RAM
New member
Türkiye iktisadının en büyük sorunlarından biri olan enflasyon durdurulamıyor. Nisan’da yüzde 70’e dayanan yıllık tüketici enflasyonun Mayıs ayında da bu yükselişine devam etmesi bekleniyor. Periyot devir hükümet kanadından yapılan açıklamalarda ise enflasyonun süreksiz olduğu ve kısa müddette bu sorunun çözüleceği vurgulanıyor.
Türkiye’de enflasyonu kısa müddette düşürmenin pek mümkün olmadığını söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ege Yazgan, “Kur şokları ve maliyet şoklarının yanında bir de enflasyon beklentileri hayli makûs. Yani artık burada enflasyon daima olarak kendi kendini besleyen bir surece girdi. Daima fiyatların artacağına dair bir beklenti var. Bu belirsizlik enflasyonun kısa süreçte düşürülmesi için bir engel” diyor.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ege YazganFotoğraf: privat
Maliyet artışlarının yanında kuvvetli iç talebin de enflasyonu arttırdığına değinen Yazgan, “Bu etkenler ortadan kalksa bile enflasyon bir süre daha kendi kendini besleyecek bir noktada” tabirlerini kullanıyor.
Enflasyondaki yükseliş niye durdurulamıyor?
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 görüntü
1990’lı senelerında yaşanan enflasyonu örnek gösteren Yazgan, o periyot şimdi bütün eserlerdeki fiyat artışının birbirine paralel gittiğini artık ise fiyatlamalarda bir bozulma yaşandığını belirtiyor. Yazgan, yaşanan bu bozulmanın da enflasyonu düşürme noktasında bir zorluk olduğunun altını çiziyor.
Mayıs ayı enflasyon oranının 3 Haziran’da açıklanması bekleniyor Fotoğraf: Emre Eser/DW
Merkez Bankası’nın bağımsızlığına vurgu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsız karar alamaması ve faizlerde yaşanan baskının enflasyondaki tırmanışa katkı yaptığını lisana getiren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Birdal, bunun yanında global manada yaşanan maliyet artışlarının ve Rusya ile Ukrayna içindeki savaşın da Türkiye’yi değerli ölçüde etkilediğini anlatıyor.
Yurt haricinde yüzde 10’lara ulaşan enflasyon istatistikleri rekor olarak nitelendirilirken Türkiye’nin birebir periyotta yüzde 70 enflasyon yaşadığını tabir eden Birdal, enflasyonunun düşürülmesi için atılması gereken adımı şu biçimde açıklıyor:
“Enflasyonun düşürülmesi için evvela Merkez Bankası’nın kurdaki sert hareketleri sonlandırabilecek bir hürlüğe kavuşması lazım. Şu ana kadar iktisat idaresinden gelen hiç bir atılım bu istikamette olmadı. Enflasyon bir sefer yüzde 70’lere, yüzde 80’lere geldiği vakit artık bunu kolay kolay geriye getiremezsiniz. Zira tüm fiyatlar birbiri ile ilişkili olarak hareket ediyor. Şu an gerçekleşen enflasyon kontratların yenilenme periyotları geldiğinde o mutabakatlara yansıyor. Kira kontratlarında bunu görüyoruz. Artık Temmuz ayından itibaren memur ve emekli maaşlarına artırım yapılacak. Bir kez geride bir enflasyon yarattığınız vakit bu birikerek önümüzdeki aylara yansıyor. Bir anda ‘kestik, bitirdik’ diyerek yok edemezsiniz. Tek tahlil enflasyon beklentisini ortadan kaldırmak.”
Ekonomist Tunca: Enflasyonda bir köpük yaratıldı
Enflasyonun kısa müddette düşmeyeceğinin altını çizen ekonomist Arda Tunca da bu noktada beklentilerin dengeli ve gerçek yönetilmediği görüşünde. Hükümetin telaffuzlarının ve bunların sonuçlarının altı ay önceye bakılırsa inanılmaz derecede çeliştiğini anlatan Tunca, şöyleki devam ediyor:
“Enflasyondaki global tesirler hakikaten bu vakitte fazlaca kuvvetli oldu fakat Türkiye’nin bu manada kendi kendine yarattığı bir köpük var. Bu da yanlış siyasetler yüzünden oluyor. Maalesef bunun kısa vadede bir tahlili yok.”
Tunca’ya göre Merkez Bankası hakikat siyasetler uygularsa ve hükümet de bu tarafta adımları desteklerse enflasyonda bir süre daha sonra güzelleşme olabilir. Fakat Tunca bu ihtimalin epeyce sıkıntı olduğunu hükümetin mevcut siyasetlerinden vazgeçmeyeceğini lisana getiriyor.
Ekonomist Arda TuncaFotoğraf: Emre Eser/Privat
“Çok daha düşük bir enflasyon olabilirdi”
Tunca’ya nazaran geçmiş periyotta uygulanan yanlış siyasetler yerine Merkez Bankası bağımsız bir biçimde hareket edebilseydi bugün Türkiye epeyce daha düşük bir enflasyon oranı ile karşı karşıya kalabilirdi. Tunca bunu, “Doğru siyasetler kararlı bir biçimde uygulansaydı Türkiye tahminen de yüzde 12, yüzde 13 üzere bir enflasyonu yaşayacaktı” kelamlarıyla tabir ediyor.
Yazgan: Önemli siyaset yanılgıları yapıldı
Çok önemli bir siyaset kusuruyla bu noktaya gelindiğini belirten Prof. Dr. Ege Yazgan, Eylül ayındaki faiz indirimlerini işaret ediyor. Türkiye’nin yanlış bir vakitte erken faiz indirimlerini uyguladığını söyleyen Yazgan bunun sonuçlarını şu biçimde özetliyor:
“Erken faiz indirimi, yaşanan güç, döviz ve öteki dış şoklarla birlikte bu enflasyon dinamiğini yarattı. bu biçimde bir ortamda faizin daima baskılanması bunun talep tarafınca devamlı beslenen bir düzenek haline gelmesine niye oldu ve sonunda da enflasyonda bir atalet sorunu oluştu. Şayet bu faiz indirim sürecine Eylül’de değil de tahminen bir altı ay daha sonra başlasaydık bundan daha az problemli bir enflasyonla karşı karşıya kalacaktık. şüphesiz burada yalnızca faiz indirimlerini değerlendirmemek gerekiyor genel olarak para siyasetinin seyri de bu taraftaydı.”
Bu siyasetlerde ısrar edilmesinin enflasyon üzerinde olumsuz tesirleri sürdüreceğine değinen Yazgan, “Negatif gerçek faiz astronomik düzeylere gelmiş durumda. Bu iç talebi orantısız biçimde oynatarak hem enflasyona negatif tesir ediyor birebir vakitte öbür tarafta konut, araba üzere fiyatlarda önemli tesirler yaratıyor. Servetler el değiştiriyor. Bu siyasetten vazgeçmeden bu enflasyonu indirmek mümkün değil” diyor.
Enflasyon yıl sonunda düşer mi?
Yıl sonundaki baz etkisinin de artık bir ehemmiyetinin kalmadığını anlatan Ege Yazgan, Aralık ayında enflasyonun kısmen düşeceğini lakin burada düşük denilen noktanın yüzde 60’lar olacağını belirtiyor.
Önümüzdeki süreçte aylık olarak yüzde beş ila yüzde yedi içinde aylık enflasyon artışlarının beklendiğini anlatan Prof. Dr. Murat Birdal ise Türkiye’nin yıl sonuna yanlışsız üç haneli enflasyonu yaşayabileceğinin altını çiziyor. Alınan kısmi tedbirlerle yaz aylarında artışın biraz daha frenlenebileceğini, geçmişte de bunun örneklerinin yaşandığını söz eden Birdal, bu durumun yalnızca artış suratını yavaşlatabileceğini söylüyor.
Ekonomist Arda Tunca da yeni olarak uygulanan siyasetlere bakıldığında enflasyonun önümüzdeki süreçte düşmesinin pek mümkün olmadığını tersine yıl sonuna gerçek giderek yükselen bir enflasyon grafiği ile karşı karşıya olunduğunu anlatıyor.
“Enflasyon canavarı yaratılıyor”
Prof. Dr. Murat Birdal, gelinen noktada atılan adımların aslında bir enflasyon canavarı yarattığı görüşünde. “Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) ve bir daha gündemde olan enflasyona endeksli finansal eserler hem bütçe açığını arttırıyor birebir vakitte dönüp enflasyonu daha hayli tetikliyor” diyen Birdal, bu noktada iktisat idaresinin de hakikat atılımlar yapamadığını hatta “Enflasyonun süreksiz olduğu” telaffuzuna önemli biçimde inandıklarını söylüyor.
Gelinen noktada bir biçimde fiyatlı çalışanların da desteklenmesi gerektiğini söz eden Prof. Dr. Ege Yazgan da şunları söylüyor:
“Bu noktada aşikâr kesitlere fiyat artışı yapmamak da insafsızlık olur. Gelir dağımı artık önemli derece de bozuldu. Bu bölümlerin fiyatlarında artışa gitmek artık bir mecburilik. Öbür taraftan da enflasyonla gerçek çabanın para siyaseti ile yapılacağını söylemek gerek. Kredi genişlemeleri de bu manada gerçek değil. Çünkü tahminen de bu ortamda batacak olan firmayı siz kredilerle yüzdürmüş oluyorsunuz. Bunun ortasından çıkmak da sıkıntı.”
Kredilere bağımlılık yükseldi
Türkiye’nin 2017’den itibaren Kredi Garanti Fonu (KGF) uygulamaları ile daima olarak kredi hacmini genişlettiğini anlatan ekonomist Arda Tunca şöyleki konuşuyor:
“Türkiye, şu an kredi düzeneği üzerine bir büyüme öyküsü yazıyor. Piyasaya pompalanan krediler niçiniyle Türkiye’de epeyce sayıda firma ve vatandaş temel ekonomik niçinlerle ayakta kalmayı başaramadığı için bu kredilere bağımlı olmuş durumda. Lakin bu kredilerle ayakta kalabiliyorlar. İktisadın temel doğrularından epey uzak. halbuki Kasım ayında açıklanan Yeni İktisat Programı daha sonrasında yapılan açıklamalarda altı aylık müddet istenmiş ve bu altı ay sonunda kurun ve enflasyonun istenilen düzeye geleceği belirtilmişti. Şu an sonuç ortada. Devam eden süreçte de daha yüksek sonuçlar nazaranceğiz.”
“Hükümetin bu husustaki hali fazlaca net”
Hükümetin atacağı adımlarla faizi bir ölçü arttırarak bu gidişatın önüne geçebileceğini söyleyen Tunca, “Ancak burada da Merkez Bankası’nın bağımsızlığına vurgu yapan bir anlayış olmalı. Faizler birinci Para Siyaseti (PPK) toplantısında yüzde 20’ye çekilebilir. sonrasındasında kararlı olarak enflasyonu düşürme noktasında başka PPK toplantılarında da faiz artışına gidilirse işte bu biçimde bir değişim olabilir. Tahminen siyaset faizi ile enflasyon yüzde 35’lerde yüzde 40’larda birbirini yakalayabilir. sonrasındasındasında da enflasyonla birlikte hakikat adımlarla faizler aşağı çekilebilir. Lakin şu an bu adımları beklemek hayli yanlış zira Hükümet’in bu mevzudaki hali fazlaca net” halinde konuşuyor.
Ekonomistlerin üzerinde durduğu en kıymetli bahis enflasyonun düşürülmesi için para siyasetinde şu an uygulanan yanlışların süratle terk edilmesi gerektiği. Buna bakılırsa Merkez Bankası’nın bağımsızlığı tekrar sağlanamazsa iktisattaki hasarları tamir etmek gitgide uzun bir vakit dilimine yayılabilir.
Türkiye’de enflasyonu kısa müddette düşürmenin pek mümkün olmadığını söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ege Yazgan, “Kur şokları ve maliyet şoklarının yanında bir de enflasyon beklentileri hayli makûs. Yani artık burada enflasyon daima olarak kendi kendini besleyen bir surece girdi. Daima fiyatların artacağına dair bir beklenti var. Bu belirsizlik enflasyonun kısa süreçte düşürülmesi için bir engel” diyor.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ege YazganFotoğraf: privat
Maliyet artışlarının yanında kuvvetli iç talebin de enflasyonu arttırdığına değinen Yazgan, “Bu etkenler ortadan kalksa bile enflasyon bir süre daha kendi kendini besleyecek bir noktada” tabirlerini kullanıyor.
Enflasyondaki yükseliş niye durdurulamıyor?
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 görüntü
1990’lı senelerında yaşanan enflasyonu örnek gösteren Yazgan, o periyot şimdi bütün eserlerdeki fiyat artışının birbirine paralel gittiğini artık ise fiyatlamalarda bir bozulma yaşandığını belirtiyor. Yazgan, yaşanan bu bozulmanın da enflasyonu düşürme noktasında bir zorluk olduğunun altını çiziyor.
Mayıs ayı enflasyon oranının 3 Haziran’da açıklanması bekleniyor Fotoğraf: Emre Eser/DW
Merkez Bankası’nın bağımsızlığına vurgu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsız karar alamaması ve faizlerde yaşanan baskının enflasyondaki tırmanışa katkı yaptığını lisana getiren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Birdal, bunun yanında global manada yaşanan maliyet artışlarının ve Rusya ile Ukrayna içindeki savaşın da Türkiye’yi değerli ölçüde etkilediğini anlatıyor.
Yurt haricinde yüzde 10’lara ulaşan enflasyon istatistikleri rekor olarak nitelendirilirken Türkiye’nin birebir periyotta yüzde 70 enflasyon yaşadığını tabir eden Birdal, enflasyonunun düşürülmesi için atılması gereken adımı şu biçimde açıklıyor:
“Enflasyonun düşürülmesi için evvela Merkez Bankası’nın kurdaki sert hareketleri sonlandırabilecek bir hürlüğe kavuşması lazım. Şu ana kadar iktisat idaresinden gelen hiç bir atılım bu istikamette olmadı. Enflasyon bir sefer yüzde 70’lere, yüzde 80’lere geldiği vakit artık bunu kolay kolay geriye getiremezsiniz. Zira tüm fiyatlar birbiri ile ilişkili olarak hareket ediyor. Şu an gerçekleşen enflasyon kontratların yenilenme periyotları geldiğinde o mutabakatlara yansıyor. Kira kontratlarında bunu görüyoruz. Artık Temmuz ayından itibaren memur ve emekli maaşlarına artırım yapılacak. Bir kez geride bir enflasyon yarattığınız vakit bu birikerek önümüzdeki aylara yansıyor. Bir anda ‘kestik, bitirdik’ diyerek yok edemezsiniz. Tek tahlil enflasyon beklentisini ortadan kaldırmak.”
Ekonomist Tunca: Enflasyonda bir köpük yaratıldı
Enflasyonun kısa müddette düşmeyeceğinin altını çizen ekonomist Arda Tunca da bu noktada beklentilerin dengeli ve gerçek yönetilmediği görüşünde. Hükümetin telaffuzlarının ve bunların sonuçlarının altı ay önceye bakılırsa inanılmaz derecede çeliştiğini anlatan Tunca, şöyleki devam ediyor:
“Enflasyondaki global tesirler hakikaten bu vakitte fazlaca kuvvetli oldu fakat Türkiye’nin bu manada kendi kendine yarattığı bir köpük var. Bu da yanlış siyasetler yüzünden oluyor. Maalesef bunun kısa vadede bir tahlili yok.”
Tunca’ya göre Merkez Bankası hakikat siyasetler uygularsa ve hükümet de bu tarafta adımları desteklerse enflasyonda bir süre daha sonra güzelleşme olabilir. Fakat Tunca bu ihtimalin epeyce sıkıntı olduğunu hükümetin mevcut siyasetlerinden vazgeçmeyeceğini lisana getiriyor.
Ekonomist Arda TuncaFotoğraf: Emre Eser/Privat
“Çok daha düşük bir enflasyon olabilirdi”
Tunca’ya nazaran geçmiş periyotta uygulanan yanlış siyasetler yerine Merkez Bankası bağımsız bir biçimde hareket edebilseydi bugün Türkiye epeyce daha düşük bir enflasyon oranı ile karşı karşıya kalabilirdi. Tunca bunu, “Doğru siyasetler kararlı bir biçimde uygulansaydı Türkiye tahminen de yüzde 12, yüzde 13 üzere bir enflasyonu yaşayacaktı” kelamlarıyla tabir ediyor.
Yazgan: Önemli siyaset yanılgıları yapıldı
Çok önemli bir siyaset kusuruyla bu noktaya gelindiğini belirten Prof. Dr. Ege Yazgan, Eylül ayındaki faiz indirimlerini işaret ediyor. Türkiye’nin yanlış bir vakitte erken faiz indirimlerini uyguladığını söyleyen Yazgan bunun sonuçlarını şu biçimde özetliyor:
“Erken faiz indirimi, yaşanan güç, döviz ve öteki dış şoklarla birlikte bu enflasyon dinamiğini yarattı. bu biçimde bir ortamda faizin daima baskılanması bunun talep tarafınca devamlı beslenen bir düzenek haline gelmesine niye oldu ve sonunda da enflasyonda bir atalet sorunu oluştu. Şayet bu faiz indirim sürecine Eylül’de değil de tahminen bir altı ay daha sonra başlasaydık bundan daha az problemli bir enflasyonla karşı karşıya kalacaktık. şüphesiz burada yalnızca faiz indirimlerini değerlendirmemek gerekiyor genel olarak para siyasetinin seyri de bu taraftaydı.”
Bu siyasetlerde ısrar edilmesinin enflasyon üzerinde olumsuz tesirleri sürdüreceğine değinen Yazgan, “Negatif gerçek faiz astronomik düzeylere gelmiş durumda. Bu iç talebi orantısız biçimde oynatarak hem enflasyona negatif tesir ediyor birebir vakitte öbür tarafta konut, araba üzere fiyatlarda önemli tesirler yaratıyor. Servetler el değiştiriyor. Bu siyasetten vazgeçmeden bu enflasyonu indirmek mümkün değil” diyor.
Enflasyon yıl sonunda düşer mi?
Yıl sonundaki baz etkisinin de artık bir ehemmiyetinin kalmadığını anlatan Ege Yazgan, Aralık ayında enflasyonun kısmen düşeceğini lakin burada düşük denilen noktanın yüzde 60’lar olacağını belirtiyor.
Önümüzdeki süreçte aylık olarak yüzde beş ila yüzde yedi içinde aylık enflasyon artışlarının beklendiğini anlatan Prof. Dr. Murat Birdal ise Türkiye’nin yıl sonuna yanlışsız üç haneli enflasyonu yaşayabileceğinin altını çiziyor. Alınan kısmi tedbirlerle yaz aylarında artışın biraz daha frenlenebileceğini, geçmişte de bunun örneklerinin yaşandığını söz eden Birdal, bu durumun yalnızca artış suratını yavaşlatabileceğini söylüyor.
Ekonomist Arda Tunca da yeni olarak uygulanan siyasetlere bakıldığında enflasyonun önümüzdeki süreçte düşmesinin pek mümkün olmadığını tersine yıl sonuna gerçek giderek yükselen bir enflasyon grafiği ile karşı karşıya olunduğunu anlatıyor.
“Enflasyon canavarı yaratılıyor”
Prof. Dr. Murat Birdal, gelinen noktada atılan adımların aslında bir enflasyon canavarı yarattığı görüşünde. “Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) ve bir daha gündemde olan enflasyona endeksli finansal eserler hem bütçe açığını arttırıyor birebir vakitte dönüp enflasyonu daha hayli tetikliyor” diyen Birdal, bu noktada iktisat idaresinin de hakikat atılımlar yapamadığını hatta “Enflasyonun süreksiz olduğu” telaffuzuna önemli biçimde inandıklarını söylüyor.
Gelinen noktada bir biçimde fiyatlı çalışanların da desteklenmesi gerektiğini söz eden Prof. Dr. Ege Yazgan da şunları söylüyor:
“Bu noktada aşikâr kesitlere fiyat artışı yapmamak da insafsızlık olur. Gelir dağımı artık önemli derece de bozuldu. Bu bölümlerin fiyatlarında artışa gitmek artık bir mecburilik. Öbür taraftan da enflasyonla gerçek çabanın para siyaseti ile yapılacağını söylemek gerek. Kredi genişlemeleri de bu manada gerçek değil. Çünkü tahminen de bu ortamda batacak olan firmayı siz kredilerle yüzdürmüş oluyorsunuz. Bunun ortasından çıkmak da sıkıntı.”
Kredilere bağımlılık yükseldi
Türkiye’nin 2017’den itibaren Kredi Garanti Fonu (KGF) uygulamaları ile daima olarak kredi hacmini genişlettiğini anlatan ekonomist Arda Tunca şöyleki konuşuyor:
“Türkiye, şu an kredi düzeneği üzerine bir büyüme öyküsü yazıyor. Piyasaya pompalanan krediler niçiniyle Türkiye’de epeyce sayıda firma ve vatandaş temel ekonomik niçinlerle ayakta kalmayı başaramadığı için bu kredilere bağımlı olmuş durumda. Lakin bu kredilerle ayakta kalabiliyorlar. İktisadın temel doğrularından epey uzak. halbuki Kasım ayında açıklanan Yeni İktisat Programı daha sonrasında yapılan açıklamalarda altı aylık müddet istenmiş ve bu altı ay sonunda kurun ve enflasyonun istenilen düzeye geleceği belirtilmişti. Şu an sonuç ortada. Devam eden süreçte de daha yüksek sonuçlar nazaranceğiz.”
“Hükümetin bu husustaki hali fazlaca net”
Hükümetin atacağı adımlarla faizi bir ölçü arttırarak bu gidişatın önüne geçebileceğini söyleyen Tunca, “Ancak burada da Merkez Bankası’nın bağımsızlığına vurgu yapan bir anlayış olmalı. Faizler birinci Para Siyaseti (PPK) toplantısında yüzde 20’ye çekilebilir. sonrasındasında kararlı olarak enflasyonu düşürme noktasında başka PPK toplantılarında da faiz artışına gidilirse işte bu biçimde bir değişim olabilir. Tahminen siyaset faizi ile enflasyon yüzde 35’lerde yüzde 40’larda birbirini yakalayabilir. sonrasındasındasında da enflasyonla birlikte hakikat adımlarla faizler aşağı çekilebilir. Lakin şu an bu adımları beklemek hayli yanlış zira Hükümet’in bu mevzudaki hali fazlaca net” halinde konuşuyor.
Ekonomistlerin üzerinde durduğu en kıymetli bahis enflasyonun düşürülmesi için para siyasetinde şu an uygulanan yanlışların süratle terk edilmesi gerektiği. Buna bakılırsa Merkez Bankası’nın bağımsızlığı tekrar sağlanamazsa iktisattaki hasarları tamir etmek gitgide uzun bir vakit dilimine yayılabilir.