Seçim yaklaşırken: Demografi kimden yana?

RAM

New member
Yüksek Seçim Konseyi (YSK) datalarına bakılırsa 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde kayıtlı seçmen sayısı toplam 56 milyon 322 bin 632 idi. 2023 seçiminde ise kestirimlere bakılırsa 5-6 milyon kadar yeni seçmen oy kullanabilecek. Yani Türkiye için bu epeyce değerli seçimde her 10 seçmenden yaklaşık birinin yeni seçmen olacağı düşünülüyor.

Gençlerin seçimdeki kıymetini gösteren bu sayı nasıl hesaplanıyor? Türkiye İstatistik Kurumu’nun datalarına bakılırsa her yıl 1 milyon 250 bin – 1 milyon 300 bin kadar genç 17 yaşından 18’ine giriyor ve seçmen oluyor. O esnada her yıl yaklaşık 400 bin kadar seçmen de ömrünü kaybediyor. Bu kaba hesapla her yıl ortalama 900 bin yeni seçmen sisteme giriyor. Bu hesaptan hareket edilerek 2018 yılından bu yana Haziran ayına kadar yaklaşık 5-6 milyon yeni seçmenin olduğu öngörülüyor.

Peki demografik bu değişimler, yani genç seçmenin hissesinin bu kadar yüksek olması siyasi partileri nasıl etkiliyor? Bu sorunun karşılığı ise uzmanlara göre gençlerin siyaset kurumundan ve siyasetçilerden ne istediği, kendileri için nasıl bir gelecek hayal ettiği soruları ile yakından alakalı.

Kararsız seçmenlerde gençlerin oranı nasıl?

Türkiye süratle seçimlere giderken partiler kemikleşmiş tabanlarının yanı sıra hala yüksek bir oranda olarak gösterilen kararsız seçmenlerin de oylarını almak için çabalıyor.

AREA Araştırma’nın Kasım ayı ortasındaki anketine göre kararsız seçmenin oranı yüzde 17,3 civarında. “Bugün milletvekili seçimi olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusuna “Kararsızım” ya da “hiç biri” karşılığını veren yüzde 17,3’lük seçmenin demografik tahlili yapıldığında ise yüzde 10,2’lik üzere büyük bir kısmının 18-34 yaş aralığı olduğu görülüyor.

AREA Araştırma Lideri Murat Karan, kararsız seçmen kitlesine eğitim açısından bakıldığında ortaöğretim ve üst eğitim seviyesinde kararsızlık oranının daha yüksek olduğunu belirterek fakat buna karşın kendisinin bu seçimde yüzde 90 üzere bir iştirak beklediğini, zira rekabetin devasa yükseklikte olduğunu tabir ediyor.

AREA Araştırma Lideri Murat KaranFotoğraf: privat

Peki kararsız genç seçmen için sandık şu an için niye cazibeli değil?

Karan’a nazaran bunun farklı münasebetleri var. Eleştirel bakış açısının genç yaşlarda daha yüksek olduğunu ve hangi ideoloji ya da kimliğe ilişkin olursa olsun o ideolojik kimliği temsil ettiğini tez eden siyasi partiyi ya da genel liderini eleştirdiği için kararsız kaldıklarını belirten Karan, şu anda her iki ittifakın da kendi genç seçmenlerini motive etme ve sandığa götürme konusunda zorluk yaşadığını aktarıyor.

Kritik seçmen: 18-34 yaş arası

Seçimlere yönelik farklı ittifaklar ya da partilere yönelik tahliller yapılırken, beraberinde yaş aralıklarına göre oy tercihleri de merak ediliyor.

Karan’a bakılırsa seçimdeki kritik seçmen kümelerinden biri “oldukça politik olmayan ve şu an için kararsız, kentli, genç ve eğitimli seçmenler”, yani seçmenin yüzde 40’ı civarındaki 18-34 yaş aralığındaki kesim olacak.

Bu kısımla bağlantı kurabilen ve onları sandığa götüren partinin ipi göğüsleyebileceğini söyleyen Karan, “Bu seçimde gençlere ulaşan siyasi parti başarılı olacak” diyor.

Gençler siyaset kurumundan ne bekliyor?

Peki bu seçimde birinci kere oy kullanacak olan ve hayatları boyunca öteki bir partinin iktidarını görmeyen, tahminen de hala oy verip vermeyeceği ya da kime oy vereceği konusunda kararsız kalan gençler siyaset kurumundan ne bekliyor?

Fotoğraf: Emre Eser/DW

Sosyoloji Mezunları Derneği’nin (SOMDER) Eylül-Ekim aylarında yaptığı araştırmaya bakılırsa “Mevcut siyasi partiler Türkiye’nin sıkıntılarını çözebilir mi?” diye sorulduğunda iştirakçilerin yüzde 81,6’sı “Hayır”, yüzde 17,8’i ise “Evet” yanıtını veriyor.

DW Türkçe’ye değerlendirmesinde 18-35 yaş aralığında büyük oranda “genç yoksulluk” gözlemlediklerini belirten SOMDER Lideri Özgür Aktükün, kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:

“Araştırmayı yaparken metot olarak evvel gençlere sıkıntılarını anlattırdık. daha sonra da bu problemlerin kaynağı nedir diye sorduğumuzda epey net bir biçimde tüm kesimlerde ve tüm yaş kümelerinde ‘siyaset’ karşılığını aldık. Kimse sorumlu ailem ya da şu kesim demedi.”

ergenlerde siyasi kurumlara ve siyasetçilere yönelik yüksek oranda bir güvensizlik bulunduğunu da belirten Aktükün, araştırmanın kendileri için çarpıcı bir öbür kararınu da aktarıyor:

“Sorumluların, yani ülkenin içine geldiği durumun ve hayat kurallarının zorlaştırılmasının sorumlularından hesap sorulması beklentisi devasa yükseklikte çıktı. Biz bu biçimde bir algının gençler içinde bu kadar kuvvetli olabileceğine dair bir öngörüde bulunamamıştık. Bu beklentinin bu kadar yüksek olması ve bunu fazlaca net bir biçimde tabir ediyor olmaları bizi şaşırtan bulgulardan biriydi.”

Siyasetçilerin günümüzde sorun olarak ortaya koyduğu şeylerin gençler açısından bir karşılığının genelde bulunmadığına da işaret eden Aktükün, “örneğin bir türban sıkıntısı ya da bir aidiyet problemi. Bu tıp konularda son derece netler. Bu cins hususların bu yüzyılda bir ülkenin gündeminde ana sorun üzere konuşulmasına dair çok yansıları var” diyor.

Aktükün, “Çünkü onlar gerçek problemlere sahipler” diyerek bu gerçek problemlerle ilgili hamaset yapılmasından hoşlanmadıklarını ve somut tahliller istediklerini belirtiyor.

Karan’a bakılırsa ise gençlerin siyasetten aradığı şey Avrupa’da ya da Amerika’daki yaşıtlarının hayatının kendisine de sağlanması. Karan bunun illa ekonomik açıdan ele alınmaması gerektiğine dikkat çekiyor:

“Gençler kendi yaşıtlarının hayatlarına toplumsal medyadan bu teknoloji çağında rahat ulaşabiliyor ve oradaki gencin standartlarını istiyor. Bu standartlar içerisinde yalnızca ekonomik kaidelerin daha âlâ olması değil, beraberinde adalet, özgür hayat, ömür kalitesinin yüksekliği de var.”

Partilerin tahminen de en ıskaladıkları noktanın gençlere yalnızca gelecekleriyle eğitimleriyle ya de iktisatla ilgili vaatlerde bulunmasını gösteren Karan, “oysa o gençler yalnızca para istemiyor. örneğin en sıradani yazın hükümetin yaptığı konser iptalleri gençlerin algıda seçiciliğine sebep oluyor. Yani orta ve üst yaş kümesi konser iptallerinde bu kadar algıda seçici olmuyor fakat gençler bunu algılıyor ve buna göre de hal geliştiriyor” diyor.

SOMDER Lideri Özgür AktükünFotoğraf: privat

Gençler apolitik mi?

Gençler vakit zaman apolitik olmakla ya da ülke sıkıntılarına kayıtsız kalmakla eleştirilebiliyorlar. Lakin araştırmalar gençlerin aslında apolitik olmadığını da gösteriyor.

Aktükün, araştırma sırasında siyaset kurumundan umutsuz olduğunu söyleyen gençlere siyaseti takip edip etmediklerine ait sorular da sorarak ne kadar ilgili olduklarını ölçtüklerini belirterek bunun kararınu şu biçimde aktarıyor:

“Kimin ne dediğini görüyorlar, örnekler veriyorlar. Yani aslında siyaseti takip ediyorlar. Bu gençlerin durumu aslında güya apolitik bir hal üzere görünse de tam aykırısı son derece net bir politik tutumdur. Diyor ki ‘seni görüyorum, dinliyorum, anlıyorum ancak kabul etmiyorum. Bu söylemiş olduklerin benim meseleme deva olacak reçeteler içermiyor. Bu reçeteleri içermediği için de seninle arama uzaklık koyuyorum.'”

Murat Karan da kararsız ya da yansılı olan gençlerin aslında “apolitik” olmadığını söyleyerek “Bu gençler teknolojiyi daha güzel kullandıkları için, yalnızca yurt içi değil yurt dışı haber kaynaklarını da takip ediyor. Aslında siyasi partiler onların suratına yetişememiş durumda” diyor.