RAM
New member
Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerinin onay süreci için taleplerinin tam olarak yerine gelmesini isteyerek 2023’ü işaret eden bildiriler veriyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in akabinde İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un yapacağı ziyarette kaydedilebilecek gelişme ise onay süreci açısından değerli görülüyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde İsveç ve Finlandiya NATO’ya üyelik müracaatında bulunmuştu. NATO üyesi Türkiye ise iki ülkenin terör örgütlerine dayanak kümeleri barındırdığını ve bunun ittifak ruhuna uymadığını belirterek üyeliklerin TBMM’de onaylanması için kimi koşulların yerine getirilmesini istemiş ve NATO’nun Madrid Doruğu’nda iki ülkeden yazılı taahhüt almıştı.
Öte yandan İsveç’te kısa bir süre evvel yapılan seçim daha sonrası iktidar sağ partilerin oluşturduğu koalisyona geçti ve NATO üyeliğini öncelikli konulardan birisi olarak belirleyen yeni hükümet Türkiye’ye yönelik ölçülü bildiriler vermeye başladı. İsveç, Eylül ayı sonunda Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki askeri operasyonlarına reaksiyon olarak 2019’da uygulamaya koyduğu askeri ihracat kısıtlamalarını kaldırma sonucu aldı. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström da son yaptığı açıklamada Türkiye tarafınca terör örgütü olarak kabul edilen PYD ve YPG ile ortalarına “mesafe koymak istediklerini” belirtti.
Gelinen son etapta İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un Ankara ziyaretinde Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü kümelerin İsveç’teki faaliyetlerinin önlenmesi ile ilgili somut kimi adımları gündeme getirmesi beklentilerin başında geliyor.
Türkiye’nin beklediği somut adımlar neler?
İsveç’ten gelen iletileri olumlu karşılayan Türkiye, bu vaatlerin kâfi olmadığını ve terörle ilgili dertlerinin tam olarak giderilmediğini vurguluyor. Türkiye’nin şartları içinde “terör örgütlerine dayanağın sonlandırılması, Türkiye’ye yönelik silah ihracat kısıtlamalarının kaldırılması ve iade taleplerinin karşılanması” hususları yer alıyor.
Alman Marshall Fonu Türkiye Yöneticisi Özgür ÜnlühisarcıklıFotoğraf: GMFUS
Finlandiya ve İsveç’in NATO’nun 28 Haziran’daki Madrid Tepesi’nde imzalanan üçlü muhtıranın akabinde bu taleplerle ilgili birtakım adımlar attığını ve İsveç’in silah ambargosunu kaldırmasının olumlu olduğunu düşünen Ankara’ya nazaran, muhtıradaki başka ögelerin da uygulanması gerekiyor.
Alman Marshall Fonu Türkiye Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı, Finlandiya ile İsveç’in NATO’ya üye olmasının Türkiye’nin uzun vadeli çıkarları ile örtüştüğünü belirterek bu niçinle Ankara’nın taleplerinin üyelikleri zorlaştırmaya yönelik bir mazeret olduğunu düşünmediğini şu sözlerle aktarıyor:
“Türkiye’nin bu iki ülkenin NATO’ya üye olmasını engellemek istediğini düşünmüyorum. Ancak hazır bu iki ülke NATO’ya başvurmuşken ve Türkiye’nin de mutabakatı gerekirken PKK ile gayret bağlamında kazanım yaratılmaya çalışıldığını düşünüyorum.”
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, son yaptığı açıklamada önümüzdeki günlerde İsveç’teki yeni hükümetten umutlu olduklarını belirterek “Somut adımları da görmek istiyoruz” demişti.
Türkiye’nin “söylemden fazla aksiyon görmek istediğini” belirten dış siyaset uzmanı Gülru Gezer, birtakım bireylerin iadesinin de beklentiler içinde yer aldığını lakin çabucak hemen gerçekleşmediğini hatırlatıyor. Gezer, üçlü mutabakat muhtırasının 8. hususuna iadelerin Avrupa iade mukavelesiyle uyumlu biçimde olması konusunun konulduğunu hatırlatarak bu niçinle İsveç’te 1 Ocak’ta yürürlüğe girmesi beklenen terörle çaba yasasının uygulamasının ehemmiyet kazanacağını söylüyor.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da geçtiğimiz günlerde “İsveç ve Finlandiya’dan bizim iade talebinde bulunduklarımızdan bugüne kadar yapılmış bir iade kelam konusu değil” açıklamasını yaptı. İsveç ve Finlandiya adalet bakanlıklarından yetkililer de geçen haftalarda Ankara’da farklı ayrı teknik temaslarda bulunarak iade sürecinin olumlu sonuçlanması için görüş alışverişinde bulundu.
Avrupa ülkelerinde iade süreçlerinin her vakit kolay olmadığını ve mahkeme sonucu gerektirebildiğini belirten Ünlühisarcıklı, “Bence Türkiye sürecin işlemekte olduğunu, yani iade süreçlerinin olağan seyrine girdiğini görmek istiyor. Süreci hızlandırmak İsveç hükümetinin elinde de olmayabilir. Ancak sanırım Ankara yaklaşımın değiştiğini görmek istiyor en başta” yorumu yapıyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Fotoğraf: Johanna Geron/AP/picture alliance
PKK’nın İsveç’teki kuruluşları vasıtasıyla yahut kendisiyle iltisaklı şahıslar vasıtasıyla eleman devşirmesi, finans sağlaması üzere faaliyetlerde bulunabildiğini söyleyen Ünlühisarcıklı, AB’nin terör örgütleri listesinde bulunan PKK’nın sembollerinin kamusal alanda yahut şovlarda kullanılmasının engellenmesi ve bunun için kalıcı düzenlemeler yapılmasının da Ankara’nın beklentileri içinde yer aldığını kaydediyor.
Onay 2023’e mi kalacak?
Son günlerde Ankara’dan gelen iletiler TBMM’deki onay sürecinin 2023’e kalabileceğine işaret ediyor, İsveç’in atacağı adımların ve yapacağı mevzuat değişiklerinin de birkaç ay ortasında tamamlanmayabileceği belirtiliyor.
Ünlühisarcıklı, İsveç’in terörle uğraş yasasını güncellemesinin Ankara’nın talepleri öncesinde gündemde olduğunu anımsatarak eski hükümette yer alan sol parti niçiniyle adım atılamadığını lakin yeni hükümetle bu adımı atmanın daha kolaylaştığını belirtiyor.
Gezer, İsveç’in bundan daha sonra daha katı kimi önlemler almasının kelam konusu olabileceğini, lakin bunların da çabucak hemen net olmadığını söyleyerek Türkiye’nin somut adımlar görmek istediğini ve bunun da biraz vakit alabileceğini, bu niçinle onayın 2023’e kalmasının yüksek mümkünlük olduğunu kaydediyor.
Geçtiğimiz günlerde İsveç Başbakanı’nın Brüksel temasları sırasında Stoltenberg’in “İsveç ve Finlandiya NATO’ya üye olmadan da bizim muhafazamız altında olacaktır” açıklaması yaptığını anımsatan Gezer, “Ben bu açıklamayı hem iki ülkeye garanti olarak birebir vakitte Türkiye’ye de ‘sen onaylasan da onaylamasan da biz NATO olarak bu ülkelere sahip çıkacağız’ bildirisi olarak okudum” diyor.
ABD ile münasebetler ve F-16’lar ne kadar tesirli?
İsveç ve Finlandiya’nın üyeliklerinin TBMM’deki süreci ile ABD’den alınmak istenen F-16’ların Kongre’deki onay süreci içinde irtibat olup olmadığı da Ankara’da diplomasi kulislerinde tartışılan mevzular içinde.
Madrid doruğunda ABD Lideri Joe Biden’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin üçlü mutabakatın imzalanmasında tesirli olduğu yorumları yapılmıştı.
Dış siyaset uzmanı Gülru GezerFotoğraf: Privat
Gezer’e nazaran iki onay süreci direkt olmasa da dolaylı olarak birbiri ile temaslı ve F-16’ların verilmesi Türkiye’nin konumunu muhakkak ölçüde yumuşatabilir. Eski diplomat Gezer, şu biçimde konuşuyor:
“Çünkü Türkiye şunu düşünüyor; ‘ben bölgemde kendi başıma bir uğraş veriyorum, bir ittifakın parçasıyım fakat müttefiklerim beni anlamıyor ve bana kâfi takviyesi vermiyor.’ bu biçimde bir hissiyata sahip Türkiye. Yani bu hissiyatın giderilmesi için de atılacak her türlü adım tabi ki birbirleriyle ilişkilidir ve olumlu sonuçlar doğurabilir.”
Ünlühisarcıklı ise İsveç’in en başta bu mevzuyu direkt ABD’nin de sıkıntısı haline getirmeye çalıştığını fakat ABD’nin buna fazlaca istekli olmadığını söyleyerek “F-16 konusu şayet ABD’de muhakkak bir olgunluğa ulaştıysa ve karar etabına geldiyse bence Amerika Türkiye’ye ‘Bu ortada İsveç ve Finlandiya’nın işini de kolaylaştırmanızı bekliyoruz’ diyecektir” yorumunu yapıyor.
Ancak F-16 satışı olsa bile üçlü mutabakat hususlarında ilerleme sağlanmaması durumunda onay sürecinin güç olacağını belirten Ünlühisarcıklı, önümüzdeki birkaç ay ortasında iki bahiste da ilerleme bekliyor.
30 üyeli NATO ortasında onay sürecini tamamlamayan şu anda Türkiye ve Macaristan kaldı. Macaristan’da yıl bitmeden onay sürecinin tamamlanması bekleniyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde İsveç ve Finlandiya NATO’ya üyelik müracaatında bulunmuştu. NATO üyesi Türkiye ise iki ülkenin terör örgütlerine dayanak kümeleri barındırdığını ve bunun ittifak ruhuna uymadığını belirterek üyeliklerin TBMM’de onaylanması için kimi koşulların yerine getirilmesini istemiş ve NATO’nun Madrid Doruğu’nda iki ülkeden yazılı taahhüt almıştı.
Öte yandan İsveç’te kısa bir süre evvel yapılan seçim daha sonrası iktidar sağ partilerin oluşturduğu koalisyona geçti ve NATO üyeliğini öncelikli konulardan birisi olarak belirleyen yeni hükümet Türkiye’ye yönelik ölçülü bildiriler vermeye başladı. İsveç, Eylül ayı sonunda Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki askeri operasyonlarına reaksiyon olarak 2019’da uygulamaya koyduğu askeri ihracat kısıtlamalarını kaldırma sonucu aldı. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström da son yaptığı açıklamada Türkiye tarafınca terör örgütü olarak kabul edilen PYD ve YPG ile ortalarına “mesafe koymak istediklerini” belirtti.
Gelinen son etapta İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un Ankara ziyaretinde Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü kümelerin İsveç’teki faaliyetlerinin önlenmesi ile ilgili somut kimi adımları gündeme getirmesi beklentilerin başında geliyor.
Türkiye’nin beklediği somut adımlar neler?
İsveç’ten gelen iletileri olumlu karşılayan Türkiye, bu vaatlerin kâfi olmadığını ve terörle ilgili dertlerinin tam olarak giderilmediğini vurguluyor. Türkiye’nin şartları içinde “terör örgütlerine dayanağın sonlandırılması, Türkiye’ye yönelik silah ihracat kısıtlamalarının kaldırılması ve iade taleplerinin karşılanması” hususları yer alıyor.
Alman Marshall Fonu Türkiye Yöneticisi Özgür ÜnlühisarcıklıFotoğraf: GMFUS
Finlandiya ve İsveç’in NATO’nun 28 Haziran’daki Madrid Tepesi’nde imzalanan üçlü muhtıranın akabinde bu taleplerle ilgili birtakım adımlar attığını ve İsveç’in silah ambargosunu kaldırmasının olumlu olduğunu düşünen Ankara’ya nazaran, muhtıradaki başka ögelerin da uygulanması gerekiyor.
Alman Marshall Fonu Türkiye Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı, Finlandiya ile İsveç’in NATO’ya üye olmasının Türkiye’nin uzun vadeli çıkarları ile örtüştüğünü belirterek bu niçinle Ankara’nın taleplerinin üyelikleri zorlaştırmaya yönelik bir mazeret olduğunu düşünmediğini şu sözlerle aktarıyor:
“Türkiye’nin bu iki ülkenin NATO’ya üye olmasını engellemek istediğini düşünmüyorum. Ancak hazır bu iki ülke NATO’ya başvurmuşken ve Türkiye’nin de mutabakatı gerekirken PKK ile gayret bağlamında kazanım yaratılmaya çalışıldığını düşünüyorum.”
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, son yaptığı açıklamada önümüzdeki günlerde İsveç’teki yeni hükümetten umutlu olduklarını belirterek “Somut adımları da görmek istiyoruz” demişti.
Türkiye’nin “söylemden fazla aksiyon görmek istediğini” belirten dış siyaset uzmanı Gülru Gezer, birtakım bireylerin iadesinin de beklentiler içinde yer aldığını lakin çabucak hemen gerçekleşmediğini hatırlatıyor. Gezer, üçlü mutabakat muhtırasının 8. hususuna iadelerin Avrupa iade mukavelesiyle uyumlu biçimde olması konusunun konulduğunu hatırlatarak bu niçinle İsveç’te 1 Ocak’ta yürürlüğe girmesi beklenen terörle çaba yasasının uygulamasının ehemmiyet kazanacağını söylüyor.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da geçtiğimiz günlerde “İsveç ve Finlandiya’dan bizim iade talebinde bulunduklarımızdan bugüne kadar yapılmış bir iade kelam konusu değil” açıklamasını yaptı. İsveç ve Finlandiya adalet bakanlıklarından yetkililer de geçen haftalarda Ankara’da farklı ayrı teknik temaslarda bulunarak iade sürecinin olumlu sonuçlanması için görüş alışverişinde bulundu.
Avrupa ülkelerinde iade süreçlerinin her vakit kolay olmadığını ve mahkeme sonucu gerektirebildiğini belirten Ünlühisarcıklı, “Bence Türkiye sürecin işlemekte olduğunu, yani iade süreçlerinin olağan seyrine girdiğini görmek istiyor. Süreci hızlandırmak İsveç hükümetinin elinde de olmayabilir. Ancak sanırım Ankara yaklaşımın değiştiğini görmek istiyor en başta” yorumu yapıyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Fotoğraf: Johanna Geron/AP/picture alliance
PKK’nın İsveç’teki kuruluşları vasıtasıyla yahut kendisiyle iltisaklı şahıslar vasıtasıyla eleman devşirmesi, finans sağlaması üzere faaliyetlerde bulunabildiğini söyleyen Ünlühisarcıklı, AB’nin terör örgütleri listesinde bulunan PKK’nın sembollerinin kamusal alanda yahut şovlarda kullanılmasının engellenmesi ve bunun için kalıcı düzenlemeler yapılmasının da Ankara’nın beklentileri içinde yer aldığını kaydediyor.
Onay 2023’e mi kalacak?
Son günlerde Ankara’dan gelen iletiler TBMM’deki onay sürecinin 2023’e kalabileceğine işaret ediyor, İsveç’in atacağı adımların ve yapacağı mevzuat değişiklerinin de birkaç ay ortasında tamamlanmayabileceği belirtiliyor.
Ünlühisarcıklı, İsveç’in terörle uğraş yasasını güncellemesinin Ankara’nın talepleri öncesinde gündemde olduğunu anımsatarak eski hükümette yer alan sol parti niçiniyle adım atılamadığını lakin yeni hükümetle bu adımı atmanın daha kolaylaştığını belirtiyor.
Gezer, İsveç’in bundan daha sonra daha katı kimi önlemler almasının kelam konusu olabileceğini, lakin bunların da çabucak hemen net olmadığını söyleyerek Türkiye’nin somut adımlar görmek istediğini ve bunun da biraz vakit alabileceğini, bu niçinle onayın 2023’e kalmasının yüksek mümkünlük olduğunu kaydediyor.
Geçtiğimiz günlerde İsveç Başbakanı’nın Brüksel temasları sırasında Stoltenberg’in “İsveç ve Finlandiya NATO’ya üye olmadan da bizim muhafazamız altında olacaktır” açıklaması yaptığını anımsatan Gezer, “Ben bu açıklamayı hem iki ülkeye garanti olarak birebir vakitte Türkiye’ye de ‘sen onaylasan da onaylamasan da biz NATO olarak bu ülkelere sahip çıkacağız’ bildirisi olarak okudum” diyor.
ABD ile münasebetler ve F-16’lar ne kadar tesirli?
İsveç ve Finlandiya’nın üyeliklerinin TBMM’deki süreci ile ABD’den alınmak istenen F-16’ların Kongre’deki onay süreci içinde irtibat olup olmadığı da Ankara’da diplomasi kulislerinde tartışılan mevzular içinde.
Madrid doruğunda ABD Lideri Joe Biden’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin üçlü mutabakatın imzalanmasında tesirli olduğu yorumları yapılmıştı.
Dış siyaset uzmanı Gülru GezerFotoğraf: Privat
Gezer’e nazaran iki onay süreci direkt olmasa da dolaylı olarak birbiri ile temaslı ve F-16’ların verilmesi Türkiye’nin konumunu muhakkak ölçüde yumuşatabilir. Eski diplomat Gezer, şu biçimde konuşuyor:
“Çünkü Türkiye şunu düşünüyor; ‘ben bölgemde kendi başıma bir uğraş veriyorum, bir ittifakın parçasıyım fakat müttefiklerim beni anlamıyor ve bana kâfi takviyesi vermiyor.’ bu biçimde bir hissiyata sahip Türkiye. Yani bu hissiyatın giderilmesi için de atılacak her türlü adım tabi ki birbirleriyle ilişkilidir ve olumlu sonuçlar doğurabilir.”
Ünlühisarcıklı ise İsveç’in en başta bu mevzuyu direkt ABD’nin de sıkıntısı haline getirmeye çalıştığını fakat ABD’nin buna fazlaca istekli olmadığını söyleyerek “F-16 konusu şayet ABD’de muhakkak bir olgunluğa ulaştıysa ve karar etabına geldiyse bence Amerika Türkiye’ye ‘Bu ortada İsveç ve Finlandiya’nın işini de kolaylaştırmanızı bekliyoruz’ diyecektir” yorumunu yapıyor.
Ancak F-16 satışı olsa bile üçlü mutabakat hususlarında ilerleme sağlanmaması durumunda onay sürecinin güç olacağını belirten Ünlühisarcıklı, önümüzdeki birkaç ay ortasında iki bahiste da ilerleme bekliyor.
30 üyeli NATO ortasında onay sürecini tamamlamayan şu anda Türkiye ve Macaristan kaldı. Macaristan’da yıl bitmeden onay sürecinin tamamlanması bekleniyor.