İstanbul Mukavelesi için gözler Danıştay sonucunda

RAM

New member
İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi sonucunın iptali istemiyle açılan davanın duruşması Danıştay Konferans Salonu’nda görüldü. Yılmaz Akçil başkanlığındaki beş kişilik Danıştay 10. Daire Heyetinin baktığı davada Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü Mutabakatlar Daire Lideri Emre Topal, Cumhurbaşkanlığı sonucunı savundu. Topal, “Savunmamızın başında ehemmiyetle belirtmek isteriz ki İstanbul Sözleşmesi’nin bitmiş oldurilmesi, bayana yönelik şiddet ile ülkemizin topyekün gayretinde rastgele bir aksamaya yol açmamaktadır. Başta İnsan Hakları Avrupa Kontratı ve Bayanlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Kontratı dahil olmak üzere tarafı olduğumuz milletler ortası mutabakatların uygulanmasına devam edilmektedir” dedi.

Danıştay savcısı ise sonucun hukuka muhalif olduğunu belirterek, iptalini istedi.

Daire Lideri Akçil, duruşmayı bitirerek kararlarını ondan sonrasında yazılı olarak açıklayacaklarını söylemiş oldu. sonucun bir ay ortasında açıklanması bekleniyor.

Danıştay tarihinde bir birinci

Konferans salonu, bayan avukatlarla dolarken, TBB Lideri Erinç Sağkan da avukat cübbesi giyerek davacı tarafında yer aldı. Lider Akçil, duruşma başında “Danıştay tarihinde bir birinci. Bu kadar kalabalık bir duruşma birinci sefer yapıyoruz.” dedi. Akçil, her davacı için üç avukatın konuşması sonucu alındığını tabir etti.

Birinci kelam, 29 Ekim Bayanları Derneği Lideri, Avukat Şenal Sarıhan’a verildi. Davayı “tarihi” olarak nitelendiren Sarıhan, İstanbul Sözleşmesi’nin TBMM devre dışı bırakılarak anayasaya karşıt olarak feshedildiğini kaydetti. Sarıhan şöyleki konuştu:

“Kadın hakları için kazanımlar elde etmek için epeyce çaba ettik. Ter dökmekse ter döktük, ayakkabı parçalamaksa ayakkabı parçaladık, Meclis’e gittik. Bütün bunlar bayanın insanlık onurunun korunması içindi. İstanbul Mukavelesi, hanımın, çocuğun, farklı cinsel yönelimi olan bayanların onurunu korumak içindir. Şiddete uğrayan bayan kendisini onursuz hisseder. yıllardır bunun gayretini verdik. Bilhassa bu mukavele imzalandığı için hem iktidar, hem bayanlar bayram ettiler. Zira bu bayan hareketinin bir kazanımı idi. Bayan hakları gayretinin bir kararıydu. Bütün dünya bayanlarının kazanımı.”

Sarıhan: Bayanların ömür hakkını korumak sizin nazaranviniz

İki ay ortasında 90 hanımın öldürüldüğünü belirten Sarıhan, “Televizyonu dün açtığımda yeni bayanlar katledilmişti. Bizim temel maksadımız bayanların hayat hakkını korumaktır. Biroldukca duruşmada takip ettik. hiç birisi bu biçimde değildi. Siz bu bayanları bir de ayakta görmelisiniz, çığlık atarken duymalısınız. Mahkeme olarak bayanların hayat hakkını korumak sizin nazaranviniz” dedi.

Danıştay’daki duruşmaya epey sayıda bayan avukat katıldı Fotoğraf: Alican Uludağ/DW

“Cumhurbaşkanının temel haklara ait mukaveleleri feshetme yetkisi yok”

29 Ekim Bayanları Derneği’nin avukatı Oya Aydın Göktaş, İstanbul Sözleşmesi’nin bu topraklarda doğduğunu belirterek, “Bunun ardında AİHM’in Nahide Opuz sonucu var. Bu mukaveleyi birinci imzalayan ve Parlamentosu’ndan geçiren birinci ülke Türkiye’dir. Bu topraklardan doğan bu biçimde bir kontrattan bir gecede alınan kararla çıkılabilir mi?” diye sordu. Göktaş, Meclis’te kanun çıkarılmadan mukaveleden çıkılamayacağına işaret ederek, “Anayasa, temel haklara ait milletlerarası kontratları, kanunun üzerinde koyar. İstanbul Mukavelesi de insan haklarına ait temel bir kontrattır. Anayasanın açıkça kanun dediği bir kontrattan çekilmenin yürütmenin yetkisinde olduğunu nasıl söyleyebiliriz? Anayasa hayli açık, kimse yetkisini anayasadan almadığı bir yetkiyi kullanamaz. Anayasada Cumhurbaşkanına bu biçimde bir yetki verildiğine ait hiç bir düzenleme yok” değerlendirmesini yaptı.

Mülteci bayanlar ismine konuşacağını tabir eden Avukat Ebru Beşe, mukavelenin göçmen ve mülteci bayanları muhafazaya yönelik unsurları de olduğunu vurguladı. sonucun iptalini talep eden Beşe, “Bu bayanlar binlerce kilometre yürüyerek geliyorlar. Fakat biz bu kontrattan bir gecede usulsüzce çıkıyoruz. Bu mukavele, vatandaşlık bağına bakmadan bütün bayanları koruyan bir sözleşmedir” dedi.

Ankara Barosu’nu temsilen Türkiye Barolar Birliği Lideri, Avukat Erinç Sağkan kelam aldı. Sağkan, şöyleki konuştu:

“Anayasanın 104. unsuru, yürütme yetkisine ait konularda Cumhurbaşkanı kararname çıkarabilir diyor. Memleketler arası sözleşmemelerin onaylanması yürütme yetkisine ait bir mevzu mudur, değil midir? Hayır, değildir. Çünkü, anayasanın 90. Unsurunun Cumhurbaşkanının milletlerarası kontratlarını onaylamasını Meclis’in onaylamayı kanunla uygun bulmasına bağlıdır. Yetkide ve metotta paralellik uyarınca çekilme sonucunın Meclis tarafınca alınması anayasa gereğidir. 9 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi kapsamında alınan çekilme sonucu hukuka terstir. sonucun desteği olan 9 Nolu Cumhurbaşkanlığının 3. Unsuru yoklukla sakattır. Lakin yarın bir diğer memleketler arası mutabakattan bir daha tıpkı prosedürle çekilmesine niye olacağı için 9. Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3. unsurunun anayasaya terslik argümanının ciddiye alınmasını öneriyorum.”

Ankara Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri Avukat Ceren Kalay, mukaveleden çıkılmasının sonucunı Cumhurbaşkanlığı’na sorduklarını, fakat rastgele bir münasebet kendilerine bildirilmediğini kaydetti.

“LGBTİQ’lara şiddet arttı”

Ankara Barosu LGBTİQ+ Hakları Merkezi Lideri Avukat, Seher Doğan Çildoğan ise çekilmeden daha sonra bir ortaya gelen LGBTİQ+’lara yönelik polis şiddetinin arttığını, sekiz cinayet işlendiğini söylemiş oldu. Cildoğan, “Bu davada iptal sonucu verilmezse bu nefret telaffuzlarını, şiddet olaylarını ve cinayetleri meşrulaştırır” dedi.

Anayasa hukukçusu, Gelecek Partisi İnsan Haklarından sorumlu Genel Lider Yardımcısı Prof. Dr. Avukat Serap Yazıcı, çekilme sonucunın yok kararında olduğunu, bunun desteği olan kararnamenin ise anayasaya muhalif olduğunu anlattı. Yazıcı, “Cumhurbaşkanı sonucu, yasama organının ytesirinin gaspıdır. İptal sonucu verilmelidir” dedi.

“Bir kişi daha eksilmemek için buradayız”

Gaziantep Barosu Lideri Melikşah Korkmaz, Erdoğan’ın sonucunın anayasaya alışılmamış olduğunu bir dahaledi. Diyarbakır Baro Lideri Nahit Eren ise “Kaygı duymamız gerekiyor. Zira Bizler ne vakit büyük salonlarında yargılama yaptık. Bu ülkede özgürlüklerin daraltıldığı, baskıların arttığı sıkıyönetim mahkemelerinde bu biçimde büyük salonlarda yargılamalar yapıldı” dedi.

Diyarbakır Barosu Üyesi Avukat Aslı Pasinli, Nahide Opuz’un öldürüldüğü topraklardan geldiklerini belirterek, “Burada olma sebebimiz bir kişi daha eksilmemek içindir” diye konuştu. Kontrattan çıkılmasını eleştiren Pasinli, “Bir gün samuray kılıcıyla öldürülürken, bir gün varilde yakılırken, bir gün balkonun altında yürürken hangi hanımın düşeceğini bilmezken bu kontrattan niye çıkıldığı açıklanmamıştır” tabirini kullandı.

Bina önünde arbede

Danıştay’da duruşman başladığı sırada, bina önündeki bayanlara polis müdahale etti. Anka Haber Ajansı’na bakılırsa duruşmaya girmek isteyen bayanlar, Danıştay kapısı önünde “Aç aç, barikatı aç” sloganı attı. Kalabalık niçiniyle bina önünde ve girişinde izdiham yaşanırken, içeri girmek isteyen bayanlara çevik kuvvet polisi ve güvenlik çörevlileri müdahale etti. Vakit zaman itişmeler yaşanırken birtakım bayanların yere düştüğü görüldü.

Polis müdahalesi haberi içeride reaksiyon çekti

Duruşmada bayan avukatlar, dışarıda polisin içeri girmek isteyen bayanlara müdahale ettiğini belirterek, “Buna mahzur olun yoksa biz arkadaşlarımızın yanına gideceğiz” dedi. Lider Yılmaz Akçil, dışarıda bekleyenlerin içeri alınması taraftarı olduğunu belirterek, “Ancak yarın bu salon çökerse bu yönetimin sorumluluğunda. Tazminat davası bize geliyor” dedi. Bayanlar yerde oturabileceklerini belirtirken, kimi bayan avukatlar müdahale edilen arkadaşlarının yanına gitmek için salondan çıktı. Salonda biroldukça bayan avukatın konuşması üzerine lider Akçil, “Bakın hayli konuşuyorsunuz” dedi. Sorumluluğunun ve ytesirinin sadece duruşma salonuyla hudutlu olduğunu belirten Akçil, 50 şahısla hudutlu olarak dışarıda bekleyenlerin içeri alınacağını, yer kalması halinde ek 30 bireye daha müsaade verileceğini söz etti. Bayan avukatlar ise alkışlarla bu durumu protesto etti. Liderin talimatı üzerine dışarıda bekleyen her insanın içeri girmesine müsaade verildi.

Duruşmadan notlar

Diyarbakır Barosu Lideri Nahit Eren, Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü, CHP Bayan Hakları Genel Lideri Aylin Nazlıaka da salonda yer aldı. Gelecek Partisi Bayan Siyasetlerinden sorumlu Genel Lider Yardımcısı Habibe Çiftçioğlu da duruşmada kelam alarak “Kadın haklarına sahip çıkın” dedi. Davaya 73 barodan yaklaşık 500 avukat katıldı. Duruşma sırasında kelam alan avukatların kelamları salondaki öteki bayanlar tarafınca sık sık alkışlandı. Ortaya giren Lider Akçil, “Ben alkışlamanıza karşı değilim ancak vakit kaybı oluyor” dedi. Akçil’in bu kelamları de alkışlandı.

Başsavcılık iptal istemişti

Davaya ait görüşünü daireye gönderen Danıştay Başsavcılığı, iptal sonucu verilmesini istemişti. Cumhurbaşkanlığı sonucunın hukuka ters olduğunu belirten başsavcılık, “Dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu ile feshedilen mukavelenin onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafınca yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı sonucu alınmadan evvel mukavelenin bitmiş oldurilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması niçiniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı sonucunda yetkide ve tarzda paralellik prensibi uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı kararına varılmıştır” demişti.

Ne olmuştu?

Bayana yönelik şiddetin önlenmesi konusunda devletlere sorumluluklar yükleyen “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Avrupa Kurulu’na üye ülkeler tarafınca 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştı. Türkiye, bu mukaveleyi birinci imzalayan ülke olmuştu. Mukaveleye ait kanun, 24 Kasım 2011’de TBMM’de kabul edilmiş, Bakanlar Konseyi tarafınca da 10 Şubat 2012 tarihinde onaylanmıştı.

Fakat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve bir gün daha sonra Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Türkiye İstanbul Sözleşmesi’nden tek taraflı çekilmiş oldu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinde Meclis’in devre dışı bırakılması tartışma yaratmıştı.

Erdoğan’ın bu sonucunın yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle 200’ün üzerinde dava açıldı.

Danıştay birinci vakit içinderda yürütmeyi durdurma talebini görüştü. 2 üyenin muhalefet şerhine rağmen 3 üye, yürütmenin durdurulması talebini reddetmişti.

İtirazı kıymetlendiren Danıştay İDDK ise 5 üyenin muhalefet şerhine karşılık 8 üyenin oyuyla 10. Daire’nin sonucunın yürütmesinin durdurulması talebini reddetmişti.

sonucun öne sürülen nedeninde, Anayasa’ya nazaran yürütme ytesirinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları bitmiş oldurilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğu savunulmuştu.