RAM
New member
Ukrayna savaşının başlamasının akabinde Türkiye ile Rusya’nın birbirine daha bağımlı hale gelip gelmediği ve münasebetlerdeki simetrinin son periyotta bozulup bozulmadığı tartışılırken uzmanlara bakılırsa Moskova’nın giderek artan jestleri Türkiye’de iktidarın seçimi bir daha kazanması için bir dayanak olarak da kıymetlendirilebilir.
Yaklaşık on aydır devam eden Ukrayna savaşı dünyadaki bir epey dengeyi etkiledi, Rusya’ya uygulanan ambargolar ve yaptırımlara BM Güvenlik Kurulu sonucu olmadıkça uymama prensibini sürdüren Türkiye de savaştan en epeyce etkilenen ülkeler içinde yer aldı.
Ancak öte yandan savaşın başlamasından birkaç ay daha sonrasında istikrar siyaseti izlemeye başlayan Ankara’nın Moskova ile münasebetleri yaz aylarından daha sonra daha da derinleşti. Rusya’nın attığı Türkiye’nin doğal gaz borcunun ertelenmesi üzere son adımlar birtakım etraflarda yalnızca dış siyaset maksatlı görülmeyip yaklaşan seçimlerde Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Tayyip Erdoğan’a takviye olarak da yorumlanıyor.
Gazprom’un “durup dururken borç ertelemeyeceğine” dikkat çeken emekli bir Türk diplomat, Rusya’nın ABD ve kimi Avrupa ülkelerinde seçimlere yaptığı müdahalelerin benzerinin artık Türkiye için de yaşanabileceği ikazında bulunuyor.
Rusya jestlerle ne yapmaya çalışıyor?
Peki Rusya, uzmanlar tarafınca “jest” olarak yorumlanan bu adımlarla ne yapmayı amaçlıyor? Moskova’nın gayesi Batı’ya ve NATO’ya karşı Türkiye’yi kendi yakınında tutmak mı ve bu maksadını seçimlere de tesir ederek mi gerçekleştirmek istiyor?
Akkuyu nükleer santralindeki sermaye girişi, tahıl koridoru muahedesi, BOTAŞ’ın borçlarının ertelenmesi, Türkiye’nin “enerji merkezi” yapılma fikri ve Suriye idaresi ile olağanlaşma süreci üzere alanlardaki gelişmelerin bir taraftan Rusya’nın Batı’ya karşı Türkiye’yi yakın tutma siyasetinin bir yansıması olduğu belirtiliyor, başka taraftan Türkiye’deki seçimleri de etkileyebilecek sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiliyor.
Dış Siyaset ve Güç Analisti Aydın Sezer, Ukrayna savaşının başlamasından itibaren birinci birkaç ay Türkiye’nin nitekim tarafsız olup olmayacağının Moskova tarafınca test edildiğini belirterek şu biçimde konuşuyor:
“Mart sonunda İstanbul’daki Rusya-Ukrayna görüşmeleri ve Batı’nın baskılarına karşın hava alanının kapatılmamasıyla Rusya Türkiye’nin bu siyasetinde kararlı olduğunu anladı. O andan itibaren de Türkiye’deki seçime yönelik ilgisini artırdı. Erdoğan üzere bir önderin Türkiye’nin başında olmasının Ukrayna savaşının ya da Batı’yla olan problemlerin uzun müddet devam edebileceği kanısıyla Rusya’nın çıkarlarına hizmet edeceğini anladı ve bu mevzuda atılması gereken adımları attı.”
Sezer, on aydır süren savaşın Türk ve Rus başkanları birbirine daha da yakınlaştırdığına işaret ederek “Putin açısından olağan olarak ambargolara uymayan bir Türkiye Rusya için dünyaya açılan pencere üzere oldu. Bu epey kıymetli ve pahalı. Erdoğan açısından da seçime giden Türkiye’de iktisadi krizle baş etmek hedefiyle yani yaralara merhem olacak, iktisatta süreksiz bir bahar havası yaşatacak sermaye girişine yönelik adımlar da Türk dış siyasetinin temel noktası oldu” diyor.
“Türkiye-Rusya yakınlaşması yeni değil”
Peki Türkiye-Rusya ilgileri Ukrayna savaşından evvel nasıldı?
Akademisyen Hande Orhon Özdağ, AKP ile Rusya içindeki bağların aslında iktidarın Batı ile bağları hayli daha uygunken bile çok yakın olduğunu ve bunun unutulduğunu söyleyerek daha da yakınlaşmanın 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde başladığını anımsatıyor.
AKP’nin darbe teşebbüsü sırasında kendisini gereğince desteklemeyen Batı’nın yerini fiilen Rusya’nın doldurmasını hedeflediğini ve siyasal takviyeye ek olarak giderek ağırlaşan kriz şartlarında ekonomik takviyenin de AKP’nin iktidarını sürdürmek için daha kıymetli hale geldiğini söyleyen Özdağ, şöyleki konuşuyor:
“Ukrayna savaşı da AKP’ye ABD ve AB yaptırımlarına katılmadan Rusya’yla ekonomik bağlantıları derinleştirme imkanı verdi ki bu seçim öncesi meşruiyet yitimi artan AKP’nin tam da muhtaçlığı olan şeydi. ötürüsıyla evet Putin, AKP idaresine seçim öncesi muhtaçlığı olan iki kıymetli hususta jest yaptı diyebiliriz: ‘Tahıl koridoru’ teşebbüsü ile siyasal meşruiyet ve doğal gaz konusunda ekonomik dayanak.”
Bu ortada Türkiye’deki muhalefet üyeleri ve birtakım ekonomistler Rusya’nın adımlarının seçimlere müdahale manası taşıdığını söylerken, uzmanlar ise tanımlamada daha temkinli.
Özdağ bu adımlar için “Rusya’nın Türkiye’de yerini sağlamlaştırmak için AKP’ye verdiği değerli destekler” demeyi tercih ediyor ve kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Batı ile sıkıntıları olan bir AKP iktidarının sürdürülmesi Karadeniz’de Ukrayna’yla savaşan bir Rusya için hayli değerli. Rusya aslında AKP’yi destekleyerek NATO genişlemesini hali hazırda fiilen önlemiş olan Türkiye’nin sıkıntı ekonomik şartları niçiniyle bir daha Batı’ya yanaşmasının da önüne geçmiş oluyor.”
Ruslar Türkiye’de kalıcı olmaya başladı
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Suriye ile olağanlaşmanın seçime tesiri ne olabilir?
Rusya’nın 2018’den bu yana Türkiye’ye Suriye idaresi ile olağanlaşması için yaptığı davetler da bugünlerde karşılık bulmuş durumda. Son olarak savunma bakanlarının yaptığı görüşme 11 yıldır iki ülke içinde yapılan en üst seviye görüşme oldu ve gerisinden yeni görüşmelerin gelmesi bekleniyor.
Suriye ile normalleşmede Ankara açısından itici güçlerden birisinin de bir daha seçim olduğu konuşuluyor.
Sezer’e bakılırsa 2023 yılı Suriye konusunda kıymetli adımların atılacağı bir yıl olacak. Bu adımlardan acil sonuçlar beklenmediğini de söyleyen Sezer, iktidarın seçim süreci boyunca “Suriye konusunda artık biz konumumuzu değiştirdik, Esed gitti Esad geldi, bakın meseleleri çözmeye çalışıyoruz. Bunun temelinde de iki yakıcı sorunu çözeceğiz. Bir tanesi PKK-PYD, başkası de sığınmacıların gidişi” iletisi vereceğini belirtiyor.
Ancak yenilenen Suriye siyasetinin seçimlere yansıyabilecek birtakım maliyetlerinin olmasını da beklediğini söyleyen Sezer, “Ilımlı ılımsız, silahlı silahsız muhalefetin Türkiye-Suriye yakınlaşmasına vereceği reaksiyonun hiç beklenmedik maliyetleriyle de karşılaşabiliriz. Benim en çok beklediğim terör saldırıları” yorumu yapıyor.
Özdağ da seçim öncesi Suriye ile yakınlaşmadan hayli önemli sonuçlar beklemeyenler içinde. Sembolik kimi adımlar atılabileceğini söyleyen Özdağ, şunları söylüyor:
“Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi Esad’ın kazanımı olur. MHP ile ittifak halindeki AKP hükümeti seçim öncesinde Suriye’den çekilebilir mi? Bu sandığa nasıl yansır? Birkaç bin mültecinin Suriye’ye dönmesi tahminen sağlanır. Fakat Suriye sorununda istikrarlar fazlaca karışık ve seçim öncesi tam olağanlaşma beklemek epeyce güç görünüyor.”
Tahıl koridoru mutabakatı Türkiye’nin konut sahipliğinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) içinde İstanbul’da imzalanmıştı.Fotoğraf: Umit Bektas/REUTERS
Rusya’dan seçimlere bakış nasıl?
Türkiye ile Rusya içinde atılan adımlar Türkiye’de farklı açılardan yorumlanırken Rusya’nın seçimlere ve mümkün neticelerina bakışı da merak ediliyor.
Rusya’da çalışmalarını sürdüren Siyaset Bilimci ve Rusya Uzmanı Ümit Nazmi Hazır, Rus resmi makamlarının şu ana kadar genel prensip gereği Türkiye’deki seçimle ilgili bir açıklama yapmadığını belirterek buna karşılık kamuoyundaki genel tavrın Erdoğan ile yola devam etmenin daha olumlu olacağı istikametinde olduğunu söylüyor.
Hazır bunun niçinleri ise şu biçimde sıralıyor:
“Putin ile Erdoğan içinde 20 yıllık bir bağ var, iki taraf birbirini tanıyor ve direkt bağlantı kurabiliyor. Rusya açısından bakıldığında Erdoğan’ın iktidarda olması kimi kolaylıklar da sağlıyor. örneğin birincisi muhatap olunan tek bir kişi var. Yani Türkiye ile siyasetini direkt Erdoğan ile belirleyebiliyor. Muhalefetin seçimi kazanması durumunda ise hayli fazla aktörle Rusya’nın ikili bağlantıları ve Türkiye’yi yönlendirme kapasitesi azalmış olacak.”
Buna ek olarak iki ülke içindeki yatırımların devamı açısından da Erdoğan iktidarının sürmesine olumlu bakıldığını söyleyen Hazır, buna karşılık genel tavrı yansıtmayan birtakım yorumcuların ise Erdoğan’a eski Sovyet cumhuriyetlerinde daha proaktif bir siyaset izleyebileceği fikriyle itimat duymadığını belirtiyor.
Yaklaşık on aydır devam eden Ukrayna savaşı dünyadaki bir epey dengeyi etkiledi, Rusya’ya uygulanan ambargolar ve yaptırımlara BM Güvenlik Kurulu sonucu olmadıkça uymama prensibini sürdüren Türkiye de savaştan en epeyce etkilenen ülkeler içinde yer aldı.
Ancak öte yandan savaşın başlamasından birkaç ay daha sonrasında istikrar siyaseti izlemeye başlayan Ankara’nın Moskova ile münasebetleri yaz aylarından daha sonra daha da derinleşti. Rusya’nın attığı Türkiye’nin doğal gaz borcunun ertelenmesi üzere son adımlar birtakım etraflarda yalnızca dış siyaset maksatlı görülmeyip yaklaşan seçimlerde Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Tayyip Erdoğan’a takviye olarak da yorumlanıyor.
Gazprom’un “durup dururken borç ertelemeyeceğine” dikkat çeken emekli bir Türk diplomat, Rusya’nın ABD ve kimi Avrupa ülkelerinde seçimlere yaptığı müdahalelerin benzerinin artık Türkiye için de yaşanabileceği ikazında bulunuyor.
Rusya jestlerle ne yapmaya çalışıyor?
Peki Rusya, uzmanlar tarafınca “jest” olarak yorumlanan bu adımlarla ne yapmayı amaçlıyor? Moskova’nın gayesi Batı’ya ve NATO’ya karşı Türkiye’yi kendi yakınında tutmak mı ve bu maksadını seçimlere de tesir ederek mi gerçekleştirmek istiyor?
Akkuyu nükleer santralindeki sermaye girişi, tahıl koridoru muahedesi, BOTAŞ’ın borçlarının ertelenmesi, Türkiye’nin “enerji merkezi” yapılma fikri ve Suriye idaresi ile olağanlaşma süreci üzere alanlardaki gelişmelerin bir taraftan Rusya’nın Batı’ya karşı Türkiye’yi yakın tutma siyasetinin bir yansıması olduğu belirtiliyor, başka taraftan Türkiye’deki seçimleri de etkileyebilecek sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiliyor.
Dış Siyaset ve Güç Analisti Aydın Sezer, Ukrayna savaşının başlamasından itibaren birinci birkaç ay Türkiye’nin nitekim tarafsız olup olmayacağının Moskova tarafınca test edildiğini belirterek şu biçimde konuşuyor:
“Mart sonunda İstanbul’daki Rusya-Ukrayna görüşmeleri ve Batı’nın baskılarına karşın hava alanının kapatılmamasıyla Rusya Türkiye’nin bu siyasetinde kararlı olduğunu anladı. O andan itibaren de Türkiye’deki seçime yönelik ilgisini artırdı. Erdoğan üzere bir önderin Türkiye’nin başında olmasının Ukrayna savaşının ya da Batı’yla olan problemlerin uzun müddet devam edebileceği kanısıyla Rusya’nın çıkarlarına hizmet edeceğini anladı ve bu mevzuda atılması gereken adımları attı.”
Sezer, on aydır süren savaşın Türk ve Rus başkanları birbirine daha da yakınlaştırdığına işaret ederek “Putin açısından olağan olarak ambargolara uymayan bir Türkiye Rusya için dünyaya açılan pencere üzere oldu. Bu epey kıymetli ve pahalı. Erdoğan açısından da seçime giden Türkiye’de iktisadi krizle baş etmek hedefiyle yani yaralara merhem olacak, iktisatta süreksiz bir bahar havası yaşatacak sermaye girişine yönelik adımlar da Türk dış siyasetinin temel noktası oldu” diyor.
“Türkiye-Rusya yakınlaşması yeni değil”
Peki Türkiye-Rusya ilgileri Ukrayna savaşından evvel nasıldı?
Akademisyen Hande Orhon Özdağ, AKP ile Rusya içindeki bağların aslında iktidarın Batı ile bağları hayli daha uygunken bile çok yakın olduğunu ve bunun unutulduğunu söyleyerek daha da yakınlaşmanın 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde başladığını anımsatıyor.
AKP’nin darbe teşebbüsü sırasında kendisini gereğince desteklemeyen Batı’nın yerini fiilen Rusya’nın doldurmasını hedeflediğini ve siyasal takviyeye ek olarak giderek ağırlaşan kriz şartlarında ekonomik takviyenin de AKP’nin iktidarını sürdürmek için daha kıymetli hale geldiğini söyleyen Özdağ, şöyleki konuşuyor:
“Ukrayna savaşı da AKP’ye ABD ve AB yaptırımlarına katılmadan Rusya’yla ekonomik bağlantıları derinleştirme imkanı verdi ki bu seçim öncesi meşruiyet yitimi artan AKP’nin tam da muhtaçlığı olan şeydi. ötürüsıyla evet Putin, AKP idaresine seçim öncesi muhtaçlığı olan iki kıymetli hususta jest yaptı diyebiliriz: ‘Tahıl koridoru’ teşebbüsü ile siyasal meşruiyet ve doğal gaz konusunda ekonomik dayanak.”
Bu ortada Türkiye’deki muhalefet üyeleri ve birtakım ekonomistler Rusya’nın adımlarının seçimlere müdahale manası taşıdığını söylerken, uzmanlar ise tanımlamada daha temkinli.
Özdağ bu adımlar için “Rusya’nın Türkiye’de yerini sağlamlaştırmak için AKP’ye verdiği değerli destekler” demeyi tercih ediyor ve kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Batı ile sıkıntıları olan bir AKP iktidarının sürdürülmesi Karadeniz’de Ukrayna’yla savaşan bir Rusya için hayli değerli. Rusya aslında AKP’yi destekleyerek NATO genişlemesini hali hazırda fiilen önlemiş olan Türkiye’nin sıkıntı ekonomik şartları niçiniyle bir daha Batı’ya yanaşmasının da önüne geçmiş oluyor.”
Ruslar Türkiye’de kalıcı olmaya başladı
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Suriye ile olağanlaşmanın seçime tesiri ne olabilir?
Rusya’nın 2018’den bu yana Türkiye’ye Suriye idaresi ile olağanlaşması için yaptığı davetler da bugünlerde karşılık bulmuş durumda. Son olarak savunma bakanlarının yaptığı görüşme 11 yıldır iki ülke içinde yapılan en üst seviye görüşme oldu ve gerisinden yeni görüşmelerin gelmesi bekleniyor.
Suriye ile normalleşmede Ankara açısından itici güçlerden birisinin de bir daha seçim olduğu konuşuluyor.
Sezer’e bakılırsa 2023 yılı Suriye konusunda kıymetli adımların atılacağı bir yıl olacak. Bu adımlardan acil sonuçlar beklenmediğini de söyleyen Sezer, iktidarın seçim süreci boyunca “Suriye konusunda artık biz konumumuzu değiştirdik, Esed gitti Esad geldi, bakın meseleleri çözmeye çalışıyoruz. Bunun temelinde de iki yakıcı sorunu çözeceğiz. Bir tanesi PKK-PYD, başkası de sığınmacıların gidişi” iletisi vereceğini belirtiyor.
Ancak yenilenen Suriye siyasetinin seçimlere yansıyabilecek birtakım maliyetlerinin olmasını da beklediğini söyleyen Sezer, “Ilımlı ılımsız, silahlı silahsız muhalefetin Türkiye-Suriye yakınlaşmasına vereceği reaksiyonun hiç beklenmedik maliyetleriyle de karşılaşabiliriz. Benim en çok beklediğim terör saldırıları” yorumu yapıyor.
Özdağ da seçim öncesi Suriye ile yakınlaşmadan hayli önemli sonuçlar beklemeyenler içinde. Sembolik kimi adımlar atılabileceğini söyleyen Özdağ, şunları söylüyor:
“Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi Esad’ın kazanımı olur. MHP ile ittifak halindeki AKP hükümeti seçim öncesinde Suriye’den çekilebilir mi? Bu sandığa nasıl yansır? Birkaç bin mültecinin Suriye’ye dönmesi tahminen sağlanır. Fakat Suriye sorununda istikrarlar fazlaca karışık ve seçim öncesi tam olağanlaşma beklemek epeyce güç görünüyor.”
Tahıl koridoru mutabakatı Türkiye’nin konut sahipliğinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) içinde İstanbul’da imzalanmıştı.Fotoğraf: Umit Bektas/REUTERS
Rusya’dan seçimlere bakış nasıl?
Türkiye ile Rusya içinde atılan adımlar Türkiye’de farklı açılardan yorumlanırken Rusya’nın seçimlere ve mümkün neticelerina bakışı da merak ediliyor.
Rusya’da çalışmalarını sürdüren Siyaset Bilimci ve Rusya Uzmanı Ümit Nazmi Hazır, Rus resmi makamlarının şu ana kadar genel prensip gereği Türkiye’deki seçimle ilgili bir açıklama yapmadığını belirterek buna karşılık kamuoyundaki genel tavrın Erdoğan ile yola devam etmenin daha olumlu olacağı istikametinde olduğunu söylüyor.
Hazır bunun niçinleri ise şu biçimde sıralıyor:
“Putin ile Erdoğan içinde 20 yıllık bir bağ var, iki taraf birbirini tanıyor ve direkt bağlantı kurabiliyor. Rusya açısından bakıldığında Erdoğan’ın iktidarda olması kimi kolaylıklar da sağlıyor. örneğin birincisi muhatap olunan tek bir kişi var. Yani Türkiye ile siyasetini direkt Erdoğan ile belirleyebiliyor. Muhalefetin seçimi kazanması durumunda ise hayli fazla aktörle Rusya’nın ikili bağlantıları ve Türkiye’yi yönlendirme kapasitesi azalmış olacak.”
Buna ek olarak iki ülke içindeki yatırımların devamı açısından da Erdoğan iktidarının sürmesine olumlu bakıldığını söyleyen Hazır, buna karşılık genel tavrı yansıtmayan birtakım yorumcuların ise Erdoğan’a eski Sovyet cumhuriyetlerinde daha proaktif bir siyaset izleyebileceği fikriyle itimat duymadığını belirtiyor.