RAM
New member
Rusya’nın Ukrayna saldırısı daha sonrasında Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülkelerin de birtakım alanlarda karar süreçlerine iştirakini önbakılırsan Avrupa Siyasi Topluluğu birinci toplantısını yapmaya hazırlanırken, uzmanlara bakılırsa bu yeni oluşum şu an için hayli bilinmeyenli bir denklem.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinin AB periyot başkanlığı sırasında 9 Mayıs Avrupa Günü’nde yaptığı konuşmada, Ukrayna üzere ülkelerin AB üyeliğinin on yıllar alacağını belirterek “AB, Avrupa’yı düzenleyen tek kurum olamaz” demiş ve “Avrupa Siyasi Topluluğu” fikrini ortaya atmıştı.
Haziran ayındaki AB tepesinde resmen ele alınan ve öbür üyelerin de sıcak baktığı bu siyasi diyalog ve iş birliği platformu projesinin birinci toplantısı 6 Ekim’de Prag’da yapılacak.
Toplantı için Türkiye’ye davet gelip gelmeyeceğine ait kimi yorumlar yapılmış, hatta fikir babası Fransa’nın Türkiye’nin iştirakine epey sıcak bakmadığına yönelik spekülasyonlar yapılmıştı. Son olarak ise Türkiye’ye tTürkiye Avrupa Siyasi Topluluğu tepesine davet edildioplantı için davet yapıldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel MacronFotoğraf: Ludovic Marin/Pool/AP/picture alliance
Bu projenin AB’ye tam üye olan Türkiye için bir fırsat mı yoksa bir geri adım mı olduğuna ait tartışmalar da sürerken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Prag’a gidip gitmemeye çabucak hemen kesin karar vermediklerini ve mevzuyu değerlendirdiklerini kaydetti.
DW Türkçe’nin edindiği bilgiye göre Ankara’da fazla bir getirisinin olacağı düşünülmemesine karşın toplantıya katılma eğilimi şu an için ağır basıyor. Lakin önder düzeyinde davet gelen toplantıya iştirak seviyesinin çabucak hemen net olmadığı da belirtiliyor.
Avrupa Siyasi Topluluğu’nun çıkış noktası ne?
Topluluk fikri, Ukrayna savaşının çıkmasının akabinde AB’ye üye olmak isteyen lakin uzun bir müddetç niçiniyle bunu çabucak gerçekleştiremeyecek olan ülkeler için bir çeşit “ara formül” olarak görülüyor.
Global Münasebetler Forumu İcra Şurası Lideri, Emekli Büyükelçi Selim Yenel, projenin çıkış noktasının Ukrayna saldırısı olduğunu belirterek, Ukrayna’nın AB’ye üyelik için başvurduğunu fakat Birliğin genişlemesi karar alma düzeneklerinin zorlanması niçiniyle dertli olduğu için bu müracaatın yavaşlatıldığını anımsatıyor. Balkan ülkeleri ile ilgili de benzeri meseleler bulunduğunu anlatan Yenel, daha fazla genişlemek istemeyen AB’nin bu biçimde bir “ara formül” bulduğunu belirtiyor.
Selim YenelFotoğraf: European Union/Georges Boulougouris
TEPAV Avrupa Birliği Çalışmaları Merkezi Yöneticisi Nilgün Arısan da emsal bir görüşte ve topluluk fikrinin ortaya çıkışını şöyleki anlatıyor:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha sonrası üyelik için bekleyen Ukrayna ya da Balkan ülkelerini bir biçimde Avrupa ailesine dahil etmek istiyorlar fakat üye olmak fazlaca güç ve yıllar alabilir. Zira AB üyelik kriterlerini yerine getirmeleri sıkıntı bu ülkelerin. Bu niçinle Topluluk bir çeşit dışarıdan bir çember üzere.”
Topluluğun temel çerçevesi ne olacak?
Uzmanlar çıkış noktasının daha net bulunmasına karşılık Avrupa Siyasi Topluluğu’nun nasıl devam edeceği, temel unsurlarının ne olacağı üzere alanlarda şu an için epeyce fazla bilinmeyen noktası bulunduğuna da işaret ediyor.
Arısan, bu oluşumu biraz da daha evvelki senelerda gündeme getirilen Akdeniz için Birlik projesine benzettiğini söyleyerek, çabucak hemen net olmayan noktaları bulunduğunu, örneğin bu oluşumun bir biçimde AB mutabakatlarına dahil edilmesinin gerekeceğini fakat bunun da hayli uzun ve şiddetli bir müddetç olduğunu belirtiyor.
Nilgün ArısanFotoğraf: Privat
Dışişleri Bakanlığı’nda mesaisini uzun yıllar AB’ye harcayan Yenel, projenin tam olarak nasıl bir maksada hizmet edeceğinin ve katma pahasının ne olacağının hayli kesin çizilemediğini belirterek, şöyleki konuşuyor:
“Yani Avrupa Birliği’ne yönelik bir faaliyet mi yoksa farklı bir faaliyet mi olacak diye hayli konuşuldu. En son denilen bu proje üyelik alternatifi değil. Olsa olsa üyeliğe bir geçiş ya da bir çeşit hazırlık periyodu olabilir. Ama o noktada da karışıklık var. Zira hem adaylar davetli birebir vakitte aday olmayan ülkeler.”
Hangi ülkeler davetli?
Çekya devir başkanlığında düzenlenecek olan Prag toplantısına, 27 AB üyesinin yanı sıra Türkiye, Batı Balkan ülkeleri Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Kosova ve Bosna-Hersek, ayrıyeten Norveç, Lihtenştayn, İsviçre, İngiltere, İzlanda, Ukrayna, Gürcistan, Moldova, Ermenistan ve Azerbaycan başkan düzeyinde davet edildi.
Yenel, proje hakkında “Bu evrede bilinmeyen çok ögesi var. Yani epey bilinmeyenli bir denklem üzere bir şey şimdilik” tabirlerini kullanarak, kimi ögelerin tahminen birinci toplantının akabinde ya da süreç ilerledikçe netleşebileceğini söylüyor.
İlk bilgilere göre Prag’daki görüşmede siyaset ve güvenlik, güç, iktisat ve insan değişimi başlıklı 4 farklı çalışma kümesinin kurulması hedefleniyor.
Türkiye’ye davetin ve iştirakinin ehemmiyeti ne?
6 Ekim’deki toplantılarda güvenlik, istikrar, güç, iklim, ulaştırma, iktisat üzere birtakım alt başlıklarda çeşitli hususların ele alınması ve iştirakçi önderlerin ikili görüşmeler yapması bekleniyor.
Türkiye’nin katılıp katılmayacağı ya da hangi seviyede iştirak olacağı çabucak hemen kesin değil fakat en son Şanghay İşbirliği Örgütü’ne tam üye olmak istediğini açıklayan Ankara’nın bu toplantıya iştirakinin sembolik olarak değerli olabileceğine dikkat çekiliyor.
Arısan, toplulukta yer almak için ne üzere şartlar gerekeceğinin çabucak hemen net açıklanmadığını belirterek, Türkiye’ye gelen davetin sebebini yüklü olarak Rusya’ya karşı kurulmakta olan güvenlik çemberi olarak görüyor.
Katılım kriterleri içinde demokrasi ya da insan hakları üzere bahislerin bulunması durumunda Türkiye için daha güç bir durum olabileceğini belirten Arısan’a göre toplantıya iştirak sembolik açıdan bir daha de kıymetli görülebilir fakat Ankara’ya hayli fazla bir getiri sağlayacağını da düşünmüyor. Arısan, “Ancak toplantıya davet edilmek bence değerli. Zira aksi takdirde düzgünce öbür cepheye yöneldiği algısı ortaya çıkacaktı” diyor.
Projenin fikir babası Macron yaptığı bir açıklamada, AB demokratik bedellerini paylaşan her ülkenin Avrupa Siyasi Topluluğu’na katılabileceğini söylemişti.
“Türkiye katılsa da olur katılmasa da”
Yenel, AB üyelerinin asıl kararlarını çoklukla kendi doruklarında aldığına ve akabinde oburlarının uymasını istediğine işaret ederek, yeni ortaya çıkacak olan topluluğun nasıl karar alacağının, bu kararların uygulanıp uygulanmayacağının ya da bu platformun yalnızca bir konuşma yeri olarak mı kalacağının çabucak hemen net olmadığını söylüyor.
Son günlerde Türkiye ile ilgili bir daha gündeme gelen “Batı’dan kopuyor” yorumları ile birlikte bu topluluğa iştirak işinin daha değerli olup olmadığı sorusuna ise Yenel şu karşılığı veriyor:
“Türkiye’nin iştiraki bence olsa da olur olmasa da açıkçası, zira fazlaca fazla bilinmeyen var. (Son tartışmalara atfen) ŞİÖ’ye iştirak oldu diye Batı’dan kopmuş değiliz. esasen davetli olarak gidildi, üye değiliz. ŞİÖ’ye üye olma durumu da aslına bakarsanız yok, söylenilenler yalnızca retorik. Biz NATO üyesiyiz, o açıdan NATO üyeliğimiz baki kaldıkça bizim nerede olduğumuz belirli.”
Uzmanlar Topluluk ile ilgili detayların Prag’daki birinci toplantının akabinde daha hayli netleşebileceğine de işaret ederek, sürecin nasıl işleyeceğine yönelik olarak bu projenin “ölü doğup doğmadığının” muhakkak olacağını da belirtiyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinin AB periyot başkanlığı sırasında 9 Mayıs Avrupa Günü’nde yaptığı konuşmada, Ukrayna üzere ülkelerin AB üyeliğinin on yıllar alacağını belirterek “AB, Avrupa’yı düzenleyen tek kurum olamaz” demiş ve “Avrupa Siyasi Topluluğu” fikrini ortaya atmıştı.
Haziran ayındaki AB tepesinde resmen ele alınan ve öbür üyelerin de sıcak baktığı bu siyasi diyalog ve iş birliği platformu projesinin birinci toplantısı 6 Ekim’de Prag’da yapılacak.
Toplantı için Türkiye’ye davet gelip gelmeyeceğine ait kimi yorumlar yapılmış, hatta fikir babası Fransa’nın Türkiye’nin iştirakine epey sıcak bakmadığına yönelik spekülasyonlar yapılmıştı. Son olarak ise Türkiye’ye tTürkiye Avrupa Siyasi Topluluğu tepesine davet edildioplantı için davet yapıldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel MacronFotoğraf: Ludovic Marin/Pool/AP/picture alliance
Bu projenin AB’ye tam üye olan Türkiye için bir fırsat mı yoksa bir geri adım mı olduğuna ait tartışmalar da sürerken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Prag’a gidip gitmemeye çabucak hemen kesin karar vermediklerini ve mevzuyu değerlendirdiklerini kaydetti.
DW Türkçe’nin edindiği bilgiye göre Ankara’da fazla bir getirisinin olacağı düşünülmemesine karşın toplantıya katılma eğilimi şu an için ağır basıyor. Lakin önder düzeyinde davet gelen toplantıya iştirak seviyesinin çabucak hemen net olmadığı da belirtiliyor.
Avrupa Siyasi Topluluğu’nun çıkış noktası ne?
Topluluk fikri, Ukrayna savaşının çıkmasının akabinde AB’ye üye olmak isteyen lakin uzun bir müddetç niçiniyle bunu çabucak gerçekleştiremeyecek olan ülkeler için bir çeşit “ara formül” olarak görülüyor.
Global Münasebetler Forumu İcra Şurası Lideri, Emekli Büyükelçi Selim Yenel, projenin çıkış noktasının Ukrayna saldırısı olduğunu belirterek, Ukrayna’nın AB’ye üyelik için başvurduğunu fakat Birliğin genişlemesi karar alma düzeneklerinin zorlanması niçiniyle dertli olduğu için bu müracaatın yavaşlatıldığını anımsatıyor. Balkan ülkeleri ile ilgili de benzeri meseleler bulunduğunu anlatan Yenel, daha fazla genişlemek istemeyen AB’nin bu biçimde bir “ara formül” bulduğunu belirtiyor.
Selim YenelFotoğraf: European Union/Georges Boulougouris
TEPAV Avrupa Birliği Çalışmaları Merkezi Yöneticisi Nilgün Arısan da emsal bir görüşte ve topluluk fikrinin ortaya çıkışını şöyleki anlatıyor:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha sonrası üyelik için bekleyen Ukrayna ya da Balkan ülkelerini bir biçimde Avrupa ailesine dahil etmek istiyorlar fakat üye olmak fazlaca güç ve yıllar alabilir. Zira AB üyelik kriterlerini yerine getirmeleri sıkıntı bu ülkelerin. Bu niçinle Topluluk bir çeşit dışarıdan bir çember üzere.”
Topluluğun temel çerçevesi ne olacak?
Uzmanlar çıkış noktasının daha net bulunmasına karşılık Avrupa Siyasi Topluluğu’nun nasıl devam edeceği, temel unsurlarının ne olacağı üzere alanlarda şu an için epeyce fazla bilinmeyen noktası bulunduğuna da işaret ediyor.
Arısan, bu oluşumu biraz da daha evvelki senelerda gündeme getirilen Akdeniz için Birlik projesine benzettiğini söyleyerek, çabucak hemen net olmayan noktaları bulunduğunu, örneğin bu oluşumun bir biçimde AB mutabakatlarına dahil edilmesinin gerekeceğini fakat bunun da hayli uzun ve şiddetli bir müddetç olduğunu belirtiyor.
Nilgün ArısanFotoğraf: Privat
Dışişleri Bakanlığı’nda mesaisini uzun yıllar AB’ye harcayan Yenel, projenin tam olarak nasıl bir maksada hizmet edeceğinin ve katma pahasının ne olacağının hayli kesin çizilemediğini belirterek, şöyleki konuşuyor:
“Yani Avrupa Birliği’ne yönelik bir faaliyet mi yoksa farklı bir faaliyet mi olacak diye hayli konuşuldu. En son denilen bu proje üyelik alternatifi değil. Olsa olsa üyeliğe bir geçiş ya da bir çeşit hazırlık periyodu olabilir. Ama o noktada da karışıklık var. Zira hem adaylar davetli birebir vakitte aday olmayan ülkeler.”
Hangi ülkeler davetli?
Çekya devir başkanlığında düzenlenecek olan Prag toplantısına, 27 AB üyesinin yanı sıra Türkiye, Batı Balkan ülkeleri Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Kosova ve Bosna-Hersek, ayrıyeten Norveç, Lihtenştayn, İsviçre, İngiltere, İzlanda, Ukrayna, Gürcistan, Moldova, Ermenistan ve Azerbaycan başkan düzeyinde davet edildi.
Yenel, proje hakkında “Bu evrede bilinmeyen çok ögesi var. Yani epey bilinmeyenli bir denklem üzere bir şey şimdilik” tabirlerini kullanarak, kimi ögelerin tahminen birinci toplantının akabinde ya da süreç ilerledikçe netleşebileceğini söylüyor.
İlk bilgilere göre Prag’daki görüşmede siyaset ve güvenlik, güç, iktisat ve insan değişimi başlıklı 4 farklı çalışma kümesinin kurulması hedefleniyor.
Türkiye’ye davetin ve iştirakinin ehemmiyeti ne?
6 Ekim’deki toplantılarda güvenlik, istikrar, güç, iklim, ulaştırma, iktisat üzere birtakım alt başlıklarda çeşitli hususların ele alınması ve iştirakçi önderlerin ikili görüşmeler yapması bekleniyor.
Türkiye’nin katılıp katılmayacağı ya da hangi seviyede iştirak olacağı çabucak hemen kesin değil fakat en son Şanghay İşbirliği Örgütü’ne tam üye olmak istediğini açıklayan Ankara’nın bu toplantıya iştirakinin sembolik olarak değerli olabileceğine dikkat çekiliyor.
Arısan, toplulukta yer almak için ne üzere şartlar gerekeceğinin çabucak hemen net açıklanmadığını belirterek, Türkiye’ye gelen davetin sebebini yüklü olarak Rusya’ya karşı kurulmakta olan güvenlik çemberi olarak görüyor.
Katılım kriterleri içinde demokrasi ya da insan hakları üzere bahislerin bulunması durumunda Türkiye için daha güç bir durum olabileceğini belirten Arısan’a göre toplantıya iştirak sembolik açıdan bir daha de kıymetli görülebilir fakat Ankara’ya hayli fazla bir getiri sağlayacağını da düşünmüyor. Arısan, “Ancak toplantıya davet edilmek bence değerli. Zira aksi takdirde düzgünce öbür cepheye yöneldiği algısı ortaya çıkacaktı” diyor.
Projenin fikir babası Macron yaptığı bir açıklamada, AB demokratik bedellerini paylaşan her ülkenin Avrupa Siyasi Topluluğu’na katılabileceğini söylemişti.
“Türkiye katılsa da olur katılmasa da”
Yenel, AB üyelerinin asıl kararlarını çoklukla kendi doruklarında aldığına ve akabinde oburlarının uymasını istediğine işaret ederek, yeni ortaya çıkacak olan topluluğun nasıl karar alacağının, bu kararların uygulanıp uygulanmayacağının ya da bu platformun yalnızca bir konuşma yeri olarak mı kalacağının çabucak hemen net olmadığını söylüyor.
Son günlerde Türkiye ile ilgili bir daha gündeme gelen “Batı’dan kopuyor” yorumları ile birlikte bu topluluğa iştirak işinin daha değerli olup olmadığı sorusuna ise Yenel şu karşılığı veriyor:
“Türkiye’nin iştiraki bence olsa da olur olmasa da açıkçası, zira fazlaca fazla bilinmeyen var. (Son tartışmalara atfen) ŞİÖ’ye iştirak oldu diye Batı’dan kopmuş değiliz. esasen davetli olarak gidildi, üye değiliz. ŞİÖ’ye üye olma durumu da aslına bakarsanız yok, söylenilenler yalnızca retorik. Biz NATO üyesiyiz, o açıdan NATO üyeliğimiz baki kaldıkça bizim nerede olduğumuz belirli.”
Uzmanlar Topluluk ile ilgili detayların Prag’daki birinci toplantının akabinde daha hayli netleşebileceğine de işaret ederek, sürecin nasıl işleyeceğine yönelik olarak bu projenin “ölü doğup doğmadığının” muhakkak olacağını da belirtiyor.