RAM
New member
“Tarikat önderinin söylemiş olduği haber bedeli taşıyor mu? Ya da bu yalnızca bir ideolojiyi yayma gayreti mı? Buna bakmak lazım.”
Radikal ya da ayrımcı telaffuzların haberleştirilmesi konusunda medyanın bir imtihanla karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Bahçeşehir Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tirşe Erbaysal Filibeli, klâsik medya kuruluşlarının toplumsal medya kullanıcılarından farklı olarak basın etiği çerçevesinde hareket etmesi gerektiğini söylüyor.
Sosyal medyada seçim havasına girildikçe radikal ya da ayrımcı telaffuzların daha fazla sirkülasyona girdiği gözleniyor. Örneğin bir tarikat başkanının bayan düşmanı açıklamaları, görüntüsüyle birlikte tekrar yine haber sitelerinde ya da Twitter hesaplarında paylaşılmak suretiyle geniş kısımlara ulaştırılıyor. Ya da kamusal figürlerin ırkçı, popülist telaffuzları arka arda haberleştiriliyor.
Gazeteciliğin kamu faydasına yapıldığınıhatırlatan akademisyen, kelam konusu telaffuzun haber kıymeti taşıyıp taşımadığının sorgulanması gerektiğini vurguluyor:
“Bazı toplumsal medya kullanıcıları yalnızca eğlenmek için kimileri da komik geldiği için çeşitli paylaşımlarda bulunabiliyor. Lakin ‘toplumu kucaklayıcı olmayan görüşlerin yaygınlaştırılması ne kadar gerçek’ diye sormak istiyorum. Bence hakikat değil. ötürüsıyla haber kıymeti de taşımıyorsa hiç bir biçimde haber yapılmamalı.”
Bahçeşehir Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tirşe Erbaysal FilibeliFotoğraf: privat
“Nefret hatalarını da tetikliyor”
Medyada yer bulan ayrımcı telaffuzlar, farklı bölümlerin medyayı propaganda aracına dönüştürmesine yol açarken nefret hatalarını da tetikliyor.
İnanç Özgürlüğü Teşebbüsü tarafınca hazırlanan ve kısa bir süre evvel sonuçları açıklanan Türkiye’de Din, İnanç yahut İnançsızlık Temelli Nefret Cürümleri 2021 raporuna nazaran, Ocak – Aralık 2021 aralığında din, inanç yahut inançsızlıkla kontaklı önyargı saikiyle işlenmiş 29 nefret kabahati yahut olayı tespit edildi. Toplumsal medyada amaç gösterilen Artvin Arhavi’deki Protestan topluluğuna yönelik işlenen cürüm da bunlardan biri. Kelam konusu rapora göre, Protestanlar evvel lokal basında “misyonerlik” sebebi öne sürülerek yazılı ve dijital mecralarda gaye gösterildi. Bu amaç göstermenin akabinde kimi şahıslar, topluluk liderinin konut sahibine baskı kurarak kişinin konuttan çıkartılmasını istedi ve çeşitli tehditlere maruz kaldı.
Raporda, bu niçinlesivil toplumun nefret kabahatleriyle ilgili gerçek ayrıntıları yaygınlaştırmak ve nefret cürümlerine dair farkındalığı artırmakiçin medyayla da işbirliği yapması tavsiye ediliyor.
Hrant Dink Vakfı bünyesinde ayrımcı söyleme karşı faaliyet gösteren Asulis İzleme Koordinatörü Yasemin Korkmaz da bu noktada medyanın sorumluluğuna dikkat çekiyor:
“Propagandaya girmemek için haberi yazan kişi, haberleştirdiği bildirilerin sahiplerinden farklı bir pozisyonda olduğunu belirtmeli. Bunun net bir biçimde gösterilemediği durumlarda, mesela, haberde husus edilen ileti ayrımcı telaffuz ya da nefret söylemi içeriyorsa, haberci bildirinin daha geniş kitlelere ulaşması ve olumsuz sonuçlarının görülmesine katkıda bulunmuş olur.”
“Her siyasi başkanın söylemiş olduği haber değildir”
Ayrımcı, cinsiyetçi ya da ırkçı telaffuzlar klasik medyada sıklıkla “kopyala-yapıştır” sistemiyle, yani bir kanaat başkanı ya da siyasi başkanın kelamlarının olduğu üzere medyada yer alması ile yaygınlaşıyor. Akademisyen Erbaysal Filibeli, bu sistemin kullanılmaması gerektiğinin altını çiziyor.
“Her siyasi başkanın söylemiş olduği haber değildir. Haber olması için ya toplumsal yarar sağlaması ya da bir olay olması gerekiyor. Kendi kitlesi olan bir siyasi başkan toplumsal medyayı faal kullandığında bilişimsel propaganda yapıyor. Medya da söylemiş olduklerine haber gözüyle bakabiliyor. Lakin medya, doğruluğunu bilmeden ya da yanlışlığı kanıtlamadan olduğu üzere verdiğinde propaganda çalışmasına katkı sunmaktan öteki bir işe yaramıyor.”
Asulis’ten Yasemin Korkmaz da “kopyala-yapıştır” habercilik yerine, daha kapsayıcı bir telaffuz üretilmesi ve haberlerde bu telaffuzun kullanılması gerektiğini tabir ediyor. Korkmaz, “Yanlış bilgi tiplerinin yayılması, bir cürmün, aksiyonun tüm kimliğe genellenmesiyle üretiliyor olabilir. Ayrımcı telaffuzun bunun üzere çeşitli yollarla aslında yanlış düşünme yollarıyla oluşturulduğunu göstermek, bildirinin gücünü de büyük ölçüde azaltmaya yarar sağlayacaktır” diye de ekliyor.
Asulis İzleme Koordinatörü Yasemin KorkmazFotoğraf: privat
“Haberin demokrasiye ziyan verdiğini öngorebilmek gerekiyor”
Ayrımcı telaffuz alanında çalışan uzmanlar, seçim devri için bilhassa ikazda bulunuyor.
Doç. Dr. Erbaysal Filibeli, seçim sürecinde toplumsal medyaya yansıyacak paylaşımları doğruluğu tespit edilmediği sürece haberleştirmekten uzak durulması gerektiğini belirtiyor. Aksinin seçim propagandasına katkı sunmak olduğunu kaydeden akademisyen, “Şu an toplumsal medyada gördüğümüz görüntüler seçim sırasında artacak. Medyada tanınan görüntü ve telaffuzları haberleştirme eğilimi oluyor ancak medya kuruluşlarının profesyonel davranmaları gerekiyor.”
Yaygın toplumsal medya kullanmasına rağmen kamuoyunun hala haber için basın araçlarını takip ettiğini vurgulayan Erbaysal Filibeli, “Ayrımcı telaffuzlar bir tık için haberleştirildiğinde bu niyet görünür kılınıyor ve beşerler manipüle ediliyor. Yapılacak haberin demokrasiye ziyan verdiğini öngorebilmek gerekiyor” diye konuşuyor.
Yasemin Korkmaz ise seçim devrinde bilhassa mülteci ve göçmen siyasetleri üzerinden ayrımcı telaffuzun artabileceğini lisana getiriyor:
“Ayrımcı telaffuzun amacı olan kimlik kümelerinin aslında niye amaç gösteriliyor olduğu, telaffuzun o günün şartlarında hangi aksiyonlara yol açtığını ve çeşitli biçimlerde bireylerin özgürlüğünü kısıtladığını belirtmek, sorunun ciddiyetini açıklamada yardımcı olacaktır.”
Radikal ya da ayrımcı telaffuzların haberleştirilmesi konusunda medyanın bir imtihanla karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Bahçeşehir Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tirşe Erbaysal Filibeli, klâsik medya kuruluşlarının toplumsal medya kullanıcılarından farklı olarak basın etiği çerçevesinde hareket etmesi gerektiğini söylüyor.
Sosyal medyada seçim havasına girildikçe radikal ya da ayrımcı telaffuzların daha fazla sirkülasyona girdiği gözleniyor. Örneğin bir tarikat başkanının bayan düşmanı açıklamaları, görüntüsüyle birlikte tekrar yine haber sitelerinde ya da Twitter hesaplarında paylaşılmak suretiyle geniş kısımlara ulaştırılıyor. Ya da kamusal figürlerin ırkçı, popülist telaffuzları arka arda haberleştiriliyor.
Gazeteciliğin kamu faydasına yapıldığınıhatırlatan akademisyen, kelam konusu telaffuzun haber kıymeti taşıyıp taşımadığının sorgulanması gerektiğini vurguluyor:
“Bazı toplumsal medya kullanıcıları yalnızca eğlenmek için kimileri da komik geldiği için çeşitli paylaşımlarda bulunabiliyor. Lakin ‘toplumu kucaklayıcı olmayan görüşlerin yaygınlaştırılması ne kadar gerçek’ diye sormak istiyorum. Bence hakikat değil. ötürüsıyla haber kıymeti de taşımıyorsa hiç bir biçimde haber yapılmamalı.”
Bahçeşehir Üniversitesi İrtibat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tirşe Erbaysal FilibeliFotoğraf: privat
“Nefret hatalarını da tetikliyor”
Medyada yer bulan ayrımcı telaffuzlar, farklı bölümlerin medyayı propaganda aracına dönüştürmesine yol açarken nefret hatalarını da tetikliyor.
İnanç Özgürlüğü Teşebbüsü tarafınca hazırlanan ve kısa bir süre evvel sonuçları açıklanan Türkiye’de Din, İnanç yahut İnançsızlık Temelli Nefret Cürümleri 2021 raporuna nazaran, Ocak – Aralık 2021 aralığında din, inanç yahut inançsızlıkla kontaklı önyargı saikiyle işlenmiş 29 nefret kabahati yahut olayı tespit edildi. Toplumsal medyada amaç gösterilen Artvin Arhavi’deki Protestan topluluğuna yönelik işlenen cürüm da bunlardan biri. Kelam konusu rapora göre, Protestanlar evvel lokal basında “misyonerlik” sebebi öne sürülerek yazılı ve dijital mecralarda gaye gösterildi. Bu amaç göstermenin akabinde kimi şahıslar, topluluk liderinin konut sahibine baskı kurarak kişinin konuttan çıkartılmasını istedi ve çeşitli tehditlere maruz kaldı.
Raporda, bu niçinlesivil toplumun nefret kabahatleriyle ilgili gerçek ayrıntıları yaygınlaştırmak ve nefret cürümlerine dair farkındalığı artırmakiçin medyayla da işbirliği yapması tavsiye ediliyor.
Hrant Dink Vakfı bünyesinde ayrımcı söyleme karşı faaliyet gösteren Asulis İzleme Koordinatörü Yasemin Korkmaz da bu noktada medyanın sorumluluğuna dikkat çekiyor:
“Propagandaya girmemek için haberi yazan kişi, haberleştirdiği bildirilerin sahiplerinden farklı bir pozisyonda olduğunu belirtmeli. Bunun net bir biçimde gösterilemediği durumlarda, mesela, haberde husus edilen ileti ayrımcı telaffuz ya da nefret söylemi içeriyorsa, haberci bildirinin daha geniş kitlelere ulaşması ve olumsuz sonuçlarının görülmesine katkıda bulunmuş olur.”
“Her siyasi başkanın söylemiş olduği haber değildir”
Ayrımcı, cinsiyetçi ya da ırkçı telaffuzlar klasik medyada sıklıkla “kopyala-yapıştır” sistemiyle, yani bir kanaat başkanı ya da siyasi başkanın kelamlarının olduğu üzere medyada yer alması ile yaygınlaşıyor. Akademisyen Erbaysal Filibeli, bu sistemin kullanılmaması gerektiğinin altını çiziyor.
“Her siyasi başkanın söylemiş olduği haber değildir. Haber olması için ya toplumsal yarar sağlaması ya da bir olay olması gerekiyor. Kendi kitlesi olan bir siyasi başkan toplumsal medyayı faal kullandığında bilişimsel propaganda yapıyor. Medya da söylemiş olduklerine haber gözüyle bakabiliyor. Lakin medya, doğruluğunu bilmeden ya da yanlışlığı kanıtlamadan olduğu üzere verdiğinde propaganda çalışmasına katkı sunmaktan öteki bir işe yaramıyor.”
Asulis’ten Yasemin Korkmaz da “kopyala-yapıştır” habercilik yerine, daha kapsayıcı bir telaffuz üretilmesi ve haberlerde bu telaffuzun kullanılması gerektiğini tabir ediyor. Korkmaz, “Yanlış bilgi tiplerinin yayılması, bir cürmün, aksiyonun tüm kimliğe genellenmesiyle üretiliyor olabilir. Ayrımcı telaffuzun bunun üzere çeşitli yollarla aslında yanlış düşünme yollarıyla oluşturulduğunu göstermek, bildirinin gücünü de büyük ölçüde azaltmaya yarar sağlayacaktır” diye de ekliyor.
Asulis İzleme Koordinatörü Yasemin KorkmazFotoğraf: privat
“Haberin demokrasiye ziyan verdiğini öngorebilmek gerekiyor”
Ayrımcı telaffuz alanında çalışan uzmanlar, seçim devri için bilhassa ikazda bulunuyor.
Doç. Dr. Erbaysal Filibeli, seçim sürecinde toplumsal medyaya yansıyacak paylaşımları doğruluğu tespit edilmediği sürece haberleştirmekten uzak durulması gerektiğini belirtiyor. Aksinin seçim propagandasına katkı sunmak olduğunu kaydeden akademisyen, “Şu an toplumsal medyada gördüğümüz görüntüler seçim sırasında artacak. Medyada tanınan görüntü ve telaffuzları haberleştirme eğilimi oluyor ancak medya kuruluşlarının profesyonel davranmaları gerekiyor.”
Yaygın toplumsal medya kullanmasına rağmen kamuoyunun hala haber için basın araçlarını takip ettiğini vurgulayan Erbaysal Filibeli, “Ayrımcı telaffuzlar bir tık için haberleştirildiğinde bu niyet görünür kılınıyor ve beşerler manipüle ediliyor. Yapılacak haberin demokrasiye ziyan verdiğini öngorebilmek gerekiyor” diye konuşuyor.
Yasemin Korkmaz ise seçim devrinde bilhassa mülteci ve göçmen siyasetleri üzerinden ayrımcı telaffuzun artabileceğini lisana getiriyor:
“Ayrımcı telaffuzun amacı olan kimlik kümelerinin aslında niye amaç gösteriliyor olduğu, telaffuzun o günün şartlarında hangi aksiyonlara yol açtığını ve çeşitli biçimlerde bireylerin özgürlüğünü kısıtladığını belirtmek, sorunun ciddiyetini açıklamada yardımcı olacaktır.”