bir devir başlatıp başlatmayacağını sorduk:
DW Türkçe: Yeraltı dünyasının tanınmış isimlerinden Sedat Peker’in açıklamaları, Türkiye’nin yakın tarihli yolsuzluklar, cinayetler ve uyuşturucu kaçakçılığı ile ilgili iddiaları, milyonlar tarafından takip ediliyor, aylardır kamuoyunda tartışılıyor. Ağır suçlamaların amacındaki AKP iktidarı sessiz. İddiaları soruşturmakla yükümlü savcılar da harekete geçmemekle eleştiriliyor. Bu yaşananları siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
Profesör Ryan Gingeras: Toplum, gerçekleri tüm çıplaklığıyla öğrenmek istiyor. Bu mevzuda büyük bir açlık var. Biroldukca kişi, siyaset ve iktisat ile iç içe geçmiş, ulusal ve milletlerarası alanda aktif olan, gizemli yeraltı dünyasının varlığına inanıyor. Kabahat mesleği ile ünlenmiş bir kişinin bu türlü konuşmaya başlaması bir birinci. Üstelik, bunun için, haber, bilgi edinmek ve niyetlerini paylaşmak için Türk halkı nezdinde prestiji epeyce güçlenen toplumsal medyayı kullanıyor. Peker, insanlara istediklerini veriyor. Her şeyden epeyce istedikleri de, kuşkularının doğrulanması. Benim için, Peker’in söylemiş olduklerinin ne ölçüde gerçek ya da yanlış olduğunu söyleyebilmek çok natürel ki güç. Fakat gündeme getirdiği savlar, yaşanan bu süreç, Türkiye’ye ve topluma daha fazla ışık tutuyor diyebilirim. Türkiye’de azımsanamayacak sayıda insanın ne düşündüğü hakkında da bize epey şey anlatıyor.
Sedat Peker kimdir? Gençliği, yükselişi ve son devri…
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Organize hata örgütü önderi olmakla suçlanan Sedat Peker, bugün birfazlacalarının gözünde adeta bir “kahramana” dönüşmüş durumda. Siz bu durumu nasıl yorumluyorsunuz? Sizin bakış açınızdan Sedat Peker kimdir?
Peker, bir tarafıyla eski nizamı temsil ediyor, eskilerin kabadayısı üzere hareket ediyor, lakin hem kıssası, hem kişiliğiyle, bugünün çağdaş trendlerine de hitap ediyor. Bunu da kayda kıymet sayıda insan, cazip buluyor, kendisiyle özdeşleştiriyor. O bir Ülkücü, çok milliyetçi. O, Türkiye’nin organize kabahatler tarihinin daha epey efsanevi anlarının bir kesimi. Susurluk’ta direkt bir rolü olmadı ancak bir nevi geri planda, Susurluk’u çevreleyen olaylarda yer aldı. Kendini fazlaca kuvvetli bir biçimde kabadayılarla özdeşleştiriyor. Karakteri, tam manasıyla mafya kişiselyetleri ile tanımlanabilir özellikler taşıyor. O bir maço. Erkeklik, hatta hiper-maskülen trendlerin hakim olduğu bir kültürü yansıtıyor. Şu açık ki, AKP iktidarı ile ilgili bir epey söylentiler hakkında bilgi sahibi, hatta mümkündür ki, bir ölçüde de, kimi olaylar hakkında da birinci elden bilgiye sahip. Hem eski, hem yeni Türkiye’yi yansıtıyor olması, derin kökleri olan bir siyasi kültürü temsil ediyor olması, bilhassa milliyetçi siyasetlerin bir daha büyük bir sıçrama yaptığı bu vakitte, Sedat Peker’i ikna edici kılıyor.
Toplumda “Tuğla çekilsin, duvar yıkılsın” çağrıları artıyor. Biroldukça emekli üst seviye asker, polis müdürü, Peker’in paylaşımları için “büyük ölçüde” doğru diyor. Onun tüm ayrıntıları paylaşmasını istiyorlar. Türkiye’de, bu iddiaların doğru olup olmadığının araştırılacağı, soruşturmaların başlatılacağı yeni bir devir mümkün mü? Size nazaran Türkiye’de yeni bir “temiz eller” süreci mümkün olabilecek mi?
Şunu hatırlatmak isterim: Aslında tam da bu beklenti, Erdoğan’ın seçilmesini sağlayan etkenlerdendi. Susurluk’tan 5 yıl daha sonra, 2002 seçimleri öncesindeki seçim kampanyası sırasında Erdoğan bunu vaat etmişti. 2013 hatta 2014’e kadar yargı ve polisteki ıslahatlar konusunda optimist bir hava vardı. Bilhassa örgütlü cürümler konusunda, bu alanda yürüttüğü milletlerarası işbirliği ile, Türkiye bölgesinde başkan konumundaydı… Lakin o statüsünü, prestijini artık kaybetti. Kimi taraflarıyla, Türkiye’nin artık 90’lardakinin de gerisinde olduğunu söylememiz gerek. Zira emniyet teşkilatının artık AKP ile fazlaca iç içe geçtiği ve organize hatalar ile ilgili soruşturmalar kelam konusu olduğunda epeyce seçici olduğu fazlaca açık. Türk hükümetinin, kara para aklamanın önündeki manileri azaltmak üzere kimi cürüm teşkil eden faaliyetlere açıkça müsaade verdiğini görüyoruz. Bu devasa boyutta bir gerileme. Gerçek şu ki, Türkiye’nin, bir pak eller operasyonu için gereken adımları atabileceğini düşünmemize taban sağlayacak bir basamağa çabucak hemen hayli, lakin epeyce uzağız.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yalnızca AKP’yi iktidara getiren 3 Kasım 2002 seçimleri öncesinde değil, 2018 seçimleri öncesinde de, yolsuzlukla çaba kelamı vermişti. Fotoğraf: Adem Altan/Getty Images/AFP
AB ve ABD tarafından desteklenen Ulusaşırı Organize Suça Karşı Global İnisyatif’in açıkladığı son raporda, Türkiye’ye yönelik epey endişe verici eleştiriler yöneltiliyor. Türkiye’nin adeta bir “mafya devleti” haline geldiği argüman ediliyor. Yürüttüğünüz araştırmalar ve gözlemleriniz ışığınızda, bugün Türkiye’deki mafya-siyaset, mafya-devlet ilişkisi konusundaki tespitleriniz nelerdir?
Türkiye’nin son 100 yılına baktığınızda, devletin iktisada yaklaşımının, tarihî olarak, yasadışı faaliyetlere hayli alan tanıdığını görüyorsunuz. Kitabımda da yazdığım üzere, bilhassa eroin konusunda, devlet siyasetlerindeki gedikler, çelişkiler ve tansiyonlar, sahiden muazzam yararlı bir kayıt dışı iktisadın temelini oluşturdu. Pekala son yirmi yılda ne oldu? Türk iktisadı daha dinamik, daha global bir nitelik kazanırken, toplum da dünyaya daha açık hale geldi. Doğal bu bir yandan da, yasadışı ticarete karışmış beşerler için yeni riskler kadar yeni fırsatlar da sunmaya başladı. AKP’nin kabahatle siyasi alakası ve iktisat siyasetinin hata faaliyetleri yaratma biçimlerine baktığımızda, kara para aklama ve öbür cürüm teşkil eden ticari muahedeler öne çıkıyor.
Bunu biraz açar mısınız?
Bunun AKP iktidarının bankacılıkta, yurtharicinden yasal olduğu kadar, yasadışı mali kaynaklarının temininde gorebiliyoruz. Türkiye’de devletin, kara para aklama tedbirlerini, bariyerlerini indirdiği fazlaca açık. Bunlar, eski Türkiye’de kelam konusu olamazdı. Ve bugünün Türkiye’sini evvelden farklı kılan da bu. Günümüzde kara para aklama ve yasadışı ticaret, Türkiye iktisadının adeta can damarı haline geldi. Yasadışı yollardan para kazanmak isteyen ya da paralarını yasa dışı yolla aklamak isteyen epeyce farklı kümeler ya da şahıslar için Türkiye bir çekim merkezi haline geldi. AKP Hükümeti’nin ise bununla bir ezası yok. Bu niçinledir ki Türkiye ne yazık ki organize cürüm faaliyetlerinin de adeta bir merkezi haline geldi.
Gingeras, AKP iktidarının siyasetleri kararında kara para aklama ve yasadışı ticaretin, Türkiye iktisadının adeta “can damarı” haline geldiğini söylemiş oldu.Fotoğraf: Murad Sezer/REUTERS
Gazeteci Timur Soykan’ın bir kitap fuarında yaptığı konuşmada, mafya-polis ve mafya-yargı ilişkileri hakkında verdiği çarpıcı örnekler, bununla ilgili yayınlanan görüntü kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Bu örnekler, kamu kurumları hakkında fazlaca vahim bir tabloyu ortaya koyuyor. Uluslararası alanda, bunun yansımaları oluyor mu?
Bu yalnızca benim müşahedem değil, bir epeyce kişinin bahisle ilgili görüşü, Türkiye’deki devlet kurumlarında çürüme emareleri olduğudur. Şu anda Türk devletinin merkezinde, Erdoğan yer alıyor. Devlet yapılanması ve işleyişi de onun çıkarlarını ve güvenliğini gözetiyor.
Peki “çürüme” olarak nitelendirdiğiniz bu gerileme sizce Türkiye’nin hem iç hem ulusal güvenliğini nasıl etkiliyor?
Emniyet ve yargıda yaşanan gerileme ve siyasallaşma, çok olağan ki devletin bütünlüğü üzere konularda kimi riskleri birlikteinde getiriyor. Şayet ulusal güvenlikten kelam ederken dış siyaset ve savunmadan kelam ediyorsanız, bu mevzuda tahminen daha hayli itimat duyulabilecek fakat hayli hudutlu bilgi sahibi olduğumuz Türk Silahlı Kuvvetleri var. Geçmişe baktığımızda ordunun, organize cürüm örgütleriyle ile alakalarının daha fazla sonlu kaldığını görüyoruz. Burada JİTEM üzere örneklerden kelam edebiliriz. JİTEM niye kuruldu? Hâlâ varlığını sürdürse de, 80’li, 90’lı senelerda olduğu üzere değil… JİTEM’in kurulması ve bu yapıda bilhassa organize cürüm örgütlerinden insanların kullanılmasının esas sebebi büyük ihtimalle o devir PKK’ya karşı çabada istedikleri kapasitelere ve araçlara sahip olmayışları. Diğer bir deyişle, bir devir PKK ile çaba için organize cürüm örgütlerinin ögeleri ile işbirliği yapıldı. Bir araç olarak kullandılar. Bugün hem PKK ile uğraşın biçimi değişti birebir vakitte daha kıymetlisi, artık Türk ordusunun elinde geçmişte olmayan, drone teknolojisi, gözetleme ve istihbarat toplama imkanı sağlayan hayli daha değerli araçları var. Artık JİTEM’e yahut gibisi bir yapıya hayli da gereksinimi yok. Lakin dürüst olalım: Biz 90’lı yılların JİTEM’i hakkında lakin Susurluk ve başka skandallar ile günışığına çıkanlar ölçüsünde bilgi sahibiyiz. Biz büyük skandallar olmadığı surece, durumun vahameti hakkında bilgi sahibi olamıyoruz.
Sedat Peker’in, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın etrafı, eski başbakan ve bakanlar hakkında ortaya attığı savların bir kısmı de İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’yu gaye alıyor.
Bazı emekli askerler, uzmanlar, Türkiye’deki biroldukca siyasi cinayetin, faili meçhullerin arkasında, Gladio yapılanmalarının olduğunu söylüyor. Bu yapılanmaların ABD istihbaratı tarafından kurulup yönlendirildiği, geçmişte komünist tehlikesine karşı Davacıları kullanıldıkları, darbelere giden süreçlerde de bunların tesirli oldukları argüman ediliyor. Siz Amerikan arşivlerinde yaptığınız araştırmalarda, bu konularda bazı bilgilere, dokümanlara ulaşabildiniz mi?
ABD Dışişleri Bakanlığı, 1980’li yılların başlarına ait arşivlerinin kapalılığı daha kısa bir süre evvel kaldırdı. Bunlara baktığınızda, Davacıların, o devir sol ile uğraş edecek bir siyasi güç olarak görüldüğünü, ya da ABD’nin çıkarına oldukları formunda tartışmalar görmüyorsunuz. Daha fazlaca “evet bu iç siyasette kıymetli bir fraksiyon” üzere pasif yorumlar görüyorsunuz. Davacıların CIA tarafınca kullanıldığı, daha geniş bir NATO inisiyatifi olduğu, Kontrgerilla gücü oluşturulduğu üzere argümanları ben de medyada görüyorum, lakin açıkça söylemek gerekirse arşivlerde bu savları destekleyecek epey da kanıt yok. 1971’deki darbe teşebbüsü ve 1980’deki darbenin ABD’nin nüfuzunun bir kararı olduğu yorumları konusunda da gereğince kanıt yok. Bana göre, darbecilerin vilayetle de ABD’ye, ABD’nin yürek vermesine muhtaçlığı yoktu. Şunu da belirtmek gerekir. ABD idaresi dediğimizde, hayli büyük ve kompleks bir yapıdan kelam ediyoruz. İdare, darbeyi faydalı görmüş ya da en azından darbenin neticeleriyla ilgilenmek istemiş olabilir mi? Bu mutlaka kelam konusu olmuş olabilir. Lakin bu konularda sahiden de daha fazla bilgiye sahip olmamız gerekiyor.