Rusya: Tahıl koridorunda uzlaşı için teşebbüs başlatıldı

RAM

New member
Rusya’nın tahıl koridoru mutabakatından çekilmesiyle buğdaydan mısıra kritik besinlerin fiyatı üst taraflı hareketlendi. Fakat işgalin başından beri savaşın tesirlerini hafifçeletmeye yönelik en kıymetli teşebbüs olan tahıl koridoru çabucak hemen büsbütün kapanmadı. Muahedeyi restore etmeye yönelik uğraşlar sürüyor.

DW Türkçe’ye açıklama yapan Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov, yeni bir uzlaşı için kurul oluşturmak üzere teşebbüs başlatıldığı bilgisini verdi. Buna göre taraflar, kaideleri görüşmeye başladı lakin bir toplantı tarihi ya da formatı çabucak hemen belirlenmedi. Yerhov’un verdiği bilgiye nazaran, Rus işçi halihazırda İstanbul’daki Müşterek Uyum Merkezi’nde.

Sefer müsaadeleri daha evvel verilen gemiler ise Ukrayna’dan İstanbul’a ya da aykırı tarafta sehayat edebilecekler lakin bu süreçte yeni müsaade düzenlenmeyecek.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da Pazartesi İstanbul’da katıldığı bir aktiflikte, “Her ne kadar Rusya kendisi için tıpkı kolaylıkların gösterilmemesi sebebiyle bu bahiste mütereddit davransa da biz insanlığa hizmet için uğraşımızı kararlılıkla sürdüreceğiz” diyerek yeni bir muahede için çalışacaklarının sinyalini verdi.

Rusya ne istiyor?

Anlaşmanın, hafta sonu Sivastopol açıklarında Rus gemilerine yönelik insansız hava ve deniz araçlarıyla gerçekleştirilen atak yüzünden süresiz askıya alındığını ilan eden Rusya, bunu Kiev güçlerinin değil, İngiltere’nin yaptığını savunuyor.

Fotoğraf: Yasin Akgul/AFP

Rusya, kendi tahılının ticarete mevzu edilmemesi ve taşınan yükün başta belirtilenin tersine Afrika’dan hayli Avrupa ülkelerine gittiğini nedeni öne sürülerek muahededen mutlu olmadığını lisana getiriyordu. Mutabakatın yenilenmesi için Moskova’nın, Rus mamüllerine alım ve Karadeniz’deki donanma ögelerine saldırmama kelamı isteyebileceği yorumları yapılıyor.

27 Temmuz’da 120 gün müddetli olacak biçimde imzalanan muahede ile Ukrayna depolarındaki 20 milyon ton tahılın dış pazara taşınması hedefleniyordu. Şu ana kadar yüzde 43’ü mısır ve yüzde 28’i buğday olmak üzere 9,7 milyon ton tahıl taşınabildi. Mutabakatın en büyük faydalanıcıları sırasıyla İspanya, Türkiye ve Çin oldu.

Denetimler hafta başında sürdü

Anlaşma kapsamında 400’den çok gemi Ukrayna limanlarından yüküyle ayrılırken bunların 130’u İstanbul’da kontrol sırası bekliyor.

Birleşmiş Milletler’in (BM) İstanbul’daki tahıl teşebbüsü uyum ofisinden DW Türkçe’ye yapılan açıklamada ise “Rusya hâlâ mutabakata taraf ve Rus heyeti halihazırda İstanbul’da” denildi. BM, Pazartesi günkü kontrollerin Türkiye ve BM’den yetkililerin iştirakiyle gerçekleştirildiğini de kaydetti. Buna göre Rusların yanı sıra Ukraynalı yetkililer gemilere çıkmadı. Pazartesi, BM ve Türk yetkililerden oluşan 10 takım, toplam 40 gemide faaliyette bulundu.

DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Ukrayna Limanlar Yönetimi (USPA) CEO Yardımcısı Dmitro Barinov ise 31 Ekim sabahı 10 geminin Ukrayna limanlarından tahıl yüküyle ayrılmış olduğu, gün ortasında iki geminin daha Karadeniz’e açılacağı bilgisini verdi. Barinov, dört boş geminin ise BM ve Türkiye tarafınca geçiş onayı aldığını, yükleme için Ukrayna’ya varmalarını beklediklerini aktardı.

Öte yandan hareketliliğin devamı üzerine Kremlin’den, Rusya’nın iştiraki olmaksızın seferlere devam etmenin “tehlikeli” olacağı uyarısı geldi. “Geçişlerin güvenliğinin garanti edilemeyeceği” bildirildi.

Ukrayna tahılını taşıyan gemileri sigortalayan İngiltere merkezli şirketler Ascot ve Marsh, belirsizlik niçiniyle artık yeni poliçe düzenlemeyeceklerini lakin imza atılan kontratların geçerliliğini koruyacağını duyurdu.

Fotoğraf: Sergii Kharchenko/NurPhoto/picture-alliance

Fiyatlar nasıl seyredecek?

Rusya ve Ukrayna dünyanın kıymetli büyük besin ihracatçıları. İşgalle bir arada Mart ayında buğday meblağları memleketler arası piyasalarda 13,6 dolara kadar yükselmişti. Tahıl koridoru muahedesiyle bir arada de 7,4 dolara gerilemişti. Oluşan yeni belirsizlikle birlikte global piyasalarda buğdayın fiyatı yüzde 7.7 artışla 8,9 dolara tırmandı. Mısırda da yüzde 3’e yakın fiyat artışı oldu.

DW Türkçe’ye konuşan Ulusal Hububat Kurulu Lideri Özkan Taşpınar, tahıl muahedesi ile tonu 450 dolara çıkmış olan ekmeklik buğday fiyatının 330 dolar civarına gerilediğine dikkat çekerek mutabakatın sürdürülmesinin ehemmiyetini vurguladı.

Koridorun kapanacağı tasasıyla meblağların arttığını kaydeden Taşpınar, Türkiye’nin ise ihracat maksatlı hammadde gereksinimini karşıladığı görüşünde. “Türkiye, gereksinim duyduğu tahılı şu ana kadar tedarik etti” diyen Taşpınar, sevkıyatların durması durumunda bunun iç pazara tesiri olmayacağını savundu.

Taşpınar, uyuşmazlığın kalıcı tahlili için Rus tarım mamüllerinin de ticarete mevzu edilmesi gerektiğini kaydetti.

Rusya’da üretim yüksek oldu

Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu İdare Şurası Lideri Haluk Tezcan da buğday fiyatlarında üst istikametli hareketin sürebileceğini lakin iç pazara etkisinin hudutlu kalacağı görüşünde. DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada Tezcan, “Rusya’nın açıklaması hepimizi huzursuz etti fakat Türkiye’nin elindeki buğday stoğu kâfi düzeyde” dedi.

Rusya’da bu dönem son yılların en yüksek tahıl üretiminin gerçekleştiğini kaydeden Tezcan, “Yüksek üretim Rusya üzerinde bir satış baskısı oluşturuyor” diye konuştu. Tezcan’a göre Moskova, kendi mamüllerinin satışını kolaylaştıracak taleplerini görüşmek için süreci askıya aldı.

Bu yıl Rusya’da 95 milyon ton ile 80 milyonluk 5 yıllık ortalamanın fazlaca üzerinde üretim gerçekleşmesi bekleniyor.