RAM
New member
ABD merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch – HRW), Türkiye’deki “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” kapsamında verilen önleyici ve kollayıcı önlem kararlarının kullanmasını inceleyen bir raporu kamuoyuna deklare etti. Rapor, kolluk güçleri ile mahkemelerin kararlara uyulmasının sağlanamaması sebebiyle bayanların tehlikede olduğuna dikkat çekiyor.
“Türkiye’de Bayana Yönelik ve Aile İçi Şiddetle Çaba: Muhafazadaki Zaafların Ölümcül neticeleri” isimli raporda 18 aile içi şiddet hadisesi incelendi. Rapora bakılırsa, kolluk kuvvetleri ve mahkemeler tarafınca bayanları korumak hedefiyle verilen önlem kararlarının sayısı artsa da yetkili makamlar şiddet mağdurlarını korumak konusunda etkisiz kalıyor. Resmi datalara bakılırsa, 2021’de 272 bin 870 kişi hakkında önleyici, 10 bin 401 kişi hakkında ise kollayıcı önlem sonucu alındı. Fakat, uygulamada meseleler yaşanıyor.
Devlet müdafaası altındayken öldürülen bayanlar
Uygulama niçiniyle ömrünü kaybeden bayanlardan birine Yemen Akoda örnek gösteriliyor. Bir fabrikada çaycı olarak çalışan üç çocuk annesi Yemen Akoda (38), 24 Haziran 2021’de eşi Eşref Akoda tarafınca Aksaray’daki meskeninin önünde vurularak öldürülmüştü. Raporda Akoda’nın öldürülmedilk evvel dört farklı önleyici önlem sonucu aldırdığı ve Eşref Akoda’nın ise bu kararların ikisini ihlal ettiği belirtiliyor. Raporda ihlallerle ilgili olarak Aksaray Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyette bulunulduğu, lakin eş Akoda’ya rastgele bir yaptırım uygulanmadığı kaydediliyor.
İçişleri Bakanlığı bilgilerine bakılırsa, 2016-2021 yılları içinde öldürülen bin 846 bayandan 157’si öldürüldükleri sırada devlet müdafaası altındaydı. Anaokulu çalışanı 45 yaşındaki Ayşe Tuba Arslan da bu bayanlardan bir tanesiydi. Lakin Eskişehir’de eski eşi Yalçın Özalpay’ın satır ve bıçakla saldırdığı bayan, 24 Kasım 2019’da ömrünü kaybetti. Arslan, Özalpay’ın hakaret, tehdit ve yaralamalarıyla ilgili olarak Eylül 2018-Ekim 2019 tarihleri içinde polise ve savcılığa 23 başka şikâyette bulunduğu, mahkemelerden dört başka önleyici önlem sonucu aldırdığı tabir ediliyor. Özalpay’ın önlem kararlarını tekraren ihlal ettiğini sekiz defa yetkililere ihlalleri bildirmesine karşın mahkemeler “delil yetersizliği” sebebi öne sürülerek Özalpay’a rastgele bir yaptırım uygulamadı. Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığı tarafınca re’sen başlatılan polisin dikkatsizliği ihtimaline ilişkin soruşturmada, savcılık kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
“İhlallere yönelik yaptırımlarla ilgili fazlaca az bilgi var”
Adalet ve İçişleri bakanlıklarının gözetici ve önleyici önlem kararlarının sayısının arttığını göstermek için epey uğraştığı belirtilen raporda “Ancak bu, tedbirlerin niteliksel tesirleri, başarı ve başarısızlık oranları, muhafaza tedbirlerinin ihlallerinin sayısı, ihlallere yönelik yaptırımlar ve her şeydilk evvel bayanların kendilerinin genel olarak daha gelişmiş bir müdafaa deneyimleyip deneyimlemedikleri hakkında epeyce az bilgi vermektedir” denildi.
Rapora nazaran, mahkemeler, önlem kararlarını ekseriyetle hayli kısa mühletler için verirken yetkililer de tesirli risk değerlendirmeleri yapmak yahut önlem kararlarının etkinliğini izlemek konusunda yetersiz kalıyor. Bu durumun da aile içi şiddet mağdurlarının karşı karşıya kaldıkları şiddet riskinin sürmesine ve kimi vakit mevtle sonuçlanmasına yol açtığı vurgulanıyor. Raporda “Bazı failler önleyici önlem kararlarını rastgele bir yaptırıma maruz kalmaksızın ihlal etmektedir. Cezai kovuşturmaya uğrayan ve karar giyen faillere verilen cezalar ise çoklukla epey kısa periyodiktir, fazlaca geç verilir ve tesirli bir caydırıcılık sağlamaktan uzaktır” deniliyor.
Türkiye’de bayan örgütleri, bayan cinayetlerine karşı çaba ediyor Fotoğraf: DHA
Polis memurlarıyla görüşme: En büyük eksiğimiz psikolog
HRW’nin İstanbul’da görüştüğü hakim ve savcılar, kollayıcı ya da önleyici önlem sonucu alınmasına ilişkin başvuruların nadiren reddedildiğini lisana getiriyor. Araştırma kapsamında, aile içi şiddetle gayret ünitelerinde çalışan polis bakılırsavlileriyle de görüşüldü.
Kendileriyle bir arada çalışan bir psikoloğun bulunmasının ünitelerine faydalı olacağını savunan polis memurlarından biri, “Şu anda en büyük eksiğimiz bu” sözünü kullanıyor. Elektronik kelepçelerden sorumlu bir polis ise Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), polis ve mahkemeler içindeki eşgüdümün ve yazışmaların tamamlanmasının iki ayı bulduğunu belirterek “En düzgünü hepimizin tıpkı odada çalışması olurdu” diyor.
Şiddet mağduru mülteci bayanların karşılaştığı zorluklar
Raporda, mülteci bayanların şiddet karşısında yaşadığı problemlere da yer veriliyor. HRW’nin görüştüğü Suriyeli N.K., 2022 yılının başında şiddet ve tehdit niçiniyle dini nikahlı olduğu H.I.’dan ayrıldığını anlatıyor. Ankara’da yaşayan ve Türkçe bilmeyen 23 yaşındaki genç bayan, bir tercümanla iletişime geçtikten daha sonra bir polis karakoluna gittiğini, karakol görüşmesi sırasında polis memurları kendisine karara dahil edilebilecek önleyici önlem tipleri yahut isimli yardımdan yaralanma hakkı konusunda hiç bir bilgi vermediğini söylüyor.
Rapora göre, Ankara 1. Aile Mahkemesi 30 günlük önleyici önlem sonucu vermiş olsa da karar kendisine bildirilmediği üzere Suriyeli bayan sonucun H.I.’ya tebliğ edilip edilmediğini de öğrenemedi. Genç bayan polisler tarafınca mahkeme sonucu hakkında 10 gün daha sonra bilgilendirildi. Raporda, “Polis ve mahkemeler, Türkçe bilmeyen mağdurlara tam bilgi ve yardım sağlamada onlara takviye olmak için daha fazla kaynağa muhtaçlık duymaktadır” deniliyor.
“ŞÖNİM ziyaret talebimiz reddedildi”
HRW raporuna nazaran mağdur, aile birey, yahut avukatların yetkililerden yardım talep etmek yahut faillerin hür bırakılmasına itiraz etmek için toplumsal medyaya yönelmek zorunda hissetmiş olmaları, çarpıcı ögelerden biri. HRW’nin görüştüğü polis memurları ve yargıçlar, klasik şikâyet halleri başarısız olduğunda toplumsal medyanın olaylara dikkat çekmekte ve yetkililerden karşılık almakta başarılı bir araç haline geldiğini doğruluyor.
HRW Türkiye Yöneticisi Emma Sinclair-WebbFotoğraf: DW
DW Türkçe’ye HRW Türkiye Yöneticisi Emma Sinclair-Webb, ilgili kamu otoritelerinin görüşünü rapora yansıtmak için epeyce büyük uğraş sarf ettiklerini, bu niçinle polis, savcı ve yargıçlar ile yaptıkları görüşmelerin pek kıymetli olduğunu lisana getirdi. İstanbul’daki ŞÖNİM’i de ziyaret etmek istediklerini belirten Sinclair-Webb, “Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafınca ziyaret talebimizin reddedilmesine şaşırdık. ŞÖNİM’lerin çalışma performansına ait son sekiz yıldır ulaşılabilir bilgi neredeyse yok” dedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türkiye hükümetine bayana yönelik şiddete ve mesken içi şiddete karşı çaba konusunda milletlerarası hukuku uygulaması, 6284 Sayılı Kanun kapsamında önleyici ve esirgeyici önlem kararları ile ihlallere yönelik yaptırım uygulanmalarının güçlendirilmesi ve bayana şiddet bilgileri konusunda şeffaf davranması için tavsiyelerde bulunuyor.
“Türkiye’de Bayana Yönelik ve Aile İçi Şiddetle Çaba: Muhafazadaki Zaafların Ölümcül neticeleri” isimli raporda 18 aile içi şiddet hadisesi incelendi. Rapora bakılırsa, kolluk kuvvetleri ve mahkemeler tarafınca bayanları korumak hedefiyle verilen önlem kararlarının sayısı artsa da yetkili makamlar şiddet mağdurlarını korumak konusunda etkisiz kalıyor. Resmi datalara bakılırsa, 2021’de 272 bin 870 kişi hakkında önleyici, 10 bin 401 kişi hakkında ise kollayıcı önlem sonucu alındı. Fakat, uygulamada meseleler yaşanıyor.
Devlet müdafaası altındayken öldürülen bayanlar
Uygulama niçiniyle ömrünü kaybeden bayanlardan birine Yemen Akoda örnek gösteriliyor. Bir fabrikada çaycı olarak çalışan üç çocuk annesi Yemen Akoda (38), 24 Haziran 2021’de eşi Eşref Akoda tarafınca Aksaray’daki meskeninin önünde vurularak öldürülmüştü. Raporda Akoda’nın öldürülmedilk evvel dört farklı önleyici önlem sonucu aldırdığı ve Eşref Akoda’nın ise bu kararların ikisini ihlal ettiği belirtiliyor. Raporda ihlallerle ilgili olarak Aksaray Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyette bulunulduğu, lakin eş Akoda’ya rastgele bir yaptırım uygulanmadığı kaydediliyor.
İçişleri Bakanlığı bilgilerine bakılırsa, 2016-2021 yılları içinde öldürülen bin 846 bayandan 157’si öldürüldükleri sırada devlet müdafaası altındaydı. Anaokulu çalışanı 45 yaşındaki Ayşe Tuba Arslan da bu bayanlardan bir tanesiydi. Lakin Eskişehir’de eski eşi Yalçın Özalpay’ın satır ve bıçakla saldırdığı bayan, 24 Kasım 2019’da ömrünü kaybetti. Arslan, Özalpay’ın hakaret, tehdit ve yaralamalarıyla ilgili olarak Eylül 2018-Ekim 2019 tarihleri içinde polise ve savcılığa 23 başka şikâyette bulunduğu, mahkemelerden dört başka önleyici önlem sonucu aldırdığı tabir ediliyor. Özalpay’ın önlem kararlarını tekraren ihlal ettiğini sekiz defa yetkililere ihlalleri bildirmesine karşın mahkemeler “delil yetersizliği” sebebi öne sürülerek Özalpay’a rastgele bir yaptırım uygulamadı. Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığı tarafınca re’sen başlatılan polisin dikkatsizliği ihtimaline ilişkin soruşturmada, savcılık kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
“İhlallere yönelik yaptırımlarla ilgili fazlaca az bilgi var”
Adalet ve İçişleri bakanlıklarının gözetici ve önleyici önlem kararlarının sayısının arttığını göstermek için epey uğraştığı belirtilen raporda “Ancak bu, tedbirlerin niteliksel tesirleri, başarı ve başarısızlık oranları, muhafaza tedbirlerinin ihlallerinin sayısı, ihlallere yönelik yaptırımlar ve her şeydilk evvel bayanların kendilerinin genel olarak daha gelişmiş bir müdafaa deneyimleyip deneyimlemedikleri hakkında epeyce az bilgi vermektedir” denildi.
Rapora nazaran, mahkemeler, önlem kararlarını ekseriyetle hayli kısa mühletler için verirken yetkililer de tesirli risk değerlendirmeleri yapmak yahut önlem kararlarının etkinliğini izlemek konusunda yetersiz kalıyor. Bu durumun da aile içi şiddet mağdurlarının karşı karşıya kaldıkları şiddet riskinin sürmesine ve kimi vakit mevtle sonuçlanmasına yol açtığı vurgulanıyor. Raporda “Bazı failler önleyici önlem kararlarını rastgele bir yaptırıma maruz kalmaksızın ihlal etmektedir. Cezai kovuşturmaya uğrayan ve karar giyen faillere verilen cezalar ise çoklukla epey kısa periyodiktir, fazlaca geç verilir ve tesirli bir caydırıcılık sağlamaktan uzaktır” deniliyor.
Türkiye’de bayan örgütleri, bayan cinayetlerine karşı çaba ediyor Fotoğraf: DHA
Polis memurlarıyla görüşme: En büyük eksiğimiz psikolog
HRW’nin İstanbul’da görüştüğü hakim ve savcılar, kollayıcı ya da önleyici önlem sonucu alınmasına ilişkin başvuruların nadiren reddedildiğini lisana getiriyor. Araştırma kapsamında, aile içi şiddetle gayret ünitelerinde çalışan polis bakılırsavlileriyle de görüşüldü.
Kendileriyle bir arada çalışan bir psikoloğun bulunmasının ünitelerine faydalı olacağını savunan polis memurlarından biri, “Şu anda en büyük eksiğimiz bu” sözünü kullanıyor. Elektronik kelepçelerden sorumlu bir polis ise Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), polis ve mahkemeler içindeki eşgüdümün ve yazışmaların tamamlanmasının iki ayı bulduğunu belirterek “En düzgünü hepimizin tıpkı odada çalışması olurdu” diyor.
Şiddet mağduru mülteci bayanların karşılaştığı zorluklar
Raporda, mülteci bayanların şiddet karşısında yaşadığı problemlere da yer veriliyor. HRW’nin görüştüğü Suriyeli N.K., 2022 yılının başında şiddet ve tehdit niçiniyle dini nikahlı olduğu H.I.’dan ayrıldığını anlatıyor. Ankara’da yaşayan ve Türkçe bilmeyen 23 yaşındaki genç bayan, bir tercümanla iletişime geçtikten daha sonra bir polis karakoluna gittiğini, karakol görüşmesi sırasında polis memurları kendisine karara dahil edilebilecek önleyici önlem tipleri yahut isimli yardımdan yaralanma hakkı konusunda hiç bir bilgi vermediğini söylüyor.
Rapora göre, Ankara 1. Aile Mahkemesi 30 günlük önleyici önlem sonucu vermiş olsa da karar kendisine bildirilmediği üzere Suriyeli bayan sonucun H.I.’ya tebliğ edilip edilmediğini de öğrenemedi. Genç bayan polisler tarafınca mahkeme sonucu hakkında 10 gün daha sonra bilgilendirildi. Raporda, “Polis ve mahkemeler, Türkçe bilmeyen mağdurlara tam bilgi ve yardım sağlamada onlara takviye olmak için daha fazla kaynağa muhtaçlık duymaktadır” deniliyor.
“ŞÖNİM ziyaret talebimiz reddedildi”
HRW raporuna nazaran mağdur, aile birey, yahut avukatların yetkililerden yardım talep etmek yahut faillerin hür bırakılmasına itiraz etmek için toplumsal medyaya yönelmek zorunda hissetmiş olmaları, çarpıcı ögelerden biri. HRW’nin görüştüğü polis memurları ve yargıçlar, klasik şikâyet halleri başarısız olduğunda toplumsal medyanın olaylara dikkat çekmekte ve yetkililerden karşılık almakta başarılı bir araç haline geldiğini doğruluyor.
HRW Türkiye Yöneticisi Emma Sinclair-WebbFotoğraf: DW
DW Türkçe’ye HRW Türkiye Yöneticisi Emma Sinclair-Webb, ilgili kamu otoritelerinin görüşünü rapora yansıtmak için epeyce büyük uğraş sarf ettiklerini, bu niçinle polis, savcı ve yargıçlar ile yaptıkları görüşmelerin pek kıymetli olduğunu lisana getirdi. İstanbul’daki ŞÖNİM’i de ziyaret etmek istediklerini belirten Sinclair-Webb, “Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafınca ziyaret talebimizin reddedilmesine şaşırdık. ŞÖNİM’lerin çalışma performansına ait son sekiz yıldır ulaşılabilir bilgi neredeyse yok” dedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türkiye hükümetine bayana yönelik şiddete ve mesken içi şiddete karşı çaba konusunda milletlerarası hukuku uygulaması, 6284 Sayılı Kanun kapsamında önleyici ve esirgeyici önlem kararları ile ihlallere yönelik yaptırım uygulanmalarının güçlendirilmesi ve bayana şiddet bilgileri konusunda şeffaf davranması için tavsiyelerde bulunuyor.