RAM
New member
Borsa İstanbul son günlerde sert düşüşlere sahne oluyor. Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan borsada çöküş dün de devam ederken endeksin yüzde 5,3 daha düşmesiyle devre kesiciler bir kere daha çalıştı.
Peki bu düşüş niye kaynaklandı, küçük yatırımcı neler yapmalı?
DW Türkçe’ye konuşan piyasa uzmanları, borsadaki düşüşte hemilk öncesinde gerçekleşen spekülatif yükselişin tesirli olduğunu belirtirken küçük yatırımcıları koruyacak yeni düzenlemelere gereksinim olduğu konusunda uyarıyor.
Son bir buçuk aydır banka paylarında yapılan vadeli süreçlerle borsa yüzde 59 yükselmiş, eylülden itibaren başta kamu bankaları, biroldukca bankanın payları tavan olmuştu.
Bu süreç geçen hafta bilakis döndü ve Borsa İstanbul dün dahil son bir haftada yüzde 14’ün üzerinde düştü. Endeks 2 Eylül’den beri en düşük düzeye ulaştı.
“Saadet zinciri biçimi işleyiş”
Noorcm Menkul Pahalar A.Ş Araştırma Ünite Müdürü İstek Toktay, son periyotta görülen çoka kaçmış hareketin karşı hareketinin yaşandığını belirtiyor. Toktay, “Tabii son süreçte pay senedi piyasasına giren paranın sağlıklı bir biçimde oluşmuş bir para olmayışı ve daha epey kredili süreçlerle Vadeli Süreçler Piyasası ve spot piyasa içinde oluşan bir saadet zinciri denebilecek bir işleyiş ile gerçekleştirilmiş olması şu günlerde yaşadığımız sert satışların niçini olarak görünüyor” diyor.
Borsa İstanbul bünyesindeki Vadeli Süreçler ve Opsiyon Piyasası’nda borsa tarafınca belirlenmiş bir teminat yatırılarak vadeli süreç kontratı bulunan bir pay senedinin yükseleceği yahut düşeceğine dair konum alınıyor. Yüzde 10 teminat yatırılması durumunda pay senedinin fiyatı spot piyasada yüzde 1 arttığında VİOP’ta yarar yüzde 10 oluyor. Bu yararı sağlayan yatırımcılar aldıkları teminat fiyatını tıpkı paya yatırdığında ise spot piyasada payın fiyatı daha da yükseliyor. Sistem bu türlü yükselişi besliyor.
İşlemler durduruldu
Vadeli süreç hacimlerinde büyük dalgalanmaların yaşandığı Borsa İstanbul’un düşmesinde de bir daha vadeli piyasada bir müddetdir üst gelen banka payları öne çıktı. Dünkü sert düşüşün akabinde borsada süreçler durduruldu.
Borsa İstanbul’un, Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi’nin devreye girmesine ait yaptığı açıklamada, Hisse Piyasası’ndaki tüm süreç sıralarında, VİOP’taki hisse ve hisse endekslerine dayalı mukavelelerde ve Borçlanma Araçları Piyasası Hisse Senedi Repo Pazarı’nda süreçlerin süreksiz olarak durdurulduğu açıklandı.
Son periyotta düşük faiz ve yüksek enflasyon oranları niçiniyle yatırım alternatifi kalmayan küçük yatırımcının borsaya yöneldiği biliniyor.
“Spekülatif hareketler daima ziyana niye olur”
Borsa analisti Berrin Lider, piyasalarda özelikle negatif faizin yatırımcıları riskli arayışlara soktuğunu vurguluyor. Lider, “Banka pay senetlerinde başlayan hareket büyük bir merak uyandırdı ve kamu kaynaklı olduğu düşünüldü. Ve öbür paylara de yayıldı. Lakin piyasalar birfazlaca etkeni barındırır. Ve denetim edebilmek epey zordur. Spekülatif hareketler de daima ziyana niye olur. Gelinen noktada piyasa kilitlendi ve aracı kurumlar ve gerçek yatırımcılar dahil ziyan gördü” diyor.
Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu ekonomist Murat Sağman da borsadaki hareketin hacimli olduğunu, büyük fonlar ya da büyük yatırımcılar tarafınca gerçekleştirildiğini söylüyor.
Ekonomist Murat SağmanFotoğraf: Privat
Arzu Toktay’a göre ise Türkiye’de yatırım fonları büyüse de piyasayı hala spekülatörlerin yönlendirmesi sorunun ana kaynağını oluşturuyor.
Toktay, “Yaşananları, emeklilik ve yatırım fonları üzere fonların akıllı yatırımcı olarak aslında piyasanın direksiyonunda olması gerekirken, piyasa tahlilleri yetersiz olan büyük spekülatörlerin fon piyasasını, pay senedi piyasasını yönlendirmeye kalkması ve onun başarısız olması diye özetleyebiliriz” diye konuşuyor.
Bakan Nebati yatırım daveti yapmıştı
Borsada daha evvel görülen 100 milyar ve üzeri hacimlere ulaşmanın gelecek devirde biraz güç göründüğüne işaret eden Toktay, borsada yabancı hissesinin son periyotta yüzde 34’lere kadar gerilediğini, hatta kimi yükselişlerin yabancı yatırımcı tarafınca belirli pay senetlerinde satış olarak değerlendirildiğini belirterek ekliyor: “Bunları bir ortaya getirirsek yakın bir vakitte en azından biraz da otoritelerin dayanağıyla, aracı kurumların iş birliğiyle istikrar bulunabilir. Lakin bilhassa küçük yatırımcı pay senedi piyasasına bundan daha sonraki devirde biraz daha temkinli yaklaşacaktır. En azından bir değil iki sefer düşünüp yaklaşacaktır.”
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 23 Ağustos’ta vatandaşlara borsa yatırımı önermişti. Bakan Nebati, “Döviz kuru ve öteki emtialarda istikrarlı bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en hayli getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı fazlaca açık” tabirlerini kullanmıştı.
“Gerçeğe dayanmayan temenniler”
Arzu Toktay’a nazaran küçük yatırımcılar borsadaki süreçlerini gerçeğe dayanmayan temennilere değil ayrıntılı tahlillere dayandırmalı.
Toktay, “Şimdi tam olarak bu üslup açıklamalar daima yapılıyor fakat daima iktisat tarafında alınan sürpriz kararlarla, geçtiğimiz iki üç sene içerisinde aslında küçük yatırımcı bir değil birden çok defa, öngörülemeyen diyelim sert değişiklikler yapıldığı devirlerde ziyan etti. Yani piyasaya tam inanmış iken piyasanın haricinde kalmak zorunda kaldı. Bunların tesirini görüyoruz” sözlerini kullanıyor.
Arzu Toktay, küçük yatırımcılara, araştırma ünitelerinin yayınladığı bölüm ve pay bazında öne çıkan paylara dikkat etmeleri, bunlarda süreç yapmaya çalışmaları, bilançoları incelemeye çalışmaları, biraz daha ayrıntıya inerek tahlil yapmaları ve en azından kısa devirde sakin kalarak gelişmeleri takip etmeleri tavsiyelerinde bulunuyor.
Borsadaki çöküş hali dün gece Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) aracı kurumlarla Hazine Bakan Yardımcısı’nın katıldığı acil doruğa niye oldu. SPK toplantıyı doğrularken, öteki bir ayrıntı vermedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin NebatiFotoğraf: Baris Oral/AA/picture alliance
Murat Sağman, “Bununla ilgili kimi hareketler ve düzenlemeler gelecek diye düşünüyorum aslına bakarsan. Zira fazlacatan beri gelmesi gerekirdi” yorumunu yaparken Dilek Toktay’a göre bu adım kâfi değil.
Toktay, “Bir adım daha öteye gidilmesi, otoritelerin de bu vakitte kesime, aracı kurumlara ve pay senedi piyasasında süreç yapan aracı kurumlara bir yol göstermesi, istikamet göstermesi gerekiyor” diyor.
Berrin Başkan de yatırımcıların daha bilimsel datalara dayalı hareket edeceği, sermaye piyasalarının yeterli işleyeceği düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Toparlanma kısa sürdü
Borsa bugün 3149 puana kadar gerilese de paylarda gün ortasında yüzde 2 civarında toparlanma gerçekleşti. Fakat bu toparlanma borsa kapanmadan tekrar eksiye döndü.
Öğleden daha sonra ise Takasbank, Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda Akbank, Garanti BBVA, Halkbank İş GYO, İş Bankası, Şekerbank, TSKB, Vakıfbank ve Yapı Kredi’nin destek varlıkları için süreç teminatı hesaplamalarında kullanılan risk parametrelerinin piyasa şartları dikkate alarak güncellendiğini duyurdu. Takasbank’ın açıklamasında yeni risk parametrelerinin yarından itibaren gün içi risk hesaplama anından itibaren geçerli olacağı açıklandı.
Analistlere bakılırsa teminat limitlerinde yapılacak olan bu değişiklik piyasada oluşan sıkışıklığa bir ölçü tahlil olabilir. Lakin piyasa sakinleşse de düzelmesi vakit alacak. Yatırımcıyı koruyan siyasetlerin otoriteler ve aracı kurumlar tarafınca desteklenmesi ve küçük yatırımcının mümkün olduğu kadar az ziyan gorerek buradan çıkmasının sağlanması gerekiyor.
Peki bu düşüş niye kaynaklandı, küçük yatırımcı neler yapmalı?
DW Türkçe’ye konuşan piyasa uzmanları, borsadaki düşüşte hemilk öncesinde gerçekleşen spekülatif yükselişin tesirli olduğunu belirtirken küçük yatırımcıları koruyacak yeni düzenlemelere gereksinim olduğu konusunda uyarıyor.
Son bir buçuk aydır banka paylarında yapılan vadeli süreçlerle borsa yüzde 59 yükselmiş, eylülden itibaren başta kamu bankaları, biroldukca bankanın payları tavan olmuştu.
Bu süreç geçen hafta bilakis döndü ve Borsa İstanbul dün dahil son bir haftada yüzde 14’ün üzerinde düştü. Endeks 2 Eylül’den beri en düşük düzeye ulaştı.
“Saadet zinciri biçimi işleyiş”
Noorcm Menkul Pahalar A.Ş Araştırma Ünite Müdürü İstek Toktay, son periyotta görülen çoka kaçmış hareketin karşı hareketinin yaşandığını belirtiyor. Toktay, “Tabii son süreçte pay senedi piyasasına giren paranın sağlıklı bir biçimde oluşmuş bir para olmayışı ve daha epey kredili süreçlerle Vadeli Süreçler Piyasası ve spot piyasa içinde oluşan bir saadet zinciri denebilecek bir işleyiş ile gerçekleştirilmiş olması şu günlerde yaşadığımız sert satışların niçini olarak görünüyor” diyor.
Borsa İstanbul bünyesindeki Vadeli Süreçler ve Opsiyon Piyasası’nda borsa tarafınca belirlenmiş bir teminat yatırılarak vadeli süreç kontratı bulunan bir pay senedinin yükseleceği yahut düşeceğine dair konum alınıyor. Yüzde 10 teminat yatırılması durumunda pay senedinin fiyatı spot piyasada yüzde 1 arttığında VİOP’ta yarar yüzde 10 oluyor. Bu yararı sağlayan yatırımcılar aldıkları teminat fiyatını tıpkı paya yatırdığında ise spot piyasada payın fiyatı daha da yükseliyor. Sistem bu türlü yükselişi besliyor.
İşlemler durduruldu
Vadeli süreç hacimlerinde büyük dalgalanmaların yaşandığı Borsa İstanbul’un düşmesinde de bir daha vadeli piyasada bir müddetdir üst gelen banka payları öne çıktı. Dünkü sert düşüşün akabinde borsada süreçler durduruldu.
Borsa İstanbul’un, Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi’nin devreye girmesine ait yaptığı açıklamada, Hisse Piyasası’ndaki tüm süreç sıralarında, VİOP’taki hisse ve hisse endekslerine dayalı mukavelelerde ve Borçlanma Araçları Piyasası Hisse Senedi Repo Pazarı’nda süreçlerin süreksiz olarak durdurulduğu açıklandı.
Son periyotta düşük faiz ve yüksek enflasyon oranları niçiniyle yatırım alternatifi kalmayan küçük yatırımcının borsaya yöneldiği biliniyor.
“Spekülatif hareketler daima ziyana niye olur”
Borsa analisti Berrin Lider, piyasalarda özelikle negatif faizin yatırımcıları riskli arayışlara soktuğunu vurguluyor. Lider, “Banka pay senetlerinde başlayan hareket büyük bir merak uyandırdı ve kamu kaynaklı olduğu düşünüldü. Ve öbür paylara de yayıldı. Lakin piyasalar birfazlaca etkeni barındırır. Ve denetim edebilmek epey zordur. Spekülatif hareketler de daima ziyana niye olur. Gelinen noktada piyasa kilitlendi ve aracı kurumlar ve gerçek yatırımcılar dahil ziyan gördü” diyor.
Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu ekonomist Murat Sağman da borsadaki hareketin hacimli olduğunu, büyük fonlar ya da büyük yatırımcılar tarafınca gerçekleştirildiğini söylüyor.
Ekonomist Murat SağmanFotoğraf: Privat
Arzu Toktay’a göre ise Türkiye’de yatırım fonları büyüse de piyasayı hala spekülatörlerin yönlendirmesi sorunun ana kaynağını oluşturuyor.
Toktay, “Yaşananları, emeklilik ve yatırım fonları üzere fonların akıllı yatırımcı olarak aslında piyasanın direksiyonunda olması gerekirken, piyasa tahlilleri yetersiz olan büyük spekülatörlerin fon piyasasını, pay senedi piyasasını yönlendirmeye kalkması ve onun başarısız olması diye özetleyebiliriz” diye konuşuyor.
Bakan Nebati yatırım daveti yapmıştı
Borsada daha evvel görülen 100 milyar ve üzeri hacimlere ulaşmanın gelecek devirde biraz güç göründüğüne işaret eden Toktay, borsada yabancı hissesinin son periyotta yüzde 34’lere kadar gerilediğini, hatta kimi yükselişlerin yabancı yatırımcı tarafınca belirli pay senetlerinde satış olarak değerlendirildiğini belirterek ekliyor: “Bunları bir ortaya getirirsek yakın bir vakitte en azından biraz da otoritelerin dayanağıyla, aracı kurumların iş birliğiyle istikrar bulunabilir. Lakin bilhassa küçük yatırımcı pay senedi piyasasına bundan daha sonraki devirde biraz daha temkinli yaklaşacaktır. En azından bir değil iki sefer düşünüp yaklaşacaktır.”
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 23 Ağustos’ta vatandaşlara borsa yatırımı önermişti. Bakan Nebati, “Döviz kuru ve öteki emtialarda istikrarlı bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en hayli getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı fazlaca açık” tabirlerini kullanmıştı.
“Gerçeğe dayanmayan temenniler”
Arzu Toktay’a nazaran küçük yatırımcılar borsadaki süreçlerini gerçeğe dayanmayan temennilere değil ayrıntılı tahlillere dayandırmalı.
Toktay, “Şimdi tam olarak bu üslup açıklamalar daima yapılıyor fakat daima iktisat tarafında alınan sürpriz kararlarla, geçtiğimiz iki üç sene içerisinde aslında küçük yatırımcı bir değil birden çok defa, öngörülemeyen diyelim sert değişiklikler yapıldığı devirlerde ziyan etti. Yani piyasaya tam inanmış iken piyasanın haricinde kalmak zorunda kaldı. Bunların tesirini görüyoruz” sözlerini kullanıyor.
Arzu Toktay, küçük yatırımcılara, araştırma ünitelerinin yayınladığı bölüm ve pay bazında öne çıkan paylara dikkat etmeleri, bunlarda süreç yapmaya çalışmaları, bilançoları incelemeye çalışmaları, biraz daha ayrıntıya inerek tahlil yapmaları ve en azından kısa devirde sakin kalarak gelişmeleri takip etmeleri tavsiyelerinde bulunuyor.
Borsadaki çöküş hali dün gece Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) aracı kurumlarla Hazine Bakan Yardımcısı’nın katıldığı acil doruğa niye oldu. SPK toplantıyı doğrularken, öteki bir ayrıntı vermedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin NebatiFotoğraf: Baris Oral/AA/picture alliance
Murat Sağman, “Bununla ilgili kimi hareketler ve düzenlemeler gelecek diye düşünüyorum aslına bakarsan. Zira fazlacatan beri gelmesi gerekirdi” yorumunu yaparken Dilek Toktay’a göre bu adım kâfi değil.
Toktay, “Bir adım daha öteye gidilmesi, otoritelerin de bu vakitte kesime, aracı kurumlara ve pay senedi piyasasında süreç yapan aracı kurumlara bir yol göstermesi, istikamet göstermesi gerekiyor” diyor.
Berrin Başkan de yatırımcıların daha bilimsel datalara dayalı hareket edeceği, sermaye piyasalarının yeterli işleyeceği düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Toparlanma kısa sürdü
Borsa bugün 3149 puana kadar gerilese de paylarda gün ortasında yüzde 2 civarında toparlanma gerçekleşti. Fakat bu toparlanma borsa kapanmadan tekrar eksiye döndü.
Öğleden daha sonra ise Takasbank, Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda Akbank, Garanti BBVA, Halkbank İş GYO, İş Bankası, Şekerbank, TSKB, Vakıfbank ve Yapı Kredi’nin destek varlıkları için süreç teminatı hesaplamalarında kullanılan risk parametrelerinin piyasa şartları dikkate alarak güncellendiğini duyurdu. Takasbank’ın açıklamasında yeni risk parametrelerinin yarından itibaren gün içi risk hesaplama anından itibaren geçerli olacağı açıklandı.
Analistlere bakılırsa teminat limitlerinde yapılacak olan bu değişiklik piyasada oluşan sıkışıklığa bir ölçü tahlil olabilir. Lakin piyasa sakinleşse de düzelmesi vakit alacak. Yatırımcıyı koruyan siyasetlerin otoriteler ve aracı kurumlar tarafınca desteklenmesi ve küçük yatırımcının mümkün olduğu kadar az ziyan gorerek buradan çıkmasının sağlanması gerekiyor.