RAM
New member
İsveç Memleketler arası Münasebetler Enstitüsü kıdemli uzmanı Bitte Hammargren, NATO’daki genişleme krizinin Türkiye ile İsveç içinde değil, daha üst seviyede Türkiye ile ABD içinde bir sorun olduğuna inandığını söylemiş oldu.
Türkiye ve güvenlik siyasetleri mevzularındaki araştırmalarıyla tanınan, bununla birlikte gazeteci olan Bitte Hammargren, krizin aşılması için ABD’nin atacağı adımların tesirli olabileceğini belirterek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın beklentilerinden birinin de “Beyaz Saray’a davet edilmek” olduğu görüşünü lisana getirdi.
ABD Lideri Joe Biden’ın, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine yönelik sert itirazlarına karşın iki ülke başkanlarını Beyaz Saray’da ağırlamış olmasının “Erdoğan’a verilmiş fazlaca değerli ve kuvvetli bir mesaj” olduğunu belirten Hammargren, Erdoğan’ın “terör yuvası” suçlamasının İsveç’te nasıl yankı bulduğunu, Türkiye’nin YPG’nin terör örgütü olarak tanınması, iadeler, yaptırımların kaldırılması üzere taleplerinin muvaffakiyet talihini DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
DW Türkçe: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliklerine onay vermeyeceklerini duyurması, NATO’da “tarihi” olarak nitelendirilen genişleme stratejisini alt üst etmiş görünüyor. Pekala İsveç’te, Erdoğan’ın “tam bir terör yuvası” olarak gerekçelendirdiği itirazı nasıl yankı buldu? Öngörülen bir atak miydi, yoksa sürpriz mi oldu?
Bitte Hammargren: Bizim üzere, Türkiye’yi yakından takip edenler için Türkiye’nin bu atılımı epeyce da sürpriz olmadı. Zira Türkiye’nin, problemleri sert müzakere süreçlerine sürüklemesine fazlaca sık tanıklık ettik. Fakat Türkiye’yi hayli da yakından takip etmeyenler için berbat bir sürpriz oldu diyebiliriz. Ankara’nın, ittifakın güvenliği ve savunması için hayati kıymete sahip, bilhassa de Avrupa’nın kuzeyi ve doğusu için büyük bir kıymet taşıyan NATO genişlemesini bloke etmesini, beklemiyorlardı. Zira İsveçliler, Türkiye’nin AB üyeliğine epeyce kuvvetli dayanak vermişlerdi…
Bitte HammargrenFotoğraf: Malin Hoelstad
Resmi açıklamalardan anlayabildiğimiz kadarıyla Türk tarafının esas üç beklentisi var. Bunlar, PKK’nın Suriye’deki uzantısı YPG’ye dayanağın kesilmesi, Türkiye’de hakkında “terör” suçlaması bulunan 21 kişinin İsveç tarafınca iadesi ve silah satışlarına uygulanan kısıtlamaların kaldırılması. İsveç, Ankara’nın bu beklentilerine cevap verecek adımlar atar mı?
Öncelikle “terör yuvası” suçlaması ile başlayalım. İsveç, başka AB üyesi ülkeler üzere PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor. İsveç iltica kanunlarını, ortalarında Kürt olanların da bulunduğu bir epey Türk vatandaşına uyguladı. Bunlar içinde PKK sempatizanlarının olduğu da doğrudur. Fakat problemin daha güzel anlaşılabilmesi için şunları gözardı etmemek gerekiyor: İsveç kanunlarında sadece ‘terör örgütü üyeliği’ diye bir kabahat bulunmamakta. Hükümet bu hususta bir yasa değişikliği önermeyi denedi ancak bu teklif, anayasal konularda uzmanlaşmış hukukçular tarafınca geri çevrildi. Terör saldırısının planlandığı, desteklendiği ya da gerçekleştirildiğinin hukuken ispatlanabilir olması gerekiyor. Ayrıyeten İsveç’teki şovlarda PKK bayraklarının açıldığı, bu yolla da teröre dayanak verildiği savı da gündeme getiriliyor. Fakat bu da söz özgürlüğünün kapsamının epey geniş olduğu İsveç’te bir cürüm teşkil etmiyor. Yakın tarihin gösterdiği üzere, bugünün global dünyasında, İsveç’in kendi ülkesindeki geniş tabir özgürlüğünü dışarıya anlatması artık fazlaca zorlaşıyor.
Pekala, Ankara’nın iade talepleri ve silah satışlarına uygulanan yaptırımların kaldırılması halindeki başka iki beklentisinin karşılanması mümkün mü?
İade talepleri ile ilgili listeyi görmedim fakat söylenen bu listede bulunan 21 kişi içinde beraberinde İsveç vatandaşı olanların, daima oturum hakkı bulunanların da olduğu. Ayrıyeten Türkiye’deki basında bu listede yer aldığı sav edilen bir kişi, 2015’te hayatını kaybetti. İsveç bir mahkeme sonucu olmadıkça, ne kendi vatandaşlarını ne de daima oturum hakkı olanları iade edebilir. Silah satışlarına uygulanan kısıtlamaların kaldırılması da kolay görünmüyor. Bu kısıtlamalar 2019’da, devrin ABD Lideri Donald Trump’ın askerlerini çekmesi ve Türkiye’nin Suriye’nin kuzebir daha tek taraflı askeri operasyonunu başlatması daha sonrasında uygulanmaya başlandı. Ve bu kısıtlamaları uygulayan tek ülke de İsveç değil. İsveç haricinde, Almanya ve Hollanda üzere bir hayli AB ve NATO üyesi ülke de Türkiye’ye savunma sanayi ihracatına kısıtlama uygulamaya başlamıştı. İsveç’in yalnızca Türkiye’nin baskısı kararında bu yaptırımları kaldırabileceğine ihtimal vermiyorum. Zira silah satışlarını ince eleyip sık dokuyan bir hükümet ajansı var ve onlar bu yaptırımları uyguluyor. Ayrıyeten ben asıl sıkıntının tek başına İsveç olduğu görüşünde değilim. Bu hususun tahlili, sıkıntıların daha üst bir düzeyde, ABD ile ele alınmasıyla mümkün. Zira İsveç’in, barut, patlayıcı, yazılım üzere Türkiye’ye sattığı savunma eserleri, ABD ve öbür ülkelere kıyasla fazlaca cüzi şeyler… Bence kamuoyu üzerinden İsveç’e yüklenen Türkiye’nin asıl maksadı, bu yolla ABD üzere başka ülkelerin uyguladıkları yaptırımları kaldırmalarını sağlamak…
Sizce ABD’nin Türkiye’ye CAATSA yaptırımlarını kaldırması, en azından yeni F-16 satışına ve mevcut olanlarının modernizasyonuna yeşil ışık yakması mümkün mü?
Bu son derece güç görünüyor. Zira ABD yaptırımları, Kongre sonucuna dayanıyor. çok alışılmış ki Rus S-400’leri satın aldığı için F-35 programından çıkartılan Türkiye’nin şu anda F-16’lara muhtaçlık duyduğunu, hava savunmasını güçlendirmek zorunda olduğunu anlıyoruz. Lakin dikkat çekmek istediğim, problemin İsveç-Türkiye problemi olmadığı, mevzunun daha üst düzeylerde, ABD seviyesinde ele alınması gerektiği. Kim bilir, tahminen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Beyaz Saray’a davet edilmesi, açılım sağlayacak bir prosedür olabilir…
Sizce Erdoğan Biden’dan bunu mu istiyor? Türkiye’nin blokajı niçiniyle çıkmaza giren genişleme düğümünü ABD mi çözer?
Beyaz Saray’a davet, Erdoğan’ın beklentilerinden yalnızca biri. Bu hafta bildiğiniz üzere Yunanistan Başbakanı Miçotakis Beyaz Saray’da ağırlandı, yabancı önderler için büyük bir onur olarak görülen kongre konuşmasını da yaptı, Türkiye’ye F-16’ların verilmemesi gerektiğini savundu… çok doğal ki Erdoğan’ın Beyaz Saray’dan bir davete muhtaçlığı var. Gerçi ABD Lideri Biden bugüne kadar ona karşı soğuk bir tutum takındı ancak İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği, ittifak için hayati kıymete sahip. Bu niçinle düğümün çözümlenmesinde, ABD’nin ne yapacağı büyük kıymet taşıyor.
ABD Lideri Biden’ın, Erdoğan’ın “evet diyemeyiz” açıklaması üzerine Fin ve İsveçli önderlerle Beyaz Saray’da görüşmesi ve ittifaka üyeliklerine hayli kuvvetli dayanak açıklaması bununla birlikte Türkiye’ye verilmiş bir ileti mıydı?
çok natürel ki. Bu Erdoğan’a verilmiş fazlaca kuvvetli bir bildiriydi. Üstelik Biden kendisi bilhassa hiç Türkiye’den kelam etmedi, bu işi Finlandiya ve İsveç başkanlarına bıraktı. Biden aslında bu yolla Türkiye ile ilgili hayal kırıklığını da göstermiş oldu. Zira evet Türkiye’nin güvenlik telaşları var lakin Türkiye beraberinde epeyce kıymetli bir ittifakın üyesi. Ve bu ittifakın da artık fazlaca büyük güvenlik telaşları var. İttifak üyeleri de, bu biçimde kritik devirlerde bunu gözardı etmemeli.
Avrupa’nın kuzeyinde, Baltık Denizinde, Arktik bölgesinde, savunma yetkinliğinin güçlendirilmesi İttifak için ve çok natürel ki Türkiye için de devasa bir değere sahip… Artık sakin, aklı selim ve sabırlı hareket edilmesi gerekiyor.
Bu ortada İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde Twitter’da yaptığı paylaşımda, ülkesinin PKK’ya ait tavrı ile ilgili “fazlaca yaygın bir dezenformasyon”u gidermek istediğine dikkat çekerek, “Olof Palme hükümeti, daha 1984 yılında, Türkiye’den daha sonrasında PKK’yı terör örgütü olarak tanıyan birinci ülke oldu” hatırlatması yaptı ve ülkesinin bu tavrında bir değişiklik olmadığının altını çizdi… İsveç, PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor lakin bununla birlikte Kürt sıkıntısının İsveç iç siyasetini da ilgilendiren bir boyutu olduğu belirtiliyor. Bunu açar mısınız?
Evet, İsveç PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor. İsveç, beraberinde Türkiye’den, askeri darbelerden daha sonra, ortalarında Yaşar Kemal üzere fazlaca ünlü muhalifleri de ağırlamış olan bir ülke. Gelenler içinde Kürtler de yer aldı, yıllar ortasında İsveç vatandaşı oldular, İsveçli Kürtler oldular, epey sayıda Kürt kökenli İsveçli var artık. Siyasi partilerdeler, parlamentodalar, hükümet kuruluşlarında, şirketlerde vazife alıyorlar, artık kamu hayatının bir kesimi oldular. Bu niçinle bahis İsveç iç siyasetinin da bir boyutunu oluşturuyor. Bu niçinle AKP’nin birinci senelerında Kürt sorununda epeyce ilerici adımlar atması, burada da alkışlanmış, tahlil sürecinin başlaması, gelecekle ilgili fazlaca umutlu olunmasına yol açmıştı…
Lakin tahlil süreci sonlandırıldı. Üstelik problem Suriye’deki gelişmelerle birlikte hayli farklı bir boyuta evrildi. ABD başta olmak üzere, tüm Batılı ülkeler için büyük bir çelişki oluşturan bahis da Suriye’nin kuzeyinde ABD’li yetkililer dahil şimdi her insanın PKK’nın Suriye uzantısı olduğunu kabul ettiği YPG’nin IŞİD ile uğraşta “önemli müttefik” olarak görülmeye başlanması, bir terör örgütüne karşı bir öteki terör örgütünün araçsallaştırılması…Türkiye de bunu, ulusal güvenliğine tehdit olarak gördüğünü söylüyor. Türk uzmanlar, NATO genişlemesine blokajıyla birlikte aslında Türkiye’nin Batılı müttefiklerini bu mevzuyla ilgili “büyük bir yüzleşmeye” zorladığını söylüyorlar. Bu görüşlere katılıyor musunuz?
Eski ABD Lideri Obama’nın IŞİD ile uğraşta YPG ile iş birliğine gitme sonucundan bu yana bunun Türkiye ile NATO müttefikleri içinde büyüyen bir tansiyona yol açtığı hakikat. Doğal ki hükümetler YPG’nin PKK’nın uzantısı olduğunu, ideolojik olarak da benzeştiğini biliyor. Fakat anladığım kadarıyla YPG’nin bir terör örgütü olarak sınıflandırılmasının istenmemesi üç niçine dayanıyor.
Nedir bu niçinler?
Birincisi, IŞİD’in mağlubiyete uğratılmasında rol oynadılar ve o periyot müttefiklerinde Türkiye’nin IŞİD ile uğraşta kâfi kararlılığı sergilemediği görüşü hakimdi. İkinci kıymetli niye de YPG’nin, binlerce IŞİD tutsağının tutulduğu kampları koruyor olması. Bu da aslında Türkiye dahil bölge için, Avrupa hükümetleri için hayati bir güvenlik sıkıntısı. Batı, YPG’den dayanağını çekerse onlar da istikametlerini değiştirecek ve büyük bir ihtimalle de Esad rejimine yaklaşacaklar. Tutsaklar Esad rejiminin eline geçerse ne olur? Geçmiş bize neler olabileceğini gösterdi. İç savaş başladığında cihatçıları mahpuslardan çıkaran Esad rejimi değil miydi? Ayrıyeten 2003 yılında ABD Irak’ı işgal ettiğinde Suriye, Amerikalılara karşı savaşmak için cihatçılara alan tanımadı mı? çabucak sonrasında bunlar Irak’ta El Esas’a ve IŞİD’e dönüşmedi mi? Ayırca Esad rejiminin vahim insan hakları ihlallerini de unutmamak lazım. ötürüsıyla kampların Esad rejiminin eline geçmesi bir opsiyon değil. YPG’nin terör örgütü olarak tanınmaması için öne sürülen bir öteki argüman da, bunun aslında ne Türkiye ne de bölgede sorunun tahlile kavuşmasını sağlamış olması. PKK sorunu, birinci terör hücumlarına başladığı 80’lerden beri var…
YPG’nin terör örgütü olarak ilan edilmesinin Türkiye’nin güvenlik problemine bir tahlil olmadığını mı söylüyorsunuz?
Çok vahim trajediler yaşandı ve bir noktada bu sıkıntıya siyasi bir tahlil gerekecek. Erdoğan, kendisi denedi. Özal da denemişti… tekrar denenir mi? Seçimleri beklemek gerekecek. Lakin sonuç prestijiyle Kürt sıkıntısı Türkiye için bir güvenlik meselesidir. Bugüne kadar askeri sistemin tek başına bunu sağlamadığı ortada. Ve bir noktada bu sorunu geride bırakmak üzere bir çıkış stratejisi izlemesi gerekecek.
Türkiye ve güvenlik siyasetleri mevzularındaki araştırmalarıyla tanınan, bununla birlikte gazeteci olan Bitte Hammargren, krizin aşılması için ABD’nin atacağı adımların tesirli olabileceğini belirterek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın beklentilerinden birinin de “Beyaz Saray’a davet edilmek” olduğu görüşünü lisana getirdi.
ABD Lideri Joe Biden’ın, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine yönelik sert itirazlarına karşın iki ülke başkanlarını Beyaz Saray’da ağırlamış olmasının “Erdoğan’a verilmiş fazlaca değerli ve kuvvetli bir mesaj” olduğunu belirten Hammargren, Erdoğan’ın “terör yuvası” suçlamasının İsveç’te nasıl yankı bulduğunu, Türkiye’nin YPG’nin terör örgütü olarak tanınması, iadeler, yaptırımların kaldırılması üzere taleplerinin muvaffakiyet talihini DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
DW Türkçe: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliklerine onay vermeyeceklerini duyurması, NATO’da “tarihi” olarak nitelendirilen genişleme stratejisini alt üst etmiş görünüyor. Pekala İsveç’te, Erdoğan’ın “tam bir terör yuvası” olarak gerekçelendirdiği itirazı nasıl yankı buldu? Öngörülen bir atak miydi, yoksa sürpriz mi oldu?
Bitte Hammargren: Bizim üzere, Türkiye’yi yakından takip edenler için Türkiye’nin bu atılımı epeyce da sürpriz olmadı. Zira Türkiye’nin, problemleri sert müzakere süreçlerine sürüklemesine fazlaca sık tanıklık ettik. Fakat Türkiye’yi hayli da yakından takip etmeyenler için berbat bir sürpriz oldu diyebiliriz. Ankara’nın, ittifakın güvenliği ve savunması için hayati kıymete sahip, bilhassa de Avrupa’nın kuzeyi ve doğusu için büyük bir kıymet taşıyan NATO genişlemesini bloke etmesini, beklemiyorlardı. Zira İsveçliler, Türkiye’nin AB üyeliğine epeyce kuvvetli dayanak vermişlerdi…
Bitte HammargrenFotoğraf: Malin Hoelstad
Resmi açıklamalardan anlayabildiğimiz kadarıyla Türk tarafının esas üç beklentisi var. Bunlar, PKK’nın Suriye’deki uzantısı YPG’ye dayanağın kesilmesi, Türkiye’de hakkında “terör” suçlaması bulunan 21 kişinin İsveç tarafınca iadesi ve silah satışlarına uygulanan kısıtlamaların kaldırılması. İsveç, Ankara’nın bu beklentilerine cevap verecek adımlar atar mı?
Öncelikle “terör yuvası” suçlaması ile başlayalım. İsveç, başka AB üyesi ülkeler üzere PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor. İsveç iltica kanunlarını, ortalarında Kürt olanların da bulunduğu bir epey Türk vatandaşına uyguladı. Bunlar içinde PKK sempatizanlarının olduğu da doğrudur. Fakat problemin daha güzel anlaşılabilmesi için şunları gözardı etmemek gerekiyor: İsveç kanunlarında sadece ‘terör örgütü üyeliği’ diye bir kabahat bulunmamakta. Hükümet bu hususta bir yasa değişikliği önermeyi denedi ancak bu teklif, anayasal konularda uzmanlaşmış hukukçular tarafınca geri çevrildi. Terör saldırısının planlandığı, desteklendiği ya da gerçekleştirildiğinin hukuken ispatlanabilir olması gerekiyor. Ayrıyeten İsveç’teki şovlarda PKK bayraklarının açıldığı, bu yolla da teröre dayanak verildiği savı da gündeme getiriliyor. Fakat bu da söz özgürlüğünün kapsamının epey geniş olduğu İsveç’te bir cürüm teşkil etmiyor. Yakın tarihin gösterdiği üzere, bugünün global dünyasında, İsveç’in kendi ülkesindeki geniş tabir özgürlüğünü dışarıya anlatması artık fazlaca zorlaşıyor.
Pekala, Ankara’nın iade talepleri ve silah satışlarına uygulanan yaptırımların kaldırılması halindeki başka iki beklentisinin karşılanması mümkün mü?
İade talepleri ile ilgili listeyi görmedim fakat söylenen bu listede bulunan 21 kişi içinde beraberinde İsveç vatandaşı olanların, daima oturum hakkı bulunanların da olduğu. Ayrıyeten Türkiye’deki basında bu listede yer aldığı sav edilen bir kişi, 2015’te hayatını kaybetti. İsveç bir mahkeme sonucu olmadıkça, ne kendi vatandaşlarını ne de daima oturum hakkı olanları iade edebilir. Silah satışlarına uygulanan kısıtlamaların kaldırılması da kolay görünmüyor. Bu kısıtlamalar 2019’da, devrin ABD Lideri Donald Trump’ın askerlerini çekmesi ve Türkiye’nin Suriye’nin kuzebir daha tek taraflı askeri operasyonunu başlatması daha sonrasında uygulanmaya başlandı. Ve bu kısıtlamaları uygulayan tek ülke de İsveç değil. İsveç haricinde, Almanya ve Hollanda üzere bir hayli AB ve NATO üyesi ülke de Türkiye’ye savunma sanayi ihracatına kısıtlama uygulamaya başlamıştı. İsveç’in yalnızca Türkiye’nin baskısı kararında bu yaptırımları kaldırabileceğine ihtimal vermiyorum. Zira silah satışlarını ince eleyip sık dokuyan bir hükümet ajansı var ve onlar bu yaptırımları uyguluyor. Ayrıyeten ben asıl sıkıntının tek başına İsveç olduğu görüşünde değilim. Bu hususun tahlili, sıkıntıların daha üst bir düzeyde, ABD ile ele alınmasıyla mümkün. Zira İsveç’in, barut, patlayıcı, yazılım üzere Türkiye’ye sattığı savunma eserleri, ABD ve öbür ülkelere kıyasla fazlaca cüzi şeyler… Bence kamuoyu üzerinden İsveç’e yüklenen Türkiye’nin asıl maksadı, bu yolla ABD üzere başka ülkelerin uyguladıkları yaptırımları kaldırmalarını sağlamak…
Sizce ABD’nin Türkiye’ye CAATSA yaptırımlarını kaldırması, en azından yeni F-16 satışına ve mevcut olanlarının modernizasyonuna yeşil ışık yakması mümkün mü?
Bu son derece güç görünüyor. Zira ABD yaptırımları, Kongre sonucuna dayanıyor. çok alışılmış ki Rus S-400’leri satın aldığı için F-35 programından çıkartılan Türkiye’nin şu anda F-16’lara muhtaçlık duyduğunu, hava savunmasını güçlendirmek zorunda olduğunu anlıyoruz. Lakin dikkat çekmek istediğim, problemin İsveç-Türkiye problemi olmadığı, mevzunun daha üst düzeylerde, ABD seviyesinde ele alınması gerektiği. Kim bilir, tahminen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Beyaz Saray’a davet edilmesi, açılım sağlayacak bir prosedür olabilir…
Sizce Erdoğan Biden’dan bunu mu istiyor? Türkiye’nin blokajı niçiniyle çıkmaza giren genişleme düğümünü ABD mi çözer?
Beyaz Saray’a davet, Erdoğan’ın beklentilerinden yalnızca biri. Bu hafta bildiğiniz üzere Yunanistan Başbakanı Miçotakis Beyaz Saray’da ağırlandı, yabancı önderler için büyük bir onur olarak görülen kongre konuşmasını da yaptı, Türkiye’ye F-16’ların verilmemesi gerektiğini savundu… çok doğal ki Erdoğan’ın Beyaz Saray’dan bir davete muhtaçlığı var. Gerçi ABD Lideri Biden bugüne kadar ona karşı soğuk bir tutum takındı ancak İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği, ittifak için hayati kıymete sahip. Bu niçinle düğümün çözümlenmesinde, ABD’nin ne yapacağı büyük kıymet taşıyor.
ABD Lideri Biden’ın, Erdoğan’ın “evet diyemeyiz” açıklaması üzerine Fin ve İsveçli önderlerle Beyaz Saray’da görüşmesi ve ittifaka üyeliklerine hayli kuvvetli dayanak açıklaması bununla birlikte Türkiye’ye verilmiş bir ileti mıydı?
çok natürel ki. Bu Erdoğan’a verilmiş fazlaca kuvvetli bir bildiriydi. Üstelik Biden kendisi bilhassa hiç Türkiye’den kelam etmedi, bu işi Finlandiya ve İsveç başkanlarına bıraktı. Biden aslında bu yolla Türkiye ile ilgili hayal kırıklığını da göstermiş oldu. Zira evet Türkiye’nin güvenlik telaşları var lakin Türkiye beraberinde epeyce kıymetli bir ittifakın üyesi. Ve bu ittifakın da artık fazlaca büyük güvenlik telaşları var. İttifak üyeleri de, bu biçimde kritik devirlerde bunu gözardı etmemeli.
Avrupa’nın kuzeyinde, Baltık Denizinde, Arktik bölgesinde, savunma yetkinliğinin güçlendirilmesi İttifak için ve çok natürel ki Türkiye için de devasa bir değere sahip… Artık sakin, aklı selim ve sabırlı hareket edilmesi gerekiyor.
Bu ortada İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde Twitter’da yaptığı paylaşımda, ülkesinin PKK’ya ait tavrı ile ilgili “fazlaca yaygın bir dezenformasyon”u gidermek istediğine dikkat çekerek, “Olof Palme hükümeti, daha 1984 yılında, Türkiye’den daha sonrasında PKK’yı terör örgütü olarak tanıyan birinci ülke oldu” hatırlatması yaptı ve ülkesinin bu tavrında bir değişiklik olmadığının altını çizdi… İsveç, PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor lakin bununla birlikte Kürt sıkıntısının İsveç iç siyasetini da ilgilendiren bir boyutu olduğu belirtiliyor. Bunu açar mısınız?
Evet, İsveç PKK’yı terör örgütü olarak tanıyor. İsveç, beraberinde Türkiye’den, askeri darbelerden daha sonra, ortalarında Yaşar Kemal üzere fazlaca ünlü muhalifleri de ağırlamış olan bir ülke. Gelenler içinde Kürtler de yer aldı, yıllar ortasında İsveç vatandaşı oldular, İsveçli Kürtler oldular, epey sayıda Kürt kökenli İsveçli var artık. Siyasi partilerdeler, parlamentodalar, hükümet kuruluşlarında, şirketlerde vazife alıyorlar, artık kamu hayatının bir kesimi oldular. Bu niçinle bahis İsveç iç siyasetinin da bir boyutunu oluşturuyor. Bu niçinle AKP’nin birinci senelerında Kürt sorununda epeyce ilerici adımlar atması, burada da alkışlanmış, tahlil sürecinin başlaması, gelecekle ilgili fazlaca umutlu olunmasına yol açmıştı…
Lakin tahlil süreci sonlandırıldı. Üstelik problem Suriye’deki gelişmelerle birlikte hayli farklı bir boyuta evrildi. ABD başta olmak üzere, tüm Batılı ülkeler için büyük bir çelişki oluşturan bahis da Suriye’nin kuzeyinde ABD’li yetkililer dahil şimdi her insanın PKK’nın Suriye uzantısı olduğunu kabul ettiği YPG’nin IŞİD ile uğraşta “önemli müttefik” olarak görülmeye başlanması, bir terör örgütüne karşı bir öteki terör örgütünün araçsallaştırılması…Türkiye de bunu, ulusal güvenliğine tehdit olarak gördüğünü söylüyor. Türk uzmanlar, NATO genişlemesine blokajıyla birlikte aslında Türkiye’nin Batılı müttefiklerini bu mevzuyla ilgili “büyük bir yüzleşmeye” zorladığını söylüyorlar. Bu görüşlere katılıyor musunuz?
Eski ABD Lideri Obama’nın IŞİD ile uğraşta YPG ile iş birliğine gitme sonucundan bu yana bunun Türkiye ile NATO müttefikleri içinde büyüyen bir tansiyona yol açtığı hakikat. Doğal ki hükümetler YPG’nin PKK’nın uzantısı olduğunu, ideolojik olarak da benzeştiğini biliyor. Fakat anladığım kadarıyla YPG’nin bir terör örgütü olarak sınıflandırılmasının istenmemesi üç niçine dayanıyor.
Nedir bu niçinler?
Birincisi, IŞİD’in mağlubiyete uğratılmasında rol oynadılar ve o periyot müttefiklerinde Türkiye’nin IŞİD ile uğraşta kâfi kararlılığı sergilemediği görüşü hakimdi. İkinci kıymetli niye de YPG’nin, binlerce IŞİD tutsağının tutulduğu kampları koruyor olması. Bu da aslında Türkiye dahil bölge için, Avrupa hükümetleri için hayati bir güvenlik sıkıntısı. Batı, YPG’den dayanağını çekerse onlar da istikametlerini değiştirecek ve büyük bir ihtimalle de Esad rejimine yaklaşacaklar. Tutsaklar Esad rejiminin eline geçerse ne olur? Geçmiş bize neler olabileceğini gösterdi. İç savaş başladığında cihatçıları mahpuslardan çıkaran Esad rejimi değil miydi? Ayrıyeten 2003 yılında ABD Irak’ı işgal ettiğinde Suriye, Amerikalılara karşı savaşmak için cihatçılara alan tanımadı mı? çabucak sonrasında bunlar Irak’ta El Esas’a ve IŞİD’e dönüşmedi mi? Ayırca Esad rejiminin vahim insan hakları ihlallerini de unutmamak lazım. ötürüsıyla kampların Esad rejiminin eline geçmesi bir opsiyon değil. YPG’nin terör örgütü olarak tanınmaması için öne sürülen bir öteki argüman da, bunun aslında ne Türkiye ne de bölgede sorunun tahlile kavuşmasını sağlamış olması. PKK sorunu, birinci terör hücumlarına başladığı 80’lerden beri var…
YPG’nin terör örgütü olarak ilan edilmesinin Türkiye’nin güvenlik problemine bir tahlil olmadığını mı söylüyorsunuz?
Çok vahim trajediler yaşandı ve bir noktada bu sıkıntıya siyasi bir tahlil gerekecek. Erdoğan, kendisi denedi. Özal da denemişti… tekrar denenir mi? Seçimleri beklemek gerekecek. Lakin sonuç prestijiyle Kürt sıkıntısı Türkiye için bir güvenlik meselesidir. Bugüne kadar askeri sistemin tek başına bunu sağlamadığı ortada. Ve bir noktada bu sorunu geride bırakmak üzere bir çıkış stratejisi izlemesi gerekecek.