RAM
New member
Türkiye yaz aylarında kritik iki seçime hazırlanıyor. Bu yıl yapılacak cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimlerini kıymetli hale getiren siyasi gelişmelerin başlangıcı ise bundan tam 20 yıl evvel, 3 Kasım 2002’de yapılan genel seçime uzanıyor. Türkiye için bir dönüm noktası olan bu seçimlerin gerek siyasetteki gerekse toplumsal hayattaki tesirleri hâlâ devam ediyor.
3 Kasım 2002 seçiminde Refah Partisi’nden ayrılan yenilikçilerin kurduğu Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), oyların yüzde 34,3’ünü alırken, yüzde 10 baraj niçiniyle CHP haricindeki partilerin Meclis’e girememesiyle tek başına iktidar oldu ve TBMM’nin yaklaşık yüzde 66’sına karşılık gelen 363 milletvekilliği kazandı.
1999-2002 içinde iktidar olan koalisyon hükümetinin ortakları DSP, MHP ve ANAP’ın yanı sıra muhalefetteki DYP, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi barajı aşamayarak TBMM haricinde kaldı ve bu biçimdelikle oyların yüzde 46,3’ü ise TBMM’de temsil edilemedi.
Türkiye’nin son 20 yılına biçim veren 3 Kasım seçiminin yıldönümünde uzmanlara ve AKP’de evvelce siyaset yapan isimlere göre AKP geçen vakit ortasında ortaya çıkan farklı etkenlerle bir taraftan kendisi “tek adam partisi” haline gelirken başka taraftan Türkiye’yi de daha kutuplaşmış bir toplumsal yapıya ve otoriter bir idareye dönüştürdü.
3 Kasım kararı “geliyorum” demiş miydi?
Peki neticeleriyla 2002’de sarsıntı tesiri yaratan 3 Kasım seçimleri hangi açılardan kıymetli ve öncesinde bu biçimde bir sonuç çıkacağı kestirim edilebilmiş miydi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 Haziran 2011 Fotoğraf: picture alliance/dpa
DW Türkçe’ye konuşan siyaset bilimci Prof. Dr. Menderes Çınar, 3 Kasım seçimlerinin aslında 1990’lı senelerda yaşanan bir dizi krizin kararı olduğunu belirtiyor ve bu krizlerin toplam kararınun 3 Kasım’daki kırılma olduğunu söylüyor.
Susurluk skandalı, 1999 sarsıntısı, ekonomik kriz, Sivas katliamı ve buna emsal bir fazlaca sorunun “merkez siyasetlerin erimesine ve uç siyasetlerin yükselmesine” yol açtığını söyleyen Çınar, seçim öncesindeki atmosferi şu sözlerle anlatıyor:
“3 Kasım’da Refah Partisi’nin ortasından çıkarak AKP’yi kuran yenilikçilerin kuvvetli bir biçimde geleceği aslında anlaşılıyordu. AKP’yi kuranlar da siyasetin ortasından geliyordu ve boşluğu gördüler. aslına bakarsan onlara Refah Partisi’nden ayrılma motivasyonu veren faktörlerden biri de Türkiye siyasetinin bir temsil krizi ortasında olduğunu görmekti.”
AKP’ye 2007 de katılan ve 2013’e kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı yapan tecrübeli siyasetçi Ertuğrul Günay da DW Türkçe’ye 3 Kasım öncesi periyodu şu biçimde aktarıyor:
“1999 zelzelesinde devletin bütün kurumlarının sergilediği acziyet ve akabinde gelen ekonomik kriz üzere niçinlerden ötürü genel manzara parlamentonun iktidarıyla ve muhalefetiyle ülkeyi yönetemediği manzarasıydı. Bu ortamda Adalet ve Kalkınma Partisi bir yeni parti imgesiyle ve öteki kesitlerden de gelen takımlarıyla ortaya çıktı. O niçinle seçim kararı aslında sürpriz değildi.”
Siyaset bilimci Prof. Dr. Menderes ÇınarFotoğraf: privat
Bu kapsamda Çınar’a nazaran 3 Kasım seçimi Türkiye siyasetinin o periyoda kadarki CHP haricindeki tüm yerleşik aktörlerini “oyun dışı bırakması” açısından değerli ve seçim sonuçları bir açıdan “merkez sağ partilerin krizi” olarak da okunabilir.
Merkez partilerin 1990’larda meydana gelen bir dizi kriz ve bunlara karşılık uyguladıkları yanlış siyasetlerin tesiriyle inişlerinin akabinde son 20 yılda hala bu boşluğun tam olarak doldurulmadığına da dikkat çekiliyor.
Çınar, “AKP merkez sağ partilerin bıraktığı boşluğu işgal ediyor olabilir fakat bir merkez sağ parti değil” diyerek partinin hem ideolojik olarak tıpkı vakitte geldiği köken itibariyle merkez sağ gelenekle uyuşmadığını kaydediyor. Çınar’a bakılırsa AKP’nin başından beri savı aslına bakarsan bir merkez sağ parti olmak değil Türkiye’nin merkezini bir daha kurmaktı.
Seçimden daha sonra birinci periyot ve kırılma noktaları
AKP’nin isminde de yer verdiği biçimde topluma o periyodun kanayan yaraları olan adalet ve kalkınma için vaatler vererek iktidara geldiğini hatırlatan Günay, şu biçimde devam ediyor:
“İtiraf etmek gerekir ki birinci sıralarda devrin kurallarına uygun da hareket edildi. Yani Türkiye’nin gereksinimi neydi? Adaletti, eşitlikti, toplum bölümleri içindeki gelir uçurumunun azaltılmasıydı, AB yürüyüşünün pekiştirilmesi ve 12 Eylül’den kalma Kürtçe yasakları üzere yasakların kaldırılmasıydı. Bütün bunlar yapıldı birinci periyotta.”
Bunun yanı sıra AKP birinci periyotlarında merkez sol ve sağ siyasetçilere de kapısını açtı. İslami siyasetten gelen Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Bülent Arınç üzere isimlerin yanı sıra Cemil Çiçek, Abdülkadir Aksu, Köksal Toptan, Yaşar Yakış üzere merkez sağ ya da Ertuğrul Günay, Haluk Özdalga üzere merkez sol isimler de 20 yılın birinci yarısında partide yer aldı.
Ancak içlerinde Günay’ın da olduğu bu isimlerin birçoklarıyla şu anda yollar ayrılmış durumda.
Eski Turizm Bakanı Ertuğrul Günay Fotoğraf: AP Photo/picture alliance
Günay, 2008’de AKP için açılan kapatma davası ve akabinde yaşanan Ergenekon süreci, AB ortasında Türkiye’nin üyeliğine aksiliğin gelişmesi üzere kimi etkenlerin belirli başlı kırılma noktaları olduğunu belirterek lakin asıl 2011’de AKP’nin üçüncü defa seçimi kazanmasının birinci dönemki çizgisinden ayrılmasında belirleyici olduğunu şöyleki söz ediyor:
“Bütün bu tartışmalı ortam ortasında 2011’de AKP oylarını bir daha arttırarak seçimi kazandı. Bu bizim demokrasi tarihimizde bir birincidir. Üçüncü seçimini oyunu artırarak kazanan yoktur. Bundan daha sonra Sayın Erdoğan’da çok bir özgüven belirdi. Güç zehirlenmesi denilen şeyi ben somut olarak gördüğümü rahatlıkla tabir edebilirim.”
20 yılın değerli dönüm noktaları
2010 referandumu ve 2011 seçimlerinin yanı sıra son 10 yılda gerek AKP için gerek Türkiye için hayli sayıda dönüm noktası sayılabilecek gelişme yaşandı.
2002’de iktidara geldiğinde yalnızca 14 aylık bir parti olan AKP’nin kimliğinin her ne kadar muhafazakâr demokrat olarak zikredilse de birinci başta tam oturmadığını belirten Çınar, “AKP’nin bugünkü hale gelmesi biraz kademe aşama oldu. aslına bakarsan Türkiye’nin otoriterleşmesi de etap aşama oldu” diyor.
Çınar, AKP’nin aslında 2005’te yani AB ile tam üyelik müzakerelerinin başlamasıyla ıslahat gündemini bıraktığını belirterek o periyottaki süreci şöyleki özetliyor:
“Ordu aslına bakarsan Ergenekon üzere davalarla pasifize edilmişti. 2010 referandumu ile de yüksek yargıda denetim sağlanmış oldu. 2011 seçimini kazanmasının akabinde 2012’de düzenlenen parti kongresi bence dönüm noktasıdır. Bu kongrede Erdoğan iki şeyi ilan etti; birincisi partinin muhafazakâr demokrat kimliği artık terk ettiğini gösterdi. İkincisi de başkanlık sistemine kesinlikle geçilmesini içeren 2023 Vizyon Evrakı yayımlandı.”
Çınar, 2011’den itibaren de AKP’nin demokratikleşme diye bir gündemi olmadığını, tahlil süreci ismi altında başlatılan inisiyatifin de aslında Kürtlerden başkanlık için takviye alma emelini taşıdığını da tabir ediyor.
Gezi Parkı hareketlerinden, Haziran 2013 Fotoğraf: Reuters
Arap Baharı, Seyahat olayları ve Gülen Cemaati’nden kopuş
Dönemin kıymetli gelişmeleri o günlerde yalnızca içerde yaşanmıyordu. Günay, AKP’nin demokratikleşme ve AB amacından uzaklaşmasında Arap Baharı olaylarını da değerli bir etken olarak görüyor ve o günlerde AKP’ye hükümran olan durumu şöyleki aktarıyor:
“Arap Baharı birtakım çevrelere AB kapısında boşuna uğraşmak yerine Arap dünyasında yeni demokratikleşme rüzgarının önüne geçme ve orada başkan olma üzere olmayacak bir hayal kurdurdu. Özellikle Sayın Erdoğan da bu hayali biraz tercih etti. Bu da bir eksen kırılmasına, Batı’dan ve çoğulcu demokrasiden içeriye dönük bir yere savrulmaya yol açtı.”
Günay, Suriye savaşının birinci vakit içinderı, kendisi çabucak hemen bakan iken bu hayalin yanlış olduğu eleştirisini açıkça yaptığını belirterek Erdoğan’ın ise kendisine “Kaygılarınızı anlıyorum lakin sizden rica ediyorum 6 ay dişinizi sıkın, 6 ay daha sonra bu biçimde bir sorun kalmayacak” söylemiş olduğini aktarıyor.
Bakanlığının son periyodunda Seyahat Parkı’na yapılaşma projelerine karşı çıkan Günay, Erdoğan’ın 2013 Seyahat olaylarını da etraf hassaslığı kapsamında değil bir çeşit Arap Baharı’nın da modülü olan kitlesel aksiyon üzere okuduğunu söylüyor.
20 yılın ikinci yarısının değerli gelişmelerinden birisi de Fethullah Gülen Cemaati ile kopuş oldu. “Uzun süren iktidarlar bir süre daha sonra yorulurlar, yorulmakla kalmaz, yıpranırlar. Yıpranmakla da kalmaz kirlenmeye başlarlar” diyen Günay, AKP’deki yolsuzlukların Gülen Cemaati tarafınca deşifre edilmesinin partide “kırılma, kime güveneceğini bilememe, içe kapanma ve kendi takımlarına çekilmeye” yol açtığını söylüyor ve şunu ekliyor:
“Bütün bunlar üst üste geldikten daha sonra Erdoğan artık kimseye güvenmeyen, kendi içine kapanmış, en yakınlarıyla siyaset yapmaya çalışan değişik bir yere savruldu. Lakin kendisiyle bir arada partiyi de savurdu.”
Fethullah Gülen Fotoğraf: Hizmet/AGB Photo/imago images
Yaklaşan seçim 2002 tesirinde olur mu?
2002 seçimi fazlaca sayıda ve farklı gelişmelerin yaşandığı bir 20 yılın kapısını açarken yaklaşan seçimlerin de birebir biçimde epey kritik sonuçları olacağına dikkat çekiliyor.
Menderes Çınar Haziran 2023 seçiminin Türkiye’de otoriter rejimin konsolide olup olmaması ile ilgili olacağını düşünüyor ve şöyleki konuşuyor:
“Eğer AKP kazanırsa kendi rejimini konsolide etme fırsatını yakalamış olacak. Kaybederse tahminen çabucak demokrasiye dönmeyeceğiz fakat demokrasiye dönme imkanını yakalamış olacağız. O açıdan kritik bir seçim olacak.”
Günay ise Türkiye’nin 2015 seçiminin akabinde koalisyon ihtimalinin ortadan kalkmasıyla 2017’ya kadar fiili, 2017’den daha sonra da hukuken bir tek adam rejimi ile yönetildiğini belirterek şunları not düşüyor:
“Kuruluşundan ve birinci 10 yıllık yürüyüşünden çok farklı bir yere savrulan bir AK Parti ile Erdoğan ve Türkiye öyküsü var karşımızda. Yoksullukla, yasaklarla savaşacağız diye gelen bir parti 20 yıl daha sonra yasakçı, yoksulluğu ve yolsuzlukları göz gerisi eden bir yapıya dönüştü. Bu gidecek. Bunun gitmesi tabiatın gereği. Halkın kendi çıkarlarını müdafaası içgüdüsüdür de. Biz Kuzey Kore değiliz. Ne o denli bir geçmişimiz var ne de o denli bir geleceğimiz olabilir, olmayacak.”
3 Kasım 2002 seçiminde Refah Partisi’nden ayrılan yenilikçilerin kurduğu Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), oyların yüzde 34,3’ünü alırken, yüzde 10 baraj niçiniyle CHP haricindeki partilerin Meclis’e girememesiyle tek başına iktidar oldu ve TBMM’nin yaklaşık yüzde 66’sına karşılık gelen 363 milletvekilliği kazandı.
1999-2002 içinde iktidar olan koalisyon hükümetinin ortakları DSP, MHP ve ANAP’ın yanı sıra muhalefetteki DYP, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi barajı aşamayarak TBMM haricinde kaldı ve bu biçimdelikle oyların yüzde 46,3’ü ise TBMM’de temsil edilemedi.
Türkiye’nin son 20 yılına biçim veren 3 Kasım seçiminin yıldönümünde uzmanlara ve AKP’de evvelce siyaset yapan isimlere göre AKP geçen vakit ortasında ortaya çıkan farklı etkenlerle bir taraftan kendisi “tek adam partisi” haline gelirken başka taraftan Türkiye’yi de daha kutuplaşmış bir toplumsal yapıya ve otoriter bir idareye dönüştürdü.
3 Kasım kararı “geliyorum” demiş miydi?
Peki neticeleriyla 2002’de sarsıntı tesiri yaratan 3 Kasım seçimleri hangi açılardan kıymetli ve öncesinde bu biçimde bir sonuç çıkacağı kestirim edilebilmiş miydi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 Haziran 2011 Fotoğraf: picture alliance/dpa
DW Türkçe’ye konuşan siyaset bilimci Prof. Dr. Menderes Çınar, 3 Kasım seçimlerinin aslında 1990’lı senelerda yaşanan bir dizi krizin kararı olduğunu belirtiyor ve bu krizlerin toplam kararınun 3 Kasım’daki kırılma olduğunu söylüyor.
Susurluk skandalı, 1999 sarsıntısı, ekonomik kriz, Sivas katliamı ve buna emsal bir fazlaca sorunun “merkez siyasetlerin erimesine ve uç siyasetlerin yükselmesine” yol açtığını söyleyen Çınar, seçim öncesindeki atmosferi şu sözlerle anlatıyor:
“3 Kasım’da Refah Partisi’nin ortasından çıkarak AKP’yi kuran yenilikçilerin kuvvetli bir biçimde geleceği aslında anlaşılıyordu. AKP’yi kuranlar da siyasetin ortasından geliyordu ve boşluğu gördüler. aslına bakarsan onlara Refah Partisi’nden ayrılma motivasyonu veren faktörlerden biri de Türkiye siyasetinin bir temsil krizi ortasında olduğunu görmekti.”
AKP’ye 2007 de katılan ve 2013’e kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı yapan tecrübeli siyasetçi Ertuğrul Günay da DW Türkçe’ye 3 Kasım öncesi periyodu şu biçimde aktarıyor:
“1999 zelzelesinde devletin bütün kurumlarının sergilediği acziyet ve akabinde gelen ekonomik kriz üzere niçinlerden ötürü genel manzara parlamentonun iktidarıyla ve muhalefetiyle ülkeyi yönetemediği manzarasıydı. Bu ortamda Adalet ve Kalkınma Partisi bir yeni parti imgesiyle ve öteki kesitlerden de gelen takımlarıyla ortaya çıktı. O niçinle seçim kararı aslında sürpriz değildi.”
Siyaset bilimci Prof. Dr. Menderes ÇınarFotoğraf: privat
Bu kapsamda Çınar’a nazaran 3 Kasım seçimi Türkiye siyasetinin o periyoda kadarki CHP haricindeki tüm yerleşik aktörlerini “oyun dışı bırakması” açısından değerli ve seçim sonuçları bir açıdan “merkez sağ partilerin krizi” olarak da okunabilir.
Merkez partilerin 1990’larda meydana gelen bir dizi kriz ve bunlara karşılık uyguladıkları yanlış siyasetlerin tesiriyle inişlerinin akabinde son 20 yılda hala bu boşluğun tam olarak doldurulmadığına da dikkat çekiliyor.
Çınar, “AKP merkez sağ partilerin bıraktığı boşluğu işgal ediyor olabilir fakat bir merkez sağ parti değil” diyerek partinin hem ideolojik olarak tıpkı vakitte geldiği köken itibariyle merkez sağ gelenekle uyuşmadığını kaydediyor. Çınar’a bakılırsa AKP’nin başından beri savı aslına bakarsan bir merkez sağ parti olmak değil Türkiye’nin merkezini bir daha kurmaktı.
Seçimden daha sonra birinci periyot ve kırılma noktaları
AKP’nin isminde de yer verdiği biçimde topluma o periyodun kanayan yaraları olan adalet ve kalkınma için vaatler vererek iktidara geldiğini hatırlatan Günay, şu biçimde devam ediyor:
“İtiraf etmek gerekir ki birinci sıralarda devrin kurallarına uygun da hareket edildi. Yani Türkiye’nin gereksinimi neydi? Adaletti, eşitlikti, toplum bölümleri içindeki gelir uçurumunun azaltılmasıydı, AB yürüyüşünün pekiştirilmesi ve 12 Eylül’den kalma Kürtçe yasakları üzere yasakların kaldırılmasıydı. Bütün bunlar yapıldı birinci periyotta.”
Bunun yanı sıra AKP birinci periyotlarında merkez sol ve sağ siyasetçilere de kapısını açtı. İslami siyasetten gelen Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Bülent Arınç üzere isimlerin yanı sıra Cemil Çiçek, Abdülkadir Aksu, Köksal Toptan, Yaşar Yakış üzere merkez sağ ya da Ertuğrul Günay, Haluk Özdalga üzere merkez sol isimler de 20 yılın birinci yarısında partide yer aldı.
Ancak içlerinde Günay’ın da olduğu bu isimlerin birçoklarıyla şu anda yollar ayrılmış durumda.
Eski Turizm Bakanı Ertuğrul Günay Fotoğraf: AP Photo/picture alliance
Günay, 2008’de AKP için açılan kapatma davası ve akabinde yaşanan Ergenekon süreci, AB ortasında Türkiye’nin üyeliğine aksiliğin gelişmesi üzere kimi etkenlerin belirli başlı kırılma noktaları olduğunu belirterek lakin asıl 2011’de AKP’nin üçüncü defa seçimi kazanmasının birinci dönemki çizgisinden ayrılmasında belirleyici olduğunu şöyleki söz ediyor:
“Bütün bu tartışmalı ortam ortasında 2011’de AKP oylarını bir daha arttırarak seçimi kazandı. Bu bizim demokrasi tarihimizde bir birincidir. Üçüncü seçimini oyunu artırarak kazanan yoktur. Bundan daha sonra Sayın Erdoğan’da çok bir özgüven belirdi. Güç zehirlenmesi denilen şeyi ben somut olarak gördüğümü rahatlıkla tabir edebilirim.”
20 yılın değerli dönüm noktaları
2010 referandumu ve 2011 seçimlerinin yanı sıra son 10 yılda gerek AKP için gerek Türkiye için hayli sayıda dönüm noktası sayılabilecek gelişme yaşandı.
2002’de iktidara geldiğinde yalnızca 14 aylık bir parti olan AKP’nin kimliğinin her ne kadar muhafazakâr demokrat olarak zikredilse de birinci başta tam oturmadığını belirten Çınar, “AKP’nin bugünkü hale gelmesi biraz kademe aşama oldu. aslına bakarsan Türkiye’nin otoriterleşmesi de etap aşama oldu” diyor.
Çınar, AKP’nin aslında 2005’te yani AB ile tam üyelik müzakerelerinin başlamasıyla ıslahat gündemini bıraktığını belirterek o periyottaki süreci şöyleki özetliyor:
“Ordu aslına bakarsan Ergenekon üzere davalarla pasifize edilmişti. 2010 referandumu ile de yüksek yargıda denetim sağlanmış oldu. 2011 seçimini kazanmasının akabinde 2012’de düzenlenen parti kongresi bence dönüm noktasıdır. Bu kongrede Erdoğan iki şeyi ilan etti; birincisi partinin muhafazakâr demokrat kimliği artık terk ettiğini gösterdi. İkincisi de başkanlık sistemine kesinlikle geçilmesini içeren 2023 Vizyon Evrakı yayımlandı.”
Çınar, 2011’den itibaren de AKP’nin demokratikleşme diye bir gündemi olmadığını, tahlil süreci ismi altında başlatılan inisiyatifin de aslında Kürtlerden başkanlık için takviye alma emelini taşıdığını da tabir ediyor.
Gezi Parkı hareketlerinden, Haziran 2013 Fotoğraf: Reuters
Arap Baharı, Seyahat olayları ve Gülen Cemaati’nden kopuş
Dönemin kıymetli gelişmeleri o günlerde yalnızca içerde yaşanmıyordu. Günay, AKP’nin demokratikleşme ve AB amacından uzaklaşmasında Arap Baharı olaylarını da değerli bir etken olarak görüyor ve o günlerde AKP’ye hükümran olan durumu şöyleki aktarıyor:
“Arap Baharı birtakım çevrelere AB kapısında boşuna uğraşmak yerine Arap dünyasında yeni demokratikleşme rüzgarının önüne geçme ve orada başkan olma üzere olmayacak bir hayal kurdurdu. Özellikle Sayın Erdoğan da bu hayali biraz tercih etti. Bu da bir eksen kırılmasına, Batı’dan ve çoğulcu demokrasiden içeriye dönük bir yere savrulmaya yol açtı.”
Günay, Suriye savaşının birinci vakit içinderı, kendisi çabucak hemen bakan iken bu hayalin yanlış olduğu eleştirisini açıkça yaptığını belirterek Erdoğan’ın ise kendisine “Kaygılarınızı anlıyorum lakin sizden rica ediyorum 6 ay dişinizi sıkın, 6 ay daha sonra bu biçimde bir sorun kalmayacak” söylemiş olduğini aktarıyor.
Bakanlığının son periyodunda Seyahat Parkı’na yapılaşma projelerine karşı çıkan Günay, Erdoğan’ın 2013 Seyahat olaylarını da etraf hassaslığı kapsamında değil bir çeşit Arap Baharı’nın da modülü olan kitlesel aksiyon üzere okuduğunu söylüyor.
20 yılın ikinci yarısının değerli gelişmelerinden birisi de Fethullah Gülen Cemaati ile kopuş oldu. “Uzun süren iktidarlar bir süre daha sonra yorulurlar, yorulmakla kalmaz, yıpranırlar. Yıpranmakla da kalmaz kirlenmeye başlarlar” diyen Günay, AKP’deki yolsuzlukların Gülen Cemaati tarafınca deşifre edilmesinin partide “kırılma, kime güveneceğini bilememe, içe kapanma ve kendi takımlarına çekilmeye” yol açtığını söylüyor ve şunu ekliyor:
“Bütün bunlar üst üste geldikten daha sonra Erdoğan artık kimseye güvenmeyen, kendi içine kapanmış, en yakınlarıyla siyaset yapmaya çalışan değişik bir yere savruldu. Lakin kendisiyle bir arada partiyi de savurdu.”
Fethullah Gülen Fotoğraf: Hizmet/AGB Photo/imago images
Yaklaşan seçim 2002 tesirinde olur mu?
2002 seçimi fazlaca sayıda ve farklı gelişmelerin yaşandığı bir 20 yılın kapısını açarken yaklaşan seçimlerin de birebir biçimde epey kritik sonuçları olacağına dikkat çekiliyor.
Menderes Çınar Haziran 2023 seçiminin Türkiye’de otoriter rejimin konsolide olup olmaması ile ilgili olacağını düşünüyor ve şöyleki konuşuyor:
“Eğer AKP kazanırsa kendi rejimini konsolide etme fırsatını yakalamış olacak. Kaybederse tahminen çabucak demokrasiye dönmeyeceğiz fakat demokrasiye dönme imkanını yakalamış olacağız. O açıdan kritik bir seçim olacak.”
Günay ise Türkiye’nin 2015 seçiminin akabinde koalisyon ihtimalinin ortadan kalkmasıyla 2017’ya kadar fiili, 2017’den daha sonra da hukuken bir tek adam rejimi ile yönetildiğini belirterek şunları not düşüyor:
“Kuruluşundan ve birinci 10 yıllık yürüyüşünden çok farklı bir yere savrulan bir AK Parti ile Erdoğan ve Türkiye öyküsü var karşımızda. Yoksullukla, yasaklarla savaşacağız diye gelen bir parti 20 yıl daha sonra yasakçı, yoksulluğu ve yolsuzlukları göz gerisi eden bir yapıya dönüştü. Bu gidecek. Bunun gitmesi tabiatın gereği. Halkın kendi çıkarlarını müdafaası içgüdüsüdür de. Biz Kuzey Kore değiliz. Ne o denli bir geçmişimiz var ne de o denli bir geleceğimiz olabilir, olmayacak.”