RAM
New member
Türkiye’de gelecek yıl için belirlenecek minimum fiyata ait görüşmeler bu ay başlıyor.
Enflasyonun 24 yılın tepesinde olduğu Türkiye’de minimum fiyat toplam çalışanların yüzde 49’unu, özel bölümde çalışanların da yüzde 70’ini ilgilendiriyor.
Ocak 2022 için 4 bin 253 lira olarak belirlenen minimum fiyat, Temmuz ayında enflasyon farkıyla net 5 bin 500 TL’ye yükseltilmişti. Lakin taban fiyat buna karşın açlık hududunun altında.
Peki yapılacak artırımla minimum fiyat açlık sonunu geçebilecek mi?
Asgari fiyat niye değerli?
Asgari fiyatın, tarifi gereği düşük fiyat alan çalışanlar açısından en alt sonu oluşturması gerekiyor. Fakat Türkiye’de çalışanların yarısı taban fiyat civarı kazanıyor. Merkez Bankası ve DİSK’in de ortalarında olduğu fazlaca sayıda kurumun yaptığı araştırmalara bakılırsa Türkiye’de çalışanlar içinde taban fiyat ya da minimum fiyatın yüzde 10 fazlası ve altında maaş alanların oranı yaklaşık yüzde 50’yi buluyor. Bu da taban fiyatın ortalama fiyat haline geldiği bir yapıya işaret ediyor.
Kamuoyuna yansıyan sayılara nazaran Türkiye’de 19,5 milyon fiyatlı çalışanın 9,7 milyonu minimum fiyatlı. Avrupa Birliği’nde minimum fiyatla çalışanların oranı ise toplam ücretliler ortasında yüzde 4 civarında.
DW Türkçe’ye konuşan çalışma iktisadı uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, “ötürüsıyla konuştuğumuz bahis minimum fiyat değil. Yani hudutlu bir kısmın, toplumun sayıca az bir kısmının almış olduğu en az fiyatı konuşmuyoruz. Aslında ortalama fiyatı konuşuyoruz” diyor.
Prof. Çelik, enflasyonla sonlandırılmış bir minimum fiyat tartışmasını hakikat bulmuyor. Minimum fiyat belirlenirken dikkate alınması gereken iki temel ölçünün daha olduğunu tabir eden Çelik’e nazaran bunlardan birincisi yoksulluk sonu ikincisi ise ekonomik büyüme olmalı.
Prof. Dr. Aziz Çelik Fotoğraf: Privat
Açlık-yoksulluk hududu ne?
Birleşik Kamu İş’in Kasım ayı Açlık-Yoksulluk Araştırması’na göre dört kişilik bir ailenin açlık sonu 8 bin 657, yoksulluk hududu ise 25 bin 422 lira düzeyinde bulunuyor. Türk-İş bilgilerine göre ise Kasım ayında açlık hududu 7 bin 786 TL’ye yükselirken, yoksulluk sonu 25 bin 364 liraya ulaştı. bu biçimdece, açlık sonu mevcut minimum fiyatın en az 2 bin 286 TL üzerine çıkarken yoksulluk hududu minimum fiyatın neredeyse beş katını buldu.
Yoksulluk sonu belirlenirken ortalama dört kişilik bir ailenin standart bir hayat sürebilmeleri için gerekli olan muhtaçlıklar belirlenerek hesaplama yapılıyor. Açlık sonu için ise en az kalori ve en az maliyet hesaplanıyor.
Merkez Bankası’nın 2022 sonu enflasyon maksadı dikkate alındığında yeni taban fiyatın 7 bin 500 TL ötüründa saptanması gerekiyor. Bu da Kasım ayı için belirlenen açlık hududunun altında kalıyor.
DW Türkçe’ye konuşan iktisatçı Prof. Dr. Oğuz Oyan ise “Türkiye’de açlık hududunun Aralık ayı sonuna kadar 8 bin 500 TL’ye gelme ihtimali güçlü” diyor.
Sendikalar ve patron ne talep ediyor?
Oğuz Oyan, taban fiyat teklifi için enflasyon farkı ve yüzde 10 refah hissesi üzerinden bir hesaplama yapılacağını öngörüyor. Oyan, “Temmuz ayından daha sonraki enflasyon farkına yüzde 20 denirse, üstüne yüzde 10 konsa yüzde 30. aslına bakarsan patron yüzde 30-35 civarında bir artış bekliyor, yüzde 36,5 verilse 7 bin 500 TL ediyor esasen. ötürüsıyla patron o yörelerde bekliyor lakin 8 bin liraya da hayır demeyecek üzere gözüküyor” diye konuşuyor.
Masanın öteki ucundaki Türk-İş’in ise 8 bin TL’yi kazanılmış üzere gördüğünü ve bunun altında bir sayıya razı olmayacağını düşünen Oyan, Türkiye’nin Avrupa’da en düşük taban fiyat veren ülkelerden biri olduğuna dikkat çekiyor ve ekliyor:
“Bu hususta Bulgaristan ve Arnavutluk ile yarışıyorduk. Onlar da bizim üstümüze çıktılar. ötürüsıyla Türkiye buna mahkûm değil, buna razı olmamalı.”
Türk-İş’in yaptığı son araştırmada, bekar bir personelin yoksulluk hududunu 10 bin 171 lira olarak hesapladığına dikkat çeken Prof. Oyan, “Aslında Türk-İş’in orada bunu savunması gerekir. En azından masada ‘ben taban ücretlinin tek kişilik yoksulluk hududuna ulaşmasını hedefliyorum. On bin 171 istiyorum’ demesi gerekir” sözlerini kullanıyor.
Asgari Fiyat Tespit Kurulu’nda bulunmayan Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ise bir ailede iki kişinin çalıştığı var iseyımıyla en az yoksulluk hududunun yarısı kadar bir taban fiyat olması gerektiği görüşünde. Yoksulluk hududunun son açıklanan sayılara bakılırsa 25 bin lira civarında olduğu düşünülürse bu, 12 bin 500 lira üzere bir sayıya denk geliyor. DİSK’in önümüzdeki günlerde resmi talebini açıklaması bekleniyor.
Öte yandan taban fiyat son olarak 5 bin 500 liraya çıkarılsa da Euro bazında geriledi. Geçen sene 400 Euro’ya yakınken şimdilerde 300 Euro’nun altına indi.
“Yoksulluk sonu resmi olarak 16 bin TL”
Prof. Dr. Aziz Çelik’e göre de taban fiyat her ailede iki kişinin çalıştığı var iseyımıyla bir ailenin taban temel muhtaçlıklarını karşılayabilmek için gerekli ölçünün en azından yarısı olmalı. Sendikaların yaptığı araştırmalara göre yoksulluk hududunun 25 ile 26 bin lira içinde değiştiğini hatırlatan Çelik, hükümet tarafınca yapılan konut kampanyası sırasında da resmi olarak bir yoksulluk sonunun ilan edildiğine dikkat çekiyor.
Fotoğraf: Emin Sansar/AA/picture alliance
Çelik, “Kampanya sırasında yapılan tasnife nazaran Türkiye genelinde 16 bin lira, İstanbul’da da 18 bin liranın altında gelir elde eden haneler fakir hane olarak ilan edildi. ötürüsıyla 2022 yılında Türkiye çapında 16, İstanbul’da da 18 bin lira hükümet tarafınca bir cins yoksulluk sonu olarak kabul edilmiş durumda. Enflasyonist eğilim 2023’te de devam edecek. Bu niçinle yoksulluk sonunun gelecek yıl daha da artacağını söylemek mümkün” diye konuşuyor. Çelik, tüm bunlar dikkate alındığında taban fiyat için konuşulması gereken sayıların 10 bin liranın üzerinde olması gerektiği görüşünde.
“Büyüme hesaba katılmalı”
Diğer yandan Çelik, ulusal gelirden iş gücüne yapılan ödemelerin son devirde gerilediğine dikkat çekerek, ekonomik büyüme datalarının de hesaba katıldığı bir fiyat artışı talebinde bulunmak gerektiğine işaret ediyor. Çelik, “Çünkü biliyoruz ki hükümet enflasyonu baskılarken büyüme sayılarında birebir baskılamayı yapmıyor. ötürüsıyla büyüme sayılarının daha gerçekçi olduğunu söylemek mümkün. Büyüme sayılarının temel alınması ve büyümeden de birebir oranda fiyatlı çalışanlara hisse ayrılması gerekir” diye konuşuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun dün deklare ettiğı bilgilere bakılırsa Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) yılın üçüncü çeyreğinde bundan evvelki yılın birebir çeyreğine göre yüzde 3,9 arttı.
İş gücünün büyümeden aldığı hisse ise gerilemeye devam etti. Yılın üçüncü çeyreğinde iş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Kıymet içerisindeki hissesi yüzde 26,3 olarak belirtildi. Bu oran geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 29,5’ti. Tıpkı periyotta net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise yüzde 54,1 düzeyinden yüzde 54,8’e yükseldi.
Enflasyon yüzde 85’i geçti
Son 24 yılın tepesinde olan resmi enflasyon ise Ekim ayında yüzde 3,54 oranında arttı. Bu artışla bir arada yıllık enflasyon yüzde 85,51 düzebir daha ulaştı.
Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) bakılırsa de enflasyon, ekimde yüzde 7,18’i buldu. Yıllık enflasyon yüzde 185,34 olurken, yıl başından itibaren enflasyon yüzde 115,82 olarak gerçekleşti.
Prof. Dr. Oğuz Oyan, gelecek aylarda enflasyonun yıllık bazda artış suratı yavaşlasa da fiyatların yükselmeye devam edeceğini vurguluyor. Seçimlerden daha sonra iktidar değişse bile son bir yılda uygulanan yanlış siyasetler niçiniyle ortaya çıkan ekonomik sıkıntıların bir anda çözülemeyeceğini vurgulayan Oyan, “ötürüsıyla Türkiye 2023’ü de enflasyonist bir ortamda geçirecek. Kitlelerin satın alma gücü etkilenecek ve hayat pahalılığı artacak” diyor.
Fotoğraf: Emre Eser/DW
“Ücret artışı enflasyonun gerisinde”
Oğuz Oyan, “asgari fiyattaki artışla enflasyon da artacak” telaffuzunun ise yanlış olduğunu vurguluyor.
Oyan, “Ücretler her vakit enflasyonun altında kalıyor. Enflasyon fiyatların önünde koşuyor. O niçinle de etkileyen o değil. aslına bakarsan enflasyonun niçinlerine bakarsanız, geçen sene eylülden itibaren faizleri düşürme saplantısı ansızın kurlara yansıdı. Kurlar üzerinden enflasyona yansıdı. Enflasyon tekrar kurları yükseltti. Bütün bu tesirler de fiyat düzeylerini gerçek manada aşağıya çekti. Tam bilakis fiyatlar enflasyonun altında kaldığı için patron açısından en düşük maliyet personellik maliyetleri” diye konuşuyor.
Diğer yandan resmi enflasyonun iktidar tarafınca baskılandığına işaret eden Oyan, resmi olarak yüzde 122’yi geçen Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) sayılarının daha gerçekçi olduğunu vurguluyor.
Harçlar ve vergilere yüzde 123
Ekim ayında vatandaşların ödeyeceği vergi, harç ve cezaları belirleyen bir daha değerleme oranı da yurt içi ÜFE üzerinden yüzde 122,93 olarak belirlenmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, vergi ve harçlarda bir daha değerleme oranını genel olarak yüzde 50 azaltma ve artırma yetkisi bulunuyor. Cezalarda ise ilan edilen bir daha değerleme oranları değiştirilemiyor.
Belirlenme süreci nasıl işliyor?
Asgari Fiyat Tespit Kurulu’nun çalışma takvimi bugün (1 Aralık Perşembe) belirli olacak.
Asgari fiyatı, yasa gereği personel, patron ve hükümetten 5’er temsilci olmak üzere 15 şahıstan oluşan Minimum Fiyat Tespit Kurulu belirliyor. Kurulda emekçiyi temsilen yalnızca Türk-İş bulunuyor. Fakat Türk-İş, fiyat konusunda öteki personel sendikalarından görüş alıyor.
Komisyon, yeni taban fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında dört sefer toplanıyor. Bugünkü görüşmede Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Türk-İş ve Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) liderleriyle görüşecek. Gelecek yıl minimum fiyatın ne olacağına ait görüşmeler aralık ayı ortasında gerçekleşecek.
Ortalama fiyat nasıl yükselir?
Aziz Çelik’e nazaran taban fiyatın ortalama fiyat haline gelmesi karşısında yapılması gereken ise toplu kontratların önünü açmak.
Çelik, “Ücretlerin büyük kısmı toplu kontratla belirlenir hale gelirse minimum fiyat ortalama fiyat haline gelmez. Taban fiyat en az fiyat olur ve fazlaca daha sonlu bir kesim ilgilendirir. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi’nin araştırmasına bakılırsa mühendisler dahil olmak üzere bir hayli üniversite mezunu işe minimum fiyat civarında fiyatlarla başlıyor. Değiştirilmesi gereken tablonun bu olduğunu düşünüyorum” diye konuşuyor.
Enflasyonun 24 yılın tepesinde olduğu Türkiye’de minimum fiyat toplam çalışanların yüzde 49’unu, özel bölümde çalışanların da yüzde 70’ini ilgilendiriyor.
Ocak 2022 için 4 bin 253 lira olarak belirlenen minimum fiyat, Temmuz ayında enflasyon farkıyla net 5 bin 500 TL’ye yükseltilmişti. Lakin taban fiyat buna karşın açlık hududunun altında.
Peki yapılacak artırımla minimum fiyat açlık sonunu geçebilecek mi?
Asgari fiyat niye değerli?
Asgari fiyatın, tarifi gereği düşük fiyat alan çalışanlar açısından en alt sonu oluşturması gerekiyor. Fakat Türkiye’de çalışanların yarısı taban fiyat civarı kazanıyor. Merkez Bankası ve DİSK’in de ortalarında olduğu fazlaca sayıda kurumun yaptığı araştırmalara bakılırsa Türkiye’de çalışanlar içinde taban fiyat ya da minimum fiyatın yüzde 10 fazlası ve altında maaş alanların oranı yaklaşık yüzde 50’yi buluyor. Bu da taban fiyatın ortalama fiyat haline geldiği bir yapıya işaret ediyor.
Kamuoyuna yansıyan sayılara nazaran Türkiye’de 19,5 milyon fiyatlı çalışanın 9,7 milyonu minimum fiyatlı. Avrupa Birliği’nde minimum fiyatla çalışanların oranı ise toplam ücretliler ortasında yüzde 4 civarında.
DW Türkçe’ye konuşan çalışma iktisadı uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, “ötürüsıyla konuştuğumuz bahis minimum fiyat değil. Yani hudutlu bir kısmın, toplumun sayıca az bir kısmının almış olduğu en az fiyatı konuşmuyoruz. Aslında ortalama fiyatı konuşuyoruz” diyor.
Prof. Çelik, enflasyonla sonlandırılmış bir minimum fiyat tartışmasını hakikat bulmuyor. Minimum fiyat belirlenirken dikkate alınması gereken iki temel ölçünün daha olduğunu tabir eden Çelik’e nazaran bunlardan birincisi yoksulluk sonu ikincisi ise ekonomik büyüme olmalı.
Prof. Dr. Aziz Çelik Fotoğraf: Privat
Açlık-yoksulluk hududu ne?
Birleşik Kamu İş’in Kasım ayı Açlık-Yoksulluk Araştırması’na göre dört kişilik bir ailenin açlık sonu 8 bin 657, yoksulluk hududu ise 25 bin 422 lira düzeyinde bulunuyor. Türk-İş bilgilerine göre ise Kasım ayında açlık hududu 7 bin 786 TL’ye yükselirken, yoksulluk sonu 25 bin 364 liraya ulaştı. bu biçimdece, açlık sonu mevcut minimum fiyatın en az 2 bin 286 TL üzerine çıkarken yoksulluk hududu minimum fiyatın neredeyse beş katını buldu.
Yoksulluk sonu belirlenirken ortalama dört kişilik bir ailenin standart bir hayat sürebilmeleri için gerekli olan muhtaçlıklar belirlenerek hesaplama yapılıyor. Açlık sonu için ise en az kalori ve en az maliyet hesaplanıyor.
Merkez Bankası’nın 2022 sonu enflasyon maksadı dikkate alındığında yeni taban fiyatın 7 bin 500 TL ötüründa saptanması gerekiyor. Bu da Kasım ayı için belirlenen açlık hududunun altında kalıyor.
DW Türkçe’ye konuşan iktisatçı Prof. Dr. Oğuz Oyan ise “Türkiye’de açlık hududunun Aralık ayı sonuna kadar 8 bin 500 TL’ye gelme ihtimali güçlü” diyor.
Sendikalar ve patron ne talep ediyor?
Oğuz Oyan, taban fiyat teklifi için enflasyon farkı ve yüzde 10 refah hissesi üzerinden bir hesaplama yapılacağını öngörüyor. Oyan, “Temmuz ayından daha sonraki enflasyon farkına yüzde 20 denirse, üstüne yüzde 10 konsa yüzde 30. aslına bakarsan patron yüzde 30-35 civarında bir artış bekliyor, yüzde 36,5 verilse 7 bin 500 TL ediyor esasen. ötürüsıyla patron o yörelerde bekliyor lakin 8 bin liraya da hayır demeyecek üzere gözüküyor” diye konuşuyor.
Masanın öteki ucundaki Türk-İş’in ise 8 bin TL’yi kazanılmış üzere gördüğünü ve bunun altında bir sayıya razı olmayacağını düşünen Oyan, Türkiye’nin Avrupa’da en düşük taban fiyat veren ülkelerden biri olduğuna dikkat çekiyor ve ekliyor:
“Bu hususta Bulgaristan ve Arnavutluk ile yarışıyorduk. Onlar da bizim üstümüze çıktılar. ötürüsıyla Türkiye buna mahkûm değil, buna razı olmamalı.”
Türk-İş’in yaptığı son araştırmada, bekar bir personelin yoksulluk hududunu 10 bin 171 lira olarak hesapladığına dikkat çeken Prof. Oyan, “Aslında Türk-İş’in orada bunu savunması gerekir. En azından masada ‘ben taban ücretlinin tek kişilik yoksulluk hududuna ulaşmasını hedefliyorum. On bin 171 istiyorum’ demesi gerekir” sözlerini kullanıyor.
Asgari Fiyat Tespit Kurulu’nda bulunmayan Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ise bir ailede iki kişinin çalıştığı var iseyımıyla en az yoksulluk hududunun yarısı kadar bir taban fiyat olması gerektiği görüşünde. Yoksulluk hududunun son açıklanan sayılara bakılırsa 25 bin lira civarında olduğu düşünülürse bu, 12 bin 500 lira üzere bir sayıya denk geliyor. DİSK’in önümüzdeki günlerde resmi talebini açıklaması bekleniyor.
Öte yandan taban fiyat son olarak 5 bin 500 liraya çıkarılsa da Euro bazında geriledi. Geçen sene 400 Euro’ya yakınken şimdilerde 300 Euro’nun altına indi.
“Yoksulluk sonu resmi olarak 16 bin TL”
Prof. Dr. Aziz Çelik’e göre de taban fiyat her ailede iki kişinin çalıştığı var iseyımıyla bir ailenin taban temel muhtaçlıklarını karşılayabilmek için gerekli ölçünün en azından yarısı olmalı. Sendikaların yaptığı araştırmalara göre yoksulluk hududunun 25 ile 26 bin lira içinde değiştiğini hatırlatan Çelik, hükümet tarafınca yapılan konut kampanyası sırasında da resmi olarak bir yoksulluk sonunun ilan edildiğine dikkat çekiyor.
Fotoğraf: Emin Sansar/AA/picture alliance
Çelik, “Kampanya sırasında yapılan tasnife nazaran Türkiye genelinde 16 bin lira, İstanbul’da da 18 bin liranın altında gelir elde eden haneler fakir hane olarak ilan edildi. ötürüsıyla 2022 yılında Türkiye çapında 16, İstanbul’da da 18 bin lira hükümet tarafınca bir cins yoksulluk sonu olarak kabul edilmiş durumda. Enflasyonist eğilim 2023’te de devam edecek. Bu niçinle yoksulluk sonunun gelecek yıl daha da artacağını söylemek mümkün” diye konuşuyor. Çelik, tüm bunlar dikkate alındığında taban fiyat için konuşulması gereken sayıların 10 bin liranın üzerinde olması gerektiği görüşünde.
“Büyüme hesaba katılmalı”
Diğer yandan Çelik, ulusal gelirden iş gücüne yapılan ödemelerin son devirde gerilediğine dikkat çekerek, ekonomik büyüme datalarının de hesaba katıldığı bir fiyat artışı talebinde bulunmak gerektiğine işaret ediyor. Çelik, “Çünkü biliyoruz ki hükümet enflasyonu baskılarken büyüme sayılarında birebir baskılamayı yapmıyor. ötürüsıyla büyüme sayılarının daha gerçekçi olduğunu söylemek mümkün. Büyüme sayılarının temel alınması ve büyümeden de birebir oranda fiyatlı çalışanlara hisse ayrılması gerekir” diye konuşuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun dün deklare ettiğı bilgilere bakılırsa Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) yılın üçüncü çeyreğinde bundan evvelki yılın birebir çeyreğine göre yüzde 3,9 arttı.
İş gücünün büyümeden aldığı hisse ise gerilemeye devam etti. Yılın üçüncü çeyreğinde iş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Kıymet içerisindeki hissesi yüzde 26,3 olarak belirtildi. Bu oran geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 29,5’ti. Tıpkı periyotta net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise yüzde 54,1 düzeyinden yüzde 54,8’e yükseldi.
Enflasyon yüzde 85’i geçti
Son 24 yılın tepesinde olan resmi enflasyon ise Ekim ayında yüzde 3,54 oranında arttı. Bu artışla bir arada yıllık enflasyon yüzde 85,51 düzebir daha ulaştı.
Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) bakılırsa de enflasyon, ekimde yüzde 7,18’i buldu. Yıllık enflasyon yüzde 185,34 olurken, yıl başından itibaren enflasyon yüzde 115,82 olarak gerçekleşti.
Prof. Dr. Oğuz Oyan, gelecek aylarda enflasyonun yıllık bazda artış suratı yavaşlasa da fiyatların yükselmeye devam edeceğini vurguluyor. Seçimlerden daha sonra iktidar değişse bile son bir yılda uygulanan yanlış siyasetler niçiniyle ortaya çıkan ekonomik sıkıntıların bir anda çözülemeyeceğini vurgulayan Oyan, “ötürüsıyla Türkiye 2023’ü de enflasyonist bir ortamda geçirecek. Kitlelerin satın alma gücü etkilenecek ve hayat pahalılığı artacak” diyor.
Fotoğraf: Emre Eser/DW
“Ücret artışı enflasyonun gerisinde”
Oğuz Oyan, “asgari fiyattaki artışla enflasyon da artacak” telaffuzunun ise yanlış olduğunu vurguluyor.
Oyan, “Ücretler her vakit enflasyonun altında kalıyor. Enflasyon fiyatların önünde koşuyor. O niçinle de etkileyen o değil. aslına bakarsan enflasyonun niçinlerine bakarsanız, geçen sene eylülden itibaren faizleri düşürme saplantısı ansızın kurlara yansıdı. Kurlar üzerinden enflasyona yansıdı. Enflasyon tekrar kurları yükseltti. Bütün bu tesirler de fiyat düzeylerini gerçek manada aşağıya çekti. Tam bilakis fiyatlar enflasyonun altında kaldığı için patron açısından en düşük maliyet personellik maliyetleri” diye konuşuyor.
Diğer yandan resmi enflasyonun iktidar tarafınca baskılandığına işaret eden Oyan, resmi olarak yüzde 122’yi geçen Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) sayılarının daha gerçekçi olduğunu vurguluyor.
Harçlar ve vergilere yüzde 123
Ekim ayında vatandaşların ödeyeceği vergi, harç ve cezaları belirleyen bir daha değerleme oranı da yurt içi ÜFE üzerinden yüzde 122,93 olarak belirlenmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, vergi ve harçlarda bir daha değerleme oranını genel olarak yüzde 50 azaltma ve artırma yetkisi bulunuyor. Cezalarda ise ilan edilen bir daha değerleme oranları değiştirilemiyor.
Belirlenme süreci nasıl işliyor?
Asgari Fiyat Tespit Kurulu’nun çalışma takvimi bugün (1 Aralık Perşembe) belirli olacak.
Asgari fiyatı, yasa gereği personel, patron ve hükümetten 5’er temsilci olmak üzere 15 şahıstan oluşan Minimum Fiyat Tespit Kurulu belirliyor. Kurulda emekçiyi temsilen yalnızca Türk-İş bulunuyor. Fakat Türk-İş, fiyat konusunda öteki personel sendikalarından görüş alıyor.
Komisyon, yeni taban fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında dört sefer toplanıyor. Bugünkü görüşmede Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Türk-İş ve Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) liderleriyle görüşecek. Gelecek yıl minimum fiyatın ne olacağına ait görüşmeler aralık ayı ortasında gerçekleşecek.
Ortalama fiyat nasıl yükselir?
Aziz Çelik’e nazaran taban fiyatın ortalama fiyat haline gelmesi karşısında yapılması gereken ise toplu kontratların önünü açmak.
Çelik, “Ücretlerin büyük kısmı toplu kontratla belirlenir hale gelirse minimum fiyat ortalama fiyat haline gelmez. Taban fiyat en az fiyat olur ve fazlaca daha sonlu bir kesim ilgilendirir. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi’nin araştırmasına bakılırsa mühendisler dahil olmak üzere bir hayli üniversite mezunu işe minimum fiyat civarında fiyatlarla başlıyor. Değiştirilmesi gereken tablonun bu olduğunu düşünüyorum” diye konuşuyor.