Kavala sonucu: Türkiye’ye yaptırım riski arttı

RAM

New member
İş insanı ve insan hakları aktivisti Osman Kavala’nın yargılandığı Seyahat davasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) hak ihlali sonucuna karşın müebbet mahpus cezasına çaptırılmasının akabinde dikkatler Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin Türkiye ile ilgili alacağı karara çevrildi.

AİHM’nin tahliye edilmesi gerektiği istikametindeki sonucun uygulanmayarak Kavala’nın mahkum edilmesi, hakkında ihlal prosedürü başlatılmış olan Türkiye’yi Konsey’in yaptırım kararlarıyla karşı karşıya bırakabilir.

Avrupa Kurulu ve AB’den ihlal uyarısı

Kavala sonucuna ait Konsey’den dün yapılan açıklamada da AİHM sonucuna dikkat çekildi. Açıklamasında Kavala’ya verilen cezanın “şoke edici” olduğunu belirten Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi (AKPM) Lideri Tiny Kox, “Sayın Kavala derhal hür bırakılmalıdır” davetini bir dahaledi. Türk yargısının Kavala ile ilgili verdiği sonucun Avrupa İnsan Hakleri Sözleşmesi’ne (AİHS) muhalif olduğunu hatırlatan Kox, “Türkiye’de demokratik kurumların işleyişi, temel hak ve özgürlüklerin korunması ve hukuk devleti prensiplerine bağlılık konusunda fazlaca sayıda tasa bulunduğunu” söz etti. Kox, Türk hükümetine yapan ve açık işbirliği olması davetinde bulundu.

Avrupa Birliği Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Fotoğraf: European Union

Avrupa Birliği Dış İlgiler ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de Kavala sonucuna reaksiyon gösterdi. Ankara merkezli Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu’nun sayfasında yer alan açıklamasında Borrell, AİHM’nin Kavala sonucuna işaret etti. Konsey’in Türkiye hakkında üç aydan kısa bir süre evvel ihlal süreci başlatmış olduğuna işaret eden Borrell, AİHM’nin Kavala’nın tutukluluğu ve tutuklu yargılama sürecinin bâtın bir hedefe, yani Kavala’yı susturarak legal faaliyetler yürüten öteki insan hakları savunucularına gözdağı vermeye hizmet ettiği kararına vardığını vurguladı. AB temsilcisi Kurul üyesi olarak Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamayı reddetmeye devam etmesinin Türk yargısının milletlerarası standartlara ve Avrupa standartlarına bağlılığına ait tasaları artırdığını belirtti.

AİHM’nin Kavala sonucu neydi?

AİHM, Osman Kavala’nın gözaltı şartlarıyla ilgili davada 10 Aralık 2019 tarihindeki sonucunda Kavala’nın “hukuk dışı niçinlerle ve susturulmak için mahpusta tutulduğu” kararına varmış ve bu ihlalin ortadan kaldırılması için Kavala’nın “derhal tahliye edilmesi” gerektiğine hükmetmişti. AİHM’nin sonucu Büyük Daire’de de katılaşmıştı.

Lakin Kavala’nın bu karara karşın hür bırakılmaması üzerine Türkiye, AİHM kararlarına uymadığı sebebi öne sürülerek Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin kontrol sürecine alındı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Fotoğraf: Winfried Rothermel/picture alliance

Türkiye’nin kontrol sürecinde neler yaşandı?

Kavala belgesi Mart 2021’de AİHM kararlarının uygulanışını denetleyen Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin daimi gündemine dahil edildi. bu biçimdece Kavala belgesi yalnızca AİHM gündemli toplantılarının değil, tüm toplantılarının gündemine geldi. AİHM sonucuna karşın Kavala’nın hür bırakılmaması üzerine Komite, bu kere Türkiye’ye 19 Ocak 2022’ye kadar müddet verdi. Komite, Kavala’nın bu süreçte de özgür bırakılmaması üzerine geçen Şubat ayı başında Ankara’ya karşı resmen ihlal prosedürü başlattı.

İhlal prosedürü uyarınca Kavala belgesi, AİHS’nin 46’ıncı hususuna dayanılarak bir daha AİHM’ye gönderildi. AİHM’nin yaz aylarına kadar Kavala sonucunın yerine getirilip getirilmediği tespitinde bulunması bekleniyordu. Fakat Kavala’nın bu hafta başında müebbet mahpusa mahkum edilmesi niçiniyle Mahkeme’nin sonucun yerine getirilmediği tespitinde bulunması bekleniyor. Bu tespitin akabinde da Türkiye’ye karşı alınacak yaptırım kararlarını görüşmesi için evrak bir daha Bakanlar Komitesi’ne gönderilecek.

Türkiye’ye karşı hangi yaptırım kararları alınabilir?

Belgenin Bakanlar Komitesi’nin önüne gelmesinin akabinde Türkiye’ye karşı yeni süreç işleyecek ve yaptırım olasılıkları tartışılacak. Türkiye’nin Avrupa Kurulu’ndaki oy hakkının dondurulması ya da üyelikten çıkarılması üzere tedbirlerin masaya getirilmesi bekleniyor. AİHM tarihinde şimdiye kadar yalnızca Türkiye haricinde 2017’de Azerbaycan’a karşı Azeri muhalif Ilgar Mammadov’un tutukluluğu niçiniyle ihlal prosedürü başlatılmıştı. Mammadov, Ağustos 2018’de ise özgür bırakıldı. Kurul üyeliğinden çıkan birinci ülke de Rusya oldu. Kurul, Ukrayna’nın işgali niçiniyle Rusya’nın üyelikten çıkarılması için hazırlık yaparken Rusya, Kurul üyeliğinden çıktığını geçen Mart ayında ilgili makamlara bildiri etti.

Türkiye’nin Kurul üyeliğinden ayrılması ise Ankara’nın Avrupa kurumlarıyla bağının neredeyse büsbütün kopması manasına gelebilir. AB ile münasebetleri insan hakları ihlallerinin artışı niçiniyle berbatlaşan Türkiye’nin AB’ye tam üyelik müzakereleri de uzun vakittir donmuş durumda.

Osman Kavala, Seyahat davasında müebbet mahpus cezasına çarptrıldı Fotoğraf: Wiktor Dabkowski/dpa/picture alliance

Seyahat davasından çıkan karar

25 Nisan günü İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, önde gelen insan hakları savunucusu Osman Kavala’yı hükümeti devirmeye teşebbüsten hatalı bularak ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırdı. Mücella Yapan, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Can Atalay, Mine Özerden, Yiğit Ali Ekmekçi, Tayfun Kahraman’a da 18’er yıl mahpus cezası verildi.

Anadolu Kültür Anonim Şirketi İdare Şurası Lideri Osman Kavala 18 Kasım 2017 tarihinden bu yana tutuklu bulunuyor. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi 18 Şubat 2020 tarihinde Kavala da dahil olmak üzere Seyahat davasında yargılanan tüm sanıkların beraatine hükmetmiş lakin karar 22 Ocak 2021 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi’nce bozulmuştu. Seyahat davasından yargılanırken hakkında tahliye sonucu verildiği gün bir daha tutuklanan Kavala, hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsü evrakından “anayasal tertibi ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçlamasıyla hakkında yeni bir dava daha açılmıştı. Bu dava da sonrasındasında Seyahat davasıyla birleştirilmişti.

DW.HS,HT