RAM
New member
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı daha sonrasında, savunma ve güç başta olmak üzere, pek epey alanda radikal siyaset değişikliğine giden Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, artık de Avrupa kıtasını siyasi alanda bir daha şekillendirmek maksadıyla “tarihi” adımlara hazırlanıyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, AB üyesi ülkeleri ve Ukrayna üzere ortak pahaları paylaştıkları Avrupa ülkelerini bir ortaya getirmeyi hedefleyen “Avrupa Siyasi Topluluğu” önerisi, biroldukca başkentte olumlu karşılanırken, kimi ülkelerde itirazlara, hararetli tartışmalara yol açtı.
Teklifin gerisinde hangi strateji yatıyor?
AB’nin eski Ankara büyükelçisi Marc Pierini, “Ukrayna’daki müthiş olaylar ve Rusya’nın AB komşularına yönelik tavrı, buna bir karşılık, bir cevap verilmesini gerekli kılıyor” diyerek, AB periyot başkanlığını yürüten Fransa’nın teklifinin bu bağlamda kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret etti.
Carnegie Milletlerarası Barış Vakfı’nın uzmanlarından olan emekli Fransız diplomat, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, AB’nin mevcut gelişmeler ışığında Avrupa’nın doğu ve güneydoğu kanadındaki ülkelerle siyasi ve ekonomik alanlarda ivedilikle bir işbirliği formatına muhtaçlık duyduğuna dikkat çekti.
Katı üyelik kriterleri ve uzun soluklu müzakere süreçleri öngoren AB genişleme siyasetinin bu beklentiye karşılık veremediğini söyleyen Pierini, halihazırda AB’ye üye olmak isteyen aday ülke sayısının 11’e ulaştığını, bunun da birliği farklı zorluklarla yüz yüze getirdiğini vurguladı.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı daha sonrasında Ukrayna, Gürcistan ve Moldova da AB’ye üyelik müracaatında bulundu. Sırada bekleyen öteki ülkelerle bir arada aslına bakarsanız “genişleme yorgunu” olarak nitelendirilen AB’de beklentilere karşılık vermek giderek güçleşti.
“İşbirliği için gerekli format”
Pierini de, Macron’un yeni bir topluluk kurma teklifini, “aday ülke yoğunluğunun mantıklı bir kararı olarak okuyorum” kelamlarıyla değerlendirirken, “Bu adaylıklar, AB için fazlaca farklı seviyelerde zorluklar oluşturuyor. Ukrayna’da Rusya işgalinin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik, Kosova için yasal statü, Türkiye’de hukukun üstünlüğünden artık kelam edemez hale gelmemiz, pek fazlaca ülkede Rusya’nın ya da nüfuzunun varlığı, karşı karşıya bulunulan kuvvetliklerden yalnızca bazıları” diye konuştu.
Carnegie Milletlerarası Barış Vakfı’nın uzmanlarından Marc PieriniFotoğraf: privat
Bu kuvvetliklerin AB’yi farklı bir formatta siyasi ve ekonomik işbirliği tabanı oluşturmaya yönelttiğine işaret eden Pierini, “İster konfederasyon ister siyasi topluluk olarak nitelendirilsin. Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri ile acil siyasi siyasi ve ekonomik işbirliği formatı gerekli… Buna, idare formu ve İstanbul Kontratı ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üzere milletlerarası taahhütlerine sırt çevirmesi niçiniyle, AB üyelik sürecinin devam etmesini imkansızlaştıran Türkiye de dahil” dedi.
1963 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu ile iştirak mutabakatı imzalayan, 1999 yılında resmen AB’ye aday ülke ilan edilen, 2005 yılında “ucu açık” olmakla bir arada tam üyelik müzakerelerine başlayan Türkiye’nin, bugün bir daha şekillendirilmek istenen Avrupa’nın siyasi mimarisinde yer alıp almayacağı merak ediliyor.
Hangi kriterler öngörülüyor?
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, siyasi topluluk teklifine katılması mümkün ülkeler için iki kriter söylem etti. Birincisi bu ülkelerin Avrupa coğrafyasında yer alması, ikincisi de Avrupa’yı Avrupa yapan temel kıymetleri paylaşıyor olması gerektiği.
Macron, bu yeni kurumun, “ortak bedellere bağlı, demokratik Avrupa ulusları için” siyaset, güvenlik, güç üzere biroldukça alanlarda daha yakın işbirliği imkanları yaratacağını, gençler başta olmak üzere toplumlar içinde irtibatı güçlendireceğini, özgür sirkülasyon imkanlarıyla yeni bir alan yaratacağını söylemiş oldu.
Demokrasi, hukuk devleti, insan hakları alanlarındaki gerileme niçiniyle Türkiye’nin AB ile müzakere süreci dondurulmuş durumda. AB’li siyasetçilerin büyük bir kısmı, “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değil” diyerek alakaların geleceğinin nasıl şekilleneceği konusunda karar vermek için “Bekle gör” stratejisi izliyor, Türkiye’deki seçimlerin sonuçlarını, daha sonrasında demokrasi yörüngesine dönüş olup olmayacağını takip etmek istiyor.
Macron, oluşturulmasını istediği siyasi topluluk hakkındaki konuşmasında İngiltere’den, Ukrayna’dan, Batı Balkanlardan kelam etti lakin Türkiye’ye değinmedi.
Türkiye’nin demokratik dönüşümü kaide mı?
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nden (CATS) Dr. Unsur Toygür, “Bu oluşum kurulur ise kurulurken Türkiye’nin nerede durduğu, Türkiye’nin bu teşebbüse entegre edilip edilmeyeceğini gösterecektir” dedi.
Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nden (CATS) Dr. Unsur ToygürFotoğraf: privat/DW
“Türkiye ile olan alakalar şu anda dış ve güvenlik siyaseti alanında işbirliği çerçevesinden ibaret. Daha az görünür olmakla bir arada karar alıcılar içinde sektörel diyaloglar da devam ediyor” bilgisini aktaran Toygür, Türkiye’nin ortasında bulunduğu mevcut durum sürdüğü surece, AB ile kurumsal ilgi çerçevesinde rastgele bir gelişme olmasını beklemediğini vurguladı.
Türkiye’de gerçek bir demokratik dönüşüm yaşanması ve AB ile münasebetlerin değerinin arttığı bir periyoda girilmesi durumunda bağlarda bir daha ilerleme kaydedilebileceğini söyleyen Toygür, “Ayrıca ben, bu yeni siyasi topluluk oluşturulması halinde, Türkiye de dahil aday ülkelerin burada yerlerini alıp, çeşitli siyaset alanlarında ilgilerini AB ile sıkılaştırıp, daha sonrasında hala AB’ye tam üyelik maksadını isteyip istemediklerine karar verip, istemeleri halinde o süreçte nasıl devam edeceklerini AB ile konuşmaları gerektiğini düşünüyorum” görüşünü kaydetti.
Macron’un Avrupa siyasi topluluğu teklifinin, AB mutabakatlarında ıslahatı gerekli kıldığı belirtiliyor. Bu ise çetin ve uzun soluklu bir müzakere sürecine işaret ediyor. Ortalarında Danimarka, Slovenya, Bulgaristan, Çekya ve İsveç üzere ülkelerin yer aldığı 13 üye yayımladıkları ortak bildiri ile AB mutabakatlarında çabucak hemen gerekli ölçüde değerlendirilmemiş, olgunlaşmamış değişiklikleri desteklemediklerini duyurdu.
Teklifin detayları çabucak hemen netleşmiş değil. Hususun, 23-24 Haziran’da yapılacak AB başkanlar tepesinde ele alınması bekleniyor.
“Kıtasal bir yapı fikri”
Unsur Toygür, Macron’un aklında uzun müddettir bir ıslahat ajandası bulunduğunu söylerken, önerisi için de “Bence bu daha bütünlüklü bir Avrupa vizyonunun da bir parçası” dedi.
AB üyeliği için sırada bekleyen kimi ülkelerde Macron’un bu teklifine “oyalama taktiği” tenkitleri yükseldi, “imtiyazlı ortaklık” benzetmeleri yapıldı. Lakin uzmanlar Macron’un öneriyi yaparken topluluğa dahil olmanın, AB’ye tam üyelik amacını ortadan kaldırmayacağı lafına dikkat çekiyor.
AB uzmanı Toygür de şu değerlendirmeyi aktardı:
“Macron bahisle ilgili konuşmasında Avrupa siyasi topluluğunun aday ülkelerin üyeliği önünde bir mani olarak görülmemesi gerektiğine, ya biri ya oburu formunda bir tercih yapılmak durumunda bırakılmayacaklarına dikkat çekti. Kanımca Macron ve başka önderlerin başında, hakikaten daha büyük kıtasal bir kurum fikri var… Rusya ile hem sıcak savaş, hem model tartışması yaşanıyor, Avrupa kıtası fazlaca büyük bir değişim sürecinden geçiyor… AB ile daha sıkı münasebetleri olan, ortak platformlar, tahminen kurumlar paylaşan daha büyük, Avrupa Kurulu gibisi daha kıtasal bir yapı fikri var.”
AB, birlik hudutlarının da ötesinde, “genişletilmiş Avrupa” olarak nitelendirilen geniş bir coğrafyada, Rusya’ya karşı safları sıkılaştırma arayışında. Ve Macron’un, hararetli tartışmalara yol açan “Avrupa Siyasi Topluluğu” teklifinin de değişen bu jeostratejik şartlara uygun olarak, AB’nin siyasi pusulasını bir daha kalibre etme maksadı taşıdığı belirtiliyor.
“Türkiye için fırsat penceresi”
AB’deki dönüşüm sürecini, yürütülen tartışmaları ve bunun Türkiye’ye mümkün tesirlerini yakından izleyen isimlerden biri de TÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper Üfazlaca.
TÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper ÜoldukcaFotoğraf: ANKA
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Üoldukca, Macron’un gündeme getirdiği ve geçmişte “oldukca vitesli Avrupa” olarak da isimlendirilen bu yapının uzun müddettir düşünüldüğünü, teklifin somutlaştırılmasına dönük tartışmaların yakından izlenmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu, Türkiye için de bir fırsat penceresinin açıldığı, kıymetli bir gelişme olabilir” dedi.
Türkiye’nin tartışılmaya başlayan yeni yapılanma sürecinin hayata geçirilmesi halinde bunun haricinde bırakılmaması gerektiğini de vurgulayan Üoldukca, değerlendirmesini şu sözlerle tamamladı:
“AB adayı Türkiye’de demokrasi üzere alanlarda bir kadro problemler olduğu hakikat, lakin önümüzdeki devir seçimler var, geleceği farklı olabilir. Türkiye’nin hem AB’de birebir vakitte planlanan AB’nin dış çemberindeki bu Avrupa siyasi topluluğunda da olması gerekiyor. Türkiye, kelamı edilen, üyelik için müracaat yapan ülkelerden farklı, Gümrük Birliği üyesi, NATO üyesi ve son devirde de, tedarik zincirlerinde kaynaklanan bozulma kararında, pek epey dalda öne çıkmış durumda. aslına bakarsanız Türkiye AB’nin dış çemberinin içerisinde… Güvenlik, göç ve iktisat alanında AB’ye daha fazlaca yakınlaşan, bir hayli alanda entegre olmuş bir Türkiye’nin Avrupa’da oluşturulacak yeni bir mimari yapının haricinde kalması, geri planda kalması düşünülemez.”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, AB üyesi ülkeleri ve Ukrayna üzere ortak pahaları paylaştıkları Avrupa ülkelerini bir ortaya getirmeyi hedefleyen “Avrupa Siyasi Topluluğu” önerisi, biroldukca başkentte olumlu karşılanırken, kimi ülkelerde itirazlara, hararetli tartışmalara yol açtı.
Teklifin gerisinde hangi strateji yatıyor?
AB’nin eski Ankara büyükelçisi Marc Pierini, “Ukrayna’daki müthiş olaylar ve Rusya’nın AB komşularına yönelik tavrı, buna bir karşılık, bir cevap verilmesini gerekli kılıyor” diyerek, AB periyot başkanlığını yürüten Fransa’nın teklifinin bu bağlamda kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret etti.
Carnegie Milletlerarası Barış Vakfı’nın uzmanlarından olan emekli Fransız diplomat, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, AB’nin mevcut gelişmeler ışığında Avrupa’nın doğu ve güneydoğu kanadındaki ülkelerle siyasi ve ekonomik alanlarda ivedilikle bir işbirliği formatına muhtaçlık duyduğuna dikkat çekti.
Katı üyelik kriterleri ve uzun soluklu müzakere süreçleri öngoren AB genişleme siyasetinin bu beklentiye karşılık veremediğini söyleyen Pierini, halihazırda AB’ye üye olmak isteyen aday ülke sayısının 11’e ulaştığını, bunun da birliği farklı zorluklarla yüz yüze getirdiğini vurguladı.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı daha sonrasında Ukrayna, Gürcistan ve Moldova da AB’ye üyelik müracaatında bulundu. Sırada bekleyen öteki ülkelerle bir arada aslına bakarsanız “genişleme yorgunu” olarak nitelendirilen AB’de beklentilere karşılık vermek giderek güçleşti.
“İşbirliği için gerekli format”
Pierini de, Macron’un yeni bir topluluk kurma teklifini, “aday ülke yoğunluğunun mantıklı bir kararı olarak okuyorum” kelamlarıyla değerlendirirken, “Bu adaylıklar, AB için fazlaca farklı seviyelerde zorluklar oluşturuyor. Ukrayna’da Rusya işgalinin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik, Kosova için yasal statü, Türkiye’de hukukun üstünlüğünden artık kelam edemez hale gelmemiz, pek fazlaca ülkede Rusya’nın ya da nüfuzunun varlığı, karşı karşıya bulunulan kuvvetliklerden yalnızca bazıları” diye konuştu.
Carnegie Milletlerarası Barış Vakfı’nın uzmanlarından Marc PieriniFotoğraf: privat
Bu kuvvetliklerin AB’yi farklı bir formatta siyasi ve ekonomik işbirliği tabanı oluşturmaya yönelttiğine işaret eden Pierini, “İster konfederasyon ister siyasi topluluk olarak nitelendirilsin. Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri ile acil siyasi siyasi ve ekonomik işbirliği formatı gerekli… Buna, idare formu ve İstanbul Kontratı ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üzere milletlerarası taahhütlerine sırt çevirmesi niçiniyle, AB üyelik sürecinin devam etmesini imkansızlaştıran Türkiye de dahil” dedi.
1963 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu ile iştirak mutabakatı imzalayan, 1999 yılında resmen AB’ye aday ülke ilan edilen, 2005 yılında “ucu açık” olmakla bir arada tam üyelik müzakerelerine başlayan Türkiye’nin, bugün bir daha şekillendirilmek istenen Avrupa’nın siyasi mimarisinde yer alıp almayacağı merak ediliyor.
Hangi kriterler öngörülüyor?
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, siyasi topluluk teklifine katılması mümkün ülkeler için iki kriter söylem etti. Birincisi bu ülkelerin Avrupa coğrafyasında yer alması, ikincisi de Avrupa’yı Avrupa yapan temel kıymetleri paylaşıyor olması gerektiği.
Macron, bu yeni kurumun, “ortak bedellere bağlı, demokratik Avrupa ulusları için” siyaset, güvenlik, güç üzere biroldukça alanlarda daha yakın işbirliği imkanları yaratacağını, gençler başta olmak üzere toplumlar içinde irtibatı güçlendireceğini, özgür sirkülasyon imkanlarıyla yeni bir alan yaratacağını söylemiş oldu.
Demokrasi, hukuk devleti, insan hakları alanlarındaki gerileme niçiniyle Türkiye’nin AB ile müzakere süreci dondurulmuş durumda. AB’li siyasetçilerin büyük bir kısmı, “Türkiye Erdoğan’dan ibaret değil” diyerek alakaların geleceğinin nasıl şekilleneceği konusunda karar vermek için “Bekle gör” stratejisi izliyor, Türkiye’deki seçimlerin sonuçlarını, daha sonrasında demokrasi yörüngesine dönüş olup olmayacağını takip etmek istiyor.
Macron, oluşturulmasını istediği siyasi topluluk hakkındaki konuşmasında İngiltere’den, Ukrayna’dan, Batı Balkanlardan kelam etti lakin Türkiye’ye değinmedi.
Türkiye’nin demokratik dönüşümü kaide mı?
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nden (CATS) Dr. Unsur Toygür, “Bu oluşum kurulur ise kurulurken Türkiye’nin nerede durduğu, Türkiye’nin bu teşebbüse entegre edilip edilmeyeceğini gösterecektir” dedi.
Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nden (CATS) Dr. Unsur ToygürFotoğraf: privat/DW
“Türkiye ile olan alakalar şu anda dış ve güvenlik siyaseti alanında işbirliği çerçevesinden ibaret. Daha az görünür olmakla bir arada karar alıcılar içinde sektörel diyaloglar da devam ediyor” bilgisini aktaran Toygür, Türkiye’nin ortasında bulunduğu mevcut durum sürdüğü surece, AB ile kurumsal ilgi çerçevesinde rastgele bir gelişme olmasını beklemediğini vurguladı.
Türkiye’de gerçek bir demokratik dönüşüm yaşanması ve AB ile münasebetlerin değerinin arttığı bir periyoda girilmesi durumunda bağlarda bir daha ilerleme kaydedilebileceğini söyleyen Toygür, “Ayrıca ben, bu yeni siyasi topluluk oluşturulması halinde, Türkiye de dahil aday ülkelerin burada yerlerini alıp, çeşitli siyaset alanlarında ilgilerini AB ile sıkılaştırıp, daha sonrasında hala AB’ye tam üyelik maksadını isteyip istemediklerine karar verip, istemeleri halinde o süreçte nasıl devam edeceklerini AB ile konuşmaları gerektiğini düşünüyorum” görüşünü kaydetti.
Macron’un Avrupa siyasi topluluğu teklifinin, AB mutabakatlarında ıslahatı gerekli kıldığı belirtiliyor. Bu ise çetin ve uzun soluklu bir müzakere sürecine işaret ediyor. Ortalarında Danimarka, Slovenya, Bulgaristan, Çekya ve İsveç üzere ülkelerin yer aldığı 13 üye yayımladıkları ortak bildiri ile AB mutabakatlarında çabucak hemen gerekli ölçüde değerlendirilmemiş, olgunlaşmamış değişiklikleri desteklemediklerini duyurdu.
Teklifin detayları çabucak hemen netleşmiş değil. Hususun, 23-24 Haziran’da yapılacak AB başkanlar tepesinde ele alınması bekleniyor.
“Kıtasal bir yapı fikri”
Unsur Toygür, Macron’un aklında uzun müddettir bir ıslahat ajandası bulunduğunu söylerken, önerisi için de “Bence bu daha bütünlüklü bir Avrupa vizyonunun da bir parçası” dedi.
AB üyeliği için sırada bekleyen kimi ülkelerde Macron’un bu teklifine “oyalama taktiği” tenkitleri yükseldi, “imtiyazlı ortaklık” benzetmeleri yapıldı. Lakin uzmanlar Macron’un öneriyi yaparken topluluğa dahil olmanın, AB’ye tam üyelik amacını ortadan kaldırmayacağı lafına dikkat çekiyor.
AB uzmanı Toygür de şu değerlendirmeyi aktardı:
“Macron bahisle ilgili konuşmasında Avrupa siyasi topluluğunun aday ülkelerin üyeliği önünde bir mani olarak görülmemesi gerektiğine, ya biri ya oburu formunda bir tercih yapılmak durumunda bırakılmayacaklarına dikkat çekti. Kanımca Macron ve başka önderlerin başında, hakikaten daha büyük kıtasal bir kurum fikri var… Rusya ile hem sıcak savaş, hem model tartışması yaşanıyor, Avrupa kıtası fazlaca büyük bir değişim sürecinden geçiyor… AB ile daha sıkı münasebetleri olan, ortak platformlar, tahminen kurumlar paylaşan daha büyük, Avrupa Kurulu gibisi daha kıtasal bir yapı fikri var.”
AB, birlik hudutlarının da ötesinde, “genişletilmiş Avrupa” olarak nitelendirilen geniş bir coğrafyada, Rusya’ya karşı safları sıkılaştırma arayışında. Ve Macron’un, hararetli tartışmalara yol açan “Avrupa Siyasi Topluluğu” teklifinin de değişen bu jeostratejik şartlara uygun olarak, AB’nin siyasi pusulasını bir daha kalibre etme maksadı taşıdığı belirtiliyor.
“Türkiye için fırsat penceresi”
AB’deki dönüşüm sürecini, yürütülen tartışmaları ve bunun Türkiye’ye mümkün tesirlerini yakından izleyen isimlerden biri de TÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper Üfazlaca.
TÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper ÜoldukcaFotoğraf: ANKA
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Üoldukca, Macron’un gündeme getirdiği ve geçmişte “oldukca vitesli Avrupa” olarak da isimlendirilen bu yapının uzun müddettir düşünüldüğünü, teklifin somutlaştırılmasına dönük tartışmaların yakından izlenmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu, Türkiye için de bir fırsat penceresinin açıldığı, kıymetli bir gelişme olabilir” dedi.
Türkiye’nin tartışılmaya başlayan yeni yapılanma sürecinin hayata geçirilmesi halinde bunun haricinde bırakılmaması gerektiğini de vurgulayan Üoldukca, değerlendirmesini şu sözlerle tamamladı:
“AB adayı Türkiye’de demokrasi üzere alanlarda bir kadro problemler olduğu hakikat, lakin önümüzdeki devir seçimler var, geleceği farklı olabilir. Türkiye’nin hem AB’de birebir vakitte planlanan AB’nin dış çemberindeki bu Avrupa siyasi topluluğunda da olması gerekiyor. Türkiye, kelamı edilen, üyelik için müracaat yapan ülkelerden farklı, Gümrük Birliği üyesi, NATO üyesi ve son devirde de, tedarik zincirlerinde kaynaklanan bozulma kararında, pek epey dalda öne çıkmış durumda. aslına bakarsanız Türkiye AB’nin dış çemberinin içerisinde… Güvenlik, göç ve iktisat alanında AB’ye daha fazlaca yakınlaşan, bir hayli alanda entegre olmuş bir Türkiye’nin Avrupa’da oluşturulacak yeni bir mimari yapının haricinde kalması, geri planda kalması düşünülemez.”