Professional
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan ziyareti dönüşünde ortalarında Milliyet gazetesi muharriri Özay Şendir’in de bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
İşte Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları:
Özbekistan’a gerçekleştirdiğimiz iki günlük resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Dört sene daha sonra bir defa daha cet yurdumuzu ziyaret etmenin, Özbek kardeşlerimizle hasret gidermenin bahtiyarlığını yaşadık. Aziz kardeşim Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile verimli görüşmeler gerçekleştirdik. Sayın Mirziyoyev ile ayrıyeten Türkiye-Özbekistan Yüksek Seviyeli Stratejik İş Birliği Kurulunun ikinci toplantısına başkanlık ettik. Türkiye-Özbekistan ilgilerini artık “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” düzeyine yükselttik.
Türkiye, Özbekistan’ı birinci tanıyan, burada birinci büyükelçilik ve birinci başkonsolosluk açan ülkedir. Artık bu birincilere “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” ile yeni bir halka daha eklemiş olduk. Bağlantılarımızın her alanda daha da geliştirilmesine yönelik atılabilecek ortak adımları ele aldık. Bu husustaki iradenin karşılıklı olduğunu memnuniyetle müşahede ettim. Temaslarımızda ayrıyeten bölgesel ve milletlerarası sorunlar hakkında fikir teatisinde bulunduk. Bu noktada dost ve kardeş Özbekistan’ın huzur, barış ve istikrarına verdiğimiz dayanağın altını çizdim. Başta Türk Devletleri Teşkilatı olmak üzere milletlerarası kuruluşlarda aramızdaki temas ve eşgüdümü artırmak konusunda fikir birliğine vardık. Hali hazırda ülkemizin yürüttüğü Türk Devletleri Teşkilatı devir başkanlığını inşallah Kasım ayında Özbekistan’a devredeceğiz.
10 MUTABAKAT İMZALANDI
Ziyaretimiz vesilesiyle çeşitli alanlarda 10 mutabakat, mutabakat zaptı ve protokol imzalandı. Tercihli Ticaret Mutabakatı, ikili ticaretimizde çarpan tesiri yapacak, yeni iş birliklerinin kurulmasına vesile olacaktır. Muahedenin da katkısıyla ticaretimizi şu anki 3,6 milyar dolar düzeyinden inşallah evvel 5 milyar dolara, akabinde da 10 milyar dolara çıkarma kararlılığını, iradesini ortaya koyduk. Askeri Çerçeve Mutabakatıyla, savunma ve güvenlik alanında iş birliğimizi geliştirmeye matuf adımların önünü açtık. Sıhhat, nakliyecilik, inşaat, adalet ve istihdam üzere kıymet verdiğimiz alanlarda imzalanan evraklarla, Özbekistan ile bağlantılarımızın ahdi tabanının güçlenmesi sağlandı. Kurul toplantısı sonunda Sayın Mirziyoyev ile imzaladığımız Ortak Bildiri ile de önümüzdeki periyoda dair yol haritamızı belirledik.
Geçen sene 270 bin Özbek kardeşimizi ülkemizde konuk etmenin memnunluğunu hayatıştık. Salgının hafifçelemesiyle bu sene karşılıklı turist sayısının daha da artacağını ümit ediyoruz ve 500 bin gayesini de koyduk. Türk iş erkeklerinın Özbekistan’daki yatırımlarının ivme kazanmasından da büyük memnuniyet duyuyoruz. Geçen sene açılan şirket sayısı itibariyle girişimcilerimiz Özbekistan’da birinci sırada yer alıyor.
Burada ayrıyeten 2020 Türk Dünyası Kültür Başşehri olan tarihi Hive kentini ziyaret edip, incelemelerde bulunduk. Özbekistan’ın kıymetli şairlerinden Erkin Samandar, bu hoş kenti şu biçimde tanım eder: “Hive bu kubbelerin, minarelerin nakışların kentidir. Raflardaki kitapların, insanlığın kentidir.” Hive’yi görür görmez, Hive’nin her köşesi buram buram tarih kokan sokaklarında dolaşınca, şairin bu dizelerinin ne kadar hakikat ve isabetli olduğunu epey daha âlâ anladık. İşte Suriçi’nde 130 medrese var, bu kadar güçlü bir kent. Bu sene Türk Dünyası Kültür Başşehri unvanını Hive üzere İpek Yolu’nun bir diğer durağı olan inşallah Bursamıza taşıyoruz. bu biçimdece kadim medeniyetimizin sembol kentlerinin daha âlâ tanınması yanında kaynaşmasına da vesile oluyoruz. Ortamızda, ‘Paket turizmi noktasında Hive ile Bursa içinde bir adım atabiliriz.’ diye de konuştuk.
ŞÜKRANLARIMI SUNUYORUM
Kritik bir periyoda tekabül eden ziyaretimin Özbekistan’la münasebetlerimizin yanı sıra bölgemizde barış, istikrar ve iş birliğine de katkı sağlayacağına inanıyorum. Yaptığımız görüşmelerin ve imzaladığımız mutabakatların iyi olmasını diliyorum. Bu vesileyle şahsıma, eşime ve heyetime gösterilen samimi mesken sahipliğinden dolayı Sayın Mirziyoyev’in şahsında tüm Özbek kardeşlerime şükranlarımı sunuyorum. Ziyaretimiz sırasında bana refakat eden Bakanlarımıza, tüm milletvekili arkadaşlarıma, emeği geçen tüm heyet üyelerimize bilhassa katkılarından dolayı teşekkür ediyorum.
SORU-CEVAP
“İNŞALLAH BİR TARİH KAYDINI ALIRIZ”
Rusya ve Ukrayna müzakere heyetlerinin Dolmabahçe’deki toplantısında çıkan kısmi ateşkes sonucu ile ilgili bir sorum olacak. Türkiye’nin her iki tarafa verdiği itimat ve sizin başkanlar diplomasi pozisyonunuz kısa müddette sonuç alınmasını sağladı. Bu basamaktan daha sonra en çok merak edilen soru, iki önderin, Putin ve Zelenskiy’nin Türkiye’de buluşma ihtimali. bir daha bir davetiniz kelam konusu olacak mı?
Rus ve Ukraynalı heyetlerin İstanbul’da gerçekleştirmiş oldukları görüşmelerin barış sürecine manalı bir ivme kazandırdığına inanıyorum. Rusya’nın Kiev ve Çernobil’deki askeri operasyonlarını kayda bedel halde azaltma sonucu hakikaten kıymetli bir adımdır. Birebir biçimde devlet liderlerinin bir mutabakat üzerinde mutabık kalındığında bir ortaya gelebileceklerini açıklamaları da atılan bu adımın ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Bunların hayata geçirilmesini ve savaşın daha fazla vefata, yıkıma sebep olmadan sona ermesini bekliyoruz. Olağan etkin diplomasimiz ve istikrarlı yaklaşımımız yardımıyla kıymetli bir toplantıya konut sahipliği yapmış olmaktan memnuniyet duyduk. Döner dönmez gerek Sayın Putin’le gerek Sayın Zelenskiy’le görüşmeler yapma kararlılığım var. Bu görüşmelerde her ikisine şahsım, milletim ismine teşekkürlerimi tabir edip “Artık maksadımız bir an evvel sizi bir ortaya getirmek” diyeceğiz. Temenni ediyorum ki inşallah bir ortaya getirme noktasında kendilerinden bir tarih kaydını alırız. Bu çerçevede, Devlet Liderleri seviyesinde yapılacak toplantıya da mesken sahipliği yapmaya hazırız. Lakin bu ortada süreksiz ateşkesi de sağlamış olmak büyük ehemmiyet arz ediyor.
“GARANTÖR ÜLKE OLABİLİRİZ, LAKİN AYRINTILARIN AÇIĞA KAVUŞMASI LAZIM”
Ukrayna’nın, “NATO üyeliğinden vazgeçeriz ancak Avrupa Birliği’nden asla vazgeçmeyiz” açıklaması oldu. Baktığımızda Rusya’nın da bu duruma olumlu yaklaştığı ayrıntıları geldi. Bu bağlamda Ukrayna heyeti ayrıyeten yeni bir güvenlik garantisi istedi. Tabi Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Polonya ve birebir vakitte Kanada, İngiltere ve Türkiye’nin de garantör olduğu bir görüşme… NATO’nun 5’inci hususu üzere bir sistem işlesin niyeti var. Bu bahisteki değerlendirmeniz nedir?
Ukrayna’nın bilhassa NATO üyeliği noktasında fazlaca ısrarlı bir duruşu yok. Aslında Ukrayna’nın Avrupa Birliği konusunda da fazlaca ısrarlı bir davranış ortasında olacağına ihtimal vermiyorum. Çünkü bu süreçte Avrupa Birliği üyesi ülkeler, bir kısmı haricinde, bu işe önemli manada asılmadılar. Bütün bunlara karşın Sayın Putin’in Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girmesi noktasındaki olumlu bakışını öğrendim, duydum. Tabi bu görüşmeler esnasında son durumu da öğreneceğiz. Kendisiyle görüşmemde de bunu kendisinden duymak, bu hususta atılacak adımları da daha isabetli kıymetlendirme imkanını bize vermiş olur. Biliyorsunuz işte 1963’ten bu yana Avrupa Birliği bize neler yaptı? Devamlı oyaladı, hala oyalıyor. Garantörlük konusunda da biz, Ukrayna’nın güvenliğini teminen garantör ülkelerden biri olabiliriz, buna prensip olarak sıcak bakıyoruz; lakin elbette bunun bilgilerinın açıklığa kavuşması gerekiyor.
“RUSYANIN ÖNEMLİ KAYIPLARININ OLDUĞU BİR TABLO VAR”
Artık Ukrayna öncesi ve daha sonrası iki başka dünyadan bahsedilebileceği ve yeni bir dünya sisteminin inşasının arifesinde olduğumuz tarafında görüşler var. Değerlendirmeniz nedir, bu fikre katılıyor musunuz?
Natürel Rusya-Ukrayna içindeki savaş, dünyanın son devirde görmediği, yaşamadığı bir müddetçti. Bugün Rusya yüzölçümüyle, nüfusuyla, askeri, siyasi, ekonomik, kültürel gücüyle dünyanın birinci üç ülkesi içinde yer alan bir güç, bir kuvvet. Bu durumunu görmezlikten gelmek mümkün değil. Ukrayna da kolay bir ülke değil. Bugün Ukrayna da 45 milyon civarında bir nüfusa sahip ve yüzölçümü prestijiyle da o denli epey küçük bir yer değil. Şu anda tabi dünya, bilhassa batı, Ukrayna’ya takviye verdi, sahip çıktı. bu biçimde bir yapı kelam konusu. Buradan hareketle değerlendirmeler yapıldı. Olağan bir de şu var; “Bu savaş bir hafta, 10 gün ortasında biter” diyenler vardı. Görüldüğü üzere; bir hafta, 10 gün ortasında bu savaş bitmedi. Bitmedi fakat bitip bitmemesinden öte fazlaca can kayıpları oldu. Bilhassa çocuklar ve bayanlar noktasında epey önemli kayıplar oldu. Artık bunları görmezlikten gelmek mümkün değil. Tabi kuvvetli bir Rusya’nın bile burada önemli kayıplarının olduğu bir tablo var. Savaşın kazananı kaybedeni noktasında bunu âlâ kıymetlendirmek lazım. Bu bakımdan barışın en değerli tahlil ve çıkış yolu olduğunu düşünüyorum. Buradan hareketle, bir an evvel inşallah bu işin noktalanmasına vesile olabilirsek ne keyifli bizlere derim. Türkiye olarak bu biçimde bir müddetçte gerek Sayın Putin’in gerek Sayın Zelenskiy’nin bize duyduğu inançla bu işi bitirmiş olmak bizi memnun kılacaktır.
“TÜRKİYE’NİN YERİ ÇOK DAHA FARKLI OLACAK”
Aslında Türkiye’nin üstlendiği bu kıymetli rol daha sonrasında Avrupa Birliği ve Amerika’nın tavrında, bakışında Türkiye’ye karşı farkındalık olduğu gözlemleniyor. Türkiye, sonuçta masada kurucu, artık masayı kuruyor. Bu bahiste da Avrupa Birliği ve Amerika’nın farklı bir biçimde baktığını gözlemleniyor aslında.
Ülkemizin Ukrayna probleminde izlediği barış yanlısı, unsurlu ve beraberinde istikrarlı siyaset tüm tarafların takdirini topluyor. Biliyorsunuz biz bu ortada bir NATO olağanüstü Başkanlar Tepesi yaptık. Bu dorukta yaptığım bütün görüşmelerde NATO üyesi ülkelerin Türkiye’ye olumlu yaklaşımlarını gördüm. Türkiye’nin üstündeki sorumluluğun ve yaptığı bu ikili diyalogların ne kadar değerli olduğunu orada birfazlaca başkan gündeme getirdi. Hele hele İstanbul’daki toplantıdan daha sonra çıkan sonuç de biroldukca Avrupa Birliği üyesi ülkeyi de NATO üyesi ülkeleri de Türkiye’ye yönelik farklı bir bakışa sevk etti. Tüm batıyı kastederek söylüyorum; artık bizim temennimiz şu, inşallah Türkiye’nin bütün başkanların gözündeki yeri hayli daha farklı olacaktır. Bunu aldığımız geri dönüşlerle de görüyoruz.
“DİYALOGU SÜRDÜRMEYİ ÖNEMSİYORUZ”
Avrupa’nın oligarklara uyguladığı yaptırımlar var ve bugünlerde biraz daha artan halde Türkiye’nin yaptırım uygulamamasından dolayı Rus sermayesinin Avrupa’dan Türkiye’ye yanlışsız kayabileceğini tabir ederek biraz da aslında yaptırım uygulanmasını zorluyor. Bu mevzuda niyetinizi merak ediyorum. Bir de bunlardan bir tanesi, biraz makûs adam ilan edilmekle bir arada Avrupa’da, evvelki gün Dolmabahçe’de masadaydı, fotoğraflardan sizinle de konuştuğunu gördük Roman Abromoviç’in. Bu görüşmelere katılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayacağımızı ve bunun niçinlerini daha evvel tekraren deklare ettik. Bir yandan Rusya’nın askeri faaliyetlerine reaksiyonumuzu ortaya koyarken bir yandan da diyalogumuzu sürdürmeyi önemsiyoruz. Bu diyalog, yalnızca Ukrayna bağlamında değil bizi yakından ilgilendiren Suriye, Libya, Güney Kafkasya üzere bir hayli coğrafya bakımından kıymetlidir, gereklidir. Öteki yandan Abramoviç, Rus heyetinin bir üyesi olarak müzakerelere katılmıştır. Masaya kimin geldiğinden öte kim ismine geldiğine bakılmalı. Şayet Rusya ve Sayın Putin kendi heyetinin içerisine Abromoviç’i de tercih ederek koymuşsa demek ki inanmış, güvenmiş. O görüşmede herkesle olduğu üzere onunla da selamlaştık. Bu çalışmalara katılan tüm heyet üyelerine ben muvaffakiyetler diliyorum. Temenni ederim ki bu çabanın sonucunu de en kısa vakitte gorelim.
“TUTUM DEĞİŞİKLİĞİNE GİTMEDİK”
Türkiye’nin yaptırımlarla ilgili durumunda bir değişiklik yok değil mi?
Şu ana kadar biz yaptırımlar noktasında rastgele bir tavır değişikliğine gitmediğimiz üzere, Rusya tarafınca da bu yaptırımlar zinciri içerisinde Türkiye’ye karşı rastgele bir uygulama yapılmadı.
“SÜREÇ HIZLANACAK, ÇOK UMUTLUYUM”
Dünyada ve ülkemizdeki değerli gündem mevzularından birisi de güç. Son periyotta Irak ve İsrail doğalgazla ait birtakım projelerle gündeme geldi. Türkiye, Avrupa’nın güç güvenliğini de başat aktör olarak görülüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin güç diplomasisinin önünün açık olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir de Brüksel dönüşü açıklamanız olmuştu, ‘Enerji kapıları açılacak, hatta bu nereden çıktı diyeceksiniz.’ diye bununla ilgili bir ipucu verebilecek misiniz?
Biliyorsunuz, Sayın Herzog’un Türkiye’ye bir ziyareti oldu. Herzog’un bu ziyaretinde biz birfazlaca mevzuyu etraflıca görüştüğümüz üzere, yüklü güç konusunu da görüştük. Güç konusunda da geçmişte İsrail ile Türkiye içinde birtakım bağlar, münasebetler olmuştu. İş adeta bitme noktasına gelmişti ki -bu biçimde Netenyahu dönemiydi- olay bir anda zıdda döndü. Zira İsrail’in güç ihracı noktasında düşündüğü yol, maliyeti itibariyle uygun olmayan bir yol. Yani kalkıp İsrail’den Yunanistan’a denizin altından borular döşensin, buradan oraya gitsin, oradan Avrupa’ya dağılsın; bu tabi olacak bir iş değil. Yapılan maliyet hesapları sonucunda bu işin en uygun olanının Türkiye üzerinden bu doğal gazın çıkışı olduğu görülüyor. Onlar da tabi kendi ortalarında aslına bakarsanız bunu konuşuyorlar. Sonuçta kendileri de bu iş için en uygun yolun Türkiye üzerinden bunun yapılması dediler. Sayın Herzog’la yaptığımız toplantıda dedim ki fazla da uzatmadan ben Dışişleri Bakanımı, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanımı size göndereyim. Bölgeyle ilgili değerlendirmeleri Dışişleri Bakanımızla yapacağınız üzere, Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanımla da güç konusunu şöyleki etraflıca bir görüşürseniz biz burada her şeye varız. Kâfi ki sizler bu mevzuda samimi olarak ‘Tamam, biz bu adımı atıyoruz’ deyin. Sayın Herzog da buna hazır olduğunu gösteren bir karşılıkla ‘Memnuniyetle’ dedi. ‘Ben Sayın Başbakan’a da bunu söyleyeceğim. Sayın Başbakanın Türkiye’ye gelişiyle bu mevzuyu onunla da bir masaya yatırırsanız isabetli olur.’ dedi. Ben de ‘memnun olurum’ dedim. Kendilerinde de bu hususta bu çalışma esasen başlamıştır büyük ihtimalle. Ramazan daha sonrası Benet’le de bu mevzuyu bir görüşüp çabucak adımları atarsak İsrail-Türkiye buradaki beraberliği, bu süreci Doğu Akdeniz petrolüyle, doğal gazıyla ilgili süreci hızlandıracaktır. Bu mevzuda epeyce oldukça umutluyum.
Öbür taraftan malum her yıl ramazanda maalesef Mescid-i Aksa ile ilgili hüzünlerimiz var, düşüncelerimiz var. Ben Sayın Cumhurbaşkanına onu da söylemiş oldum. ‘Her yıl bir ıstırap yaşanıyor. Bu Ramazan Bayramı’nda Müslümanlar huzurlu bir Mescid-i Aksa ziyareti yapabilsin. Bu bahiste sizler de gereken dayanağı verin, bu ramazanda ıstıraplar yaşamayalım. bu biçimdece huzurlu bir Ramazan geçirmiş oluruz.’ dedim.
“BUNDAN HOŞ OLUR MU”
Daha evvel “önümüze güçte epey daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda ‘Bu da nereden çıktı’ diyeceksiniz.” halinde sözünüz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?
Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?
“VATANDAŞIMIZA UCUZ ET YEDİRME KONUSUNDA KARARLIYIZ”
Besin güvenliğiyle ilgili bir soru sormak istiyorum. Az evvel güç güvenliğinden bahsettiniz. Rusya ve Ukrayna içindeki savaş aslında iki değerli sorun alanını bütün dünyanın gözü önüne serdi. Besin güvenliği konusunda Türkiye’nin ileriye dönük geliştirdiği projelerle iş birlikleri var mı?
Şu anda bizim besin güvenliği noktasında hiç bir bir külfetimiz yok. Bu mevzuda palavra yanlış haberlere vatandaşlarımın prestij etmemelerini istiyorum. Bu mevzuyla ilgili buğdayda biraz zahmetimiz vardı. Gerçekten bu kahır da büyük ölçüde aşılmış vaziyette. Yani bizim şu anda silolarımızda bir kasvet yok. Fakat biz daha da destek alalım diyoruz. Bunun haricinde şu anda ne yazık ki kırmızı eti fırsata dönüştürmek isteyen birtakım fırsatçılar var. Bu mevzuyla ilgili Tarım Bakanımla konuştuk. Dedi ki, elimizdeki, TİGEM çiftliklerimizdeki kısımlık hayvanları bir an evvel keselim ve bu ramazan ayında bir sefer meskenlere kıymada, kuşbaşında ucuz et girme imkanı olsun. Bu ortada da bir daha tahminen duruma göre Türkiye’nin dört bir yanına gruplarını gönder, elinde bölümlük hayvanı olanlardan biz bu hayvanları da alalım. bir daha ithal noktasında da ramazan daha sonrasına yönelik bir adım atmış olalım. Zira biz vatandaşımıza ucuz et yedirmekte kararlıyız. Kıymada, kuşbaşı ette bunu başarmamız lazım dedik. Karkas olarak getirirsek karkas ette de bu adımları atabiliriz dedik. Tarım Bakanımız evvel ülkemizin dört bir yanında çalışmasını yapacak, daha sonrasında da itbiçimde de neler yapabiliriz, bunun üzerinde de ayrıyeten çalışmasını sürdürecek.
Bunun haricinde aslına bakarsan artık kış mevsimini geride bıraktık, yaza girdik ve bundan daha sonraki süreç içerisinde de artık tarladan sürme vakti. Rastgele bir zahmet yaşamayacağız.
“HEPSİNİN MESKENİNDE VAR”
Manda yoğurdu ile ilgili verdiğiniz tanım üzerinden yapılan yorumları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Güya Türkiye manda yoksulu bir ülke. Anadolu’da benim beşerim istediği marketten, istediği üzere her türlü yoğurdu bulabiliyor mu? Manda yoğurdunu da buluyor, koyun yoğurdunu da buluyor, keçi yoğurdunu da buluyor. Kaldı ki esasen meskeninde kendisi yapıyor. Onunla da kalmıyor, ondan her tıp tereyağını da üretiyor. Benim Anadolu’daki çiftçim, köylüm her türlü hayvanın sütünün türevini peyniriyle, yoğurduyla, tereyağıyla kendi meskeninde üretiyor. Durum bu biçimdeyken diyor ki bal demişim. Tamam da, orada benim karşımda kimler var? Tokat’ın arıcıları var. Bunlar bal işi yapıyor. Benim söylemiş olduğim ne? Bir çay kaşığı kestane balından bahsediyorum. Bir şeyden daha bahsediyorum. Yulaf diyorum. Anadolu’da yulafın olmadığı çiftçim mi var? Hepsinin meskeninde var. Bunu da orada karşımdaki çiftçilerle konuşuyorum ve çiftçilerin hepsinde de tabi bir memnunluk. Niçin? Onun sofrasındakini paylaşıyorsun.
“ELİMİZDEN GELENİ YAPMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
Vatandaşın enflasyona ezdirilmeyeceği vurgusunu sık sık yapıyorsunuz. Minimum fiyat de kastedilerek temmuz ayında fiyatlarda, maaşlarda bir artış yapılacağı konuşuluyor. Temmuzda taban fiyata ikinci bir artırım gündemde mi? Bir yandan da emekliler bayram ikramiyesini merak ediyorlar. Bir bayram müjdeniz olacak mı?
Ben vatandaşıma onu aldatacak, yani yapmayacağımız yahut yapamayacağımız bir şeyi söylemeyi gerçek bulmam. Taban fiyatı tespit için bir komite var. Her sene toplanıyor. ötürüsıyla da bunun vakti aralıktır. Vakti geldiğinde de minimum fiyatla sorumlu olan sendikalar ve Çalışma Bakanlığım otururlar konuşurlar, adımı atarız. Durum bu. fevkalâde bir durum olup olmadığı noktası orada bir daha tartışılır. Yani şayet taban fiyat vatandaşımı sahiden enflasyona ezdiriyorsa, o görüşmelerde belirleme de ona nazaran yapılır. olağanüstü bir gelişme olduğu vakit biz bunlara da kapalı değiliz. Başta bakanım olmak üzere sendikacılarla aslına bakarsan daima irtibat halindeler, görüşüyorlar. bu biçimde bir şey var mı yok mu onu biz de görüyoruz aslına bakarsan. Biliyorsunuz daha yeni taban fiyatta görülmemiş bir artırım yapmak suretiyle taban fiyatı farklı bir noktaya çektik. Bir öteki adımda da bir daha emeklilerle ilgili artışları yaptık. Bundan daha sonra da vatandaşlarımızın hayatlarını kolaylaştırmak için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.
“BÖYLE SAÇMALIK OLUR MU?
Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, geçenlerde katıldığı bir programda, ‘Merhum Erbakan bugün yaşasaydı CHP’nin yanında yer alırdı.’ diye bir tabir kullandı. Bu epeyce tartışıldı, fazlaca reaksiyon çekti. Siz evvela katılır mısınız bu kelama ve ne dersiniz sanki?
Temel Bey’in ebedi alemden, hocamla bu biçimde bir irtibatı nasıl kurduğunu anlamakta doğrusu zorlanıyorum. Haddine mi senin ya? Ne vakitten çıktı bu iş. Sorun Erbakan hocamı tanımaksa ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım. Ben Erbakan hocamın, İstanbul üzere bir kentte Gençlik Kolları Başkanlığından tutun Vilayet Başkanlığına varıncaya kadar teşkilatlarından geliyorum. Onun teşkilatında vilayet başkanlığını yapmışım. ondan sonrasında bir daha hocamın periyodunda Merkez Karar İdare Konseyi üyeliği yapmışım. Tereciye tere satmasınlar. Biliyoruz bu işleri. bu biçimde bir saçmalık olur mu? Herbiçimde o malum Kıbrıs hadisesi sebebiyle, oradan ilhamla bu biçimde bir şeyi söyleme noktasına gidiyor ki, elmayla armudu birbirine karıştırmamak lazım. O günün koşullarıyla daha sonrasındaki kurallar hiçbirbiriyle mukayese dahi edilmez ve bu biçimde bir benzetme olmaz. Çok yanlış bir şey. Hocamız, birfazlaca adımlar atmıştır. Şu andaki tabloda, Millet İttifakı ile Cumhur İttifakı içindeki farklılıklara bakalım. Cumhur İttifakı’nda bizim MHP ile ortak yanlarımıza baktığımız vakit orada da yerlilik vardır, ulusallık vardır, vatanseverlik vardır. Bunların hepsinden öte burada ‘Bu vatan için ne yaptın?’ sorusuna bakıldığında orada bizim MHP ile AK Parti’nin önemli benzerlikleri vardır. Büyük Birlik Partisi ile hakeza… Ancak Millet İttifakı’nda bakıyorsun bir tarafta PKK’nın parlamentomuza sızmış olan uçları var. Bu terör örgütünün temsilcilerinin ortasında bulunduğu bir yapıyla bir ortaya gelmek; yani bu kalkıp da mukayese edilebilir mi? Şu anda ana muhalefet partisinin başındaki zat, bu terör örgütünün temsilcileriyle, mensuplarıyla devamlı el ele, kol kola; yeri geldi Ankara’dan İstanbul’a yürüdüler, yeri geldi hayli farklı yerlerde bir ortaya geldiler. Bütün bu gerçekler ortada. Öbür tarafta Türkiye’de bu denli atılan adımları silme uğraşında olan, yok farz eden bir yapıyla nasıl oluyor da bir ortaya geliyorsun? Düşünün, artık biz 18 Mart Çanakkale Köprüsü’nü yapıyoruz, adamlar bunu bile yok farz ediyorlar. Teşekkür eder insan. Bu kadar kıymetli, mükemmel bir eser ortaya çıkıyor. Bu yapıttan kim istifade edecek? 85 milyon Türk evladı, ayrıyeten tüm insanlık buradan istifade edecek. Artık biz Tokat’ta havalimanının açılışını yaptık. Niçin rahatsız oluyorsun? Tokat üzere bir kentimize milletlerarası bir havalimanının açılışını yapıyoruz. Artık inşallah Ramazan Bayramı’nın çabucak gerisinden Rize-Artvin Havalimanı ki, dünyada beş tane deniz üzerinde havalimanı var; iki tanesi Türkiye’de. Ordu-Giresun bir, Rize-Artvin iki. Bunların ikisi deniz üzerinde. Buralarda havalimanı mı hayal ederlerdi? Yok. Artık buralarda havalimanlarımız var. Artık bunların sayısında 59’a gidiyoruz. İnşallah bu işi 60’a çıkaracağız ki kederimiz şu, Türkiye’nin neresine giderseniz gidin, bir vilayetten bir ile, rastgele bir yere gittiğiniz vakit, şu biçimde havalimanından indin, yarım saat 45 dakikada konutuna gidebilirsin. Çağdaşlık budur. Bütün bunlar dünyanın imkanlarından halkını, vatandaşını istifade ettirmek içindir.
bundan evvelki mevzuyla da temaslı bir soru sormak istiyorum. Pandemi vardı ve artık de savaş var. Bu, dünyada bir ekonomik daralmaya da sebep oldu. Türkiye’de bunun yansımalarını yaşıyoruz. Devlet ve hükümet olarak siz daima feragat ediyorsunuz. Yani KDV indirimi, teşvikler, vergi muafiyetleri yapıyorsunuz dezavantajlı kümeleri korumak için. Lakin o denli bir şey var ki, bu vakitte olağanüstü zenginleşenler, muazzam karlar elde edenler de var. Devlet kendi üzerine düşüyor, feragat yapıyor. Feragat etmesi gereken yalnızca devlet mi? Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Bir gerçek var, o da şu; endüstrici bu periyot içerisinde önemli paralar kazandı. Lakin para kazanan, ben para kazandım demiyor. Tam bilakis, daha ver diyor. Örneğin diyelim altyapıda, üst yapıda müteahhit firmalar var. Kimi ezalar yaşıyorlar. Maalesef çimento kesiminde, demir çelikte bu işi fırsata dönüştüren endüstriciler var. Bu bir gerçek. Bütün bunlara karşın, onlar artırım üstüne artırım yapıyorlar. Bir taraftan da bu konutların, bu inşaatların yapılması lazım. Artık arkadaşlarla değerlendirmeleri yapıyoruz. Diyoruz ki, bunların üzerinde duralım, çalışalım. Lakin bir ülkede inşaat bölümü durursa adeta iktisatta hayat durur. Zira inşaat kesiminin durduğu yerde yaklaşık 250 civarında kalemde faaliyet gösteren firmalar durur. Bunları biz bir tarafa koyamayız ki. Onun için arkadaşlar şu anda bu işin de üzerinde çalışıyorlar. Ancak biz o denli yahut bu biçimde mümkün olduğunca vatandaşımızı korumak, onları teminat altında tutmak için bunu yapacağız. Burada bütün alanlarda stokçuluk yapanların üzerine gideceğiz. Biz artık ihracatta düzgün bir noktadayız. İşte 250 milyar doların üzerine inşallah çıkacağız. Bütün bunlarla birlikte turizmde yavaş yavaş bir toparlanma başladı. Bir tarafta da Rusya-Ukrayna savaşı var. Biz yalnızca 5 milyon civarında turisti Rusya’dan alıyorduk, 2 milyon 100 bin turisti Ukrayna’dan alıyorduk. Bunlar bizim için epey oldukça kıymetliydi. Artık tabi bu koşullarda birebir çekimi oralardan yapamayacağız. Onun için artık tabi farklı ülkelerden turist çekmenin uğraşı içerisindeyiz. Kültür ve Turizm Bakanımız bunun çalışmalarını yapıyor yahut farklı eserlerle açığı kapatmanın çabası içerisinde olacağız.
“GEÇİŞ SAYILARI GARANTİ EDİLENİN ÜSTÜNDE OLDU”
Az evvel aslında kısmen cevapladınız fakat artık Türkiye’de 2013 Seyahat olaylarından beri büyük projelerin muhalefet ve kimi STK’ler tarafınca epeyce ağır bir biçimde eleştirildiğini görüyoruz. Bu Çanakkale 1915 Köprüsü açıldıktan daha sonra da bu tenkitler bir daha başladı. Dün CHP Başkanı, partisinin küme toplantısında bu projelerin kamu özel dal eliyle değil de farklı bir yolla yapılması teklifinde bulundu ve bu projelerin yapılış stilinin ülkeyi ziyana uğrattığına dair bir yorumu oldu. Siz bu projelere gelen tenkitlerin sebebinin yalnızca yapılma üslubundan mı yoksa diğer bir sebepten kaynaklandığını mı düşünüyorsunuz? Bu husustaki değerlendirmeniz nedir?
Yetişemediği üzüme koruk deme sıkıntısı var ya, bununki bu. var ise alternatifin, alternatifi söyle. Bugün kamu özel anlayışıyla dünyada bu tıp yatırımların yapılması en gelişmiş ülkelerde bile var. Yani bugün Amerika bu türlü 1,5 trilyon dolarlık altyapı üstyapı yatırımının planlamasını yapıyor. Almanya hakeza o denli. Biz ulusal bütçeye yük olmadan bu işleri nasıl yaparız, onun üzerine gidiyoruz. Biz kalkıp da bu yüklenici firmaya durup dururken, havadan para verecek değiliz ki. Nedir? Mukaveleye göre burada diyelim ki şu kadar sayıda araç yahut yolcu taşındı, taşınmadı; o farkı biz devlet olarak öderiz. Kaldı ki şimdiye kadar da geçiş sayıları garanti edilenin üstünde olmuştur. Buradan niçin rahatsız oluyor ki o? Bu yatırımda, devletin cebinden 1 kuruş çıkmıyor. Ancak ben çok açık bir şey söyleyeceğim. Hazine’den 1 kuruş para çıkmayan bu biçimde dev yatırımlar için kalkıp da kredi alsanız, bu kredinin faiz hesabını yapın. Bu faiz hesabı sanki nereye varır? Bu faiz hesaplamasını yaptığınız vakit ona, o yıl yapacağınız ödemeyi buluyor mu? Bulmaz. Biz bunların hesaplarını epeyce yaptık. O vergi memuru. Ancak ben ekonomistim. Aramızdaki fark bu. İşim benim bu işlerle geçti. Lakin ona bundan daha sonra esasen vergi memurluğu da vermezler zira SSK’de genel müdürken orayı batırdı. Merhum Savaş Ay programında, onun periyodundaki hastanelerin halini göstermişti, bu biçimde bu işin hesabını ona nasıl sormuştu. O yavrular, beşerler imkansızlıklar sebebiyle o hastanelerde ne hale düşmüştü, o günleri hatırlayalım.
Malum Karabağ’da şu anda Azerbaycan ve Ermenistan içinde bir tansiyon kelam konusu. Çatışmalar geldiği tarafında. Rusya Savunma Bakanlığı bununla ilgili Azerbaycan Savunma Bakanlığını suçladı, Azerbaycan’ı suçladı ateşkesi ihlal ettiğine yönelik. Azerbaycan da bunu reddetti. Artık Ermenistan ile yakın münasebetler içerisindeyiz yeni bir açılım üzere. Bu süreçte bu durumu nasıl değerlendirirsiniz? Azerbaycan bizim için bedelli bir ülke, Türk devletleri içinde kardeş ülkemiz. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Azerbaycan Üçlü Bildiri’nin kararlarına tam olarak uyuyor. ötürüsıyla Azerbaycan tarafınca bir ihlal kelam konusu değil. Burada Azerbaycan’a yönelik bir hücum kelam konusu olduğu için savunma içerikli bir karşılık olmuştur. Temel olan Üçlü Bildiri kararlarına uygun olarak Ermenistan silahlı ögelerinin Azerbaycan’ın milletlerarası kabul görmüş topraklarından büsbütün çıkarılmasının temin edilmesidir.
İşte Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları:
Özbekistan’a gerçekleştirdiğimiz iki günlük resmi ziyareti hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Dört sene daha sonra bir defa daha cet yurdumuzu ziyaret etmenin, Özbek kardeşlerimizle hasret gidermenin bahtiyarlığını yaşadık. Aziz kardeşim Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile verimli görüşmeler gerçekleştirdik. Sayın Mirziyoyev ile ayrıyeten Türkiye-Özbekistan Yüksek Seviyeli Stratejik İş Birliği Kurulunun ikinci toplantısına başkanlık ettik. Türkiye-Özbekistan ilgilerini artık “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” düzeyine yükselttik.
Türkiye, Özbekistan’ı birinci tanıyan, burada birinci büyükelçilik ve birinci başkonsolosluk açan ülkedir. Artık bu birincilere “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” ile yeni bir halka daha eklemiş olduk. Bağlantılarımızın her alanda daha da geliştirilmesine yönelik atılabilecek ortak adımları ele aldık. Bu husustaki iradenin karşılıklı olduğunu memnuniyetle müşahede ettim. Temaslarımızda ayrıyeten bölgesel ve milletlerarası sorunlar hakkında fikir teatisinde bulunduk. Bu noktada dost ve kardeş Özbekistan’ın huzur, barış ve istikrarına verdiğimiz dayanağın altını çizdim. Başta Türk Devletleri Teşkilatı olmak üzere milletlerarası kuruluşlarda aramızdaki temas ve eşgüdümü artırmak konusunda fikir birliğine vardık. Hali hazırda ülkemizin yürüttüğü Türk Devletleri Teşkilatı devir başkanlığını inşallah Kasım ayında Özbekistan’a devredeceğiz.
10 MUTABAKAT İMZALANDI
Ziyaretimiz vesilesiyle çeşitli alanlarda 10 mutabakat, mutabakat zaptı ve protokol imzalandı. Tercihli Ticaret Mutabakatı, ikili ticaretimizde çarpan tesiri yapacak, yeni iş birliklerinin kurulmasına vesile olacaktır. Muahedenin da katkısıyla ticaretimizi şu anki 3,6 milyar dolar düzeyinden inşallah evvel 5 milyar dolara, akabinde da 10 milyar dolara çıkarma kararlılığını, iradesini ortaya koyduk. Askeri Çerçeve Mutabakatıyla, savunma ve güvenlik alanında iş birliğimizi geliştirmeye matuf adımların önünü açtık. Sıhhat, nakliyecilik, inşaat, adalet ve istihdam üzere kıymet verdiğimiz alanlarda imzalanan evraklarla, Özbekistan ile bağlantılarımızın ahdi tabanının güçlenmesi sağlandı. Kurul toplantısı sonunda Sayın Mirziyoyev ile imzaladığımız Ortak Bildiri ile de önümüzdeki periyoda dair yol haritamızı belirledik.
Geçen sene 270 bin Özbek kardeşimizi ülkemizde konuk etmenin memnunluğunu hayatıştık. Salgının hafifçelemesiyle bu sene karşılıklı turist sayısının daha da artacağını ümit ediyoruz ve 500 bin gayesini de koyduk. Türk iş erkeklerinın Özbekistan’daki yatırımlarının ivme kazanmasından da büyük memnuniyet duyuyoruz. Geçen sene açılan şirket sayısı itibariyle girişimcilerimiz Özbekistan’da birinci sırada yer alıyor.
Burada ayrıyeten 2020 Türk Dünyası Kültür Başşehri olan tarihi Hive kentini ziyaret edip, incelemelerde bulunduk. Özbekistan’ın kıymetli şairlerinden Erkin Samandar, bu hoş kenti şu biçimde tanım eder: “Hive bu kubbelerin, minarelerin nakışların kentidir. Raflardaki kitapların, insanlığın kentidir.” Hive’yi görür görmez, Hive’nin her köşesi buram buram tarih kokan sokaklarında dolaşınca, şairin bu dizelerinin ne kadar hakikat ve isabetli olduğunu epey daha âlâ anladık. İşte Suriçi’nde 130 medrese var, bu kadar güçlü bir kent. Bu sene Türk Dünyası Kültür Başşehri unvanını Hive üzere İpek Yolu’nun bir diğer durağı olan inşallah Bursamıza taşıyoruz. bu biçimdece kadim medeniyetimizin sembol kentlerinin daha âlâ tanınması yanında kaynaşmasına da vesile oluyoruz. Ortamızda, ‘Paket turizmi noktasında Hive ile Bursa içinde bir adım atabiliriz.’ diye de konuştuk.
ŞÜKRANLARIMI SUNUYORUM
Kritik bir periyoda tekabül eden ziyaretimin Özbekistan’la münasebetlerimizin yanı sıra bölgemizde barış, istikrar ve iş birliğine de katkı sağlayacağına inanıyorum. Yaptığımız görüşmelerin ve imzaladığımız mutabakatların iyi olmasını diliyorum. Bu vesileyle şahsıma, eşime ve heyetime gösterilen samimi mesken sahipliğinden dolayı Sayın Mirziyoyev’in şahsında tüm Özbek kardeşlerime şükranlarımı sunuyorum. Ziyaretimiz sırasında bana refakat eden Bakanlarımıza, tüm milletvekili arkadaşlarıma, emeği geçen tüm heyet üyelerimize bilhassa katkılarından dolayı teşekkür ediyorum.
SORU-CEVAP
“İNŞALLAH BİR TARİH KAYDINI ALIRIZ”
Rusya ve Ukrayna müzakere heyetlerinin Dolmabahçe’deki toplantısında çıkan kısmi ateşkes sonucu ile ilgili bir sorum olacak. Türkiye’nin her iki tarafa verdiği itimat ve sizin başkanlar diplomasi pozisyonunuz kısa müddette sonuç alınmasını sağladı. Bu basamaktan daha sonra en çok merak edilen soru, iki önderin, Putin ve Zelenskiy’nin Türkiye’de buluşma ihtimali. bir daha bir davetiniz kelam konusu olacak mı?
Rus ve Ukraynalı heyetlerin İstanbul’da gerçekleştirmiş oldukları görüşmelerin barış sürecine manalı bir ivme kazandırdığına inanıyorum. Rusya’nın Kiev ve Çernobil’deki askeri operasyonlarını kayda bedel halde azaltma sonucu hakikaten kıymetli bir adımdır. Birebir biçimde devlet liderlerinin bir mutabakat üzerinde mutabık kalındığında bir ortaya gelebileceklerini açıklamaları da atılan bu adımın ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Bunların hayata geçirilmesini ve savaşın daha fazla vefata, yıkıma sebep olmadan sona ermesini bekliyoruz. Olağan etkin diplomasimiz ve istikrarlı yaklaşımımız yardımıyla kıymetli bir toplantıya konut sahipliği yapmış olmaktan memnuniyet duyduk. Döner dönmez gerek Sayın Putin’le gerek Sayın Zelenskiy’le görüşmeler yapma kararlılığım var. Bu görüşmelerde her ikisine şahsım, milletim ismine teşekkürlerimi tabir edip “Artık maksadımız bir an evvel sizi bir ortaya getirmek” diyeceğiz. Temenni ediyorum ki inşallah bir ortaya getirme noktasında kendilerinden bir tarih kaydını alırız. Bu çerçevede, Devlet Liderleri seviyesinde yapılacak toplantıya da mesken sahipliği yapmaya hazırız. Lakin bu ortada süreksiz ateşkesi de sağlamış olmak büyük ehemmiyet arz ediyor.
“GARANTÖR ÜLKE OLABİLİRİZ, LAKİN AYRINTILARIN AÇIĞA KAVUŞMASI LAZIM”
Ukrayna’nın, “NATO üyeliğinden vazgeçeriz ancak Avrupa Birliği’nden asla vazgeçmeyiz” açıklaması oldu. Baktığımızda Rusya’nın da bu duruma olumlu yaklaştığı ayrıntıları geldi. Bu bağlamda Ukrayna heyeti ayrıyeten yeni bir güvenlik garantisi istedi. Tabi Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Polonya ve birebir vakitte Kanada, İngiltere ve Türkiye’nin de garantör olduğu bir görüşme… NATO’nun 5’inci hususu üzere bir sistem işlesin niyeti var. Bu bahisteki değerlendirmeniz nedir?
Ukrayna’nın bilhassa NATO üyeliği noktasında fazlaca ısrarlı bir duruşu yok. Aslında Ukrayna’nın Avrupa Birliği konusunda da fazlaca ısrarlı bir davranış ortasında olacağına ihtimal vermiyorum. Çünkü bu süreçte Avrupa Birliği üyesi ülkeler, bir kısmı haricinde, bu işe önemli manada asılmadılar. Bütün bunlara karşın Sayın Putin’in Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girmesi noktasındaki olumlu bakışını öğrendim, duydum. Tabi bu görüşmeler esnasında son durumu da öğreneceğiz. Kendisiyle görüşmemde de bunu kendisinden duymak, bu hususta atılacak adımları da daha isabetli kıymetlendirme imkanını bize vermiş olur. Biliyorsunuz işte 1963’ten bu yana Avrupa Birliği bize neler yaptı? Devamlı oyaladı, hala oyalıyor. Garantörlük konusunda da biz, Ukrayna’nın güvenliğini teminen garantör ülkelerden biri olabiliriz, buna prensip olarak sıcak bakıyoruz; lakin elbette bunun bilgilerinın açıklığa kavuşması gerekiyor.
“RUSYANIN ÖNEMLİ KAYIPLARININ OLDUĞU BİR TABLO VAR”
Artık Ukrayna öncesi ve daha sonrası iki başka dünyadan bahsedilebileceği ve yeni bir dünya sisteminin inşasının arifesinde olduğumuz tarafında görüşler var. Değerlendirmeniz nedir, bu fikre katılıyor musunuz?
Natürel Rusya-Ukrayna içindeki savaş, dünyanın son devirde görmediği, yaşamadığı bir müddetçti. Bugün Rusya yüzölçümüyle, nüfusuyla, askeri, siyasi, ekonomik, kültürel gücüyle dünyanın birinci üç ülkesi içinde yer alan bir güç, bir kuvvet. Bu durumunu görmezlikten gelmek mümkün değil. Ukrayna da kolay bir ülke değil. Bugün Ukrayna da 45 milyon civarında bir nüfusa sahip ve yüzölçümü prestijiyle da o denli epey küçük bir yer değil. Şu anda tabi dünya, bilhassa batı, Ukrayna’ya takviye verdi, sahip çıktı. bu biçimde bir yapı kelam konusu. Buradan hareketle değerlendirmeler yapıldı. Olağan bir de şu var; “Bu savaş bir hafta, 10 gün ortasında biter” diyenler vardı. Görüldüğü üzere; bir hafta, 10 gün ortasında bu savaş bitmedi. Bitmedi fakat bitip bitmemesinden öte fazlaca can kayıpları oldu. Bilhassa çocuklar ve bayanlar noktasında epey önemli kayıplar oldu. Artık bunları görmezlikten gelmek mümkün değil. Tabi kuvvetli bir Rusya’nın bile burada önemli kayıplarının olduğu bir tablo var. Savaşın kazananı kaybedeni noktasında bunu âlâ kıymetlendirmek lazım. Bu bakımdan barışın en değerli tahlil ve çıkış yolu olduğunu düşünüyorum. Buradan hareketle, bir an evvel inşallah bu işin noktalanmasına vesile olabilirsek ne keyifli bizlere derim. Türkiye olarak bu biçimde bir müddetçte gerek Sayın Putin’in gerek Sayın Zelenskiy’nin bize duyduğu inançla bu işi bitirmiş olmak bizi memnun kılacaktır.
“TÜRKİYE’NİN YERİ ÇOK DAHA FARKLI OLACAK”
Aslında Türkiye’nin üstlendiği bu kıymetli rol daha sonrasında Avrupa Birliği ve Amerika’nın tavrında, bakışında Türkiye’ye karşı farkındalık olduğu gözlemleniyor. Türkiye, sonuçta masada kurucu, artık masayı kuruyor. Bu bahiste da Avrupa Birliği ve Amerika’nın farklı bir biçimde baktığını gözlemleniyor aslında.
Ülkemizin Ukrayna probleminde izlediği barış yanlısı, unsurlu ve beraberinde istikrarlı siyaset tüm tarafların takdirini topluyor. Biliyorsunuz biz bu ortada bir NATO olağanüstü Başkanlar Tepesi yaptık. Bu dorukta yaptığım bütün görüşmelerde NATO üyesi ülkelerin Türkiye’ye olumlu yaklaşımlarını gördüm. Türkiye’nin üstündeki sorumluluğun ve yaptığı bu ikili diyalogların ne kadar değerli olduğunu orada birfazlaca başkan gündeme getirdi. Hele hele İstanbul’daki toplantıdan daha sonra çıkan sonuç de biroldukca Avrupa Birliği üyesi ülkeyi de NATO üyesi ülkeleri de Türkiye’ye yönelik farklı bir bakışa sevk etti. Tüm batıyı kastederek söylüyorum; artık bizim temennimiz şu, inşallah Türkiye’nin bütün başkanların gözündeki yeri hayli daha farklı olacaktır. Bunu aldığımız geri dönüşlerle de görüyoruz.
“DİYALOGU SÜRDÜRMEYİ ÖNEMSİYORUZ”
Avrupa’nın oligarklara uyguladığı yaptırımlar var ve bugünlerde biraz daha artan halde Türkiye’nin yaptırım uygulamamasından dolayı Rus sermayesinin Avrupa’dan Türkiye’ye yanlışsız kayabileceğini tabir ederek biraz da aslında yaptırım uygulanmasını zorluyor. Bu mevzuda niyetinizi merak ediyorum. Bir de bunlardan bir tanesi, biraz makûs adam ilan edilmekle bir arada Avrupa’da, evvelki gün Dolmabahçe’de masadaydı, fotoğraflardan sizinle de konuştuğunu gördük Roman Abromoviç’in. Bu görüşmelere katılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayacağımızı ve bunun niçinlerini daha evvel tekraren deklare ettik. Bir yandan Rusya’nın askeri faaliyetlerine reaksiyonumuzu ortaya koyarken bir yandan da diyalogumuzu sürdürmeyi önemsiyoruz. Bu diyalog, yalnızca Ukrayna bağlamında değil bizi yakından ilgilendiren Suriye, Libya, Güney Kafkasya üzere bir hayli coğrafya bakımından kıymetlidir, gereklidir. Öteki yandan Abramoviç, Rus heyetinin bir üyesi olarak müzakerelere katılmıştır. Masaya kimin geldiğinden öte kim ismine geldiğine bakılmalı. Şayet Rusya ve Sayın Putin kendi heyetinin içerisine Abromoviç’i de tercih ederek koymuşsa demek ki inanmış, güvenmiş. O görüşmede herkesle olduğu üzere onunla da selamlaştık. Bu çalışmalara katılan tüm heyet üyelerine ben muvaffakiyetler diliyorum. Temenni ederim ki bu çabanın sonucunu de en kısa vakitte gorelim.
“TUTUM DEĞİŞİKLİĞİNE GİTMEDİK”
Türkiye’nin yaptırımlarla ilgili durumunda bir değişiklik yok değil mi?
Şu ana kadar biz yaptırımlar noktasında rastgele bir tavır değişikliğine gitmediğimiz üzere, Rusya tarafınca da bu yaptırımlar zinciri içerisinde Türkiye’ye karşı rastgele bir uygulama yapılmadı.
“SÜREÇ HIZLANACAK, ÇOK UMUTLUYUM”
Dünyada ve ülkemizdeki değerli gündem mevzularından birisi de güç. Son periyotta Irak ve İsrail doğalgazla ait birtakım projelerle gündeme geldi. Türkiye, Avrupa’nın güç güvenliğini de başat aktör olarak görülüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin güç diplomasisinin önünün açık olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir de Brüksel dönüşü açıklamanız olmuştu, ‘Enerji kapıları açılacak, hatta bu nereden çıktı diyeceksiniz.’ diye bununla ilgili bir ipucu verebilecek misiniz?
Biliyorsunuz, Sayın Herzog’un Türkiye’ye bir ziyareti oldu. Herzog’un bu ziyaretinde biz birfazlaca mevzuyu etraflıca görüştüğümüz üzere, yüklü güç konusunu da görüştük. Güç konusunda da geçmişte İsrail ile Türkiye içinde birtakım bağlar, münasebetler olmuştu. İş adeta bitme noktasına gelmişti ki -bu biçimde Netenyahu dönemiydi- olay bir anda zıdda döndü. Zira İsrail’in güç ihracı noktasında düşündüğü yol, maliyeti itibariyle uygun olmayan bir yol. Yani kalkıp İsrail’den Yunanistan’a denizin altından borular döşensin, buradan oraya gitsin, oradan Avrupa’ya dağılsın; bu tabi olacak bir iş değil. Yapılan maliyet hesapları sonucunda bu işin en uygun olanının Türkiye üzerinden bu doğal gazın çıkışı olduğu görülüyor. Onlar da tabi kendi ortalarında aslına bakarsanız bunu konuşuyorlar. Sonuçta kendileri de bu iş için en uygun yolun Türkiye üzerinden bunun yapılması dediler. Sayın Herzog’la yaptığımız toplantıda dedim ki fazla da uzatmadan ben Dışişleri Bakanımı, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanımı size göndereyim. Bölgeyle ilgili değerlendirmeleri Dışişleri Bakanımızla yapacağınız üzere, Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanımla da güç konusunu şöyleki etraflıca bir görüşürseniz biz burada her şeye varız. Kâfi ki sizler bu mevzuda samimi olarak ‘Tamam, biz bu adımı atıyoruz’ deyin. Sayın Herzog da buna hazır olduğunu gösteren bir karşılıkla ‘Memnuniyetle’ dedi. ‘Ben Sayın Başbakan’a da bunu söyleyeceğim. Sayın Başbakanın Türkiye’ye gelişiyle bu mevzuyu onunla da bir masaya yatırırsanız isabetli olur.’ dedi. Ben de ‘memnun olurum’ dedim. Kendilerinde de bu hususta bu çalışma esasen başlamıştır büyük ihtimalle. Ramazan daha sonrası Benet’le de bu mevzuyu bir görüşüp çabucak adımları atarsak İsrail-Türkiye buradaki beraberliği, bu süreci Doğu Akdeniz petrolüyle, doğal gazıyla ilgili süreci hızlandıracaktır. Bu mevzuda epeyce oldukça umutluyum.
Öbür taraftan malum her yıl ramazanda maalesef Mescid-i Aksa ile ilgili hüzünlerimiz var, düşüncelerimiz var. Ben Sayın Cumhurbaşkanına onu da söylemiş oldum. ‘Her yıl bir ıstırap yaşanıyor. Bu Ramazan Bayramı’nda Müslümanlar huzurlu bir Mescid-i Aksa ziyareti yapabilsin. Bu bahiste sizler de gereken dayanağı verin, bu ramazanda ıstıraplar yaşamayalım. bu biçimdece huzurlu bir Ramazan geçirmiş oluruz.’ dedim.
“BUNDAN HOŞ OLUR MU”
Daha evvel “önümüze güçte epey daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda ‘Bu da nereden çıktı’ diyeceksiniz.” halinde sözünüz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?
Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?
“VATANDAŞIMIZA UCUZ ET YEDİRME KONUSUNDA KARARLIYIZ”
Besin güvenliğiyle ilgili bir soru sormak istiyorum. Az evvel güç güvenliğinden bahsettiniz. Rusya ve Ukrayna içindeki savaş aslında iki değerli sorun alanını bütün dünyanın gözü önüne serdi. Besin güvenliği konusunda Türkiye’nin ileriye dönük geliştirdiği projelerle iş birlikleri var mı?
Şu anda bizim besin güvenliği noktasında hiç bir bir külfetimiz yok. Bu mevzuda palavra yanlış haberlere vatandaşlarımın prestij etmemelerini istiyorum. Bu mevzuyla ilgili buğdayda biraz zahmetimiz vardı. Gerçekten bu kahır da büyük ölçüde aşılmış vaziyette. Yani bizim şu anda silolarımızda bir kasvet yok. Fakat biz daha da destek alalım diyoruz. Bunun haricinde şu anda ne yazık ki kırmızı eti fırsata dönüştürmek isteyen birtakım fırsatçılar var. Bu mevzuyla ilgili Tarım Bakanımla konuştuk. Dedi ki, elimizdeki, TİGEM çiftliklerimizdeki kısımlık hayvanları bir an evvel keselim ve bu ramazan ayında bir sefer meskenlere kıymada, kuşbaşında ucuz et girme imkanı olsun. Bu ortada da bir daha tahminen duruma göre Türkiye’nin dört bir yanına gruplarını gönder, elinde bölümlük hayvanı olanlardan biz bu hayvanları da alalım. bir daha ithal noktasında da ramazan daha sonrasına yönelik bir adım atmış olalım. Zira biz vatandaşımıza ucuz et yedirmekte kararlıyız. Kıymada, kuşbaşı ette bunu başarmamız lazım dedik. Karkas olarak getirirsek karkas ette de bu adımları atabiliriz dedik. Tarım Bakanımız evvel ülkemizin dört bir yanında çalışmasını yapacak, daha sonrasında da itbiçimde de neler yapabiliriz, bunun üzerinde de ayrıyeten çalışmasını sürdürecek.
Bunun haricinde aslına bakarsan artık kış mevsimini geride bıraktık, yaza girdik ve bundan daha sonraki süreç içerisinde de artık tarladan sürme vakti. Rastgele bir zahmet yaşamayacağız.
“HEPSİNİN MESKENİNDE VAR”
Manda yoğurdu ile ilgili verdiğiniz tanım üzerinden yapılan yorumları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Güya Türkiye manda yoksulu bir ülke. Anadolu’da benim beşerim istediği marketten, istediği üzere her türlü yoğurdu bulabiliyor mu? Manda yoğurdunu da buluyor, koyun yoğurdunu da buluyor, keçi yoğurdunu da buluyor. Kaldı ki esasen meskeninde kendisi yapıyor. Onunla da kalmıyor, ondan her tıp tereyağını da üretiyor. Benim Anadolu’daki çiftçim, köylüm her türlü hayvanın sütünün türevini peyniriyle, yoğurduyla, tereyağıyla kendi meskeninde üretiyor. Durum bu biçimdeyken diyor ki bal demişim. Tamam da, orada benim karşımda kimler var? Tokat’ın arıcıları var. Bunlar bal işi yapıyor. Benim söylemiş olduğim ne? Bir çay kaşığı kestane balından bahsediyorum. Bir şeyden daha bahsediyorum. Yulaf diyorum. Anadolu’da yulafın olmadığı çiftçim mi var? Hepsinin meskeninde var. Bunu da orada karşımdaki çiftçilerle konuşuyorum ve çiftçilerin hepsinde de tabi bir memnunluk. Niçin? Onun sofrasındakini paylaşıyorsun.
“ELİMİZDEN GELENİ YAPMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
Vatandaşın enflasyona ezdirilmeyeceği vurgusunu sık sık yapıyorsunuz. Minimum fiyat de kastedilerek temmuz ayında fiyatlarda, maaşlarda bir artış yapılacağı konuşuluyor. Temmuzda taban fiyata ikinci bir artırım gündemde mi? Bir yandan da emekliler bayram ikramiyesini merak ediyorlar. Bir bayram müjdeniz olacak mı?
Ben vatandaşıma onu aldatacak, yani yapmayacağımız yahut yapamayacağımız bir şeyi söylemeyi gerçek bulmam. Taban fiyatı tespit için bir komite var. Her sene toplanıyor. ötürüsıyla da bunun vakti aralıktır. Vakti geldiğinde de minimum fiyatla sorumlu olan sendikalar ve Çalışma Bakanlığım otururlar konuşurlar, adımı atarız. Durum bu. fevkalâde bir durum olup olmadığı noktası orada bir daha tartışılır. Yani şayet taban fiyat vatandaşımı sahiden enflasyona ezdiriyorsa, o görüşmelerde belirleme de ona nazaran yapılır. olağanüstü bir gelişme olduğu vakit biz bunlara da kapalı değiliz. Başta bakanım olmak üzere sendikacılarla aslına bakarsan daima irtibat halindeler, görüşüyorlar. bu biçimde bir şey var mı yok mu onu biz de görüyoruz aslına bakarsan. Biliyorsunuz daha yeni taban fiyatta görülmemiş bir artırım yapmak suretiyle taban fiyatı farklı bir noktaya çektik. Bir öteki adımda da bir daha emeklilerle ilgili artışları yaptık. Bundan daha sonra da vatandaşlarımızın hayatlarını kolaylaştırmak için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.
“BÖYLE SAÇMALIK OLUR MU?
Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, geçenlerde katıldığı bir programda, ‘Merhum Erbakan bugün yaşasaydı CHP’nin yanında yer alırdı.’ diye bir tabir kullandı. Bu epeyce tartışıldı, fazlaca reaksiyon çekti. Siz evvela katılır mısınız bu kelama ve ne dersiniz sanki?
Temel Bey’in ebedi alemden, hocamla bu biçimde bir irtibatı nasıl kurduğunu anlamakta doğrusu zorlanıyorum. Haddine mi senin ya? Ne vakitten çıktı bu iş. Sorun Erbakan hocamı tanımaksa ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım. Ben Erbakan hocamın, İstanbul üzere bir kentte Gençlik Kolları Başkanlığından tutun Vilayet Başkanlığına varıncaya kadar teşkilatlarından geliyorum. Onun teşkilatında vilayet başkanlığını yapmışım. ondan sonrasında bir daha hocamın periyodunda Merkez Karar İdare Konseyi üyeliği yapmışım. Tereciye tere satmasınlar. Biliyoruz bu işleri. bu biçimde bir saçmalık olur mu? Herbiçimde o malum Kıbrıs hadisesi sebebiyle, oradan ilhamla bu biçimde bir şeyi söyleme noktasına gidiyor ki, elmayla armudu birbirine karıştırmamak lazım. O günün koşullarıyla daha sonrasındaki kurallar hiçbirbiriyle mukayese dahi edilmez ve bu biçimde bir benzetme olmaz. Çok yanlış bir şey. Hocamız, birfazlaca adımlar atmıştır. Şu andaki tabloda, Millet İttifakı ile Cumhur İttifakı içindeki farklılıklara bakalım. Cumhur İttifakı’nda bizim MHP ile ortak yanlarımıza baktığımız vakit orada da yerlilik vardır, ulusallık vardır, vatanseverlik vardır. Bunların hepsinden öte burada ‘Bu vatan için ne yaptın?’ sorusuna bakıldığında orada bizim MHP ile AK Parti’nin önemli benzerlikleri vardır. Büyük Birlik Partisi ile hakeza… Ancak Millet İttifakı’nda bakıyorsun bir tarafta PKK’nın parlamentomuza sızmış olan uçları var. Bu terör örgütünün temsilcilerinin ortasında bulunduğu bir yapıyla bir ortaya gelmek; yani bu kalkıp da mukayese edilebilir mi? Şu anda ana muhalefet partisinin başındaki zat, bu terör örgütünün temsilcileriyle, mensuplarıyla devamlı el ele, kol kola; yeri geldi Ankara’dan İstanbul’a yürüdüler, yeri geldi hayli farklı yerlerde bir ortaya geldiler. Bütün bu gerçekler ortada. Öbür tarafta Türkiye’de bu denli atılan adımları silme uğraşında olan, yok farz eden bir yapıyla nasıl oluyor da bir ortaya geliyorsun? Düşünün, artık biz 18 Mart Çanakkale Köprüsü’nü yapıyoruz, adamlar bunu bile yok farz ediyorlar. Teşekkür eder insan. Bu kadar kıymetli, mükemmel bir eser ortaya çıkıyor. Bu yapıttan kim istifade edecek? 85 milyon Türk evladı, ayrıyeten tüm insanlık buradan istifade edecek. Artık biz Tokat’ta havalimanının açılışını yaptık. Niçin rahatsız oluyorsun? Tokat üzere bir kentimize milletlerarası bir havalimanının açılışını yapıyoruz. Artık inşallah Ramazan Bayramı’nın çabucak gerisinden Rize-Artvin Havalimanı ki, dünyada beş tane deniz üzerinde havalimanı var; iki tanesi Türkiye’de. Ordu-Giresun bir, Rize-Artvin iki. Bunların ikisi deniz üzerinde. Buralarda havalimanı mı hayal ederlerdi? Yok. Artık buralarda havalimanlarımız var. Artık bunların sayısında 59’a gidiyoruz. İnşallah bu işi 60’a çıkaracağız ki kederimiz şu, Türkiye’nin neresine giderseniz gidin, bir vilayetten bir ile, rastgele bir yere gittiğiniz vakit, şu biçimde havalimanından indin, yarım saat 45 dakikada konutuna gidebilirsin. Çağdaşlık budur. Bütün bunlar dünyanın imkanlarından halkını, vatandaşını istifade ettirmek içindir.
bundan evvelki mevzuyla da temaslı bir soru sormak istiyorum. Pandemi vardı ve artık de savaş var. Bu, dünyada bir ekonomik daralmaya da sebep oldu. Türkiye’de bunun yansımalarını yaşıyoruz. Devlet ve hükümet olarak siz daima feragat ediyorsunuz. Yani KDV indirimi, teşvikler, vergi muafiyetleri yapıyorsunuz dezavantajlı kümeleri korumak için. Lakin o denli bir şey var ki, bu vakitte olağanüstü zenginleşenler, muazzam karlar elde edenler de var. Devlet kendi üzerine düşüyor, feragat yapıyor. Feragat etmesi gereken yalnızca devlet mi? Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
Bir gerçek var, o da şu; endüstrici bu periyot içerisinde önemli paralar kazandı. Lakin para kazanan, ben para kazandım demiyor. Tam bilakis, daha ver diyor. Örneğin diyelim altyapıda, üst yapıda müteahhit firmalar var. Kimi ezalar yaşıyorlar. Maalesef çimento kesiminde, demir çelikte bu işi fırsata dönüştüren endüstriciler var. Bu bir gerçek. Bütün bunlara karşın, onlar artırım üstüne artırım yapıyorlar. Bir taraftan da bu konutların, bu inşaatların yapılması lazım. Artık arkadaşlarla değerlendirmeleri yapıyoruz. Diyoruz ki, bunların üzerinde duralım, çalışalım. Lakin bir ülkede inşaat bölümü durursa adeta iktisatta hayat durur. Zira inşaat kesiminin durduğu yerde yaklaşık 250 civarında kalemde faaliyet gösteren firmalar durur. Bunları biz bir tarafa koyamayız ki. Onun için arkadaşlar şu anda bu işin de üzerinde çalışıyorlar. Ancak biz o denli yahut bu biçimde mümkün olduğunca vatandaşımızı korumak, onları teminat altında tutmak için bunu yapacağız. Burada bütün alanlarda stokçuluk yapanların üzerine gideceğiz. Biz artık ihracatta düzgün bir noktadayız. İşte 250 milyar doların üzerine inşallah çıkacağız. Bütün bunlarla birlikte turizmde yavaş yavaş bir toparlanma başladı. Bir tarafta da Rusya-Ukrayna savaşı var. Biz yalnızca 5 milyon civarında turisti Rusya’dan alıyorduk, 2 milyon 100 bin turisti Ukrayna’dan alıyorduk. Bunlar bizim için epey oldukça kıymetliydi. Artık tabi bu koşullarda birebir çekimi oralardan yapamayacağız. Onun için artık tabi farklı ülkelerden turist çekmenin uğraşı içerisindeyiz. Kültür ve Turizm Bakanımız bunun çalışmalarını yapıyor yahut farklı eserlerle açığı kapatmanın çabası içerisinde olacağız.
“GEÇİŞ SAYILARI GARANTİ EDİLENİN ÜSTÜNDE OLDU”
Az evvel aslında kısmen cevapladınız fakat artık Türkiye’de 2013 Seyahat olaylarından beri büyük projelerin muhalefet ve kimi STK’ler tarafınca epeyce ağır bir biçimde eleştirildiğini görüyoruz. Bu Çanakkale 1915 Köprüsü açıldıktan daha sonra da bu tenkitler bir daha başladı. Dün CHP Başkanı, partisinin küme toplantısında bu projelerin kamu özel dal eliyle değil de farklı bir yolla yapılması teklifinde bulundu ve bu projelerin yapılış stilinin ülkeyi ziyana uğrattığına dair bir yorumu oldu. Siz bu projelere gelen tenkitlerin sebebinin yalnızca yapılma üslubundan mı yoksa diğer bir sebepten kaynaklandığını mı düşünüyorsunuz? Bu husustaki değerlendirmeniz nedir?
Yetişemediği üzüme koruk deme sıkıntısı var ya, bununki bu. var ise alternatifin, alternatifi söyle. Bugün kamu özel anlayışıyla dünyada bu tıp yatırımların yapılması en gelişmiş ülkelerde bile var. Yani bugün Amerika bu türlü 1,5 trilyon dolarlık altyapı üstyapı yatırımının planlamasını yapıyor. Almanya hakeza o denli. Biz ulusal bütçeye yük olmadan bu işleri nasıl yaparız, onun üzerine gidiyoruz. Biz kalkıp da bu yüklenici firmaya durup dururken, havadan para verecek değiliz ki. Nedir? Mukaveleye göre burada diyelim ki şu kadar sayıda araç yahut yolcu taşındı, taşınmadı; o farkı biz devlet olarak öderiz. Kaldı ki şimdiye kadar da geçiş sayıları garanti edilenin üstünde olmuştur. Buradan niçin rahatsız oluyor ki o? Bu yatırımda, devletin cebinden 1 kuruş çıkmıyor. Ancak ben çok açık bir şey söyleyeceğim. Hazine’den 1 kuruş para çıkmayan bu biçimde dev yatırımlar için kalkıp da kredi alsanız, bu kredinin faiz hesabını yapın. Bu faiz hesabı sanki nereye varır? Bu faiz hesaplamasını yaptığınız vakit ona, o yıl yapacağınız ödemeyi buluyor mu? Bulmaz. Biz bunların hesaplarını epeyce yaptık. O vergi memuru. Ancak ben ekonomistim. Aramızdaki fark bu. İşim benim bu işlerle geçti. Lakin ona bundan daha sonra esasen vergi memurluğu da vermezler zira SSK’de genel müdürken orayı batırdı. Merhum Savaş Ay programında, onun periyodundaki hastanelerin halini göstermişti, bu biçimde bu işin hesabını ona nasıl sormuştu. O yavrular, beşerler imkansızlıklar sebebiyle o hastanelerde ne hale düşmüştü, o günleri hatırlayalım.
Malum Karabağ’da şu anda Azerbaycan ve Ermenistan içinde bir tansiyon kelam konusu. Çatışmalar geldiği tarafında. Rusya Savunma Bakanlığı bununla ilgili Azerbaycan Savunma Bakanlığını suçladı, Azerbaycan’ı suçladı ateşkesi ihlal ettiğine yönelik. Azerbaycan da bunu reddetti. Artık Ermenistan ile yakın münasebetler içerisindeyiz yeni bir açılım üzere. Bu süreçte bu durumu nasıl değerlendirirsiniz? Azerbaycan bizim için bedelli bir ülke, Türk devletleri içinde kardeş ülkemiz. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Azerbaycan Üçlü Bildiri’nin kararlarına tam olarak uyuyor. ötürüsıyla Azerbaycan tarafınca bir ihlal kelam konusu değil. Burada Azerbaycan’a yönelik bir hücum kelam konusu olduğu için savunma içerikli bir karşılık olmuştur. Temel olan Üçlü Bildiri kararlarına uygun olarak Ermenistan silahlı ögelerinin Azerbaycan’ın milletlerarası kabul görmüş topraklarından büsbütün çıkarılmasının temin edilmesidir.