Çelik üreticilerini ithalat korkusu sardı

RAM

New member
Türkiye 2020 ve 2021’de Almanya’yı geride bırakarak Avrupa’da birinci sıraya yerleştiği çelik üretiminde, hükümetin iktisat siyasetleri niçiniyle liderliği kaybetti. Çelik üreticileri, hükümetin stratejik ehemmiyete sahip bölümü yeteri kadar desteklemediğinden şikayetçi. Son devirde ise Rusya, Çin, İran ve Hindistan üzere ülkelerin iç piyasada yükünün artması, Türkiye’nin çelik üretiminde daha da gerilere düşebileceği tasası yaratıyor.

Rusya-Ukrayna savaşı, global resesyon, yükselen enflasyon üzere etkenler, Türkiye’nin değerli pazarlarından olan Avrupa ve Amerika’nın çelik talebinde yavaşlamaya niye oldu. Bu durum üretim ve kapasite kullanım oranlarında da düşüşü birlikteinde getirdi.

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği datalarına nazaran, 2022 yılında Türkiye’nin çelik üretimi yüzde 12,9 gerileyerek 35,1 milyon tona indi. Talepteki yavaşlama ihracat sayılarına da yansıdı. TÜİK’in son deklare ettiğı Ocak-Kasım 2022 bilgilerine nazaran, çelik bölümü ölçüde yüzde 17,7 düşüşle 19,6 milyon ton, kıymette ise yüzde 5,3 düşüşle 21,1 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi.

“Dampingli ithalat engellenmeli”

bu vakitte Rus çelik mamüllerine yönelik uygulanan ambargolar sebebi ile Rusya’dan Türkiye’ye eser girişlerinde önemli artışlar yaşandığına vurgu yapan Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) İdare Heyeti Lideri Adnan Aslan, Rusya’nın uyguladığı agresif fiyat siyasetinden Türkiyeli üreticilerin olumsuz etkilendiğini kaydediyor.

Bu durumun rekabet ve maliyet farklılıkları ortaya çıkardığını ve iç piyasada yeni dinamikler oluşturmaya başladığını belirten Aslan; Rusya, Çin ve Hindistan üzere ülkelerin iç piyasada yüklerini artırmaya başladığına dikkat çekiyor.

Çelik İhracatçıları Birliği İdare Heyeti Lideri Adnan AslanFotoğraf: privat

Aslan, şu biçimde konuşuyor:

“Rusya, Çin, Hindistan, İran üzere ülkeler dampingli fiyatlarla ülkemize satış yapmaya devam ediyor. İthalat olağan olarak ki olacak; kâfi ki istikrarlı ve adil yapılsın. Yerli üreticimizin rekabet edebilme bahtı elinden alınmasın. Bu noktada Türk çelik kesiminin temsilcileri olarak dampingli ithalatın engellenmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını talep ediyoruz.”

“Hükümetten teşvik bekliyoruz”

2023 yılında da korumacılık tedbirlerinin bölümün üzerinde baskı ögesi olmaya devam etmesi bekleniyor. ABD ile AB’nin uyguladığı vergi ve kotaların devam ettiğine işaret eden Adnan Aslan, “Bizim de Türkiye olarak önemli bir strateji belirleyip gerekli düzenlemeleri bir an evvel hayata geçirmemiz gerektiğine inanıyoruz” diyor.

Demir-çelik bölümünün güç maliyetleri en yüksek dallardan biri olduğuna işaret eden Aslan; İngiltere, Avrupa Birliği üzere birfazlaca ülkede üreticilerin çelik üretiminde kullandıkları güç için devletten takviye aldıklarına işaret ediyor.

Hükümete seslenerek “Biz de teşvik paketleriyle takviye bekliyoruz” diyen Aslan, tüm bunların yanı sıra hammaddede dışarıya bağımlı olunmasının kesime getirdiği aksiliklere dikkat çekiyor. Aslan, “Bunun için de farklı yatırımlar gerçekleştirilmesi ismine devletimizin dayanağıyla sağlayacağımız açılımların takipçisi olunması gerektiğine inanıyoruz” diye konuşuyor.

“Zamlarla rekabet gücümüzü kaybettik”

Sektörde azalan üretim, kapasite kullanım oranlarına da olumsuz yansıyor. Üreticiler artan maliyetler ve maksat pazarlardaki talep daralması niçiniyle üretim kapasitelerini düşürmeye başladılar. Bu durum kimi şirketlerde emekçi çıkarmaya kadar giden tedbirler alınmasına niye oluyor.

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan, 2021’de yüzde 74,5 olan dalın kapasite kullanım oranının 2022 sonu itibariyle yüzde 62,7’ye gerilediğine dikkat çekiyor. Ağustos 2022’de doğalgaz ve elektrik fiyatlarına bir gecede yapılan yüzde 50’lik artırımın dalda büyük bir şaşkınlık yarattığını anlatan Veysel Yayan, “Bu artırım, ileriye dönük siparişlerimizi son derece olumsuz etkiledi. Bize gelen artırımları biz satışlarımıza yansıtamadık. Bu niçinle dünya pazarlarında rekabet gücümüzü kaybettik” diyor.

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel YayanFotoğraf: privat

“Sektöre takviye için kaynak ayrılmadı”

Bu noktada Türkiye’nin 2022’de üretimde liderliği kaptırdığı Almanya’yı örnek gösteren Yayan, şunları söylüyor:

“Bizden farklı olarak, Almanya’da hükümet Alman çelik şirketlerinin elektrik gücü konusunda karşılaştıkları düşünceleri gidermek için 92 milyar euro fiyatında bir kaynak ayırdı. Bizde ise kesimimize kaynak tahsisi yapmak yerine, doğal gaz ve elektrikte AVM’lere uygulanan indirimler bile uygulanmadı. Avrupa’da hane halklarına ucuz güç vermenin faturasını devlet yüklenirken, Türkiye’de bunu biz yüklendik.”

Ortaya çıkan bu durumun üstüne son devirde bir de ithalatta yaşanan artışın gündeme geldiğine işaret eden Yayan, bilhassa Çin ve Hindistan’dan ithalatın yaklaşık üç kat arttığını kaydediyor. Yayan, “Elini kolunu sallayarak Avrupa’ya ABD’ye gidemeyen ülkeler, bizim pazarımıza epey rahat girebiliyorlar” diyor.

“Özel güç tarifesi olmalı”

Çelik bölümü ile bir arada demir ve demir dışı metaller bölümü de üretim ve ihracatta geri düşmemek için hükümetten ‘acil’ adımlar talep ediyor.

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) İdare Şurası Lideri Çetin Tecdelioğlu, ihracatçılar olarak rekabetçi bir kura muhtaçlık duyduklarını ve güç konusunda dallara özel güç tarifeleri talep ettiklerini söylüyor.

Ayrıca finansmana erişimde sorun yaşayan üreticiler, potansiyeli yüksek olan ABD, Latin Amerika bölgesi ve Cezayir üzere ülkelerle süratli bir biçimde Hür Ticaret Mutabakatları imzalanmasını talep ediyor.

Tecdelioğlu, bu adımların atılması halinde 2022’yi 14,4 milyar dolarlık ihracatla kapatan dalın 20 milyar dolar düzeylerine çıkabileceğini kaydediyor.

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Konseyi Lideri Çetin TecdelioğluFotoğraf: privat

2021’de Almanya’yı geride bırakmıştı

1980 yılından itibaren yürürlüğe giren ithal ikamesi sistemi yardımıyla Türkiye, bilhassa İran, Irak ve Kuzey Afrika ülkeleri üzere komşu ülkelere gerçekleştirdiği çelik ihracatını artırdı. daha sonraki 20 yılda da Türkiye’nin üretim ve ihracatında büyük bir artış yaşandı.

2001 yılında dünyanın en büyük 10’uncu çelik üreticisi olan Türkiye, 2019 yılına gelindiğinde dünyanın 8’inci, Avrupa’nın 2’inci büyük üreticisi pozisyonuna yükseldi.

2001 ile 2011 yılları içinde, Çin ve Hindistan’ın akabinde dünyanın en süratli büyüyen üçüncü çelik üreticisi olan Türkiye’nin çelik üretimi 2001 yılındaki 15 milyon ton düzeyinden 2021 yılında 40,4 milyon tona kadar çıktı.

Türkiye, 2021 yılında Almanya’yı geride bırakarak Avrupa’nın en büyük ve dünyanın yedinci büyük üreticisi pozisyonuna ulaşmıştı. Lakin bu pozisyonunu 2022’de kaybederek Avrupa’da ikinciliğe, dünyada sekizinciliğe gerileyen Türkiye’de çelik sanayisindeki büyüme, bugüne kadar büyük oranda kuvvetli mahallî tüketim yardımıyla gerçekleşti.