RAM
New member
Avrupa genelinde cezaevi ve tutukluluk şartlarını incelemekle yükümlü Avrupa Azap ve Makûs Muameleyi Tedbire Komitesi (CPT) 20-29 Eylül 2022 tarihlerinde Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştirdi. CPT heyeti bu ziyaret sırasında İmralı F-tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde de incelemelerde bulundu. Bu ziyaret AİHM gündemindeki son Abdullah Öcalan davasının bahtını belirleyecek.
Heyet, İmralı ziyaretinde cezaevinde bulunan Abdullah Öcalan dahil dört mahpusa sunulan ortak faaliyetler ve mahpusların dış dünyayla temaslarına odaklandı. Bu hususta kendilerini dinledi, cezaevi yetkililerinden ve Ankara’dan bilgi aldı. Heyet Ankara’da İçişleri, Adalet ve Dışişleri bakanlıklarından yetkililerle görüştü.
“Öcalan görüşmeye çıkmadı” iddiası
Öcalan’ın avukatları, haber portalı Gazete Duvar‘a yaptığı açıklamada CPT’yi son İmralı’daki görüşmelerine ait olarak bilgi vermemekle eleştirdi. Haberde, Öcalan’ın avukatlarından İbrahim Bilmez, “bayağı bir hapishane ziyareti olsa anlaşılır bir prosedür. Lakin İmralı olağanüstü bir rejimle yönetiliyor. İmralı’da hukuk uygulanmıyor. İmralı’daki müvekkilimizden 20 aydır haber alamıyoruz” sözlerini kullandı. Öcalan’ın avukatları ayrıyeten aldıkları duyuma nazaran Öcalan’ın görüşmeye de çıkmadığını lisana getiriyor.
Ancak Strasbourg merkezli CPT, aslında çalışma şartları gereği ziyaretlerinin içeriği hakkında bilgi vermiyor, verme yetkisine de sahip değil. Ama DW Türkçe’nin edindiği bilgilere göre CPT yetkilileri, İmralı’ya son ziyaret sırasında “adadaki tüm mahpusların tutukluluk şartları hakkında yerinde istişarelerde bulunulduğunu” belirtiyor. Görüşmelerinin detaylarına ait bilgi vermeyen yetkililer, Abdullah Öcalan’ın durumunun yakından takip edildiğini hatırlatmakla yetiniyor.
CPT bu ziyaretiyle ilgili raporunu önümüzdeki haftalarda hazırlayıp genel konseyinde kabul ettikten daha sonra tavsiyelerle bir arada Türk hükümetine iletecek. Türk hükümetinin görüşlerini iletmesiyle birlikte rapor son halini alacak. CPT’nin çalışma kuralları gereği raporun ne vakit yayımlanacağına ise Ankara karar verecek. Örnek vermek gerekirse, CPT’nin 28-29 Nisan 2016 tarihlerinde İmralı’ya düzenlediği rapor 20 Mart 2018’de yayımlanmıştı.
CTP’nin evvelki Öcalan ziyaretlerinde neler yaşandı?
CPT, İmralı’yı Mart 1999’dan bu yana ziyaret ediyor, etme yetkisine sahip yegane milletlerarası organ. CPT ziyaretleri yardımıyla Öcalan’ın İmralı’daki tutukluluk şartları güzelleşmiş, bu durum raporlara da yansımıştı.
Öcalan’ı İmralı’da dört kere ziyaret eden CPT üyesi İsviçreli isimli tıp uzmanı Jean-Pierre Restellini, 6 Kasım 2013 tarihinde Strasbourg’da bir küme gazeteciye yaptığı açıklamada, Öcalan’ın durumunu “dinamik” olarak tanımlayıp kendisinin “Kürt meselesine küresel tahlil için” nizamlı olarak devletin üst seviye yetkilileriyle görüştüğünü söylemişti. “Bu durum bizleri de olup bitenler karşısında geri planda kalmaya mecbur kılıyor” tabirlerini kullanan Restellini, “Abdullah Öcalan, kendisi bana ‘Lütfen siz CPT olarak benim durumumla ilgilenmeyin, ben kendi durumumu Adalet Bakanlığı ile kendim konuşmayı tercih ederim’ dedi” formunda konuşmuştu.
Öcalan’ın Haziran 1999’da İmralı Adası’nda yargılandığı duruşmaFotoğraf: Mustafa Abadan/AA/picture alliance
İmralı hakkında hazırladığı raporlar, adaya 2013 yılından itibaren gerçekleştirilen ziyaretlerden bu yana büyük ölçüde mahpusların tutukluluk rejimi (özellikle toplumsal aktiviteler) ve dış dünya ile temaslarına odaklanmaya başladı. CPT, bu hususta 2013 yılındaki ziyaretiyle ilgili olarak 2015 yılında yayımlanan raporunda “Abdullah Öcalan’ın tutukluluğunun maddi şartlarının kıymetli ölçüde iyileştiğini” belirtmiş, fakat tüm mahpuslara “hücre dışı aktivitelerin yanı sıra günlük açık hava antrenmanı sırasıdna bir ortaya gelme müsaadesi verilmesini” istemişti. Raporda, Türk makamlarına “İmralı cezaevindeki tüm mahpusların akraba ve avukatlarından ziyaretçi alabilmesinin sağlanması” davetinde da bulunuldu.
CPT 28-29 Nisan 2016 tarihlerinde İmralı’yı bir defa daha ziyaret etti. Bu ziyaretle ilgili raporda, bir defa daha adadaki mahpusların tutukluluğunun maddi şartlarının güzelleştiği belirtilmekle bir arada “dış dünya ile temas durumunun daha da kötüleştiği” not edildi. Mahpusların avukatları ve yakınları ile görüştürülmediği, telefon görüşmesi yapmalarının büsbütün yasaklandığı kaydedildi. Bu problemlerin çözümlenmesi için Ankara’ya davette bulunuldu. Mayıs 2019’da İmralı’yı bir daha ziyaret eden CPT’nin bulguları değişmedi. CPT’nin bu ziyaretle ilgili 5 Ağustos 2020 tarihinde yayımlanan raporunda, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde İmralı’daki mahpusların dış dünyayla temaslarının “tamamen kesildiği” not edildi. Bu durumun insan hakları alanında uluslarası standart ve enstrümanlara alışılmamış olduğu vurgulandı.
CPT raporları niye kıymetli?
CPT, üyeleri içinde Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa Kurulu’nun bir organı. Avrupa genelinde tutukluluk ve cezaevi şartlarının kontrolü ve uygunlaştırılması konusunda devletler için referans olma özelliğine sahip. Avrupa Kurulu üyesi devletlerin taraf olduğu bir Avrupa mukavelesi temelinde çalışan CPT’nin hazırladığı raporlar ve tavsiyeler Avrupa Kurulu’nun öbür organları için de referans oluşturuyor.
Bu organlardan biri de AİHM. Abdullah Öcalan avukatları ve yakınlarıyla görüştürülmemesi ve dış dünyayla temasının büsbütün kesilmiş olması bahislerini geçtiğimiz senelerda AİHM gündemine taşıyarak Ankara’ya karşı yeni bir dava müracaatında bulundu. AİHM tarafınca 2019 yılında sürece koyularak görüş belirtmesi için Türk hükümetine iletildi. AİHM bu müracaatla ilgili sonucunı büyük ölçüde CPT raporlarına ve tavsiyelerine dayanarak verecek. Strasbourg Mahkemesi, Abdullah Öcalan hakkında geçmişte verdiği kararlarda da CPT raporlarını referans almıştı.
Heyet, İmralı ziyaretinde cezaevinde bulunan Abdullah Öcalan dahil dört mahpusa sunulan ortak faaliyetler ve mahpusların dış dünyayla temaslarına odaklandı. Bu hususta kendilerini dinledi, cezaevi yetkililerinden ve Ankara’dan bilgi aldı. Heyet Ankara’da İçişleri, Adalet ve Dışişleri bakanlıklarından yetkililerle görüştü.
“Öcalan görüşmeye çıkmadı” iddiası
Öcalan’ın avukatları, haber portalı Gazete Duvar‘a yaptığı açıklamada CPT’yi son İmralı’daki görüşmelerine ait olarak bilgi vermemekle eleştirdi. Haberde, Öcalan’ın avukatlarından İbrahim Bilmez, “bayağı bir hapishane ziyareti olsa anlaşılır bir prosedür. Lakin İmralı olağanüstü bir rejimle yönetiliyor. İmralı’da hukuk uygulanmıyor. İmralı’daki müvekkilimizden 20 aydır haber alamıyoruz” sözlerini kullandı. Öcalan’ın avukatları ayrıyeten aldıkları duyuma nazaran Öcalan’ın görüşmeye de çıkmadığını lisana getiriyor.
Ancak Strasbourg merkezli CPT, aslında çalışma şartları gereği ziyaretlerinin içeriği hakkında bilgi vermiyor, verme yetkisine de sahip değil. Ama DW Türkçe’nin edindiği bilgilere göre CPT yetkilileri, İmralı’ya son ziyaret sırasında “adadaki tüm mahpusların tutukluluk şartları hakkında yerinde istişarelerde bulunulduğunu” belirtiyor. Görüşmelerinin detaylarına ait bilgi vermeyen yetkililer, Abdullah Öcalan’ın durumunun yakından takip edildiğini hatırlatmakla yetiniyor.
CPT bu ziyaretiyle ilgili raporunu önümüzdeki haftalarda hazırlayıp genel konseyinde kabul ettikten daha sonra tavsiyelerle bir arada Türk hükümetine iletecek. Türk hükümetinin görüşlerini iletmesiyle birlikte rapor son halini alacak. CPT’nin çalışma kuralları gereği raporun ne vakit yayımlanacağına ise Ankara karar verecek. Örnek vermek gerekirse, CPT’nin 28-29 Nisan 2016 tarihlerinde İmralı’ya düzenlediği rapor 20 Mart 2018’de yayımlanmıştı.
CTP’nin evvelki Öcalan ziyaretlerinde neler yaşandı?
CPT, İmralı’yı Mart 1999’dan bu yana ziyaret ediyor, etme yetkisine sahip yegane milletlerarası organ. CPT ziyaretleri yardımıyla Öcalan’ın İmralı’daki tutukluluk şartları güzelleşmiş, bu durum raporlara da yansımıştı.
Öcalan’ı İmralı’da dört kere ziyaret eden CPT üyesi İsviçreli isimli tıp uzmanı Jean-Pierre Restellini, 6 Kasım 2013 tarihinde Strasbourg’da bir küme gazeteciye yaptığı açıklamada, Öcalan’ın durumunu “dinamik” olarak tanımlayıp kendisinin “Kürt meselesine küresel tahlil için” nizamlı olarak devletin üst seviye yetkilileriyle görüştüğünü söylemişti. “Bu durum bizleri de olup bitenler karşısında geri planda kalmaya mecbur kılıyor” tabirlerini kullanan Restellini, “Abdullah Öcalan, kendisi bana ‘Lütfen siz CPT olarak benim durumumla ilgilenmeyin, ben kendi durumumu Adalet Bakanlığı ile kendim konuşmayı tercih ederim’ dedi” formunda konuşmuştu.
Öcalan’ın Haziran 1999’da İmralı Adası’nda yargılandığı duruşmaFotoğraf: Mustafa Abadan/AA/picture alliance
İmralı hakkında hazırladığı raporlar, adaya 2013 yılından itibaren gerçekleştirilen ziyaretlerden bu yana büyük ölçüde mahpusların tutukluluk rejimi (özellikle toplumsal aktiviteler) ve dış dünya ile temaslarına odaklanmaya başladı. CPT, bu hususta 2013 yılındaki ziyaretiyle ilgili olarak 2015 yılında yayımlanan raporunda “Abdullah Öcalan’ın tutukluluğunun maddi şartlarının kıymetli ölçüde iyileştiğini” belirtmiş, fakat tüm mahpuslara “hücre dışı aktivitelerin yanı sıra günlük açık hava antrenmanı sırasıdna bir ortaya gelme müsaadesi verilmesini” istemişti. Raporda, Türk makamlarına “İmralı cezaevindeki tüm mahpusların akraba ve avukatlarından ziyaretçi alabilmesinin sağlanması” davetinde da bulunuldu.
CPT 28-29 Nisan 2016 tarihlerinde İmralı’yı bir defa daha ziyaret etti. Bu ziyaretle ilgili raporda, bir defa daha adadaki mahpusların tutukluluğunun maddi şartlarının güzelleştiği belirtilmekle bir arada “dış dünya ile temas durumunun daha da kötüleştiği” not edildi. Mahpusların avukatları ve yakınları ile görüştürülmediği, telefon görüşmesi yapmalarının büsbütün yasaklandığı kaydedildi. Bu problemlerin çözümlenmesi için Ankara’ya davette bulunuldu. Mayıs 2019’da İmralı’yı bir daha ziyaret eden CPT’nin bulguları değişmedi. CPT’nin bu ziyaretle ilgili 5 Ağustos 2020 tarihinde yayımlanan raporunda, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde İmralı’daki mahpusların dış dünyayla temaslarının “tamamen kesildiği” not edildi. Bu durumun insan hakları alanında uluslarası standart ve enstrümanlara alışılmamış olduğu vurgulandı.
CPT raporları niye kıymetli?
CPT, üyeleri içinde Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa Kurulu’nun bir organı. Avrupa genelinde tutukluluk ve cezaevi şartlarının kontrolü ve uygunlaştırılması konusunda devletler için referans olma özelliğine sahip. Avrupa Kurulu üyesi devletlerin taraf olduğu bir Avrupa mukavelesi temelinde çalışan CPT’nin hazırladığı raporlar ve tavsiyeler Avrupa Kurulu’nun öbür organları için de referans oluşturuyor.
Bu organlardan biri de AİHM. Abdullah Öcalan avukatları ve yakınlarıyla görüştürülmemesi ve dış dünyayla temasının büsbütün kesilmiş olması bahislerini geçtiğimiz senelerda AİHM gündemine taşıyarak Ankara’ya karşı yeni bir dava müracaatında bulundu. AİHM tarafınca 2019 yılında sürece koyularak görüş belirtmesi için Türk hükümetine iletildi. AİHM bu müracaatla ilgili sonucunı büyük ölçüde CPT raporlarına ve tavsiyelerine dayanarak verecek. Strasbourg Mahkemesi, Abdullah Öcalan hakkında geçmişte verdiği kararlarda da CPT raporlarını referans almıştı.