Hacer Foggo, Türkiye’de yoksulluk üzerine uzun yıllardır çalışan bir isim, Pandemi sürecinde tüm dünyada artan gelir adaletsizliğinde çocuklar eğitimden uzaklaşırken, son periyotta Türkiye’nin ortasında bulunduğu ekonomik kriz ile artan yoksulluk bir daha en epey çocukları etkiliyor. Çocuklar yatağa aç giriyor, gelişemiyor, eğitim goremiyor ve bu gelecek kuşakları de etkiliyor.
‘Yoksulluktan açlıkla uğraş düzeyine geçildi’
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, uzun yıllardır fakirleşme üzerine çalışan bir isim olurken, son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun Et ve Süt Kurumu’na yaptığı ziyarette, Diken’den Altan Sancar haberine gore, Türkiye’nin en değerli sorunu olarak, ‘yoksulluktan açlıkla gayret düzeyine geçildiğine’ ve ‘çocuklarda gelişim bozukluklarına ve bir jenerasyonun kaybolma riskiyle karşı karşıya kaldığına’ dikkat çekti.
Türkiye’de yoksulluğun geldiği son durumu nedir?
Türkiye’de yoksulluk için yapılan son araştırma Türk Aile Doktorları Dergisi’nde yayınlandı. Üç tabibin yaptığı çalışmaya nazaran, 1040 çocuğun dörtte birinin kilosu epey düşük olurken, bir de potansiyel kalp hastalığı görülüyor. Avrupa’da yüzde 18 olan kansızlıkla çaba ise kız çocuklarında yüzde 85, erkek çocuklarında da yüzde 68 oranında görülüyor. Kansızlık çocuklarda büyüme ve gelişme meselelerine niye olurken, çocuklarda yaş küçüldükçe kilolarda da düşüş görülüyor. Kansızlık, ilkokula giden çocuklarda yüzde 87 oranında olurken, ortaokulda yüzde 74,2, lisede ise yüzde 64,2 oranında görülüyor.
Sıhhatsiz bir jenerasyon geliyor, kronik yetersiz beslenme, fizikî büyümeyi, toplumsal ve duygusal gelişimi mahzurlar, ömrü kısaltır, kronik sıhhat meseleleri artar, öğrenmeyi mahzurlar, travmayı artırır ve çocukların hayata inançsız ve gelecek derdiyle başlamasına yol açar.
Yoksulluk mirası nedir?
Dünyada fakir ailelerin en az üç jenerasyon boyunca fakirleştiği, bir olgu olarak tanımlanmıştır. Yoksulluk döngüsünden en epeyce çocuklar etkilenir. Ebeveynleri yoksulluktan kurtulamadığı için kendileri de yoksulluktan kurtaramazlar. Çocuk yoksulluğuna yönelik yapılan araştırmalar, birebir vakitte benim şahsi tanıklıklarım gösteriyor ki yoksulluğun miras olarak kalmasının en kıymetli sebebi başta eğitim olmak üzere sıhhat ve barınma şartları üzere ömür standartlarının makus olması. Sağlık derken yetersiz beslenme niçiniyle önlenebilir hastalıkların önlenememesi ve yetişkin olduğunda da kronik hastalıklarla uğraş etmesi, yoksulluk niçiniyle konutta kriz periyotlarında bilhassa çocuğun ‘geçim stratejisi’ olarak görülmesi ve bu niçinle eğitimini yarıda bırakma mümkünlüğünün yüksek olması, erken çocukluk eğitimi alamaması bir çocuğun yoksulluğu miras olarak almasına yol açar. Yoksulluk döngüsünü kırmak hayli güç bir bir müddetçtir, ancak hak temelli, insan hakları temelli bir toplumsal siyaset ile hanelerin/ebeveynlerin ekonomik refahını yükseltmek için kurulmuş kuvvetli bir takip düzeneği, yoksulluk döngüsünün kırılmasını sağlar.
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi fikri nasıl ortaya çıktı?
Şu periyot ağır bir yoksulluk/yoksunluk yaşıyoruz, bunu her birimiz gündelik hayatın ortasında görüyoruz. Toplumun her kesiti ekonomik kriz yaşıyor ve yoksulluk gitgide derinleşiyor. Yoksulluk artık açlıkla gayrete dönüştü. Garantisiz çalışan da taban fiyat alan da besine erişemiyor artık. Daima alanda olunca yoksulluğun nasıl dramatik hale geldiğini ve insanların yaşamak için nelere katlandıklarına da şahit oluyorsunuz. __Kirasını ödeyemeyen, besine erişemeyen, konutuna icra gelen, ısınamayan milyonlar var. Okulu terk eden çocuklar, üniversite kayıtlarını donduran öğrenciler, iş kuyruklarında, askıda ekmek bekleyen yaşlılar. Yoksulluk artık bir insan hakları ihlali durumuna geldi. Yalnızca Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı datalarına bakılırsa devlet yardımı alan fakir hanelerde yaşayanların sayısı bir yılda 2,5 kat arttı.
Yoksulluğun çoğalması hem de yoksullukla ilgili siyasetlerin stratejilerin bir daha tartışılması, bir daha düzenlenmesi ya da bir daha oluşturulması için çalışmalar yapılması manasına gelir. Ama maalesef bu yapılmadığı üzere fakirlerin varlığı bile kabul edilmiyor. Şu anda yaşanan yoksulluk yalnızca gelir ve maddi kaynakların yetersizliği değil, beraberinde mahrumluk, yeterli hayat standardınızdan vazgeçmeniz, kitap alamamanız, bir yerde oturmamanız, tatil hakkınızdan hatta sıhhat hakkınızdan vazgeçmeyi düşünmeniz, şu anda tam da bu yaşanıyor, vazgeçme ve ne vakit olacağını bilemediğimiz bir tarihe erteleme. Bunun da ismi gelecek telaşı. __İşte tam da bütün bu niçinlerle ve yoksullukla ilgili yoksulluğu azaltan stratejik siyasetlerin hayata geçirileceğine olan inancımla CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’ni açtık.
Bu süreçte Kılıçdaroğlu’yla görüştünüz mü?
Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’yla yalnızca bu süreçte değil, on yıllık müddet içerisinde yaptığım görüşmelerin ana konusu yokluk/yoksulluk.
Geldiğimiz noktada ise derinleşen yoksulluğun dönüştüğü bir yerdeyiz ve beşerler açlıkla gayret ediyor. Yani evvelce çocukları, bayanları güçlendirmek, okul devamlılığını sağlamak, bayanların hayatla ilgili kapasitelerini/mesleki eğitimlerini artırmak üzere çalışmalar yaparken, artık çocuklar bırakın eğitimi besine erişemeyecek durumda. Bu da yalnızca son iki yılı değerlendirdiğinizde yoksulluğun inanılmaz bir halde arttığı ve azalma değil çoğalma niçininin altında yatanın ise yoksullukla ilgili yapılan siyasetlerin olduğunu düşünüyorum.
Kılıçdaroğlu, ‘hiç bir çocuk yatağa aç girmeyecek’ dedi. Bu niye değerli?
Ekonomik mahrumluk niçiniyle çocuklarının en temel muhtaçlıklarını karşılayamayan aile sayısı giderek artıyor. Bu artışın en değerli niçinleri; işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki eşitsizlik. Yoksulluğun en besbelli tesiri beslenme yetersizliği ve açlık. Sayın Kılıçdaroğlu’nun “hiç bir çocuk yatağa aç girmeyecek” sözü, aslında bu son iki yılın en kıymetli özeti. Yatağa aç giren bir çocuğun okulu bırakma ihtimali, tok giren çocuktan daha yüksektir. Yatağa aç giren ve açlığı kronikleşen çocuğun devredilen yoksulluk döngüsünden çıkma ihtimali neredeyse hiç yoktur. Yatağa aç giren çocuk, yetişkin olduğunda kronik hastalıklarla uğraş edecektir. Mutsuz bir insan olacaktır.
Bu bahiste en kıymetli projeni nedir?
CHP içerisinde yoksullukla ilgili çalışma yürüten, siyaset yapan epey bedelli siyasetçiler var. CHP’nin yoksullukla ilgili en değerli projelerinden biri, Aile Dayanakları Sigortası. hanımı güçlendiren, onu özgürleştiren ve bayanın çocuklarına, ailesine özgürce bakabileceği bir proje. Açlık sonunun altında yaşayan bir hanımın mesela “bebeğime mama alamıyorum, hazır çorba vereyim” kanısını ve bebeğin sıhhatini etkileyecek öteki bir besine mecbur kalmasını ortadan kaldıracak ve bayana bu gerilimi yaşatmayacak bir proje. Ya da eşi ile bir restoranda, pazarda, bir kafede baş başa yemek yiyebileceği, dolaşabilecek duruma gelmesi. Kitap alması, sinemaya gitmesi. Ancak hem de toplumsal yardımlarının da kesilmediği bir proje. Kendi maaş kartı olacak elinde, durmadan kamu kurum kapılarına gidip gelmeyeceği, onurlu bir halde kendi hakkı olan maaşını alabileceği bir proje.
Et ve Süt Kurumu ziyareti nasıl gelişti?
Sayın Kılıçdaroğlu’nun orada olmasının sebebi, çocukların yetersiz beslenmesi konusunu kuruma anlatmak ve kamuoyunun dikkatini çekmekti. Benim kendisinin yanında olma sebebim de tam da bu niçinle oldu. Keşke ben de orada yetkililere, sokaklarda çocukların nasıl yaşadığını anlatabilseydim ve birlikte bir proje geliştirebilseydik.
Burada kıymetli olan devlet kurumlarının yoksullukla tarafsızlığını müdafaası, bir siyasi parti kurumu olmaması. Örneğin ben on yıllardır yoksullukla çaba eden, hak savunuculuğu yapan biri olarak konutundan atılan, meskeni yanan ya da sokakta kalan bir aile için kaymakamlığa, toplumsal hizmet müdürlüklerine, ilgili hangi devlet kurumu ise oradaki yetkililerle kaç kere görüşmeye gittim. Birtakım devlet kurumları ile görüştüğümde bir partinin temsilcisi üzere davransalar da ben bunu şahsi olarak hiç kabul etmedim.
Devlet kurumlarında tarafsızlık yok mu?
Rastgele bir kamu kurumunu, bir devlet kurumu çalışanlarını o kapıdan içeri girdiklerinde rastgele bir partinin temsilcisi olarak kabul etmemiz mümkün değil. Bireyler süreksiz, kurumlar kalıcıdır. Ancak tam bilakis biz bu kamu kurumları gorevlilerini bir parti temsilcisi olarak gördüğümüz anda demokrasi, özgürlük savaşını oldukçatan kaybetmiş oluruz, onlar da bizi Nuriye teyzenin hakkını arayamayacak hale getirirler.
Dayanışma Ofisi nasıl çalışacak?
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nin merkezi Ankara’da. Türkiye’nin 81 vilayetinde en fakir sokaklarda, mahallelerde CHP örgütü ile birlikte çalışacağız. Çalışmalarımıza başladık. Mahallî idarelerde yoksullukla ilgili yapılan modellerin yaygınlaştırılmasını sağlayacağız. CHP yoksulluğu önlemeye yönelik siyasetleri bütüncül bakışla ele alıyor. Bir yandan yoksulluğunun önlenmesine yönelik yerelde, mahalle, sokakta ve sonunda haneye yönelik toplumsal siyaset teklifleri geliştirirken, başka yandan saha tecrübelerinden yola çıkarak yoksulluğu önlemeye yönelik stratejiler geliştirilecek. Var olan sistemde toplumsal yardımlar bir lütuf üzere veriliyor. halbukiki bütün bunlar aslında bir toplumsal hak, bunu her insanın öğrenmesi gerek. Yoksulluğun bir hanede jenerasyondan jenerasyona aktarılan ‘devreden yoksulluk‘ halini almaması için ‘muhtaçlık‘ üzerinden değil, insan hakkı temelli toplumsal siyasetlerin yapılması gerekiyor.
‘Yoksulluktan açlıkla uğraş düzeyine geçildi’
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, uzun yıllardır fakirleşme üzerine çalışan bir isim olurken, son olarak CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun Et ve Süt Kurumu’na yaptığı ziyarette, Diken’den Altan Sancar haberine gore, Türkiye’nin en değerli sorunu olarak, ‘yoksulluktan açlıkla gayret düzeyine geçildiğine’ ve ‘çocuklarda gelişim bozukluklarına ve bir jenerasyonun kaybolma riskiyle karşı karşıya kaldığına’ dikkat çekti.
Türkiye’de yoksulluğun geldiği son durumu nedir?
Türkiye’de yoksulluk için yapılan son araştırma Türk Aile Doktorları Dergisi’nde yayınlandı. Üç tabibin yaptığı çalışmaya nazaran, 1040 çocuğun dörtte birinin kilosu epey düşük olurken, bir de potansiyel kalp hastalığı görülüyor. Avrupa’da yüzde 18 olan kansızlıkla çaba ise kız çocuklarında yüzde 85, erkek çocuklarında da yüzde 68 oranında görülüyor. Kansızlık çocuklarda büyüme ve gelişme meselelerine niye olurken, çocuklarda yaş küçüldükçe kilolarda da düşüş görülüyor. Kansızlık, ilkokula giden çocuklarda yüzde 87 oranında olurken, ortaokulda yüzde 74,2, lisede ise yüzde 64,2 oranında görülüyor.
Sıhhatsiz bir jenerasyon geliyor, kronik yetersiz beslenme, fizikî büyümeyi, toplumsal ve duygusal gelişimi mahzurlar, ömrü kısaltır, kronik sıhhat meseleleri artar, öğrenmeyi mahzurlar, travmayı artırır ve çocukların hayata inançsız ve gelecek derdiyle başlamasına yol açar.
Yoksulluk mirası nedir?
Dünyada fakir ailelerin en az üç jenerasyon boyunca fakirleştiği, bir olgu olarak tanımlanmıştır. Yoksulluk döngüsünden en epeyce çocuklar etkilenir. Ebeveynleri yoksulluktan kurtulamadığı için kendileri de yoksulluktan kurtaramazlar. Çocuk yoksulluğuna yönelik yapılan araştırmalar, birebir vakitte benim şahsi tanıklıklarım gösteriyor ki yoksulluğun miras olarak kalmasının en kıymetli sebebi başta eğitim olmak üzere sıhhat ve barınma şartları üzere ömür standartlarının makus olması. Sağlık derken yetersiz beslenme niçiniyle önlenebilir hastalıkların önlenememesi ve yetişkin olduğunda da kronik hastalıklarla uğraş etmesi, yoksulluk niçiniyle konutta kriz periyotlarında bilhassa çocuğun ‘geçim stratejisi’ olarak görülmesi ve bu niçinle eğitimini yarıda bırakma mümkünlüğünün yüksek olması, erken çocukluk eğitimi alamaması bir çocuğun yoksulluğu miras olarak almasına yol açar. Yoksulluk döngüsünü kırmak hayli güç bir bir müddetçtir, ancak hak temelli, insan hakları temelli bir toplumsal siyaset ile hanelerin/ebeveynlerin ekonomik refahını yükseltmek için kurulmuş kuvvetli bir takip düzeneği, yoksulluk döngüsünün kırılmasını sağlar.
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi fikri nasıl ortaya çıktı?
Şu periyot ağır bir yoksulluk/yoksunluk yaşıyoruz, bunu her birimiz gündelik hayatın ortasında görüyoruz. Toplumun her kesiti ekonomik kriz yaşıyor ve yoksulluk gitgide derinleşiyor. Yoksulluk artık açlıkla gayrete dönüştü. Garantisiz çalışan da taban fiyat alan da besine erişemiyor artık. Daima alanda olunca yoksulluğun nasıl dramatik hale geldiğini ve insanların yaşamak için nelere katlandıklarına da şahit oluyorsunuz. __Kirasını ödeyemeyen, besine erişemeyen, konutuna icra gelen, ısınamayan milyonlar var. Okulu terk eden çocuklar, üniversite kayıtlarını donduran öğrenciler, iş kuyruklarında, askıda ekmek bekleyen yaşlılar. Yoksulluk artık bir insan hakları ihlali durumuna geldi. Yalnızca Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı datalarına bakılırsa devlet yardımı alan fakir hanelerde yaşayanların sayısı bir yılda 2,5 kat arttı.
Yoksulluğun çoğalması hem de yoksullukla ilgili siyasetlerin stratejilerin bir daha tartışılması, bir daha düzenlenmesi ya da bir daha oluşturulması için çalışmalar yapılması manasına gelir. Ama maalesef bu yapılmadığı üzere fakirlerin varlığı bile kabul edilmiyor. Şu anda yaşanan yoksulluk yalnızca gelir ve maddi kaynakların yetersizliği değil, beraberinde mahrumluk, yeterli hayat standardınızdan vazgeçmeniz, kitap alamamanız, bir yerde oturmamanız, tatil hakkınızdan hatta sıhhat hakkınızdan vazgeçmeyi düşünmeniz, şu anda tam da bu yaşanıyor, vazgeçme ve ne vakit olacağını bilemediğimiz bir tarihe erteleme. Bunun da ismi gelecek telaşı. __İşte tam da bütün bu niçinlerle ve yoksullukla ilgili yoksulluğu azaltan stratejik siyasetlerin hayata geçirileceğine olan inancımla CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’ni açtık.
Bu süreçte Kılıçdaroğlu’yla görüştünüz mü?
Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’yla yalnızca bu süreçte değil, on yıllık müddet içerisinde yaptığım görüşmelerin ana konusu yokluk/yoksulluk.
Geldiğimiz noktada ise derinleşen yoksulluğun dönüştüğü bir yerdeyiz ve beşerler açlıkla gayret ediyor. Yani evvelce çocukları, bayanları güçlendirmek, okul devamlılığını sağlamak, bayanların hayatla ilgili kapasitelerini/mesleki eğitimlerini artırmak üzere çalışmalar yaparken, artık çocuklar bırakın eğitimi besine erişemeyecek durumda. Bu da yalnızca son iki yılı değerlendirdiğinizde yoksulluğun inanılmaz bir halde arttığı ve azalma değil çoğalma niçininin altında yatanın ise yoksullukla ilgili yapılan siyasetlerin olduğunu düşünüyorum.
Kılıçdaroğlu, ‘hiç bir çocuk yatağa aç girmeyecek’ dedi. Bu niye değerli?
Ekonomik mahrumluk niçiniyle çocuklarının en temel muhtaçlıklarını karşılayamayan aile sayısı giderek artıyor. Bu artışın en değerli niçinleri; işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki eşitsizlik. Yoksulluğun en besbelli tesiri beslenme yetersizliği ve açlık. Sayın Kılıçdaroğlu’nun “hiç bir çocuk yatağa aç girmeyecek” sözü, aslında bu son iki yılın en kıymetli özeti. Yatağa aç giren bir çocuğun okulu bırakma ihtimali, tok giren çocuktan daha yüksektir. Yatağa aç giren ve açlığı kronikleşen çocuğun devredilen yoksulluk döngüsünden çıkma ihtimali neredeyse hiç yoktur. Yatağa aç giren çocuk, yetişkin olduğunda kronik hastalıklarla uğraş edecektir. Mutsuz bir insan olacaktır.
Bu bahiste en kıymetli projeni nedir?
CHP içerisinde yoksullukla ilgili çalışma yürüten, siyaset yapan epey bedelli siyasetçiler var. CHP’nin yoksullukla ilgili en değerli projelerinden biri, Aile Dayanakları Sigortası. hanımı güçlendiren, onu özgürleştiren ve bayanın çocuklarına, ailesine özgürce bakabileceği bir proje. Açlık sonunun altında yaşayan bir hanımın mesela “bebeğime mama alamıyorum, hazır çorba vereyim” kanısını ve bebeğin sıhhatini etkileyecek öteki bir besine mecbur kalmasını ortadan kaldıracak ve bayana bu gerilimi yaşatmayacak bir proje. Ya da eşi ile bir restoranda, pazarda, bir kafede baş başa yemek yiyebileceği, dolaşabilecek duruma gelmesi. Kitap alması, sinemaya gitmesi. Ancak hem de toplumsal yardımlarının da kesilmediği bir proje. Kendi maaş kartı olacak elinde, durmadan kamu kurum kapılarına gidip gelmeyeceği, onurlu bir halde kendi hakkı olan maaşını alabileceği bir proje.
Et ve Süt Kurumu ziyareti nasıl gelişti?
Sayın Kılıçdaroğlu’nun orada olmasının sebebi, çocukların yetersiz beslenmesi konusunu kuruma anlatmak ve kamuoyunun dikkatini çekmekti. Benim kendisinin yanında olma sebebim de tam da bu niçinle oldu. Keşke ben de orada yetkililere, sokaklarda çocukların nasıl yaşadığını anlatabilseydim ve birlikte bir proje geliştirebilseydik.
Burada kıymetli olan devlet kurumlarının yoksullukla tarafsızlığını müdafaası, bir siyasi parti kurumu olmaması. Örneğin ben on yıllardır yoksullukla çaba eden, hak savunuculuğu yapan biri olarak konutundan atılan, meskeni yanan ya da sokakta kalan bir aile için kaymakamlığa, toplumsal hizmet müdürlüklerine, ilgili hangi devlet kurumu ise oradaki yetkililerle kaç kere görüşmeye gittim. Birtakım devlet kurumları ile görüştüğümde bir partinin temsilcisi üzere davransalar da ben bunu şahsi olarak hiç kabul etmedim.
Devlet kurumlarında tarafsızlık yok mu?
Rastgele bir kamu kurumunu, bir devlet kurumu çalışanlarını o kapıdan içeri girdiklerinde rastgele bir partinin temsilcisi olarak kabul etmemiz mümkün değil. Bireyler süreksiz, kurumlar kalıcıdır. Ancak tam bilakis biz bu kamu kurumları gorevlilerini bir parti temsilcisi olarak gördüğümüz anda demokrasi, özgürlük savaşını oldukçatan kaybetmiş oluruz, onlar da bizi Nuriye teyzenin hakkını arayamayacak hale getirirler.
Dayanışma Ofisi nasıl çalışacak?
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi’nin merkezi Ankara’da. Türkiye’nin 81 vilayetinde en fakir sokaklarda, mahallelerde CHP örgütü ile birlikte çalışacağız. Çalışmalarımıza başladık. Mahallî idarelerde yoksullukla ilgili yapılan modellerin yaygınlaştırılmasını sağlayacağız. CHP yoksulluğu önlemeye yönelik siyasetleri bütüncül bakışla ele alıyor. Bir yandan yoksulluğunun önlenmesine yönelik yerelde, mahalle, sokakta ve sonunda haneye yönelik toplumsal siyaset teklifleri geliştirirken, başka yandan saha tecrübelerinden yola çıkarak yoksulluğu önlemeye yönelik stratejiler geliştirilecek. Var olan sistemde toplumsal yardımlar bir lütuf üzere veriliyor. halbukiki bütün bunlar aslında bir toplumsal hak, bunu her insanın öğrenmesi gerek. Yoksulluğun bir hanede jenerasyondan jenerasyona aktarılan ‘devreden yoksulluk‘ halini almaması için ‘muhtaçlık‘ üzerinden değil, insan hakkı temelli toplumsal siyasetlerin yapılması gerekiyor.