Et ve süt krizi çocukları vuruyor

RAM

New member
Son devirde et ve sütteki fiyat artışları durdurulamıyor. Ulusal Süt Kurulu’nun 8,74 liralık maliyet hesabı ve 8,50 liralık tavsiye fiyatına karşılık üretici dernekleri bir litre süt üretim maliyetini 12,90 lira olarak hesaplarken, piyasada fiyatlar 12 liraya kadar yükseldi.

Ete ise yeni yılın birinci haftasında üç sefer artırım geldi. Yılbaşından bu yana fiyatlar 20-30 lira arttı. İstanbul’da kasaplarda et fiyatı kıymada 200 liraya, kuşbaşında 220 liraya, kuzu kemikli ette 200 liraya ve kuzu kemiksiz ette 315 liraya kadar çıktı.

Uzmanlara bakılırsa protein kaynağı olan et, süt, yoğurt, peynir üzere besinler çocukların bedeninin gelişmenini tamamlayabilmesi ve hastalıklara karşı direnç oluşturabilmesi için kritik ehemmiyette. Artan fiyatlar karşısında bu eserlere istikrarlı beslenmelerini sağlayacak oranda ulaşabilen çocukların sayısı giderek azalıyor.

7 milyon çocuk açlık tehdidi altında

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2021 yılında deklare ettiğı resmi bilgilere göre Türkiye’de 23 milyon çocuktan 7,3 milyonu açlık ve yetersiz beslenme sıkıntısıyla karşı karşıya. Eğitim Islahatı Teşebbüsü ise öğrencilerin yüzde 44’ünün bir daha yetersiz beslenme, açlıkla karşı karşıya olduğunu söylüyor.

Peki fiyat artışları niye kaynaklanıyor?

Üreticiler, iktidarın seçim öncesinde enflasyonu baskılamak için çiğ süt fiyatını düşük tutmasının et ve sütteki krizin ana kaynağı olduğuna işaret ediyor. Buna nazaran üretimde artan maliyetlere rağmen verilen düşük fiyat niçiniyle üreticiler ineklerini kesite gönderdi, hayvan sayısı azaldı.

Mart ayında ramazanla birlikte talebin daha da artacağını belirten üreticiler, meblağların daha da yükseleceği, hayvan açığının ise yalnızca ithalatla karşılanabileceği uyarısı yapıyor.

TÜSEDAD: Proteine ulaşmak daha da zorlaşacak

DW Türkçe’ye konuşan Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Lideri Sencer Solakoğlu, et fiyatlarına gelen artırımların gecikmeli artırımlar olduğunu belirtiyor ve ekliyor:

“Çünkü hayli inek kesildiği için et bolluğu var üzere gözüküyordu. Ancak biz anaç hayvanlarımızın etini yiyorduk o devirde. Bunun bedeli epey ağır olacak Türkiye için. Bu bedeli de bugünlerde ödemeye başladık. Milyonlarca genç bugün yoksulluk sonunun altında yaşıyor. Milyonlarca çocuk hakikat bir biçimde beslenmiyor. Yalnızca karın doyuruyor. Bundan daha sonrası daha uygun olmayacak. Protein kaynaklarına ulaşmaları daha fazlaca zorlaşacak.”

Biga Süt Üreticiler Kooperatifi Lideri Halil Kaya da tarım ve hayvancılık siyasetlerinin uzun müddettir düşünce ortasında olduğunu söylüyor. DW Türkçe’ye konuşan Kaya, çiğ süte iki yıl artırım yapılmazken tüm girdi maliyetlerinin önemli manada yükseldiğine, kriz sebebiyle kesilen hayvanların artmasıyla üretimde bir daralma olduğuna dikkat çekiyor.

Halil Kaya tarım ve hayvancılık siyasetlerinde sorun olduğunu belirtiyorFotoğraf: Privat

Ulusal Süt Kurulu fiyat belirlemeye çalışsa da süt gereksinimi duyan firmaların tavsiye fiyatını dikkate almadan bu fiyatın epey üzerinde fiyatlar verdiğini söz eden Kaya, “Demek ki sıkıntı büsbütün arz talep istikrarı. Şayet yemlere artırım gelmezse süt üreticisi bugünkü fiyatla ayakta kalabilir ve sürdürülebilir biçimde üretimini devam ettirir. Son vakit içinderda sayın Cumhurbaşkanımız yemde ve gübrede artırım yapmayacağını söylemiş oldu ama bu durum yalnızca Tarım Kredi mağazasındaki eserler için geçerli. Özel daldaki yem firmaları yakında meblağlarını günceller” diyor.

“Hedef üretim değil biat etmek”

Sencer Solakoğlu’na bakılırsa ise Türkiye’de tarım siyasetlerinin temel maksadı “üretim” değil “üst makamı şad etmek.” Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yalnızca besin enflasyonunun nasıl engelleneceği konusuna odaklandığını tabir eden Solakoğlu, yaklaşımın “merak etmeyin, biz eti de sütü de denetim ederiz, fiyatlarını fazla artırmayız” formunda olduğunu vurguluyor.

Bu niçinle bütün okların üreticinin üzerinde olduğunu lisana getiren Solakoğlu, “Yani gariban üretici de devletin gücünün karşısında ne yapsın? Bir manipülasyondur gidiyor yıllardır. Desteklemeler bir lütuf üzere veriliyor çiftliklere. Haliyle bu biçimde bir modelin işlemesi mümkün olmadığı için batan çiftçi çıkıyor, batan çiftçi çıkıyor. Her batan çiftçi ile birlikte üretim azalıyor. Her kesilen inekle Türkiye’nin gelecek potansiyeli kayboluyor. Kesilen hayvanın kararında doğmayan bir dişi yahut erkek Türkiye’nin geleceğini bir adım daha yurtdışına bağımlı kılıyor. Zihniyet biat üzerine zihniyet. Üretimi şahlandırma Türkiye’yi kalkındırma üzerine değil” diye konuşuyor.

Karar vericilerin, aksiyonlarının kararınu “ilkokul seviyesindeki bir insan gibi” ölçüp kıymetlendirdikleri görüşünü paylaşan Solakoğlu, “Tek odaklandıkları şey maliyeti düşük gösterip seçime kadar besin enflasyonunu denetim altında tutmak. ötürüsıyla biz süt fiyatını sabit tutarsak, besin enflasyonunu en azından süt eserleri tarafında etkilenmemiş oluruz üzere sıradan ve epey tehlikeli ve fazlaca mahzurlu bir karar sistemini devreye sokuyorlar. Bunun yarattığı öteki tesirlerin hiç birinin farkında değiller” sözlerini kullanıyor.

Bakanlık 2001’den beri sayım yapmadı

Ülke genelinde 2001’den bu yana hayvan sayımının yapılmadığını aktaran Solakoğlu, “Tarım Bakanı bugün Türkiye’de kaç litre süt üretildiğini yahut kaç baş hayvan olduğunu bilmiyor. Bilemez de. Zira sayım yapılmıyor” diyor.

Uzmanlar, ineklerin kesilmesinin bölümde önemli problemlere yol açtığına dikkat çekiyorFotoğraf: Point du Jour

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, etteki fiyat artışlarının spekülatif olduğunu öne sürerek “Gerekli önlemleri aldık. Kasaplık hayvan ithalatı için ilişkiler yapıldı” kelamlarıyla tahlil için ithalat kapısını gösterdi.

Kaya: Siyasi partiler gerçek üreticiyi dinlemeli

Biga Süt Üreticiler Kooperatifi Lideri Halil Kaya, yurt haricinden damızlık yahut besilik hayvana aktarılacak paranın yerli üreticiye verilerek, küçük ve orta büyüklükte aile işletmeleri desteklenerek, Türkiye’nin hayvan varlığının artırılması gerektiğine işaret ediyor. Kaya, “Et krizi epeyce sıradan biçimde çözülür, kestirme yol muhakkak. Ana olmadan dana olmaz. Bu yüzden aile işletmelerindeki hayvan varlığı fazlaca kıymetli. Anaç kesim yasaklanarak değil desteklenerek durdurulmalı” diyor.


Gıda fiyatları dünyada düşüyor Türkiye’de artıyor

To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video


Devletin gerekli çalışmaları yaparak acilen kuraklık önlemi alması gerektiğini, aksi taktirde bir daha Rusya yahut Ukrayna’dan tahıl ithal etmek zorunda kalınacağını, bunun da tüketicinin sofrasına yansıyacağını tabir eden Kaya, “Açık konuşmak gerekirse Ankara’dan köy, köyden Ankara apayrı görünüyor. Seçim öncesi çalışma planlayan siyasi partiler tüketici oyuna talipler ise alana inerek gerçek üreticiyi dinlemeli ve yandaş olmayan ülkesi için çaba veren üreticiler ile istişare ederek el birliğiyle bu ülkeyi kalkındırmalıdır” diye konuşuyor.

Vatandaşın vergisi ithalata gidecek

Et ve sütün yurtharicinden da ucuza alınamayacağına, fiyatların neredeyse birebir olduğuna ve bunun üzerine nakliye maliyetlerinin ekleneceğine işaret eden Sencer Solakoğlu da ithalatı ucuza getirmenin tek yolunun Hazine’nin sübvanse etmesiyle olabileceğini aktarıyor ve ekliyor: “Mevcut koşullarda 12 liraya getirdiğiniz sütü Türkiye piyasasına 10 liraya sunarsanız hem yerli üreticiye bir darbe daha vurmuş olursunuz birebir vakitte o topladığınız vergi matrahıyla yurt haricindeki çiftçiyi sübvanse etmiş olursunuz. Olan bu olur” diyor.

Mart ayında ramazan furyasının başlayacağını ve talebin artacağını belirten Solakoğlu, yerli üretici desteklenmediği için hayvan açığının telafisinin bir daha ithalatla mümkün olacağını vurguluyor. Solakoğlu, “Sahada net bir biçimde gördüğümüz, önümüz fazlaca karanlık. 85 milyonun bugün eti ve sütü kıymetli yiyor ve içiyor olmasının tek niçini basiretsiz yöneticiler. En büyük darbeyi alanlar ise küçük ve orta ölçekli aile işletmeleri, fakir bölümler ve Türkiye Cumhuriyeti’nin geleceğini belirleyecek olan, şu anda kâfi derecede besinle protein alamayan gençlik ne yazık ki. Bu yapılan yanlış yönlendirmenin kararınu hala nazaranmiyorlar ve hala tıpkı yanlışları yapmaya devam ediyorlar” diye konuşuyor.

Bülent Şık: Kamu kurumları tahrip edildi

DW Türkçe’ye konuşan besin mühendisi Bülent Şık da Türkiye’nin ortasında bulunduğu besin krizinin fazlaca büyük oranda kamusal hayatın tahrip edilmesiyle ilgili olduğu görüşünde. Beslenme açısından piyasayı regüle edecek, düzenleyecek, yoksullukla uğraş etme noktasında rol üstlenebilecek hayli sayıda kurumun geçtiğimiz 30 yıl içerisinde tahrip edildiğini söz eden Şık, bugün yem sorunu, hayvansal üretimin düşmesi ve pahalılaşma sorunun ardında yatan ana etkenin bu olduğunu söylüyor.

Bülent Şık, yetersiz beslenmenin çocukların sıhhatini da etkilediğine dikkat çekiyorFotoğraf: DW

Tarım Bakanlığı bünyesinde bulunan ve Kamu İktisadi Teşekkülü olarak nitelenen gübre fabrikaları, yem fabrikaları, devlet üretim çiftlikleri, tarım işletmeleri, enstitüler üzere epeyce sayıda kurumun, geçtiğimiz otuz yıl içerisinde kapatıldığını tabir eden Şık’a bakılırsa bu sıkıntıları bir yapbozun kesimleri üzere görüp ortalarında ilgi kurarak bir bakış açısı ve tahlil talebi geliştirmek gerekiyor.

“Hastalıklara daha açık hale gelecekler”

Çocukların açlık ve yetersizlik problemlerine toplumsal hayattaki diğer hiç bir kesim ya da bireyle kıyas edilmeyecek biçimde hassas canlılar olduğuna işaret eden Şık “Buna bu türlü bakmak, tartışmaların odak noktasında daima çocukları göz önünde bulundurmak zorundayız” sözlerini kullanıyor.

Çocukların, gelişimlerinin sağlanmasının yanı sıra kurşun üzere çevresel maruziyetler ve hastalıklara karşı direnç oluşturabilmesi için de emniyetli besinlerle beslenmesi gerektiğini vurgulayan Şık, “Gıda meblağlarının bu kadar yüksek seyrettiği bir ülkede çocuklar yalnızca büyüme ve gelişmede yetersiz beslenmeye, açlığa bağlı bir gerileme içerisinde olmayacak ne yazık ki. Birtakım hastalıklara daha açık, özelikle enfeksiyon hastalıklarına, toksik kimyasalların doğurduğu çeşitli ziyanlara, sıhhat zararlarına daha açık, daha hassas bir durumla karşı karşıya gelecekler” diye konuşuyor.