RAM
New member
Altılı masayı oluşturan muhalefet partilerinin ortaklaşa hazırladığı hükümet programında artık sona gelinirken yeni yılla birlikte muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş ve yeni sistem vaadini topluma anlatmaya yönelik çalışmalarını hızlandırması bekleniyor.
DW Türkçe’nin altılı masayı oluşturan partilerin yetkili isimlerinden edindiği bilgilere bakılırsa bir çeşit seçim beyannamesi olarak da düşünülen hükümet programında sona gelindi ve artık son rötuşlar yapılıyor. şimdi her bahiste anlaşıldığı, birkaç bahsin ise alternatifli biçimde önderlere bırakıldığı öğrenildi. Altılı masanın 5 Ocak’taki yeni yılın birinci toplantısında bu programın ve yeni sisteme yönelik geçiş süreci yol haritasının başkanlarca ele alınması bekleniyor.
Hükümet programının son hali 73 alt başlıktan oluşuyor. Başkanların uzlaşısına bırakılan birkaç husus içinde bakanlık sayısı ve bayan cinayetleri üzere kimi ülke sıkıntılarının bakanlık kurularak mı yoksa diğer bir yolla mi çözülmesi gerektiği üzere başlıklar bulunuyor. Bu çerçevede evvelce uygulanan devlet bakanlıkları sisteminin geri gelmesinin kelam konusu olabileceği lakin birtakım ucu açık bırakılan bahislere başkanların karar vereceği belirtiliyor.
Altılı masanın vaat ettiği sistem ne?
2022’nin son haftalarında altılı masanın çıkaracağı ortak adayın kim olacağı konusu çeşitli bölümlerde farklı hedeflerle tartışıldı. Lakin altı partinin üst seviye isimleri aslında ortak adayın kim olacağının değil “sistemin” daha fazlaca sorgulanması gerektiğini belirten açıklamalar yapıyor. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da geçtiğimiz günlerde “Biz yeni bir kral değil, kural istiyoruz. Bizim maksadımız bu ucube sistemi değiştirmek” diye konuşmuştu.
Peki 2018 yılından beri yürürlükte olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yerine altılı masa seçmene nasıl bir yeni sistem vaat ediyor?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Fotoğraf: AFP/Getty Images
Altılı masanın temel vaadi 2018 öncesinde yürürlükte olan parlamenter sistemin berbat istikametlerine yer verilmeyen güçlendirilmiş bir parlamenter sisteme geçiş yapılması. Bu sistemde yasama organı olarak kuvvetli bir Meclis, yürütmenin başı olarak Başbakan ve yetkileri büyük oranda törpülenmiş sembolik bir Cumhurbaşkanı’nın yer alması planlanıyor.
Bir muhalefet yetkilisi, 2018’den beri Türkiye’de aslında başkanlık sisteminin uygulanmadığını, aslında eski parlamenter sistemin bile başkanlık sistemine daha yakın kaldığını belirterek “Şu anda kuvvetler birliğindeki mutlak monarşi, dikta ya da seçilmiş otokrasi diyebileceğimiz, yalnızca Erdoğan için uydurulmuş bir sistem arasındayiz” diyor.
Altılı masanın getirmek istediği sistem ise Cumhurbaşkanı’nın halk tarafınca seçilmesi haricinde “kuvvetler ayrılığına” dayalı parlamenter sistem olarak tabir ediliyor.
Bu ortada muhalefetin getirmek istediği bu sistemde Cumhurbaşkanı’nı halkın seçmesine karşın yetkilerinin sembolik tutulması birtakım anayasa hukukçuları ve bölümlerce çelişkili bulunuyor.
DW Türkçe’nin bu çelişkiyi hatırlatması üzerine ise altılı masadan bir yetkili, “Ahmet Necdet Sezer 2001’de anayasa kitapçığını fırlattığı sırada halk tarafınca değil TBMM tarafınca seçilmişti. Cumhurbaşkanının kim tarafınca seçildiği tabi ki değerli ancak ondan daha değerlisi yetkileridir. 2001’de cumhurbaşkanının olağan bir parlamenter sistemde olmayacak kadar fazla yetkisi vardı” yorumu yapıyor.
Sıkça getirilen tenkitlerden birisi de Cumhurbaşkanı’nın “Ben buraya halkın oyuyla geldim” diyerek kimi isteklerde bulunması durumunda ne yapılacağı? Buna karşılık ise Cumhurbaşkanı’nın yetkilerinin bu tıp isteklerini gerçekleştiremeyeceği kadar az olacağı karşılığı veriliyor.
Altı muhalefet partisinin Kasım ayı sonunda kamuoyuna deklare ettiğı ortak anayasa teklifinde de TBMM’nin kuvvetli, yargının bağımsız, yürütmenin ise istikrarlı olmasının amaçlandığı belirtilmişti.
Bu niçinle yeni sisteme nazaran cumhurbaşkanının parlamenter sistemin özüne uygun biçimde “sorumsuz, yetkisiz ve sembolik” olmasının muhtemel sorun ve krizlerin önlenmesi açısından değerli olduğu düşünülüyor. Dünyada buna emsal örnekler ise Almanya’da cumhurbaşkanının ya da parlamenter sistemin geçerli olduğu İngiltere’deki kraliyetin sembolik yetkileri gösteriliyor.
Yargının bağımsız olacağı bu yeni sistemle kuvvetler ayrılığı çerçevesinde yasama ve yürütmenin kendi içlerinde güçlendirilmesinin yanı sıra devlete bağlı tüm kurumların ve bürokrasilerin bir daha güçlendirilmesi de amaçlanıyor.
Yeni sistem halka nasıl anlatılacak?
Peki şu ana kadar kimi konularda yavaş kaldığı sebebi öne sürülerek eleştirilen altılı masa getirmek istediği bu sistemi topluma şimdiye kadar güzel anlatabildi mi? Ya da bundan daha sonra bunu nasıl yapacak?
Cumhurbaşkanlığı binasının girişi Fotoğraf: picture-alliance/dpa
Üst seviye bir muhalefet yetkilisine göre, topluma seçimi kazanmanın aslında adaydan değil sistemden geçtiğini anlatmaya çalıştıklarını lakin birebir vakitte son 15-20 yıllık siyaset pratiği niçiniyle bunda zorluk yaşanmasının doğal olduğunu söylüyor.
Türkiye’nin şu anda “tek adam sistemi” ile yönetildiğini, bunun dünya siyaset literatüründeki yerinin “seçilmiş otokrasiye” denk düştüğünü ve toplumun zihninin buna alıştırıldığını belirten tıpkı yetkili, “Biz bu yeni sistemi topluma anlatsak bile toplum doğal olarak bir daha adaya bakacak, bunun da farkındayız. Program ve takımlar epey kıymetli derken adayın değerli olmadığını söylemiyoruz. Hükümet programını bir daha cumhurbaşkanı adayı ortaya koyacak” diyor.
Muhalefetin yapmak istediği “kurumları, Meclis’i ve yürütmesi kuvvetli olan bu sistemin hiç bir partinin ya da görüşün “tek adamına” nazaran kurulmayıp, ona bağlı olarak devam etmemesi” olarak aktarılıyor.
Altılı masa daha evvelki muhalefet adayları Ekmeleddin İhsanoğlu ya da Muharrem İnce’deki durumun yinelanmaması için bu sefer evvel altılı masa tarafınca açıklanacak olan, akabinde da aday tarafınca bilgileri anlatılacak hükümet programını ve takımları evvelde belirlemeyi ve altyapıyı sağlam tutmayı istiyor. Bu gayeyle bakanlıklara, kilit değerdeki kurumlara ve durumlara kimlerin geleceğinin altılı masada kararlaştırılması ve ortak adayın yapılan tüm bu hazırlıkların akabinde programı, seçim beyannamesi, takımları evvelinde oluşmuş biçimde ortaya çıkması bekleniyor.
“Tek bireyden kurtulmanın yolu bir öbür tek kişi olmamalı”
Altılı masa önderlerinin sık sık bir dahalediği bir diğer öge ise “Yeni kral istemiyoruz” kelamı.
Muhalefetten bir yetkili “Tek şahıstan kurtulmanın yolu bir diğer tek kişi” değil diyerek “Hep şunu düşünüyoruz. Tek bir kişi gelsin ve bizi kurtarsın. meğer bizi kurtaracak olan sistem olmalı” yorumu yapıyor.
aynı vakitte sistem oturuncaya kadar bu seçimle ilgili altılı masanın önündeki handikaplardan birisini de bir daha ortak adayın kim olması gerektiği sorusu oluşturuyor. Bir yetkili bu zorluğu “Biz programı, seçim beyannamesini ve takımları en düzgün biçimde hazırlasak da bunu bir daha halka anlatacak olan mecburen bir daha bir tek kişi olacak” kelamıyla anlatıyor.
DW Türkçe’nin altılı masayı oluşturan partilerin yetkili isimlerinden edindiği bilgilere bakılırsa bir çeşit seçim beyannamesi olarak da düşünülen hükümet programında sona gelindi ve artık son rötuşlar yapılıyor. şimdi her bahiste anlaşıldığı, birkaç bahsin ise alternatifli biçimde önderlere bırakıldığı öğrenildi. Altılı masanın 5 Ocak’taki yeni yılın birinci toplantısında bu programın ve yeni sisteme yönelik geçiş süreci yol haritasının başkanlarca ele alınması bekleniyor.
Hükümet programının son hali 73 alt başlıktan oluşuyor. Başkanların uzlaşısına bırakılan birkaç husus içinde bakanlık sayısı ve bayan cinayetleri üzere kimi ülke sıkıntılarının bakanlık kurularak mı yoksa diğer bir yolla mi çözülmesi gerektiği üzere başlıklar bulunuyor. Bu çerçevede evvelce uygulanan devlet bakanlıkları sisteminin geri gelmesinin kelam konusu olabileceği lakin birtakım ucu açık bırakılan bahislere başkanların karar vereceği belirtiliyor.
Altılı masanın vaat ettiği sistem ne?
2022’nin son haftalarında altılı masanın çıkaracağı ortak adayın kim olacağı konusu çeşitli bölümlerde farklı hedeflerle tartışıldı. Lakin altı partinin üst seviye isimleri aslında ortak adayın kim olacağının değil “sistemin” daha fazlaca sorgulanması gerektiğini belirten açıklamalar yapıyor. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da geçtiğimiz günlerde “Biz yeni bir kral değil, kural istiyoruz. Bizim maksadımız bu ucube sistemi değiştirmek” diye konuşmuştu.
Peki 2018 yılından beri yürürlükte olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yerine altılı masa seçmene nasıl bir yeni sistem vaat ediyor?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Fotoğraf: AFP/Getty Images
Altılı masanın temel vaadi 2018 öncesinde yürürlükte olan parlamenter sistemin berbat istikametlerine yer verilmeyen güçlendirilmiş bir parlamenter sisteme geçiş yapılması. Bu sistemde yasama organı olarak kuvvetli bir Meclis, yürütmenin başı olarak Başbakan ve yetkileri büyük oranda törpülenmiş sembolik bir Cumhurbaşkanı’nın yer alması planlanıyor.
Bir muhalefet yetkilisi, 2018’den beri Türkiye’de aslında başkanlık sisteminin uygulanmadığını, aslında eski parlamenter sistemin bile başkanlık sistemine daha yakın kaldığını belirterek “Şu anda kuvvetler birliğindeki mutlak monarşi, dikta ya da seçilmiş otokrasi diyebileceğimiz, yalnızca Erdoğan için uydurulmuş bir sistem arasındayiz” diyor.
Altılı masanın getirmek istediği sistem ise Cumhurbaşkanı’nın halk tarafınca seçilmesi haricinde “kuvvetler ayrılığına” dayalı parlamenter sistem olarak tabir ediliyor.
Bu ortada muhalefetin getirmek istediği bu sistemde Cumhurbaşkanı’nı halkın seçmesine karşın yetkilerinin sembolik tutulması birtakım anayasa hukukçuları ve bölümlerce çelişkili bulunuyor.
DW Türkçe’nin bu çelişkiyi hatırlatması üzerine ise altılı masadan bir yetkili, “Ahmet Necdet Sezer 2001’de anayasa kitapçığını fırlattığı sırada halk tarafınca değil TBMM tarafınca seçilmişti. Cumhurbaşkanının kim tarafınca seçildiği tabi ki değerli ancak ondan daha değerlisi yetkileridir. 2001’de cumhurbaşkanının olağan bir parlamenter sistemde olmayacak kadar fazla yetkisi vardı” yorumu yapıyor.
Sıkça getirilen tenkitlerden birisi de Cumhurbaşkanı’nın “Ben buraya halkın oyuyla geldim” diyerek kimi isteklerde bulunması durumunda ne yapılacağı? Buna karşılık ise Cumhurbaşkanı’nın yetkilerinin bu tıp isteklerini gerçekleştiremeyeceği kadar az olacağı karşılığı veriliyor.
Altı muhalefet partisinin Kasım ayı sonunda kamuoyuna deklare ettiğı ortak anayasa teklifinde de TBMM’nin kuvvetli, yargının bağımsız, yürütmenin ise istikrarlı olmasının amaçlandığı belirtilmişti.
Bu niçinle yeni sisteme nazaran cumhurbaşkanının parlamenter sistemin özüne uygun biçimde “sorumsuz, yetkisiz ve sembolik” olmasının muhtemel sorun ve krizlerin önlenmesi açısından değerli olduğu düşünülüyor. Dünyada buna emsal örnekler ise Almanya’da cumhurbaşkanının ya da parlamenter sistemin geçerli olduğu İngiltere’deki kraliyetin sembolik yetkileri gösteriliyor.
Yargının bağımsız olacağı bu yeni sistemle kuvvetler ayrılığı çerçevesinde yasama ve yürütmenin kendi içlerinde güçlendirilmesinin yanı sıra devlete bağlı tüm kurumların ve bürokrasilerin bir daha güçlendirilmesi de amaçlanıyor.
Yeni sistem halka nasıl anlatılacak?
Peki şu ana kadar kimi konularda yavaş kaldığı sebebi öne sürülerek eleştirilen altılı masa getirmek istediği bu sistemi topluma şimdiye kadar güzel anlatabildi mi? Ya da bundan daha sonra bunu nasıl yapacak?
Cumhurbaşkanlığı binasının girişi Fotoğraf: picture-alliance/dpa
Üst seviye bir muhalefet yetkilisine göre, topluma seçimi kazanmanın aslında adaydan değil sistemden geçtiğini anlatmaya çalıştıklarını lakin birebir vakitte son 15-20 yıllık siyaset pratiği niçiniyle bunda zorluk yaşanmasının doğal olduğunu söylüyor.
Türkiye’nin şu anda “tek adam sistemi” ile yönetildiğini, bunun dünya siyaset literatüründeki yerinin “seçilmiş otokrasiye” denk düştüğünü ve toplumun zihninin buna alıştırıldığını belirten tıpkı yetkili, “Biz bu yeni sistemi topluma anlatsak bile toplum doğal olarak bir daha adaya bakacak, bunun da farkındayız. Program ve takımlar epey kıymetli derken adayın değerli olmadığını söylemiyoruz. Hükümet programını bir daha cumhurbaşkanı adayı ortaya koyacak” diyor.
Muhalefetin yapmak istediği “kurumları, Meclis’i ve yürütmesi kuvvetli olan bu sistemin hiç bir partinin ya da görüşün “tek adamına” nazaran kurulmayıp, ona bağlı olarak devam etmemesi” olarak aktarılıyor.
Altılı masa daha evvelki muhalefet adayları Ekmeleddin İhsanoğlu ya da Muharrem İnce’deki durumun yinelanmaması için bu sefer evvel altılı masa tarafınca açıklanacak olan, akabinde da aday tarafınca bilgileri anlatılacak hükümet programını ve takımları evvelde belirlemeyi ve altyapıyı sağlam tutmayı istiyor. Bu gayeyle bakanlıklara, kilit değerdeki kurumlara ve durumlara kimlerin geleceğinin altılı masada kararlaştırılması ve ortak adayın yapılan tüm bu hazırlıkların akabinde programı, seçim beyannamesi, takımları evvelinde oluşmuş biçimde ortaya çıkması bekleniyor.
“Tek bireyden kurtulmanın yolu bir öbür tek kişi olmamalı”
Altılı masa önderlerinin sık sık bir dahalediği bir diğer öge ise “Yeni kral istemiyoruz” kelamı.
Muhalefetten bir yetkili “Tek şahıstan kurtulmanın yolu bir diğer tek kişi” değil diyerek “Hep şunu düşünüyoruz. Tek bir kişi gelsin ve bizi kurtarsın. meğer bizi kurtaracak olan sistem olmalı” yorumu yapıyor.
aynı vakitte sistem oturuncaya kadar bu seçimle ilgili altılı masanın önündeki handikaplardan birisini de bir daha ortak adayın kim olması gerektiği sorusu oluşturuyor. Bir yetkili bu zorluğu “Biz programı, seçim beyannamesini ve takımları en düzgün biçimde hazırlasak da bunu bir daha halka anlatacak olan mecburen bir daha bir tek kişi olacak” kelamıyla anlatıyor.