RAM
New member
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 24 Haziran akşamında şirketlerin alacağı krediler konusunda yeni bir karar deklare etti. Buna nazaran bağımsız kontrole tabi olan, 15 milyon TL ve üzeri yabancı para varlığı bulunan ve döviz varlığı şirketin etkin toplamının ya da 1 yıllık satış karının yüzde 10’unu aşan şirketler TL kredilere erişemeyecek.
Yani BDDK bir manada ilgili koşulları taşıyan şirketlere, “Bundan daha sonra TL kredilere erişmek istiyorsan elindeki dövizi satmak zorundasın” demiş oldu.
Cuma akşamı açıklanan sonucun akabinde Pazar günü yeni ve daha ayrıntılı bir açıklama yapan BDDK, şu sözlere vurgu yaptı: “Bazı şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz konum fazlası olmasına rağmen, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri ve döviz durumu tuttukları görülmüştür. Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir ihtiyaç olmadığı biçimde birtakım şirketlerce döviz alımı emeliyle kullanılmaya devam etmektedir.”
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat’a göre şu anda halka açık ya da kapalı olan şirketler içinde bu düzenlemeden etkilenecek şirket sayısı yaklaşık bin civarında. Borsadaki şirketlerin içinde düzenleme kapsamına girecek şirketlerin ise 195 civarında olduğu kestirim ediliyor.
Ekonomistlere nazaran hem bankacılar birebir vakitte şirketler tarafında uygulamanın nasıl uygulanacağı tam olarak anlaşılamadı. Çünkü birtakım bankaların da ayrıntılar muhakkak olana kadar ticari müşterilerinin kredi taleplerini ertelediği belirtiliyor.
Şirketleri ne kadar tesirler?
Türkiye’ye uzun müddettir döviz ve direkt yabancı sermaye girişi olmadığını belirten TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, “özetlemek gerekirsesı döviz girişi olmadığı için ve kamu gerçek dalın elinde fazla ölçüde döviz tuttuğunu düşündüğü için bu biçimde bir adım atıyor. Net bir biçimde TL kredisi almak istiyorsan elindeki dövizleri bozdurman gerek diyor” sözlerini kullanıyor.
BDDK da bu noktada şirketlerin ucuz TL kredilerini üretim için kullanmadığını belirtiyor.
Ekonomist Arda Tunca ise alınan karar daha sonrasında fazlaca sayıda şirketin olumsuz etkileneceğini söylüyor. Tunca, “Türkiye’nin üretim yapısı gereği üretim ve ihracat yapmak için üreticilerin ithalat yapması gerekiyor. Bu onlar için bir mecburilik. Şirketler üretim yapmak için döviz almak zorundalar. Ellerindeki dövizi bozdursalar bile bir süre daha sonra ithalat yapmak için tekrar döviz almak gerekiyor. Yani döviz almadan hayatlarını sürdürmeleri mümkün değil” diyor.
İş dünyasından gelen birinci açıklamalar ise sonucun epeyce sert tesirlere niye olmayacağı istikametinde.
Piyasa iktisadına müdahale yorumlarının âlâ niyetten uzak oluğunu söyleyen Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Lideri Mahmut Asmalı “BDDK’nın atılımı ile döviz arz-talep istikrarı, Türk lirası lehine, epeyce daha makul seviyelere gerileyecektir” derken Ankara Ticaret Odası (ATO) Lideri Gürsel Baran ise sonucun ticaret ve üretime olumlu yansımasını beklediklerini söylemiş oldu.
Gün ortasında Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan bildirimler ve açıklamalar oldu. Bu kapsamda BİM, Karsan, İttifak Holding, Uşak Seramik, İmaş Makine, İzmir Fırça, Selva Besin ve Adesa Gayrimenkul genel olarak bu karardan kendilerinin olumsuz etkilenmeyeceğini deklare etti.
BİM açıklamasında “Makro bakış açısı gerektiren sıkıntılar, mikro formüllerle çözülemez. Mikro yollar yalnızca tutarlılık ismine ana stratejinin tamamlayıcısı olabilir. Piyasaların beklentisi öngörülebilirlik ve güvendir” dedi.
“Yatırım talebi azalabilir”
Ulusoy Un ise yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı: “Sektörümüzdeki birfazlaca şirketin yüzde 10 sonuna takılmasını beklemiyoruz. bir daha de sonu aşan şirketlerin, TL kredi yerine YP (yabancı para) kredilere talebinin artmasını bekliyoruz. YP kredilerin kur riskini sonlandırmak için de ardından YP/TL türev eserlere olan talep artacaktır. TL krediye erişimin şirketler tarafında sonlandırılması, bir manada kredi genişlemesinin yavaşlaması, döviz talebi ve mal talebini azaltarak enflasyona olumlu katkı sağlayabilir. Lakin eş vakitli olarak yatırım talebini de azaltacaktır. Zira yatırımlar yalnızca yatırım bedeli ile yapılamıyor, işletme sermayesi gereksinimi da var. İthalat ihracat nakit akışı için YP tutan bir şirket, iç piyasa için bir yatırım yapmaktan çekinebilirler.”
Ekonomistlere göre şirketler bu durumda Eurobond ve döviz cinsinden yatırım fonlarına yönelebilir. Doç. Dr. Atılım Murat, bu noktada BDDK’dan yeni adımlar gelebileceğinden bahsediyor. Murat, “Eurobond ve öteki araçlar şimdilik kapsama alınmadığı için şirketler tarafında bir ilgi olabilir. Lakin çok bir ilgi olması durumunda daha evvel alınmış kararları tamamlayıcı olacak biçimde yeni kısıtlamalar getirilebilir” diyor.
Şirketler KKM’ye masraf mi?
Murat’ın bu mevzuda altını çizdiği başka nokta ise Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması. Çünkü “liralaşma” olarak da isimlendirilen siyaset çerçevesinde atılan adımların birçok KKM’yi işaret ediyor ya da teşvik ediyor. Bu uygulama için yapılan yorumların yüklü kısmında da şirketlerin fazla dövizlerinin KKM’ye çekilmesinin amaçlandığı bedellendiriliyor.
KKM’de de birtakım değişiklerin yapılması gerektiğini vurgulayan Murat, “Eğer siz şirketlerin döviz varlığını KKM’ye çekmek istiyorsanız burada vadelere bir düzenleme yapmanız gerekiyor. Kimse uzun vadede KKM’ye gelmek istemeyebilir. Bunun için siz vadeleri bir aya kadar çekebilirsiniz tahminen. bu biçimde şirketler için daha olumlu karşılanabilir” yorumunu yapıyor.
Ekonomist Arda Tunca ise bu ve benzeri adımların piyasadaki işleyişi bozduğunu şirketlerin hayatta kalmak ve gereksinimi olan dövize ulaşmak için kesinlikle yan yolları deneyeceğini söylüyor. Tunca’ya bakılırsa şirketler bu yolları denemekte epey zorlanmaz çünkü bilançolarda kimi değişiklikler kolay biçimde gösterilebilir.
Karar Türk Lirası’nı nasıl etkiledi?
BDDK’nın sonucu daha sonrasında Türk Lirası yeni haftaya dolar karşısında yüzde 6’yı aşan bir çıkarla başlasa da gün için dalgalı bir seyir izledi ve günü yüzde yaklaşık yüzde 2 düzeyinde bir karla kapattı.
Türk Lirası haftaya dalgalı bir seyir izleyerek başladıFotoğraf: Emre Eser/DW
Atılım Murat, şu anda TL’nin dolar karşısında önümüzdeki süreçte yavaş yavaş güç kaybetmesini beklediğini belirterek şu biçimde dedi: “kuvvetli bir TL ithalatçıya fayda. Ancak kısmen yahut net ihracatçılar da doların daha üstte olmasını istiyor. Ancak gelinen noktada doların güçlenmesi daha ihtimal dahilinde.
Arda Tunca ise bu adımın da geçmiş periyotlarda olduğu üzere sorunun temelini çözmediğini tersine TL’nin güçlenmesi için kâfi olmayacağını vurguluyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez’de kendi bloğunda yaptığı değerlendirmelerde ve yorumlarda TL’nin dolar karşısında güç kaybetmesinin daha muhtemel olduğunu söz etti. Eğilmez, atılan bu adımı ise sermaye kısıtlaması olarak tanımladı. Eğilmez’in üzerinde durduğu öteki bir mevzu ise KKM’ye gelen paranın da aslında dolarizasyonu arttırdığıydı. Çünkü Eğilmez, dövize endeskli mevduat hesaplarının da dolarizasyon hesabına dahil edilmesi gerektiğini söylüyor.
Bir siyaset değişikliği mi?
Yakın periyoda kadar hükümet kanadından yapılan bütün açıklamalarda iktisatta atılan her adımın üretim ve istihdamı arttırma niyeti taşıdığı vurgulanıyordu. BDDK bu adımda da birebir vurguyu yaparak şirketlerin TL kredilerini öbür hedeflerle kullandığına işaret etti ve ona bir tedbir alındığını tabir etti. BDDK Lideri Akben, uygulamaya ait “Kredi sisteminin aktif biçimde çalışması ve kredilerin gayesine uygun bir biçimde kullanılması için alınmış bir makro ihtiyati önlemdir. Karar bununla birlikte, dövizin sahiden muhtaçlık olan alanlarda kullanılmasına ve enflasyonun denetim altına alınmasına da olumlu katkı sağlayacak” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı da “Kredi piyasasının gelişmesine yönelik alınan tüm önlemler Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde selektif kredi yaklaşımımızı ve finansal istikrarı dayanaklar niteliktedir” açıklamasında bulundu.
Selektif kredi siyaseti daha epeyce ekonomik kalkınmayı amaçlayan, muhakkak kesimlerin desteklendiği ve düşük faiz üzere kolaylıkların sağlandığı bir siyaset olarak tanımlanabilir.
Geçtiğimiz hafta konut kredilerinden kredi kartı harcamalarına kadar kimi alanlarda kredi kullanması sonlandıran yeni adımlar da atılmıştı.
Yani son devirde olduğu üzere BDDK’nın bu sonucu daha sonrası yapılan açıklamalarda da misal noktalar vurgulandı.
Ancak ekonomistlere nazaran hükümet uzun müddettir devam ettiği kredi genişlemesinden vazgeçerek adım adım yeni uygulamalarla hem bir sıkılaştırma siyaseti uyguluyor birebir vakitte enflasyonun üstündeki baskıyı hafifçeletmeye çalışıyor.
Bol kredi anlayışındaki yanlışın hükümet tarafınca görüldüğünü ve kabul edildiğini söyleyen Arda Tunca, “Kredi genişlemesi üzerine bir iktisat yaratıldı. Hem vatandaşlar hem şirketler kredilere hayli fazla alıştı. Hatta yalnızca kredilerle tüm işleri yürütebilir hale geldiler. Artık kredi musluklarının bu türlü kesilmesi toplumun kıymetli bir kısmını etkileyecektir. Uzun müddettir kredi genişlemesinin yanlış olduğunu söylüyorduk. Apansız buraya neşter vurmak ise birlikteinde ekonomik daralmayı getirecektir” değerlendirmesinde bulunuyor.
Yani BDDK bir manada ilgili koşulları taşıyan şirketlere, “Bundan daha sonra TL kredilere erişmek istiyorsan elindeki dövizi satmak zorundasın” demiş oldu.
Cuma akşamı açıklanan sonucun akabinde Pazar günü yeni ve daha ayrıntılı bir açıklama yapan BDDK, şu sözlere vurgu yaptı: “Bazı şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz konum fazlası olmasına rağmen, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri ve döviz durumu tuttukları görülmüştür. Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir ihtiyaç olmadığı biçimde birtakım şirketlerce döviz alımı emeliyle kullanılmaya devam etmektedir.”
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat’a göre şu anda halka açık ya da kapalı olan şirketler içinde bu düzenlemeden etkilenecek şirket sayısı yaklaşık bin civarında. Borsadaki şirketlerin içinde düzenleme kapsamına girecek şirketlerin ise 195 civarında olduğu kestirim ediliyor.
Ekonomistlere nazaran hem bankacılar birebir vakitte şirketler tarafında uygulamanın nasıl uygulanacağı tam olarak anlaşılamadı. Çünkü birtakım bankaların da ayrıntılar muhakkak olana kadar ticari müşterilerinin kredi taleplerini ertelediği belirtiliyor.
Şirketleri ne kadar tesirler?
Türkiye’ye uzun müddettir döviz ve direkt yabancı sermaye girişi olmadığını belirten TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, “özetlemek gerekirsesı döviz girişi olmadığı için ve kamu gerçek dalın elinde fazla ölçüde döviz tuttuğunu düşündüğü için bu biçimde bir adım atıyor. Net bir biçimde TL kredisi almak istiyorsan elindeki dövizleri bozdurman gerek diyor” sözlerini kullanıyor.
BDDK da bu noktada şirketlerin ucuz TL kredilerini üretim için kullanmadığını belirtiyor.
Ekonomist Arda Tunca ise alınan karar daha sonrasında fazlaca sayıda şirketin olumsuz etkileneceğini söylüyor. Tunca, “Türkiye’nin üretim yapısı gereği üretim ve ihracat yapmak için üreticilerin ithalat yapması gerekiyor. Bu onlar için bir mecburilik. Şirketler üretim yapmak için döviz almak zorundalar. Ellerindeki dövizi bozdursalar bile bir süre daha sonra ithalat yapmak için tekrar döviz almak gerekiyor. Yani döviz almadan hayatlarını sürdürmeleri mümkün değil” diyor.
İş dünyasından gelen birinci açıklamalar ise sonucun epeyce sert tesirlere niye olmayacağı istikametinde.
Piyasa iktisadına müdahale yorumlarının âlâ niyetten uzak oluğunu söyleyen Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Lideri Mahmut Asmalı “BDDK’nın atılımı ile döviz arz-talep istikrarı, Türk lirası lehine, epeyce daha makul seviyelere gerileyecektir” derken Ankara Ticaret Odası (ATO) Lideri Gürsel Baran ise sonucun ticaret ve üretime olumlu yansımasını beklediklerini söylemiş oldu.
Gün ortasında Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan bildirimler ve açıklamalar oldu. Bu kapsamda BİM, Karsan, İttifak Holding, Uşak Seramik, İmaş Makine, İzmir Fırça, Selva Besin ve Adesa Gayrimenkul genel olarak bu karardan kendilerinin olumsuz etkilenmeyeceğini deklare etti.
BİM açıklamasında “Makro bakış açısı gerektiren sıkıntılar, mikro formüllerle çözülemez. Mikro yollar yalnızca tutarlılık ismine ana stratejinin tamamlayıcısı olabilir. Piyasaların beklentisi öngörülebilirlik ve güvendir” dedi.
“Yatırım talebi azalabilir”
Ulusoy Un ise yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı: “Sektörümüzdeki birfazlaca şirketin yüzde 10 sonuna takılmasını beklemiyoruz. bir daha de sonu aşan şirketlerin, TL kredi yerine YP (yabancı para) kredilere talebinin artmasını bekliyoruz. YP kredilerin kur riskini sonlandırmak için de ardından YP/TL türev eserlere olan talep artacaktır. TL krediye erişimin şirketler tarafında sonlandırılması, bir manada kredi genişlemesinin yavaşlaması, döviz talebi ve mal talebini azaltarak enflasyona olumlu katkı sağlayabilir. Lakin eş vakitli olarak yatırım talebini de azaltacaktır. Zira yatırımlar yalnızca yatırım bedeli ile yapılamıyor, işletme sermayesi gereksinimi da var. İthalat ihracat nakit akışı için YP tutan bir şirket, iç piyasa için bir yatırım yapmaktan çekinebilirler.”
Ekonomistlere göre şirketler bu durumda Eurobond ve döviz cinsinden yatırım fonlarına yönelebilir. Doç. Dr. Atılım Murat, bu noktada BDDK’dan yeni adımlar gelebileceğinden bahsediyor. Murat, “Eurobond ve öteki araçlar şimdilik kapsama alınmadığı için şirketler tarafında bir ilgi olabilir. Lakin çok bir ilgi olması durumunda daha evvel alınmış kararları tamamlayıcı olacak biçimde yeni kısıtlamalar getirilebilir” diyor.
Şirketler KKM’ye masraf mi?
Murat’ın bu mevzuda altını çizdiği başka nokta ise Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması. Çünkü “liralaşma” olarak da isimlendirilen siyaset çerçevesinde atılan adımların birçok KKM’yi işaret ediyor ya da teşvik ediyor. Bu uygulama için yapılan yorumların yüklü kısmında da şirketlerin fazla dövizlerinin KKM’ye çekilmesinin amaçlandığı bedellendiriliyor.
KKM’de de birtakım değişiklerin yapılması gerektiğini vurgulayan Murat, “Eğer siz şirketlerin döviz varlığını KKM’ye çekmek istiyorsanız burada vadelere bir düzenleme yapmanız gerekiyor. Kimse uzun vadede KKM’ye gelmek istemeyebilir. Bunun için siz vadeleri bir aya kadar çekebilirsiniz tahminen. bu biçimde şirketler için daha olumlu karşılanabilir” yorumunu yapıyor.
Ekonomist Arda Tunca ise bu ve benzeri adımların piyasadaki işleyişi bozduğunu şirketlerin hayatta kalmak ve gereksinimi olan dövize ulaşmak için kesinlikle yan yolları deneyeceğini söylüyor. Tunca’ya bakılırsa şirketler bu yolları denemekte epey zorlanmaz çünkü bilançolarda kimi değişiklikler kolay biçimde gösterilebilir.
Karar Türk Lirası’nı nasıl etkiledi?
BDDK’nın sonucu daha sonrasında Türk Lirası yeni haftaya dolar karşısında yüzde 6’yı aşan bir çıkarla başlasa da gün için dalgalı bir seyir izledi ve günü yüzde yaklaşık yüzde 2 düzeyinde bir karla kapattı.
Türk Lirası haftaya dalgalı bir seyir izleyerek başladıFotoğraf: Emre Eser/DW
Atılım Murat, şu anda TL’nin dolar karşısında önümüzdeki süreçte yavaş yavaş güç kaybetmesini beklediğini belirterek şu biçimde dedi: “kuvvetli bir TL ithalatçıya fayda. Ancak kısmen yahut net ihracatçılar da doların daha üstte olmasını istiyor. Ancak gelinen noktada doların güçlenmesi daha ihtimal dahilinde.
Arda Tunca ise bu adımın da geçmiş periyotlarda olduğu üzere sorunun temelini çözmediğini tersine TL’nin güçlenmesi için kâfi olmayacağını vurguluyor.
Ekonomist Mahfi Eğilmez’de kendi bloğunda yaptığı değerlendirmelerde ve yorumlarda TL’nin dolar karşısında güç kaybetmesinin daha muhtemel olduğunu söz etti. Eğilmez, atılan bu adımı ise sermaye kısıtlaması olarak tanımladı. Eğilmez’in üzerinde durduğu öteki bir mevzu ise KKM’ye gelen paranın da aslında dolarizasyonu arttırdığıydı. Çünkü Eğilmez, dövize endeskli mevduat hesaplarının da dolarizasyon hesabına dahil edilmesi gerektiğini söylüyor.
Bir siyaset değişikliği mi?
Yakın periyoda kadar hükümet kanadından yapılan bütün açıklamalarda iktisatta atılan her adımın üretim ve istihdamı arttırma niyeti taşıdığı vurgulanıyordu. BDDK bu adımda da birebir vurguyu yaparak şirketlerin TL kredilerini öbür hedeflerle kullandığına işaret etti ve ona bir tedbir alındığını tabir etti. BDDK Lideri Akben, uygulamaya ait “Kredi sisteminin aktif biçimde çalışması ve kredilerin gayesine uygun bir biçimde kullanılması için alınmış bir makro ihtiyati önlemdir. Karar bununla birlikte, dövizin sahiden muhtaçlık olan alanlarda kullanılmasına ve enflasyonun denetim altına alınmasına da olumlu katkı sağlayacak” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı da “Kredi piyasasının gelişmesine yönelik alınan tüm önlemler Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde selektif kredi yaklaşımımızı ve finansal istikrarı dayanaklar niteliktedir” açıklamasında bulundu.
Selektif kredi siyaseti daha epeyce ekonomik kalkınmayı amaçlayan, muhakkak kesimlerin desteklendiği ve düşük faiz üzere kolaylıkların sağlandığı bir siyaset olarak tanımlanabilir.
Geçtiğimiz hafta konut kredilerinden kredi kartı harcamalarına kadar kimi alanlarda kredi kullanması sonlandıran yeni adımlar da atılmıştı.
Yani son devirde olduğu üzere BDDK’nın bu sonucu daha sonrası yapılan açıklamalarda da misal noktalar vurgulandı.
Ancak ekonomistlere nazaran hükümet uzun müddettir devam ettiği kredi genişlemesinden vazgeçerek adım adım yeni uygulamalarla hem bir sıkılaştırma siyaseti uyguluyor birebir vakitte enflasyonun üstündeki baskıyı hafifçeletmeye çalışıyor.
Bol kredi anlayışındaki yanlışın hükümet tarafınca görüldüğünü ve kabul edildiğini söyleyen Arda Tunca, “Kredi genişlemesi üzerine bir iktisat yaratıldı. Hem vatandaşlar hem şirketler kredilere hayli fazla alıştı. Hatta yalnızca kredilerle tüm işleri yürütebilir hale geldiler. Artık kredi musluklarının bu türlü kesilmesi toplumun kıymetli bir kısmını etkileyecektir. Uzun müddettir kredi genişlemesinin yanlış olduğunu söylüyorduk. Apansız buraya neşter vurmak ise birlikteinde ekonomik daralmayı getirecektir” değerlendirmesinde bulunuyor.