RAM
New member
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Tahran’da 19 Temmuz’da yapılan üçlü tepenin akabinde Cuma günü Soçi’de Rusya Devlet Lideri Putin ile bir daha bir ortaya geliyor. Erdoğan’ın Soçi’deki bu görüşmesini Putin’le baş başa gerçekleştirmesi öngörülüyor.
Erdoğan ile Putin 29 Eylül 2021’de bir daha Soçi’de bir ortaya gelmiş, yalnızca tercümanların katıldığı yaklaşık üç saat süren baş başa görüşme diplomatik teamüllere uyulup uyulmadığı tartışmalarına yol açmıştı.
Putin-Erdoğan görüşmesinin gündeminin birtakım başlıklarının tahıl koridoru mutabakatının sürekliliği ve kurumsallaşmasının sağlanması, Ukrayna savaşında ateşkes umutları, Türkiye’nin Suriye’ye düzenlemek istediği operasyon, ikili ekonomik ilgiler üzere sıcak bahisler olması bekleniyor.
Tahıl koridoru ateşkese umut olur mu?
Türk yetkililer görüşmenin ana gündem unsurlarından birisinin tahıl koridoru mutabakatının uygulanmasının kıymeti olduğunu belirtiyor. Türk tarafının bu muahedede sağlanan muvaffakiyetin taraflar içinde bir yumuşamaya yahut ateşkese taban hazırlayıp hazırlamayacağına ait Rus tarafınca bir sinyal almaya çalışacağı da beklentiler içinde.
DW Türkçe’ye konuşan Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali Semin, masadaki en kıymetli mevzunun tahıl koridoru muahedesinin işleyişi olacağını belirterek kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Şu anda baştayız ve bir pürüz çabucak hemen nazaranmiyoruz fakat vakit ortasında sıkıntılar çıkabilir, bu biçimde bir potansiyeli de olabilir bu muahedenin. Bu niçinle bana bakılırsa görüşmeye damga vuracak en değerli mevzu tahıl koridorunun kurumsallaşması ve devamlılığı olacak. Bu mevzu Türkiye için fazlaca değerli, son aylarda önemli bir gayret harcandı. Koridorun başarısı global ölçekte Türkiye’nin başarısı olarak görüldüğü için devamı da Türkiye için epeyce değerli.”
Tahıl koridoru muahedesi ile oluşturulan Müşterek Uyum Merkezi geçtiğimiz günlerde bakılırsavine başlamış ve mısır yüklü birinci gemi koridordan geçmişti. Mutabakatın muvaffakiyetinin yanı sıra birtakım mümkün riskler barındırdığına ve Türkiye’nin istikrar siyasetini zorlayabileceğine dikkat çekilmişti.
Razoni isimli gemi İstanbul Boğazı’ndan geçti Fotoğraf: Tolga Ildun/ZUMA/IMAGO
Moskova’da yaşayan Siyaset Bilimi ve Dış Siyaset Uzmanı Ümit Nazmi Hazır ise Tahran tepesinin üstünden çok uzun bir vakit geçmeden bu görüşmenin yapılacak olmasını farklı bulduğunu belirterek tahıl koridoru sürecinin başarısıyla Soçi’ye gidecek olan Ankara’nın isteğinin barış görüşmelerinde de arabuluculuk yapabilmek olduğunu belirtiyor.
Dr. Semin de bu noktaya dikkat çekiyor ve Türkiye’nin Batı ile Rusya içinde merkezi bir rol oynadığını, koridorun devamlılığının sağlanması durumunda tahminen Rusya üzerindeki yaptırımların revize edilmesinin gündeme gelebileceğini söylüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu biçimde bir durumda rol almak isteyebileceğini tabir eden Semin, “Türk tarafının isteği tahıl koridorunun muvaffakiyetinin devam etmesi. Tahminen daha sonraki kademede Türkiye’nin Rusya üzerindeki ekonomik yaptırımların hafifçeletilmesi ve ateşkes konusunda teşebbüsleri de olabilir” diyor.
Almanya’nın eski Başbakanı GerhardSchröder, tahıl muahedesinin Ukrayna’da ateşkesin sağlanmasının önünü açabileceğini ileri sürmüştü. Schröder, Alman basın kuruluşlarına verdiği demeçte, “İyi haber şu ki Kremlin müzakere edilmiş bir tahlil istiyor” diyerek “İlk muvaffakiyet tahıl mutabakatıdır, tahminen bu yavaş yavaş ateşkese kadar genişleyebilir” demişti.
Bu ortada Schröder’in Putin ile dostluğunu ve Rus şirketlerindeki yöneticiliğini sonlandırmaması birtakım imtiyazlarını kaybetmesine niye olmuştu.
Suriye’ye operasyon konusu bir daha gündemde
Soçi görüşmesinin bir öteki kıymetli gündem hususunun Türkiye’nin aylardır yapacağını söylemiş olduği fakat Rusya ve İran’dan çabucak hemen olumlu bir sinyal alamadığı Suriye operasyonu olması bekleniyor.
Suriye’ye mümkün operasyon konusunun son Tahran tepesinde esasen konuşulduğunu hatırlatan Hazır, “Şimdi ise bence Türkiye ile Suriye rejimi içindeki istihbarat alanındaki bağlantının biraz daha geliştirilmesi Moskova tarafınca gündeme getirilebilir” yorumu yapıyor.
Tahran doruğunun yapıldığı günlerde orada bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad, Türkiye’den Suriye topraklarına yönelik rastgele bir harekatın ve “sözde inançlı bölge oluşturulmasının bölgedeki güvenlik ve istikrarı zedeleyeceğini” lisana getirmiş, Suriye’nin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine vurgu yapılan Astana doruğu ortak bildirgesinden mutlu olduklarını tabir etmişti.
Ankara, Suriye’nin kuzebir daha yeni bir operasyon düzenlemek istiyor Fotoğraf: Getty Images/AFP/O. Haj Kadour
Hazır, Türkiye’de seçime hakikat Suriye rejimi ile diyaloğun artırılmasını muhtemel bir ihtimal olarak gördüğünü söylüyor ve “Çünkü mülteciler sıkıntısı seçim açısından epey kıymetli ve seçimin hemilk öncesinde hükümet bu sorunu çözerek muhalefetin elindeki kozu almaya çalışabilir. Soçi’de bu bağlamda iki önder içinde Esad’la görüşme sürecinin hızlanması da konuşulabilir” öngörüsünde bulunuyor.
Peki Ankara, Moskova’dan operasyon için yakılmasını istediği yeşil ışığı bu defa elde edebilir mi?
Semin’e göre Türkiye bu operasyon için evvel iç kamuoyunu hazırladı ve bundan daha sonra güvenlik siyasetleri doğrultusunda Erdoğan’ın söylemiş olduği üzere operasyonu “bir gece ansızın” yapması hâlâ gündemde. Tahran’daki tepeden sonuç alınamadığını anımsatan Semin, artık bu mevzunun bir daha gündemde olacağını düşünüyor.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın geçen hafta yaptığı açıklamada, Suriye’nin kuzebir daha yönelik muhtemel operasyon hakkında “Bunun için de biz kimseden müsaade alacak değiliz. Kimseye bir takvim açıklamak zorunda değiliz fakat kendi güvenlik risklerimizle ilgili kıymetlendirmemiz bağlamında bu biçimde bir operasyon her an yapılabilir” sözlerini kullanmıştı.
Ekonomik bağlantılar ve güçte işbirliği
Erdoğan-Putin görüşmesinin bir başka değerli gündem başlığının ise Batı’nın uyguladığı yaptırımlara katılmayan ve istikrar siyasetini sürdüren Türkiye’nin Rusya ile ikili ekonomik münasebetleri ve güç alanındaki işbirliği olması bekleniyor.
İki ülkenin iktisat alakalarını Moskova’dan kıymetlendiren Hazır, Ukrayna savaşının akabinde iki ülke içindeki ekonomik göstergelerin yüksekliğine işaret ediyor. Hazır, son durumu şu biçimde aktarıyor:
“İki ülke içindeki yıllık ticaret hacmi olağanda 20 milyar dolar civarında iken daha bu yılın birinci yarısında 27 milyar dolar oldu ve yıllık 60 milyar dolara ulaşılacağı varsayım ediliyor. Bunun en kıymetli niçinlerinden birisi İtalya üzere birtakım ülkelerdeki markalar mamüllerini Rusya’ya Türkiye üzerinden satıyor.”
Hazır, Türkiye’nin şu anda biraz Rusya’ya ambargo uygulayan ülkelerin üzerinden mal aktardığı ülke pozisyonunda ve bunun da göstergelere yansıdığını belirterek “Bu da Türkiye lehine. Ankara ekonomik alakaları daha da canlandırarak seçim öncesinde zorda olan ekonomiyi biraz düzeltmenin yollarını araştırıyor olabilir” diyor.
Mersin’deki Akkuyu Nükleer Santrali’nin üretimi devam ediyor Fotoğraf: Serkan Avci/AA/picture alliance
Ukrayna işgalinin akabinde Batı ambargolarıyla karşı karşıya kalan Rusya 30 Mart’ta yaptığı açıklama ile ülkede yabancı eserlere yönelik talebi karşılayabilmek için paralel ithalatın onaylandığını duyurmuştu. Bu da Türkiye üzere birtakım ülkeleri “transit taşımacılık” merkezine dönüştürmüştü.
Görüşmenin bir başka gündem hususunun ise güç alanındaki işbirliği olması bekleniyor.Akkuyu nükleer santralinin inşaatını üstüne alan bir Türk şirketin kontratının feshedilmesi son günlerde tartışmalara yol açmıştı.
Semin, Rusya’nın Batı ile bağlantıları nasıl olursa olsun Türkiye ile Rusya’nın güç alanındaki işbirliğinin devam etmesi gerektiğini söyleyerek “Batı’ya karşı doğal gaz konusunda birtakım kesintiler ve yaptırımlar uygulasa da Rusya’ya Soçi görüşmesinde Türkiye’nin uygulamakta olduğu istikrar siyasetinin hatırlatılacağını düşünüyorum” yorumu yapıyor.
Rusya’nın doğal gazı Avrupa’ya karşı bir silah olarak kullanma ihtimali başta Almanya olmak üzere tüm Avrupa ülkelerini kış öncesinde huzursuz ediyor. Ülkeler kış için yeni planlar geliştirmeye çalışsa da Rusya’ya doğal gaz konusunda olan yüksek bağımlılık bu mevzuda kıymetli bir dezavantaj oluşturuyor.
Erdoğan ile Putin 29 Eylül 2021’de bir daha Soçi’de bir ortaya gelmiş, yalnızca tercümanların katıldığı yaklaşık üç saat süren baş başa görüşme diplomatik teamüllere uyulup uyulmadığı tartışmalarına yol açmıştı.
Putin-Erdoğan görüşmesinin gündeminin birtakım başlıklarının tahıl koridoru mutabakatının sürekliliği ve kurumsallaşmasının sağlanması, Ukrayna savaşında ateşkes umutları, Türkiye’nin Suriye’ye düzenlemek istediği operasyon, ikili ekonomik ilgiler üzere sıcak bahisler olması bekleniyor.
Tahıl koridoru ateşkese umut olur mu?
Türk yetkililer görüşmenin ana gündem unsurlarından birisinin tahıl koridoru mutabakatının uygulanmasının kıymeti olduğunu belirtiyor. Türk tarafının bu muahedede sağlanan muvaffakiyetin taraflar içinde bir yumuşamaya yahut ateşkese taban hazırlayıp hazırlamayacağına ait Rus tarafınca bir sinyal almaya çalışacağı da beklentiler içinde.
DW Türkçe’ye konuşan Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali Semin, masadaki en kıymetli mevzunun tahıl koridoru muahedesinin işleyişi olacağını belirterek kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Şu anda baştayız ve bir pürüz çabucak hemen nazaranmiyoruz fakat vakit ortasında sıkıntılar çıkabilir, bu biçimde bir potansiyeli de olabilir bu muahedenin. Bu niçinle bana bakılırsa görüşmeye damga vuracak en değerli mevzu tahıl koridorunun kurumsallaşması ve devamlılığı olacak. Bu mevzu Türkiye için fazlaca değerli, son aylarda önemli bir gayret harcandı. Koridorun başarısı global ölçekte Türkiye’nin başarısı olarak görüldüğü için devamı da Türkiye için epeyce değerli.”
Tahıl koridoru muahedesi ile oluşturulan Müşterek Uyum Merkezi geçtiğimiz günlerde bakılırsavine başlamış ve mısır yüklü birinci gemi koridordan geçmişti. Mutabakatın muvaffakiyetinin yanı sıra birtakım mümkün riskler barındırdığına ve Türkiye’nin istikrar siyasetini zorlayabileceğine dikkat çekilmişti.
Razoni isimli gemi İstanbul Boğazı’ndan geçti Fotoğraf: Tolga Ildun/ZUMA/IMAGO
Moskova’da yaşayan Siyaset Bilimi ve Dış Siyaset Uzmanı Ümit Nazmi Hazır ise Tahran tepesinin üstünden çok uzun bir vakit geçmeden bu görüşmenin yapılacak olmasını farklı bulduğunu belirterek tahıl koridoru sürecinin başarısıyla Soçi’ye gidecek olan Ankara’nın isteğinin barış görüşmelerinde de arabuluculuk yapabilmek olduğunu belirtiyor.
Dr. Semin de bu noktaya dikkat çekiyor ve Türkiye’nin Batı ile Rusya içinde merkezi bir rol oynadığını, koridorun devamlılığının sağlanması durumunda tahminen Rusya üzerindeki yaptırımların revize edilmesinin gündeme gelebileceğini söylüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu biçimde bir durumda rol almak isteyebileceğini tabir eden Semin, “Türk tarafının isteği tahıl koridorunun muvaffakiyetinin devam etmesi. Tahminen daha sonraki kademede Türkiye’nin Rusya üzerindeki ekonomik yaptırımların hafifçeletilmesi ve ateşkes konusunda teşebbüsleri de olabilir” diyor.
Almanya’nın eski Başbakanı GerhardSchröder, tahıl muahedesinin Ukrayna’da ateşkesin sağlanmasının önünü açabileceğini ileri sürmüştü. Schröder, Alman basın kuruluşlarına verdiği demeçte, “İyi haber şu ki Kremlin müzakere edilmiş bir tahlil istiyor” diyerek “İlk muvaffakiyet tahıl mutabakatıdır, tahminen bu yavaş yavaş ateşkese kadar genişleyebilir” demişti.
Bu ortada Schröder’in Putin ile dostluğunu ve Rus şirketlerindeki yöneticiliğini sonlandırmaması birtakım imtiyazlarını kaybetmesine niye olmuştu.
Suriye’ye operasyon konusu bir daha gündemde
Soçi görüşmesinin bir öteki kıymetli gündem hususunun Türkiye’nin aylardır yapacağını söylemiş olduği fakat Rusya ve İran’dan çabucak hemen olumlu bir sinyal alamadığı Suriye operasyonu olması bekleniyor.
Suriye’ye mümkün operasyon konusunun son Tahran tepesinde esasen konuşulduğunu hatırlatan Hazır, “Şimdi ise bence Türkiye ile Suriye rejimi içindeki istihbarat alanındaki bağlantının biraz daha geliştirilmesi Moskova tarafınca gündeme getirilebilir” yorumu yapıyor.
Tahran doruğunun yapıldığı günlerde orada bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad, Türkiye’den Suriye topraklarına yönelik rastgele bir harekatın ve “sözde inançlı bölge oluşturulmasının bölgedeki güvenlik ve istikrarı zedeleyeceğini” lisana getirmiş, Suriye’nin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine vurgu yapılan Astana doruğu ortak bildirgesinden mutlu olduklarını tabir etmişti.
Ankara, Suriye’nin kuzebir daha yeni bir operasyon düzenlemek istiyor Fotoğraf: Getty Images/AFP/O. Haj Kadour
Hazır, Türkiye’de seçime hakikat Suriye rejimi ile diyaloğun artırılmasını muhtemel bir ihtimal olarak gördüğünü söylüyor ve “Çünkü mülteciler sıkıntısı seçim açısından epey kıymetli ve seçimin hemilk öncesinde hükümet bu sorunu çözerek muhalefetin elindeki kozu almaya çalışabilir. Soçi’de bu bağlamda iki önder içinde Esad’la görüşme sürecinin hızlanması da konuşulabilir” öngörüsünde bulunuyor.
Peki Ankara, Moskova’dan operasyon için yakılmasını istediği yeşil ışığı bu defa elde edebilir mi?
Semin’e göre Türkiye bu operasyon için evvel iç kamuoyunu hazırladı ve bundan daha sonra güvenlik siyasetleri doğrultusunda Erdoğan’ın söylemiş olduği üzere operasyonu “bir gece ansızın” yapması hâlâ gündemde. Tahran’daki tepeden sonuç alınamadığını anımsatan Semin, artık bu mevzunun bir daha gündemde olacağını düşünüyor.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın geçen hafta yaptığı açıklamada, Suriye’nin kuzebir daha yönelik muhtemel operasyon hakkında “Bunun için de biz kimseden müsaade alacak değiliz. Kimseye bir takvim açıklamak zorunda değiliz fakat kendi güvenlik risklerimizle ilgili kıymetlendirmemiz bağlamında bu biçimde bir operasyon her an yapılabilir” sözlerini kullanmıştı.
Ekonomik bağlantılar ve güçte işbirliği
Erdoğan-Putin görüşmesinin bir başka değerli gündem başlığının ise Batı’nın uyguladığı yaptırımlara katılmayan ve istikrar siyasetini sürdüren Türkiye’nin Rusya ile ikili ekonomik münasebetleri ve güç alanındaki işbirliği olması bekleniyor.
İki ülkenin iktisat alakalarını Moskova’dan kıymetlendiren Hazır, Ukrayna savaşının akabinde iki ülke içindeki ekonomik göstergelerin yüksekliğine işaret ediyor. Hazır, son durumu şu biçimde aktarıyor:
“İki ülke içindeki yıllık ticaret hacmi olağanda 20 milyar dolar civarında iken daha bu yılın birinci yarısında 27 milyar dolar oldu ve yıllık 60 milyar dolara ulaşılacağı varsayım ediliyor. Bunun en kıymetli niçinlerinden birisi İtalya üzere birtakım ülkelerdeki markalar mamüllerini Rusya’ya Türkiye üzerinden satıyor.”
Hazır, Türkiye’nin şu anda biraz Rusya’ya ambargo uygulayan ülkelerin üzerinden mal aktardığı ülke pozisyonunda ve bunun da göstergelere yansıdığını belirterek “Bu da Türkiye lehine. Ankara ekonomik alakaları daha da canlandırarak seçim öncesinde zorda olan ekonomiyi biraz düzeltmenin yollarını araştırıyor olabilir” diyor.
Mersin’deki Akkuyu Nükleer Santrali’nin üretimi devam ediyor Fotoğraf: Serkan Avci/AA/picture alliance
Ukrayna işgalinin akabinde Batı ambargolarıyla karşı karşıya kalan Rusya 30 Mart’ta yaptığı açıklama ile ülkede yabancı eserlere yönelik talebi karşılayabilmek için paralel ithalatın onaylandığını duyurmuştu. Bu da Türkiye üzere birtakım ülkeleri “transit taşımacılık” merkezine dönüştürmüştü.
Görüşmenin bir başka gündem hususunun ise güç alanındaki işbirliği olması bekleniyor.Akkuyu nükleer santralinin inşaatını üstüne alan bir Türk şirketin kontratının feshedilmesi son günlerde tartışmalara yol açmıştı.
Semin, Rusya’nın Batı ile bağlantıları nasıl olursa olsun Türkiye ile Rusya’nın güç alanındaki işbirliğinin devam etmesi gerektiğini söyleyerek “Batı’ya karşı doğal gaz konusunda birtakım kesintiler ve yaptırımlar uygulasa da Rusya’ya Soçi görüşmesinde Türkiye’nin uygulamakta olduğu istikrar siyasetinin hatırlatılacağını düşünüyorum” yorumu yapıyor.
Rusya’nın doğal gazı Avrupa’ya karşı bir silah olarak kullanma ihtimali başta Almanya olmak üzere tüm Avrupa ülkelerini kış öncesinde huzursuz ediyor. Ülkeler kış için yeni planlar geliştirmeye çalışsa da Rusya’ya doğal gaz konusunda olan yüksek bağımlılık bu mevzuda kıymetli bir dezavantaj oluşturuyor.