RAM
New member
Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) 23 yıldır süren mağduriyetlerinin giderilmesi için yapılacak düzenlemede sona yaklaşıldı.
Resmi ismi “Sosyal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” olan ve EYT ile düzenlemeleri içeren yasa teklifi, bugün Meclis Plan ve Bütçe Kurulu’nda ele alınmaya başlandı. AKP ve MHP milletvekilleri ile BBP Genel Lideri Mustafa Destici’nin imzasını taşıyan teklif, komite görüşmelerinin akabinde Genel Kurul’a getirilecek.
Komisyon’a gelen düzenlemeye bakılırsa EYT’de yaş kuralı kaldırıldı. Prim günü sayısının kademeli olup olmayacağı ise belgisiz.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasına nazaran birinci etapta 2 milyon 250 bin kişinin emeklilik hakkı elde etmesi bekleniyor. Düzenleme bu haliyle geçerse EYT’li olabilmek için kademeli prim günü aranacak.
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayanlardan yalnızca gerekli prim gün koşulunu sağlayanlar düzenlemeden faydalanacak. Buna göre Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bağlı EYT’liler 5 bin-5 bin 975 gün içinde değişen kademeli prim günleriyle emekli olabilecek. Bu da emekçilerin 750 ile 975 gün daha fazla prim gün ödeyeceği manasına geliyor. Esnaf ve memurlar kelam konusu olduğunda ise bayanlar 7 bin 200, erkekler 9 bin prim günüyle maddeden yararlanabilecek. Kısmi emeklilikte yaş şartında bir değişiklik olmadı. Kısmi emekli olmak isteyen EYT’liler yaş şartına takılmaya devam edecekler.
Binlerce yeni mağdur
Düzenlemede daha evvel duyurulan ‘5 bin prim gün’ koşulunun kademeli olarak 5 bin 975 güne uzatılması ise binlerce yeni mağduriyet yarattı. 8 Eylül 1999 öncesi şartlar emekçiler için bayanlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl çalışmak ve 5000 prim ödemiş olmaktı. 1999’da yapılan değişiklikle yaş şartıyla birlikte kademeli olarak prim şartı da getirilmişti. Yasa teklifinde ‘Yaş şartı haricindeki özel kanunlarındaki kararlar geçerli olacak’ deniyor.
AKP Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ise kanun teklifiyle ilgili düzenlediği görüşmede, teklifin sıradan, sade, uygulanabilir, en geniş kapsamlı ve eşitlikçi olduğunu öne sürerek “Prim gün sayısı, çalışma mühleti ve yaş kuralından iki koşulu yerine getirenler yani prim gün sayısını ve çalışma mühletini dolduran istinasız herkes emekli olmaya hak kazanacak. Yaptığımız düzenlemenin özü bu. Öteki bir kaide ek etmek asla kelam konusu değil. ‘Siz bu teklifle yeni mağduriyetler oluşturuyorsunuz’ demek iftiradır, kamuoyunu yanıltmaya dönük bir dezenformasyondur” sözlerini kullandı.
EYT’liler yaş pürüzünü aştı, prim gününe takıldı
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
EYT’liler ne talep ediyor?
Komisyon’da görüşmeler devam ederken EYT’liler sorunun kökten çözülmediği görüşünde.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu Genel Lideri Gönül Boran Özüpak, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Meclis’e sunulan ve prim kaidesi eklenen düzenlemenin hayal kırıklığı yarattığını belirterek bu kanun unsurunun iade edilmesi için çabaya devam edeceklerini söylüyor.
Meclis Plan ve Bütçe Kurulu’ndaki görüşmelere katılan Özüpak, “Yasa kurula prim kaideli olarak görüşülmeye getirildi. Federasyon olarak komiteden talebimiz, 99 öncesi haklarımızın tastamam verilmesi ve insanca yaşanabilir maaşlara sahip olmaktır. Yasa prim koşullu olarak çıkarsa EYT li bunun hesabını soracaktır” sözlerini kullanıyor.
Özüpak, prim kaidesinden dolayı mağdur olanların sayısının 1 milyon civarında olduğunu belirterek ekliyor: “İki gözü iki çeşme halinde, biz inandık, bize 5 bin gün denildi. Gittik borçlanma yaptık, kredi çektik. Otomobilimizi sattık’ diyenler var. Alyansını bile satan var.”
Başka iş yerinde çalışma hakkı
Düzenlemeye bakılırsa ayrıyeten emeklilik hakkı elde edenlerin yalnızca birebir iş yerinde çalışmaya devam etmesi durumunda toplumsal güvenlik dayanak primi verilecek.
Akbaşoğlu, “Emekliliği hak edip emekli olduktan daha sonra birebir işyerinde 10 gün içerisinde yine işe başlayan bütün çalışanlar için işyerlerine 5 puan, yaklaşık 500 liralık bir desteklemeyi Hazinemiz, devletimiz üstleniyor. Ve bu bahiste yüzde 5 oranında bir takviye primi kelam konusu oluyor” açıklamasında bulundu.
Emekli çalışanlar çalıştırıldığında patron 5 puan daha fazla toplumsal güvenlik dayanak primi ödüyor. Patron EYT kapsamına giren tecrübeli çalışanlar için takviye isterken, yapılan düzenlemede buna da sınırlama getirildi. Bu husus de çalışma özgürlüğü açısından bir sınırlama getirdiği için eleştiriliyor.
Emeklilik başvurusu yapan vatandaşlar uzun kuyruklar uluşturduFotoğraf: DHA
Bütçeye maliyeti ne olacak?
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT’nin bu yılki yükünü kasaya koyduklarını tabir ederek düzenlemenin bütçeye maliyetini bu yıl için 255 milyar lira olarak hesapladıklarını deklare etti.
Türkiye’de yaklaşık 13 milyon emekli bulunuyor. Emekliye bu yıl yüzde 30 artırım yapıldı. Özel dalda 19 milyon çalışan bulunurken, minimum fiyat bu yıl yüzde 55 artışla 8506 lira oldu.
DW Türkçe’ye konuşan Toplumsal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, sigorta primi ve vergi üzerinden devletin gelirinin sarfiyatından daha fazla arttığına işaret ederek, öteki yandan artan maaşların harcamalara yansıyacağını, dolaylı vergi gelirlerinin de artacağını tabir ediyor. Erdursun, “Aslında kendi kendini amorti eden bir sistem var. Kaldı ki bu bedavaya dağıtılan bir para da değil. EYT’lilerin maliyeti diyoruz lakin EYT’liler aslına bakarsanız senelerca çalışmış, primlerini yatırmış, vergilerini ödemişler. Bedavaya bir şey isteyen şahıslar değiller ki” diye konuşuyor.
Başvurular ne vakit yapılacak?
AKP Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, EYT’nin bu ay içerisinde yasalaşacağını deklare etti.
Kanun teklifinin en geç gelecek hafta salı yahut çarsamba günü TBMM Genel Konseyi’nden geçmesi ve yasanın Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla bir arada yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Kanun’un yürürlüğe girmesiyle müracaatlar alınmaya başlanacak. EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler emeklilik için müracaat dilekçesi verecek. Şartları yerine getirenler, Müddet hududu olmaksızın, SGK ve e-Devlet’ten müracaat yapabilecek.
Maaşlar ne vakit ödenecek?
Dilekçelerin müracaat tarihinden itibaren takip eden ay başı prestijiyle emekliliğe hak kazanılmış olacak.
ötürüsıyla müracaatların şubatta başlaması halinde şubat ayında dilekçe veren emeklilikler martta birinci maaşlarını alabilecekler. Ocak ayında yapılan artırım daha sonrasında en düşük emekli maaşı 5500 TL düzeyinde bulunuyor.
Bir EYT’linin kıdem tazminatı alabilmesi için son iş yerinde en az 1 yıllık çalışmanın olması gerekiyor. Özgür Erdursun, “Emeklilik hakkını aldıktan daha sonra kıdem tazminatını talep eder, kıdem tazminatını alır, sonrasındasında yine çalışmak isterse patron bu bireylerin girişlerini bir gün daha sonra, emeklilik talebinden daha sonra da çabucak yapabilir. Toplumsal güvenlik takviye primiyle, emekliler için ödenen primle tekrar girişlerini yapar. Bu bireyler yine çalışabilirler. Emekli olduktan daha sonra emekli aylıklarına bir kesinti olmaz” bilgisini veriyor.
EYT nasıl ortaya çıktı?
Türkiye’de prim gününü doldurmasına karşın emekli olamayan vatandaşlar, uzun yıllardır mağduriyetlerinin giderilmesini bekliyor.
17 Ağustos 1999 zelzelesinin çabucak akabinde yapılan toplumsal güvenlik ıslahatı, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) denilen binlerce çalışanın mağduriyetine yol açtı. IMF ile stand-by muahedesi yapan DSP-MHP-ANAP hükümeti tarafınca 8 Eylül 1999’da çıkarılan 4447 no’lu yasa, geriye dönük olarak işletildi ve bu tarihtilk evvel sigortalı olanlara da uygulandı. Binlerce kişi, işe başladığı tarihe nazaran tüm kaideleri yerine getirse de yaşı beklediği için emekli olamadı.
Sorun 1999’dan bu yana aralıklarla gündeme geldi fakat bir tahlile kavuşmadı. Yaşa takılan çalışanlar 28 Şubat 2014’te EYT Derneği’ni kurdu. Küme, Türkiye’nin 22 vilayetinde dernekleşerek federasyon haline geldi. Ankara, İzmir, İstanbul, Bursa ve Kayseri’de geniş iştirakli mitingler düzenledi.
Resmi ismi “Sosyal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” olan ve EYT ile düzenlemeleri içeren yasa teklifi, bugün Meclis Plan ve Bütçe Kurulu’nda ele alınmaya başlandı. AKP ve MHP milletvekilleri ile BBP Genel Lideri Mustafa Destici’nin imzasını taşıyan teklif, komite görüşmelerinin akabinde Genel Kurul’a getirilecek.
Komisyon’a gelen düzenlemeye bakılırsa EYT’de yaş kuralı kaldırıldı. Prim günü sayısının kademeli olup olmayacağı ise belgisiz.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasına nazaran birinci etapta 2 milyon 250 bin kişinin emeklilik hakkı elde etmesi bekleniyor. Düzenleme bu haliyle geçerse EYT’li olabilmek için kademeli prim günü aranacak.
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayanlardan yalnızca gerekli prim gün koşulunu sağlayanlar düzenlemeden faydalanacak. Buna göre Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bağlı EYT’liler 5 bin-5 bin 975 gün içinde değişen kademeli prim günleriyle emekli olabilecek. Bu da emekçilerin 750 ile 975 gün daha fazla prim gün ödeyeceği manasına geliyor. Esnaf ve memurlar kelam konusu olduğunda ise bayanlar 7 bin 200, erkekler 9 bin prim günüyle maddeden yararlanabilecek. Kısmi emeklilikte yaş şartında bir değişiklik olmadı. Kısmi emekli olmak isteyen EYT’liler yaş şartına takılmaya devam edecekler.
Binlerce yeni mağdur
Düzenlemede daha evvel duyurulan ‘5 bin prim gün’ koşulunun kademeli olarak 5 bin 975 güne uzatılması ise binlerce yeni mağduriyet yarattı. 8 Eylül 1999 öncesi şartlar emekçiler için bayanlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl çalışmak ve 5000 prim ödemiş olmaktı. 1999’da yapılan değişiklikle yaş şartıyla birlikte kademeli olarak prim şartı da getirilmişti. Yasa teklifinde ‘Yaş şartı haricindeki özel kanunlarındaki kararlar geçerli olacak’ deniyor.
AKP Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ise kanun teklifiyle ilgili düzenlediği görüşmede, teklifin sıradan, sade, uygulanabilir, en geniş kapsamlı ve eşitlikçi olduğunu öne sürerek “Prim gün sayısı, çalışma mühleti ve yaş kuralından iki koşulu yerine getirenler yani prim gün sayısını ve çalışma mühletini dolduran istinasız herkes emekli olmaya hak kazanacak. Yaptığımız düzenlemenin özü bu. Öteki bir kaide ek etmek asla kelam konusu değil. ‘Siz bu teklifle yeni mağduriyetler oluşturuyorsunuz’ demek iftiradır, kamuoyunu yanıltmaya dönük bir dezenformasyondur” sözlerini kullandı.
EYT’liler yaş pürüzünü aştı, prim gününe takıldı
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
EYT’liler ne talep ediyor?
Komisyon’da görüşmeler devam ederken EYT’liler sorunun kökten çözülmediği görüşünde.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu Genel Lideri Gönül Boran Özüpak, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Meclis’e sunulan ve prim kaidesi eklenen düzenlemenin hayal kırıklığı yarattığını belirterek bu kanun unsurunun iade edilmesi için çabaya devam edeceklerini söylüyor.
Meclis Plan ve Bütçe Kurulu’ndaki görüşmelere katılan Özüpak, “Yasa kurula prim kaideli olarak görüşülmeye getirildi. Federasyon olarak komiteden talebimiz, 99 öncesi haklarımızın tastamam verilmesi ve insanca yaşanabilir maaşlara sahip olmaktır. Yasa prim koşullu olarak çıkarsa EYT li bunun hesabını soracaktır” sözlerini kullanıyor.
Özüpak, prim kaidesinden dolayı mağdur olanların sayısının 1 milyon civarında olduğunu belirterek ekliyor: “İki gözü iki çeşme halinde, biz inandık, bize 5 bin gün denildi. Gittik borçlanma yaptık, kredi çektik. Otomobilimizi sattık’ diyenler var. Alyansını bile satan var.”
Başka iş yerinde çalışma hakkı
Düzenlemeye bakılırsa ayrıyeten emeklilik hakkı elde edenlerin yalnızca birebir iş yerinde çalışmaya devam etmesi durumunda toplumsal güvenlik dayanak primi verilecek.
Akbaşoğlu, “Emekliliği hak edip emekli olduktan daha sonra birebir işyerinde 10 gün içerisinde yine işe başlayan bütün çalışanlar için işyerlerine 5 puan, yaklaşık 500 liralık bir desteklemeyi Hazinemiz, devletimiz üstleniyor. Ve bu bahiste yüzde 5 oranında bir takviye primi kelam konusu oluyor” açıklamasında bulundu.
Emekli çalışanlar çalıştırıldığında patron 5 puan daha fazla toplumsal güvenlik dayanak primi ödüyor. Patron EYT kapsamına giren tecrübeli çalışanlar için takviye isterken, yapılan düzenlemede buna da sınırlama getirildi. Bu husus de çalışma özgürlüğü açısından bir sınırlama getirdiği için eleştiriliyor.
Emeklilik başvurusu yapan vatandaşlar uzun kuyruklar uluşturduFotoğraf: DHA
Bütçeye maliyeti ne olacak?
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, EYT’nin bu yılki yükünü kasaya koyduklarını tabir ederek düzenlemenin bütçeye maliyetini bu yıl için 255 milyar lira olarak hesapladıklarını deklare etti.
Türkiye’de yaklaşık 13 milyon emekli bulunuyor. Emekliye bu yıl yüzde 30 artırım yapıldı. Özel dalda 19 milyon çalışan bulunurken, minimum fiyat bu yıl yüzde 55 artışla 8506 lira oldu.
DW Türkçe’ye konuşan Toplumsal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, sigorta primi ve vergi üzerinden devletin gelirinin sarfiyatından daha fazla arttığına işaret ederek, öteki yandan artan maaşların harcamalara yansıyacağını, dolaylı vergi gelirlerinin de artacağını tabir ediyor. Erdursun, “Aslında kendi kendini amorti eden bir sistem var. Kaldı ki bu bedavaya dağıtılan bir para da değil. EYT’lilerin maliyeti diyoruz lakin EYT’liler aslına bakarsanız senelerca çalışmış, primlerini yatırmış, vergilerini ödemişler. Bedavaya bir şey isteyen şahıslar değiller ki” diye konuşuyor.
Başvurular ne vakit yapılacak?
AKP Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, EYT’nin bu ay içerisinde yasalaşacağını deklare etti.
Kanun teklifinin en geç gelecek hafta salı yahut çarsamba günü TBMM Genel Konseyi’nden geçmesi ve yasanın Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla bir arada yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Kanun’un yürürlüğe girmesiyle müracaatlar alınmaya başlanacak. EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler emeklilik için müracaat dilekçesi verecek. Şartları yerine getirenler, Müddet hududu olmaksızın, SGK ve e-Devlet’ten müracaat yapabilecek.
Maaşlar ne vakit ödenecek?
Dilekçelerin müracaat tarihinden itibaren takip eden ay başı prestijiyle emekliliğe hak kazanılmış olacak.
ötürüsıyla müracaatların şubatta başlaması halinde şubat ayında dilekçe veren emeklilikler martta birinci maaşlarını alabilecekler. Ocak ayında yapılan artırım daha sonrasında en düşük emekli maaşı 5500 TL düzeyinde bulunuyor.
Bir EYT’linin kıdem tazminatı alabilmesi için son iş yerinde en az 1 yıllık çalışmanın olması gerekiyor. Özgür Erdursun, “Emeklilik hakkını aldıktan daha sonra kıdem tazminatını talep eder, kıdem tazminatını alır, sonrasındasında yine çalışmak isterse patron bu bireylerin girişlerini bir gün daha sonra, emeklilik talebinden daha sonra da çabucak yapabilir. Toplumsal güvenlik takviye primiyle, emekliler için ödenen primle tekrar girişlerini yapar. Bu bireyler yine çalışabilirler. Emekli olduktan daha sonra emekli aylıklarına bir kesinti olmaz” bilgisini veriyor.
EYT nasıl ortaya çıktı?
Türkiye’de prim gününü doldurmasına karşın emekli olamayan vatandaşlar, uzun yıllardır mağduriyetlerinin giderilmesini bekliyor.
17 Ağustos 1999 zelzelesinin çabucak akabinde yapılan toplumsal güvenlik ıslahatı, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) denilen binlerce çalışanın mağduriyetine yol açtı. IMF ile stand-by muahedesi yapan DSP-MHP-ANAP hükümeti tarafınca 8 Eylül 1999’da çıkarılan 4447 no’lu yasa, geriye dönük olarak işletildi ve bu tarihtilk evvel sigortalı olanlara da uygulandı. Binlerce kişi, işe başladığı tarihe nazaran tüm kaideleri yerine getirse de yaşı beklediği için emekli olamadı.
Sorun 1999’dan bu yana aralıklarla gündeme geldi fakat bir tahlile kavuşmadı. Yaşa takılan çalışanlar 28 Şubat 2014’te EYT Derneği’ni kurdu. Küme, Türkiye’nin 22 vilayetinde dernekleşerek federasyon haline geldi. Ankara, İzmir, İstanbul, Bursa ve Kayseri’de geniş iştirakli mitingler düzenledi.