Belirsizlik besin güvenliğini riske atıyor

RAM

New member
Tüm dünyada besin güvenliği daha yüksek sesle konuşulmaya devam ederken Türkiye’den bölüm temsilcileri üretim konusunda ihtarlarda bulunuyor. Tarımda günübirlik siyasetler yerine uzun devirli ve üreticiyi merkeze alan planlar talep eden dal temsilcilerine bakılırsa bu koşullar sağlanmazsa önümüzdeki süreçte besin arzında ve fiyatlardaki sorun artarak devam edecek. Buna nazaran bu süreçte belirsizlik üreticinin topraktan uzaklaşmasına niye oluyor.

Dünya Bankası, Milletlerarası Para Fonu (IMF), Birleşmiş Milletler Dünya Besin Programı (WFP) ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), besin güvenliği konusunda acil aksiyon davetinde bulundu. Yapılan davette savaş, bölgesel çatışmalar, iklim değişikliği ve yakın periyotta tüm dünyayı etkilen pandeminin besin güvenliğini tehlikeye attığı vurgulandı. Ayrıyeten gelinen noktada temel besin arzındaki probleme dikkat çekilirken fiyat artışlarının tüm dünyayı etkilediği açıklandı. Bu niçinle ülkelerden de gübre ve besin mamüllerin ihracatında kısıtlamalardan kaçınmaları istendi.

Pekala Türkiye’de durum ne? DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlara bakılırsa sorunun kaynağı üretimde başlıyor. Türkiye’nin uzun yıllardır üretimde gerçek ve sürdürülebilir bir sistemi oturtamadığını belirten uzmanlara nazaran bu durum önümüzdeki yıllar için büyük bir tehlikeyi de birlikteinde getiriyor.

Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin DemirtaşFotoğraf: Privat

Tüm dünyanın besin üretiminde ve tedarikinde yeni meselelerle müsabakaya devam ettiğini söyleyen Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Lideri Hüseyin Demirtaş, “Yaşanan ıstıraplar ülkeleri kendi tedbirlerini almaya zorluyor. Bunun birinci adımı da ihracat kısıtlamaları olabiliyor. bu biçimdece kendi iç piyasalarını istikrarda tutmaya çalışıyorlar. Lakin bir ülkede belirli bir eserin ihracatına ve ithalatına kısıtlama getirilmesi başka ülkelerde yeni problemler oluşturabiliyor. Yakın devirde savaş yüzünden buğday ve yağ fiyatlarında yaşananları gördük” diyor.

Dal temsilcileri burada temel eserlerdeki yerli üretim oranına dikkat çekiyor. Demirtaş, buğday üzere temel bir eserde bile kuraklık tesiriyle yeterlilik oranının düştüğünü belirtiyor. Buna bakılırsa iç piyasada düşen fiyat, ithalata yönelimi arttırıyor. İhracatçı ülkeye apansız gelen talep artışı ise o eserin hem fiyatını arttırıyor birebir vakitte bulunabilirliğini azaltıyor.

Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Baki Remzi SuiçmezFotoğraf: Privat

Özel dalın denetiminde

Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Lideri Baki Remzi Suiçmez ise besin güvenliğini sağlamanın en değerli yolunun uzun senelera dayanan sürdürülebilir tarım siyasetleri olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin bugün, yıllar evvel uygulamaya başladığı yanlış siyasetlerin kararınu yaşadığını anlatan Suiçmez, “Her ülke kendi tarım siyaseti doğrultusunda periyot devir ithalatta ve ihracatta kısıtlamalara gidebilir. Bu yanlış bir adım değil. Yalnızca artık tehlikenin ne kadar büyüdüğünün fazlaca değerli bir işareti. Dünya Bankası, Memleketler arası Para Fonu, Birleşmiş Milletler Dünya Besin Programı ve Dünya Ticaret Örgütü’nün bu daveti yeni değil. Hatta Türkiye’nin bugün yaşadığı meselelerin merkezinde de bu memleketler arası örgütlerin planlı teklifleri var. Türkiye, yıllar evvel bu örgütlerin tavsiyeleri doğrultusunda tarım siyasetlerini şekillendirdi. İç piyasayı denetim eden kamu iktisadi teşebbüslerinin aktifliğini azalttı ve üretimi büsbütün özel kesimin denetimine bıraktı. Artık bu kurumların yokluğunun eksikliğini çekiyor. Her fiyat artışından etkileniyor” tabirlerini kullandı.

Kamu artık kuvvetli değil

Memleketler arası kuruluşlar bilhassa gübre ihracatındaki kısıtlamaların besin güvenliği için fazlaca kıymetli riskleri de birlikteinde getirdiğini deklare etti. Gübrenin her eserin üretiminde epeyce stratejik bir rolü olduğunu anlatan Baki Remzi Suiçmez, şöyleki devam etti: “Türkiye’nin gübrede kendine yeterlilik oranı yüzde 80 düzeyinde. halbuki geçmiş periyotta Türkiye kamu teşebbüsleri ile gübre piyasasını denetim edebiliyordu. Şu an o denli bir imkân yok. Global seviyedeki doğalgaz artırımları amonyak fiyatlarını, o da azotlu gübre fiyatlarını arttırıyor. Geçen yıla göre gübrede yüzde 300 ila 600 içinde bir artırım var. Bu koşullarda bizim iç üretimimizi devam ettirmemiz zorlaşıyor. halbuki bu alanda kamu kuvvetli olsaydı ve çiftçi kamu aracılığıyla çabucak hemen üretime başlanmadan desteklenseydi bu alandaki artıştan kısmen daha az etkilenecekti. Artık gübre ithalatı yapmak zorunda kalıyorsunuz.

Fotoğraf: Felat Bozarslan/DW

Türkiye kısır döngüde

“Gelinen noktada bir kriz anında artık paranız olsa da bir eseri alamıyorsunuz” diyen Hüseyin Demirtaş, besin güvenliğini sağlamanın tek yolunun hakikat tarım siyasetleri olduğunu söylüyor. Global olarak yaşanan kısıtlamalardan hem üreticinin birebir vakitte tüketicinin etkilenmemesi için acil olarak tarıma ve çiftçiye yanlışsız dayanak verilmesi gerektiğini anlatan Demirtaş’a nazaran bu alandaki takviyeler yanlış veriliyor. Buna bakılırsa Türkiye, bitmiş esere dayanak vererek fiyatları denetim altında tutmaya çalışıyor. Bu durumun bir kısır döngü yarattığını tabir eden Demirtaş, “Siz çiftçiye önünü nazaranbileceği bir ortam sunmuyorsunuz. Üretim etabında takviye vermeyip raftaki eseri sübvanse etmeye kalkıyorsunuz. Bunun başarılı olma bahtı yok” diyor.

Demirtaş, evvel girdi maliyetlerinin sabitlenmesini, motorin, gübre ve elektrik girdilerine takviye verilmesini ve uzun müddetli takviyelerin evvelde açıklanmasını talep ediyor.

Baki Remzi Suiçmez de bu alanda yapılan en büyük yanlışlardan birinin takviyelerinin yetersizliği ve yanlış vakitte verilmesi olduğunu lisana getiriyor. Çiftçinin üretimi tamamladıktan bir yıl daha sonra takviyeye ulaşabildiğinden bahseden Suiçmez, bu durumun çiftçiye bir fayda sağlamadığını ve üreticiyi küstürdüğünün altını çiziyor. Takviyelerin ekim sürecindilk evvel başlaması gerektiğini anlatan Suiçmez, “Hollanda’da şu an da çiftçiler önümüzdeki 7 yıl ne olacağını biliyor. Eserin maliyetini hesaplayabiliyor. Alacağı takviye muhakkak. Lakin biz de bu biçimde bir durum yok. Birtakım yıllar eserler boşa gidiyor. Çiftçi küsüyor. Üretimi bırakıyor. Besin güvenliği için en büyük tehlike budur. Bizim her unsuru düşünülmüş en az 3-5 yıllık üretim planlarına muhtaçlığımız var” diye konuştu.

Besin güvenliği noktasında buğday, ayçiçeği, arpa ve öbür yem bitkilerinde üretimin süratle desteklemesi gerektiğini aktaran Suiçmez, bu eserlerdeki eksikliğin fiyat artışlarına niye olduğunu belirtiyor. Suiçmez, istikrarlı ve sürdürülebilir bir üretim eksikliğinin altını çiziyor.

Tüketim daima artıyor

Artan besin fiyatlarının önüne yalnızca üretimle geçileceğini söyleyen Hüseyin Demirtaş ise, “Halkın alım gücü düşüyor. Global bir sorun var. İkisi birleşince besine ulaşım daha da zorlaşacak. Bunun tek dermanı üretim kapasitemizi yanlışsız kullanmak. Türkiye, kendisi üzere iki ülkeye yetecek üretim kapasitesine sahip. Tüketimimiz daima artıyor. Bu tehlikeyi görmemiz lazım” diyor.