RAM
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye iktisadını seçimler öncesinde canlandırabilmek için muhtaçlık duyduğu mali kaynakları Rusya’dan temin etme planları suya mı düştü?
Rusya’nın Türkiye üzerinden yaptırımları delmesini engellemek isteyen Washington idaresinin, hem AKP hükümetine, birebir vakitte Türk iş dünyasına yaptığı “ikincil yaptırım” ikazları işte bu soruyu gündeme taşıdı.
Rusya’nın Ukrayna işgali niçiniyle memleketler arası yaptırımların amacında olmasını kendisi için bir avantaja çevirmek isteyen Erdoğan, Putin ile son görüşmesinde, ekonomik ve ticari münasebetleri geliştirmeyi ele almıştı.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Rusya’nın Türkiye üzerinden memleketler arası yaptırımları delmesi durumunda buna sessiz kalınmayacağı bildirisini verdi.
“Apaçık gözdağı”
Almanya’nın saygın fikir kuruluşlarından Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP) bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS) araştırmacılarından Kadri Taştan, ABD’nin yaptırım uyarısı için, “Bu apaçık bir gözdağı” dedi.
Biden idaresinin, yalnızca kapalı kapılar gerisinde Türk hükümetini değil, Türk iş dünyasını da uyardığını söyleyen Taştan, “Çünkü Rusya’ya uygulanan yaptırımları Türkiye lehine çevirme oportünizmi yalnızca hükümette değil iş etraflarında de var. ötürüsıyla hem hükümeti uyarıyor birebir vakitte TÜSİAD’a mektup göndererek Türkiye’nin büyük şirketlerine gözdağı veriyor” diye konuştu.
Erdoğan’ın odağı seçimler
Ancak siyasi gözlemcilerde, Erdoğan’ın tek önceliğinin bulunduğu, bu önceliğin de 2023 için öngörülen seçimleri kazanmak olduğu konusunda neredeyse görüş birliği var.
Hatta Erdoğan’ın, ABD’nin epey kısa vadede ikincil yaptırımları devreye sokmayacağından yola çıktığı, bu niçinle kısa vadede Rusya’dan da olsa, kendini epeyce da riske sokmayacak biçimde temin edebileceği kadar hayli kaynaktan ülkeye para girişi sağlamaya çalışacağı belirtiliyor.
Fotoğraf: Reuters/M. Sezer
Türkiye’nin de elinde koz var
CATS araştırmacısı Kadri Taştan, Erdoğan’ın Batı’ya karşı kullanabileceği kozlar bulunduğunu, ikincil yaptırım baskısının artması durumunda da Türkiye’nin de İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliklerini veto tehdidini bir daha gündeme getirebileceğine dikkat çekti. Taştan, “İşte bu kozlar, Erdoğan’ın Batı ile Rusya içinde gidip gelmesine imkan sağlıyor” dedi.
AKP hükümetinin, Rusya dahil ülke haricinden mali kaynak temin etme uğraşıyla, seçimlerdilk evvel iktisatta daha büyük bir hasarı, daha büyük bir krizi önlemeye çalıştığını da söyleyen Kadri Taştan, “çok olağan kısa vadeli evvelare odaklı bu iktisat siyasetlerinin Türkiye için uzun vadeli sonuçları hayli ağır olacak üzere görünüyor. Hatta gelecek bir kaç kuşağı etkileyebileceğini söylemek epey yanlış olmayabilir ne yazık ki. Lakin bir hayli siyasetçi için olduğu üzere Erdoğan için de bugün değerli olan seçimler ve bu odak doğrultusunda siyasetler izliyor” sözlerini kullandı.
Kadri TaştanFotoğraf: GMFUS/S. Halls
Erdoğan geri adım atar mı?
Son gelişmeleri DW Türkçe’ye kıymetlendiren Konstanz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Yalçın da, ABD’nin ihtarlarının değerli olduğunu, lakin bunun Erdoğan’ın siyasetleri üzerinde kısa vadede etkisinin olacağını pek düşünmediğini söylemiş oldu.
AKP’nin iktidarını devam ettirebilmesi için Rusya’dan sağladığı mali kaynağın büyük değer taşıdığına dikkat çeken Yalçın, “İşte bu niçinle Türk hükümeti için Rusya fazlaca değerli. İktisadın çökmesini engellemek için, yaklaşık yarım milyon dolara Türk vatandaşlığını satın alma imkanı tanımak dahil, akla gelebilecek her şeyi yapıyorlar. AKP, iktidarı kaybetme riskiyle karşı karşıya. Bu niçinle kısa vadede Rusya ile iş birliğinden vazgeçmeleri muhtemel görünmüyor” dedi.
Baypas taktikleri
ABD Türkiye’ye yaptığı ihtarda, Türk şirketlerinin yahut kurumlarının, yaptırım listesinde olan Rus vatandaşları, bankaları ya da şirketleriyle iş yapmaları durumunda, kendilerine de ikincil yaptırım uygulanabileceği bildirisini verdi.
“Erdoğan ve Putin acemi siyasetçiler değiller. Ne yapacaklarını, oyunu hangi kurallara göre oynayacaklarını epeyce düzgün biliyorlar” diyen Erdal Yalçın’a bakılırsa, yaptırımları Türkiye üzerinden delmek isteyenler aslına bakarsanız farklı yollarla bunu yapabilecek durumda.
Yalçın, “Ruslar yeni şirket kurar, bu biçimdelikle ABD’nin yaptırım listesinde yer almayan bu şirket Türkiye ile iş yapar. Rusya’nın kendi ödeme sistemi Mir aracılığıyla taraflar ruble ve TL ile ödemeleri yaparsa da, işin ortasında dolar olmadığı için, Amerikan Merkez Bankası’nın nezareti dışına çıkmış olurlar. Özetle bu yaptırımlardan sıyrılmak, bunların etrafından dolanmak mümkün” diye konuştu.
Tutarlılık sorunu
Prof. Dr. Erdal Yalçın, Biden İdaresi’nin yaptırımlar konusunda izlediği stratejide önemli bir tutarlılık sorunu bulunduğunu da savundu.
ABD’nin Türkiye’yi yaptırımlar konusunda uyarırken, öteki kimi ülkelere ses çıkarmadığına dikkat çeken Yalçın, “Peki ya Yunanistan? Rus petrolünün neredeyse yüzde 50’sini dünyaya satan Yunanistan NATO üyesi değil mi? Pekala ya Hindistan? Hindistan, Rusya’dan petrol alımını üç kat artırmadı mı? Bu tutarsızlıklar da AKP’nin argümanlarına hizmet edebilir” dedi.
“Halkbank tereddüttü geri tepiyor”
Yalçın, İran’a yönelik Amerikan yaptırımlarının delinmesi ile ilgili Halkbank davasının ABD’de sürüncemede bırakılmasının da bir yanılgı olduğu görüşünde.
Türk hükümetine yaptırımları ihlal etmenin bir bedeli olacağı iletisinin verilmediğini söyleyen Yalçın, “Farklı bir tavır takınacağı düşünülen Biden da, bunu halı altına süpürdü. Ve işte artık bu tavır, geri tepiyor” halinde konuştu.
Erdal YalçınFotoğraf: Ifo-Institut
“Strateji değişikliğine gidilmeli”
Yaklaşan seçimlerle birlikte Erdoğan’ın dış siyaset hareketlerinde da öncelik artık iç siyaset olmuş durumda.
Batılı başşehirler, Erdoğan’ın hareketlerini yakından izlerken, yaşanılabilecek problemlerin Türk hükümeti tarafınca iç siyaset materyali olarak kullanılabileceğini düşünüyor, açıklamalarında daha temkinli hareket ediyor ve tansiyondan kaçınıyor.
Erdal Yalçın, Erdoğan’ın kendi çıkarına hizmet etmeyeceğini düşündüğü konularda Batı’nın baskısını arttırdıkça Rusya’ya yanaştığını, müttefiklerine de “size alternatifimiz var” telaffuzuyla karşılık verdiğini anımsattı. Yalçın, Erdoğan’ın, Putin’in ricası üzerine Eylül’de Şanghay Beşlisi’nin toplantısına katılacak olmasının da bu tavrını açıkça gösterdiğini vurguladı.
Batılı birfazlaca diplomat, Erdoğan ile gerginliklerin ve sert açıklamaların, iç siyasette bir daha Erdoğan’a yaradığını düşünüp, daha sessiz kalınmasını, net iletilerin kapalı kapılar ardında verilmesini savunuyor.
“Erdoğan tahlilin muhatabı değil”
“Sorunların tahlile kavuşturulmasını sağlayacak muhatap artık AKP hükümeti olamaz. Erdoğan tahlilin muhatabı değil” diyen Yalçın ise, yaklaşan seçimler niçiniyle artık hayli farklı bir eşiğe gelindiğine dikkat çekti.
Devasa boyuta ulaştığı sav edilen yolsuzlukla harmanlanmış yanlış iktisat siyasetleri niçiniyle Türkiye iktisadının hayli derin bir kriz ortasında olduğunu söyleyen Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık suskunluğuna son vermek zorunda olduğunu kaydetti.
“Bu sefer Erdoğan’ın niyeti bir blöf ile hudutlu olmayabilir” ihtarında bulunan Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık siyaset değişikliğine giderek Türk hükümetine yönelik tavrını sertleştirmek durumunda olduğunu savundu.
Yalçın, değerlendirmelerini şöyleki tamamladı:
“Türkiye’ye Rusya ile yürüttüğü bu iş birliğine son vermesi gerektiği bildirisi net bir biçimde iletilmeli. Bunu yaparken de, Türk halkına AKP iktidarının sebep olduğu sıkıntıların aşılmasını istediğimiz vurgulanmalı. Türkiye’nin değerli bir NATO üyesi olduğu, Avrupa’nın bir modülü olduğu, Avrupa’nın Türkiye’ye, Türkiye’nin de Avrupa’ya muhtaçlığı olduğu, Avrupa’ya entegre olan Türk iktisadının istikrarına da kıymet verildiği söylenmeli. Bu kritik seçim sürecinde en kıymetli mevzu şu: AKP hükümeti ile mevcut meseleler niçiniyle, Türk halkı cezalandırılmamalı. Türk halkı ile dayanışma ortasında olunacağı bildirisi verilmeli. Ve bu yolla, ortasında bulunulan bu kritik yol ayrımında, muhalefetin de Erdoğan karşısında eli güçlendirilmeli.”
Rusya’nın Türkiye üzerinden yaptırımları delmesini engellemek isteyen Washington idaresinin, hem AKP hükümetine, birebir vakitte Türk iş dünyasına yaptığı “ikincil yaptırım” ikazları işte bu soruyu gündeme taşıdı.
Rusya’nın Ukrayna işgali niçiniyle memleketler arası yaptırımların amacında olmasını kendisi için bir avantaja çevirmek isteyen Erdoğan, Putin ile son görüşmesinde, ekonomik ve ticari münasebetleri geliştirmeyi ele almıştı.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Rusya’nın Türkiye üzerinden memleketler arası yaptırımları delmesi durumunda buna sessiz kalınmayacağı bildirisini verdi.
“Apaçık gözdağı”
Almanya’nın saygın fikir kuruluşlarından Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP) bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS) araştırmacılarından Kadri Taştan, ABD’nin yaptırım uyarısı için, “Bu apaçık bir gözdağı” dedi.
Biden idaresinin, yalnızca kapalı kapılar gerisinde Türk hükümetini değil, Türk iş dünyasını da uyardığını söyleyen Taştan, “Çünkü Rusya’ya uygulanan yaptırımları Türkiye lehine çevirme oportünizmi yalnızca hükümette değil iş etraflarında de var. ötürüsıyla hem hükümeti uyarıyor birebir vakitte TÜSİAD’a mektup göndererek Türkiye’nin büyük şirketlerine gözdağı veriyor” diye konuştu.
Erdoğan’ın odağı seçimler
Ancak siyasi gözlemcilerde, Erdoğan’ın tek önceliğinin bulunduğu, bu önceliğin de 2023 için öngörülen seçimleri kazanmak olduğu konusunda neredeyse görüş birliği var.
Hatta Erdoğan’ın, ABD’nin epey kısa vadede ikincil yaptırımları devreye sokmayacağından yola çıktığı, bu niçinle kısa vadede Rusya’dan da olsa, kendini epeyce da riske sokmayacak biçimde temin edebileceği kadar hayli kaynaktan ülkeye para girişi sağlamaya çalışacağı belirtiliyor.
Fotoğraf: Reuters/M. Sezer
Türkiye’nin de elinde koz var
CATS araştırmacısı Kadri Taştan, Erdoğan’ın Batı’ya karşı kullanabileceği kozlar bulunduğunu, ikincil yaptırım baskısının artması durumunda da Türkiye’nin de İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliklerini veto tehdidini bir daha gündeme getirebileceğine dikkat çekti. Taştan, “İşte bu kozlar, Erdoğan’ın Batı ile Rusya içinde gidip gelmesine imkan sağlıyor” dedi.
AKP hükümetinin, Rusya dahil ülke haricinden mali kaynak temin etme uğraşıyla, seçimlerdilk evvel iktisatta daha büyük bir hasarı, daha büyük bir krizi önlemeye çalıştığını da söyleyen Kadri Taştan, “çok olağan kısa vadeli evvelare odaklı bu iktisat siyasetlerinin Türkiye için uzun vadeli sonuçları hayli ağır olacak üzere görünüyor. Hatta gelecek bir kaç kuşağı etkileyebileceğini söylemek epey yanlış olmayabilir ne yazık ki. Lakin bir hayli siyasetçi için olduğu üzere Erdoğan için de bugün değerli olan seçimler ve bu odak doğrultusunda siyasetler izliyor” sözlerini kullandı.
Kadri TaştanFotoğraf: GMFUS/S. Halls
Erdoğan geri adım atar mı?
Son gelişmeleri DW Türkçe’ye kıymetlendiren Konstanz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Yalçın da, ABD’nin ihtarlarının değerli olduğunu, lakin bunun Erdoğan’ın siyasetleri üzerinde kısa vadede etkisinin olacağını pek düşünmediğini söylemiş oldu.
AKP’nin iktidarını devam ettirebilmesi için Rusya’dan sağladığı mali kaynağın büyük değer taşıdığına dikkat çeken Yalçın, “İşte bu niçinle Türk hükümeti için Rusya fazlaca değerli. İktisadın çökmesini engellemek için, yaklaşık yarım milyon dolara Türk vatandaşlığını satın alma imkanı tanımak dahil, akla gelebilecek her şeyi yapıyorlar. AKP, iktidarı kaybetme riskiyle karşı karşıya. Bu niçinle kısa vadede Rusya ile iş birliğinden vazgeçmeleri muhtemel görünmüyor” dedi.
Baypas taktikleri
ABD Türkiye’ye yaptığı ihtarda, Türk şirketlerinin yahut kurumlarının, yaptırım listesinde olan Rus vatandaşları, bankaları ya da şirketleriyle iş yapmaları durumunda, kendilerine de ikincil yaptırım uygulanabileceği bildirisini verdi.
“Erdoğan ve Putin acemi siyasetçiler değiller. Ne yapacaklarını, oyunu hangi kurallara göre oynayacaklarını epeyce düzgün biliyorlar” diyen Erdal Yalçın’a bakılırsa, yaptırımları Türkiye üzerinden delmek isteyenler aslına bakarsanız farklı yollarla bunu yapabilecek durumda.
Yalçın, “Ruslar yeni şirket kurar, bu biçimdelikle ABD’nin yaptırım listesinde yer almayan bu şirket Türkiye ile iş yapar. Rusya’nın kendi ödeme sistemi Mir aracılığıyla taraflar ruble ve TL ile ödemeleri yaparsa da, işin ortasında dolar olmadığı için, Amerikan Merkez Bankası’nın nezareti dışına çıkmış olurlar. Özetle bu yaptırımlardan sıyrılmak, bunların etrafından dolanmak mümkün” diye konuştu.
Tutarlılık sorunu
Prof. Dr. Erdal Yalçın, Biden İdaresi’nin yaptırımlar konusunda izlediği stratejide önemli bir tutarlılık sorunu bulunduğunu da savundu.
ABD’nin Türkiye’yi yaptırımlar konusunda uyarırken, öteki kimi ülkelere ses çıkarmadığına dikkat çeken Yalçın, “Peki ya Yunanistan? Rus petrolünün neredeyse yüzde 50’sini dünyaya satan Yunanistan NATO üyesi değil mi? Pekala ya Hindistan? Hindistan, Rusya’dan petrol alımını üç kat artırmadı mı? Bu tutarsızlıklar da AKP’nin argümanlarına hizmet edebilir” dedi.
“Halkbank tereddüttü geri tepiyor”
Yalçın, İran’a yönelik Amerikan yaptırımlarının delinmesi ile ilgili Halkbank davasının ABD’de sürüncemede bırakılmasının da bir yanılgı olduğu görüşünde.
Türk hükümetine yaptırımları ihlal etmenin bir bedeli olacağı iletisinin verilmediğini söyleyen Yalçın, “Farklı bir tavır takınacağı düşünülen Biden da, bunu halı altına süpürdü. Ve işte artık bu tavır, geri tepiyor” halinde konuştu.
Erdal YalçınFotoğraf: Ifo-Institut
“Strateji değişikliğine gidilmeli”
Yaklaşan seçimlerle birlikte Erdoğan’ın dış siyaset hareketlerinde da öncelik artık iç siyaset olmuş durumda.
Batılı başşehirler, Erdoğan’ın hareketlerini yakından izlerken, yaşanılabilecek problemlerin Türk hükümeti tarafınca iç siyaset materyali olarak kullanılabileceğini düşünüyor, açıklamalarında daha temkinli hareket ediyor ve tansiyondan kaçınıyor.
Erdal Yalçın, Erdoğan’ın kendi çıkarına hizmet etmeyeceğini düşündüğü konularda Batı’nın baskısını arttırdıkça Rusya’ya yanaştığını, müttefiklerine de “size alternatifimiz var” telaffuzuyla karşılık verdiğini anımsattı. Yalçın, Erdoğan’ın, Putin’in ricası üzerine Eylül’de Şanghay Beşlisi’nin toplantısına katılacak olmasının da bu tavrını açıkça gösterdiğini vurguladı.
Batılı birfazlaca diplomat, Erdoğan ile gerginliklerin ve sert açıklamaların, iç siyasette bir daha Erdoğan’a yaradığını düşünüp, daha sessiz kalınmasını, net iletilerin kapalı kapılar ardında verilmesini savunuyor.
“Erdoğan tahlilin muhatabı değil”
“Sorunların tahlile kavuşturulmasını sağlayacak muhatap artık AKP hükümeti olamaz. Erdoğan tahlilin muhatabı değil” diyen Yalçın ise, yaklaşan seçimler niçiniyle artık hayli farklı bir eşiğe gelindiğine dikkat çekti.
Devasa boyuta ulaştığı sav edilen yolsuzlukla harmanlanmış yanlış iktisat siyasetleri niçiniyle Türkiye iktisadının hayli derin bir kriz ortasında olduğunu söyleyen Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık suskunluğuna son vermek zorunda olduğunu kaydetti.
“Bu sefer Erdoğan’ın niyeti bir blöf ile hudutlu olmayabilir” ihtarında bulunan Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık siyaset değişikliğine giderek Türk hükümetine yönelik tavrını sertleştirmek durumunda olduğunu savundu.
Yalçın, değerlendirmelerini şöyleki tamamladı:
“Türkiye’ye Rusya ile yürüttüğü bu iş birliğine son vermesi gerektiği bildirisi net bir biçimde iletilmeli. Bunu yaparken de, Türk halkına AKP iktidarının sebep olduğu sıkıntıların aşılmasını istediğimiz vurgulanmalı. Türkiye’nin değerli bir NATO üyesi olduğu, Avrupa’nın bir modülü olduğu, Avrupa’nın Türkiye’ye, Türkiye’nin de Avrupa’ya muhtaçlığı olduğu, Avrupa’ya entegre olan Türk iktisadının istikrarına da kıymet verildiği söylenmeli. Bu kritik seçim sürecinde en kıymetli mevzu şu: AKP hükümeti ile mevcut meseleler niçiniyle, Türk halkı cezalandırılmamalı. Türk halkı ile dayanışma ortasında olunacağı bildirisi verilmeli. Ve bu yolla, ortasında bulunulan bu kritik yol ayrımında, muhalefetin de Erdoğan karşısında eli güçlendirilmeli.”