RAM
New member
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), 2023 Dünya Raporu’nu yayınladı. Raporun Türkiye başlığında Türkiye’de parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde hükümeti eleştirenlerin sistematik olarak gaye altına alındığı açıklandı.
Raporda “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın otoriter hükümeti, 2023 yılının birinci yarısında yapılacak olan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde hükümeti eleştirenleri ve siyasi muhalifleri sistematik olarak maksat aldı ve medya ile yargıyı kuvvetli bir biçimde nüfuzu altında tuttu” denildi.
İfade özgürlüğü
Raporda ayrıyeten kamuoyunda “Sansür Yasası” olarak bilinen, internet medyası ve toplumsal medya ile ilgili yeni yaptırımlar öngoren Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Ekim ayında yürürlüğe girdiğine dikkat çekildi. “Yanıltıcı bilgi yaymayı kabahat haline getiren, toplumsal medya şirketleri ve çevrimiçi haber siteleri üstündeki denetimi sıkılaştıran ve yetkililere bağımsız gazeteciliği sansürleme ve bilgi edinme hakkını kısıtlama konusunda daha fazla yetki veren bir yasa, hükümetin dayanağıyla yürürlüğe girdi” denildi.
Raporda, yazılı basın ve özel televizyon kanallarının sıklıkla hükümetle yakın alakaları olan şirketlere ilişkin olduğuna ve bu durumun kelam konusu mecralardaki haberlerin içeriğine de yansıdığına dikkat çekildi. “Türkiye’de bağımsız medya temel olarak çevrimiçi platformlar üzerinden faaliyet gösteriyor lakin yetkililer bu mecralardaki eleştirel içeriklerin nizamlı olarak kaldırılmasına karar veriyor, gazeteciler hakkında ise Terörle Uğraş Kanunu kapsamında ağır kovuşturmalar yürütüyor” diyen İnsan Hakları İzleme Örgütü, 65 gazeteci ve medya çalışanının gazetecilik faaliyetleri yahut basın ile alakaları niçiniyle terör kabahatlerinden tutuklu yahut hükümlü olarak cezaevinde bulunduğunu kaydetti.
“Çeşitli Kürt medya platformlarında çalışan 16 Kürt gazeteci, Haziran ayında Diyarbakır’da gözaltına alındıktan daha sonra fazlacaça istismar edilen ‘terör örgütü üyeliği’ suçlamasıyla tutuklandılar” denilen HRW raporunda Ekim ayında da dokuz Kürt gazetecinin gözaltına alınarak çeşitli kentlerde tutuklandığına işaret edildi.
RTÜKFotoğraf: Alican Uludağ/DW
“Hükümet, çevrimiçi haber yayını yapan medya şirketlerinin ve dijital yayın platformlarının, hükümete bağlı yayın izleme kuruluşu Radyo ve Televizyon Üst Heyeti’nden (RTÜK) lisans almalarını zarurî kılan Ağustos 2019 tarihindeki bir düzenlemeyi yürürlüğe soktu” diyen HRW, hükümeti eleştiren az sayıdaki televizyon kanalına tertipli olarak keyfi para cezası ve süreksiz ayın durdurma cezaları uyguladığını kaydetti. Voice of America ve Deutsche Welle‘nin, benzeri orantısız yaptırımlara ve sansüre maruz kalacakları sebebi öne sürülerek RTÜK’e lisans müracaatında bulunmamayı tercih ettiği ve bunun üzerine 30 Haziran’da RTÜK’ün başvurusu üzerine mahkemenin her iki medya kuruluşuna Türkiye’den erişimin engellenmesine karar verdiğine dikkat çekildi.
Raporda “yanıltıcı bilgi yayma” kabahatini getiren kanun değişikliği paketinin bu yıl yapılacak seçimler öncesinde yasalaşmasının bilhassa kaygı verici bir gelişme olduğu kaydedildi.
Galatasaray Meydanı’nda Cumartesi Anneleri’nin aksiyonu için getirilen polislerFotoğraf: Reuters/U. Bektas
Toplanma özgürlüğü
Raporda ayrıyeten valiliklerin hükümeti eleştiren seçmenlerin protesto şovlarını ve toplantılarını sistematik olarak yasakladığı tabir edildi. 8 Mart’ta İstanbul’da düzenlenen bir bayan hakları mitinginin yasaklandığı, 1995’ten bu yana Cumartesi Anneleri/İnsanları ismiyle düzenlenen Türkiye’nin en uzun müddetli barışçıl oturma hareketinin dört yılı aşkın müddettir yasaklı olduğuna dikkat çekildi.
Raporda ayrıyeten Danıştay’ın Temmuz ayında, bayan hakları örgütleri ve muhalif siyasi partiler tarafınca açılan fazlaca sayıda davaya cevaben İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanlığı sonucuyla çekilmenin hukuka uygun olduğuna dair tartışmalı bir karar verdiği hatırlatıldı.
“Türkiye’deki bayan cinayetlerinin sayısının yüksekliği, aile içi şiddet bildiriminde bulunan bayanlara tesirli muhafaza sağlanmasında karşılaşılan kuvvetlikleri yansıtıyor” diyen HRW, “İçişleri Bakanlığı’na nazaran, 2021 yılında öldürülen 307 bayandan 38’i polis ve mahkemelerden müdafaa sonucu almıştı” bilgisini paylaştı.
Osman KavalaFotoğraf: Kerem Uzel/dpa/picture alliance
Raporda ayrıyeten Seyahat Parkı protestoları davasında insan hakları savunucusu Osman Kavala’ya hükümeti devirmeye teşebbüs kabahatinden ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası, 7 sanığa da yardım ve yataklık argümanıyla 18’er yıl mahpus cezası verildiği hatırlatıldı.
HRW raporda “Kavala ve öbürleri hakkında verilen ve hala temyiz evresinde olan mahkûmiyet kararları, Avrupa Kurulu’nun Şubat 2022’de aldığı ve Kavala’nın kanıt yetersizliği niçiniyle derhal özgür bırakılmasına hükmeden 2019 tarihindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) sonucuna uymadığı nedeni öne sürülerek Türkiye aleyhine ihlal sürecinin başlatılmasını önbakılırsan sonucunı açıkça hiçe saymaktadır” sözlerine yer verdi.
Kötü muamele ve işkence
“Son altı yılda polis nezaretinde ve cezaevinde azap ve berbat muamele argümanları tesirli soruşturmalara yahut faillerin kovuşturulmasına nadiren bahis oldu” diyen HRW, devamla “Şiddetli dayak, zalimane, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele, sığınmacılar ile göçmenler başta olmak üzere, yabancı asıllı bireylerin hudut dışı süreçlerini beklerken idari nezaret altında tutuldukları geri gönderme merkezlerindeki çok kalabalık üzere makus muamele haberleri tertipli olarak alınmaktadır” tabirlerine yer verdi.
Selahattin DemirtaşFotoğraf: HDP
“İktidar koalisyonu, parlamentoda 56 sandalyesi bulunan muhalefetteki Halkların Demokratik Partisi’ni (HDP) kriminalize etme kampanyasını sürdürürken, hayli sayıda eski HDP’li milletvekili ve belediye lideri, şiddet içermeyen legal siyasi faaliyetleri, konuşmaları ve toplumsal medya paylaşımları niçiniyle terör kabahatlerinden yargılandıkları davalarda aldıkları mahkumiyet kararları niçiniyle yahut tutuklu olarak mahpusta bulunuyorlar” sözlerine de yer verilen raporda, HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın derhal özgür bırakılması istikametindeki 2020 tarihindeki AİHM sonucuna karşın cezaevinde tutulmaya devam ettiği vurgulandı.
Mülteciler
“Türkiye, süreksiz muhafaza statüsü verilen Suriye’den yaklaşık 3,6 milyon ve Afganistan, Irak ve öteki Avrupa dışı ülkelerden gelen ve Türk hükümetinin sıklıkla sistemsiz göçmen ve nispeten az sayıda olayda ‘şartlı mülteci’ olarak kabul ettiği 320 binden çok kişi ile dünyanın en çok mültecisine konut sahipliği yapmayı sürdürüyor” diyen HRW raporunda şu tabirlere yer verdi:
“Muhalefetteki siyasi aktörler bir yandan Suriyelilerin savaştan ziyan görmüş Suriye’ye geri dönmesini savunarak mülteci aykırısı hisleri giderek daha fazla körüklerken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu davetlere Suriyelileri Suriye’nin kuzeyinde Türk işgali altındaki bölgelere yerleştirme vaatlerinde bulundu. Yüzlerce Suriyeli erkek ve birtakım erkek çocuklar, ekseriyetle nezaret altına alınarak ve istekli geri dönüş formlarını imzalamaya zorlanarak hukuka muhalif bir biçimde Kuzey Suriye’ye hudut dışı edildi.”
Fotoğraf: picture-alliance/abaca/H. O. Sandal
Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği
“Erdoğan hükümeti, 2023 yılında yapılacak cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerindilk evvelki son yılda, lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüel (LGBT) zıddı nefret telaffuzlarına cevaz vererek, toplumsal kutuplaşmayı körüklemeye giderek daha hazır olduğunu gösterdi” diyen HRW, “İçişleri Bakanı en az beş kere, direkt LGBT aykırısı içerik taşıyan, kamuoyuna açık konuşmalar yaptı. Haziran ayında İstanbul Onur Haftası aktiflikleri arka arda sekizinci defa yasaklandı ve toplanma teşebbüsünde bulunanlar polis tarafınca gözaltına alındı. Polis tarafınca yapılan gözaltıların sayısı daha evvel görülmemiş yükseklikteydi: 372 kişi hür bırakılmadan evvel saatlerce gözaltında tutuldu” bilgisini de paylaştı.
DW / EC, HS
Raporda “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın otoriter hükümeti, 2023 yılının birinci yarısında yapılacak olan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde hükümeti eleştirenleri ve siyasi muhalifleri sistematik olarak maksat aldı ve medya ile yargıyı kuvvetli bir biçimde nüfuzu altında tuttu” denildi.
İfade özgürlüğü
Raporda ayrıyeten kamuoyunda “Sansür Yasası” olarak bilinen, internet medyası ve toplumsal medya ile ilgili yeni yaptırımlar öngoren Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Ekim ayında yürürlüğe girdiğine dikkat çekildi. “Yanıltıcı bilgi yaymayı kabahat haline getiren, toplumsal medya şirketleri ve çevrimiçi haber siteleri üstündeki denetimi sıkılaştıran ve yetkililere bağımsız gazeteciliği sansürleme ve bilgi edinme hakkını kısıtlama konusunda daha fazla yetki veren bir yasa, hükümetin dayanağıyla yürürlüğe girdi” denildi.
Raporda, yazılı basın ve özel televizyon kanallarının sıklıkla hükümetle yakın alakaları olan şirketlere ilişkin olduğuna ve bu durumun kelam konusu mecralardaki haberlerin içeriğine de yansıdığına dikkat çekildi. “Türkiye’de bağımsız medya temel olarak çevrimiçi platformlar üzerinden faaliyet gösteriyor lakin yetkililer bu mecralardaki eleştirel içeriklerin nizamlı olarak kaldırılmasına karar veriyor, gazeteciler hakkında ise Terörle Uğraş Kanunu kapsamında ağır kovuşturmalar yürütüyor” diyen İnsan Hakları İzleme Örgütü, 65 gazeteci ve medya çalışanının gazetecilik faaliyetleri yahut basın ile alakaları niçiniyle terör kabahatlerinden tutuklu yahut hükümlü olarak cezaevinde bulunduğunu kaydetti.
“Çeşitli Kürt medya platformlarında çalışan 16 Kürt gazeteci, Haziran ayında Diyarbakır’da gözaltına alındıktan daha sonra fazlacaça istismar edilen ‘terör örgütü üyeliği’ suçlamasıyla tutuklandılar” denilen HRW raporunda Ekim ayında da dokuz Kürt gazetecinin gözaltına alınarak çeşitli kentlerde tutuklandığına işaret edildi.
RTÜKFotoğraf: Alican Uludağ/DW
“Hükümet, çevrimiçi haber yayını yapan medya şirketlerinin ve dijital yayın platformlarının, hükümete bağlı yayın izleme kuruluşu Radyo ve Televizyon Üst Heyeti’nden (RTÜK) lisans almalarını zarurî kılan Ağustos 2019 tarihindeki bir düzenlemeyi yürürlüğe soktu” diyen HRW, hükümeti eleştiren az sayıdaki televizyon kanalına tertipli olarak keyfi para cezası ve süreksiz ayın durdurma cezaları uyguladığını kaydetti. Voice of America ve Deutsche Welle‘nin, benzeri orantısız yaptırımlara ve sansüre maruz kalacakları sebebi öne sürülerek RTÜK’e lisans müracaatında bulunmamayı tercih ettiği ve bunun üzerine 30 Haziran’da RTÜK’ün başvurusu üzerine mahkemenin her iki medya kuruluşuna Türkiye’den erişimin engellenmesine karar verdiğine dikkat çekildi.
Raporda “yanıltıcı bilgi yayma” kabahatini getiren kanun değişikliği paketinin bu yıl yapılacak seçimler öncesinde yasalaşmasının bilhassa kaygı verici bir gelişme olduğu kaydedildi.
Galatasaray Meydanı’nda Cumartesi Anneleri’nin aksiyonu için getirilen polislerFotoğraf: Reuters/U. Bektas
Toplanma özgürlüğü
Raporda ayrıyeten valiliklerin hükümeti eleştiren seçmenlerin protesto şovlarını ve toplantılarını sistematik olarak yasakladığı tabir edildi. 8 Mart’ta İstanbul’da düzenlenen bir bayan hakları mitinginin yasaklandığı, 1995’ten bu yana Cumartesi Anneleri/İnsanları ismiyle düzenlenen Türkiye’nin en uzun müddetli barışçıl oturma hareketinin dört yılı aşkın müddettir yasaklı olduğuna dikkat çekildi.
Raporda ayrıyeten Danıştay’ın Temmuz ayında, bayan hakları örgütleri ve muhalif siyasi partiler tarafınca açılan fazlaca sayıda davaya cevaben İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanlığı sonucuyla çekilmenin hukuka uygun olduğuna dair tartışmalı bir karar verdiği hatırlatıldı.
“Türkiye’deki bayan cinayetlerinin sayısının yüksekliği, aile içi şiddet bildiriminde bulunan bayanlara tesirli muhafaza sağlanmasında karşılaşılan kuvvetlikleri yansıtıyor” diyen HRW, “İçişleri Bakanlığı’na nazaran, 2021 yılında öldürülen 307 bayandan 38’i polis ve mahkemelerden müdafaa sonucu almıştı” bilgisini paylaştı.
Osman KavalaFotoğraf: Kerem Uzel/dpa/picture alliance
Raporda ayrıyeten Seyahat Parkı protestoları davasında insan hakları savunucusu Osman Kavala’ya hükümeti devirmeye teşebbüs kabahatinden ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası, 7 sanığa da yardım ve yataklık argümanıyla 18’er yıl mahpus cezası verildiği hatırlatıldı.
HRW raporda “Kavala ve öbürleri hakkında verilen ve hala temyiz evresinde olan mahkûmiyet kararları, Avrupa Kurulu’nun Şubat 2022’de aldığı ve Kavala’nın kanıt yetersizliği niçiniyle derhal özgür bırakılmasına hükmeden 2019 tarihindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) sonucuna uymadığı nedeni öne sürülerek Türkiye aleyhine ihlal sürecinin başlatılmasını önbakılırsan sonucunı açıkça hiçe saymaktadır” sözlerine yer verdi.
Kötü muamele ve işkence
“Son altı yılda polis nezaretinde ve cezaevinde azap ve berbat muamele argümanları tesirli soruşturmalara yahut faillerin kovuşturulmasına nadiren bahis oldu” diyen HRW, devamla “Şiddetli dayak, zalimane, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele, sığınmacılar ile göçmenler başta olmak üzere, yabancı asıllı bireylerin hudut dışı süreçlerini beklerken idari nezaret altında tutuldukları geri gönderme merkezlerindeki çok kalabalık üzere makus muamele haberleri tertipli olarak alınmaktadır” tabirlerine yer verdi.
Selahattin DemirtaşFotoğraf: HDP
“İktidar koalisyonu, parlamentoda 56 sandalyesi bulunan muhalefetteki Halkların Demokratik Partisi’ni (HDP) kriminalize etme kampanyasını sürdürürken, hayli sayıda eski HDP’li milletvekili ve belediye lideri, şiddet içermeyen legal siyasi faaliyetleri, konuşmaları ve toplumsal medya paylaşımları niçiniyle terör kabahatlerinden yargılandıkları davalarda aldıkları mahkumiyet kararları niçiniyle yahut tutuklu olarak mahpusta bulunuyorlar” sözlerine de yer verilen raporda, HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın derhal özgür bırakılması istikametindeki 2020 tarihindeki AİHM sonucuna karşın cezaevinde tutulmaya devam ettiği vurgulandı.
Mülteciler
“Türkiye, süreksiz muhafaza statüsü verilen Suriye’den yaklaşık 3,6 milyon ve Afganistan, Irak ve öteki Avrupa dışı ülkelerden gelen ve Türk hükümetinin sıklıkla sistemsiz göçmen ve nispeten az sayıda olayda ‘şartlı mülteci’ olarak kabul ettiği 320 binden çok kişi ile dünyanın en çok mültecisine konut sahipliği yapmayı sürdürüyor” diyen HRW raporunda şu tabirlere yer verdi:
“Muhalefetteki siyasi aktörler bir yandan Suriyelilerin savaştan ziyan görmüş Suriye’ye geri dönmesini savunarak mülteci aykırısı hisleri giderek daha fazla körüklerken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu davetlere Suriyelileri Suriye’nin kuzeyinde Türk işgali altındaki bölgelere yerleştirme vaatlerinde bulundu. Yüzlerce Suriyeli erkek ve birtakım erkek çocuklar, ekseriyetle nezaret altına alınarak ve istekli geri dönüş formlarını imzalamaya zorlanarak hukuka muhalif bir biçimde Kuzey Suriye’ye hudut dışı edildi.”
Fotoğraf: picture-alliance/abaca/H. O. Sandal
Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği
“Erdoğan hükümeti, 2023 yılında yapılacak cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerindilk evvelki son yılda, lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüel (LGBT) zıddı nefret telaffuzlarına cevaz vererek, toplumsal kutuplaşmayı körüklemeye giderek daha hazır olduğunu gösterdi” diyen HRW, “İçişleri Bakanı en az beş kere, direkt LGBT aykırısı içerik taşıyan, kamuoyuna açık konuşmalar yaptı. Haziran ayında İstanbul Onur Haftası aktiflikleri arka arda sekizinci defa yasaklandı ve toplanma teşebbüsünde bulunanlar polis tarafınca gözaltına alındı. Polis tarafınca yapılan gözaltıların sayısı daha evvel görülmemiş yükseklikteydi: 372 kişi hür bırakılmadan evvel saatlerce gözaltında tutuldu” bilgisini de paylaştı.
DW / EC, HS