Charlottenburg’un Schloßstrasse’sindeki Scharf-Gerstenberg sürrealizm koleksiyonundaki zorlu zamanları anlatan, büyük büyükbabaların avangard resimleridir: savaş ve barış özlemi. Fotoğrafların yaşı yok, Ukrayna ve Orta Doğu’yu düşünürseniz nefes kesici derecede günceller.
Bu motifler, Hitler’in ve daha sonra Stalinistlerin nefret ettiği, savaş öncesi ve sonrası modernizmin temel eserleri arasındadır. Nazi döneminde eserleri “yozlaşmış sanat” olarak damgalanmıştı. Acının, yaşama isteğinin ve güzelliğin renk sentezleri resim sanatına ilham ve cesaret vermeye bugün de devam ediyor. Ve bu görüntüler karşısında ölüm düşüncesi bir kez daha saçmalığa dönüşüyor.
20. yüzyılda moderniteyi ne kadar çarpıtıp çevirsek, inceleyip sorgulasak da her zaman sürprizler ve paralellikler vardır: Fransız André Masson (1896-1987) ve Alman Ernst Wilhelm Nay (1902-1968) kendilerini iki dünya savaşının travması. Her biri kendi yolunda. Çünkü birbirleriyle hiç tanışmamışlardı, muhtemelen ünlü oldukları Kassel’deki ilk üç Documenta dünya sergisinde bile.
André Masson (1896–1987)Vikiart
Reklam | Okumaya devam etmek için kaydırın
Kübizm’den gelen Parisli sürrealist Masson ile Berlin’den gelen ve 1950’lerde Köln’de Batı Almanya’nın savaş sonrası modernizminin simgesi haline gelen “soyutcu” Ernst Wilhelm Nay hiçbir zaman diyalog halinde görülmedi. Şimdi Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu’nun başkanı Kyllikki Zacharias’ın “Mit ve Katliam” yapımı, sanat tarihi açısından sonuçları olan bu şaşırtıcı ruh akrabalığına işaret ediyor. Bu, formların çarpıcı biçimde benzer sözcük dağarcığıdır. Ve: Her iki ressam da en karanlık zamanlarda bile iyiye ve güzele olan inancını asla kaybetmedi.
André Masson: Kübizmden Sürrealizme
1929’da eski kübist Masson, otoriter André Breton’un etrafındaki dogmatik Parisli gerçeküstücüler topluluğundan uzaklaştı. Ancak bu ünlü entelektüel çevreye olan yakınlığı ona sanatın psikolojik derinliklerine ve uçurumlarına dair derin bir içgörü kazandırdı. Bu, resimlerine sürekli bir varoluşsal gerginlik getirdi. “Otomatik” motifler, şiirsel bir şekilde sallanan çizgiler, huzursuz fırça darbeleri, hatta bir tür kaligrafi, kısa sürede Sürrealizmin diliyle ilişkilendirildi. 1930’dan sonra lirik, kendiliğinden, soyut bir resim stili olan “écriture automatique”i geliştirdi. Masson bu şekilde irrasyonel ve bilinçdışına erişim buldu. Franco yüzünden ayrıldığı İspanya’da bir süre kaldıktan sonra 1941’de Yahudi karısıyla birlikte Nazi işgali altındaki Paris’ten ABD’ye göç etti. Orada Soyut Ekspresyonistlere, özellikle de Jackson Pollock’a ilham kaynağı oldu. Amerikalı daha sonra Masson’un görsel dilini temel alan “aksiyon resmi”ni geliştirdi.
Ernst Wilhelm Nay: “Balıkçı Kadınların Dansı”, 1950, yağlıboya/tuval.VG BILdkunst 2023/Ernst Wilhelm Nay Vakfı, Köln
[1945’teMassonParis’edöndüKısabirsüresonrasavaşsonrasıInformelhareketinin”hazırlayıcısı”olarakkabuledildi1932tarihli“Katliam”adlıtablosuBerlinSürrealistMüzesi’ndekibuölümündensonrayapılantoplantınınrehberidirMıknatıslamapanelidiğerMassoneserleriylebirliktePietzschkoleksiyoncuçiftitarafındanNationalgalerie’yebağışlandıBüyüktuvalüzerindekiyağlıboyalarturuncumorsarıveyeşilrenkteparlıyorBaşlıktandaanlaşılacağıgibişokediciderecedekanlıbirsahnedeğilBiçimselkelimedağarcığıanalitikkübizmve”otomatikçizim”inkendineözgüdinamikbirkombinasyonunuoluşturur
Nay, işgal altındaki Fransa’da bir asker olarak Le Mans’taki bir sanat kütüphanesinde bu ve diğer görsellerin yayınlandığını gördü. Hatta orada resim yapmayı bile başardı ve ritime dayalı bununla ilgili bir biçimsel dil geliştirdi, ancak Masson’un insanı ve doğayı öfkeli, her şeyi kapsayan parçalama yöntemini benimsemedi. Bunun yerine Nay, çizgileri sallayan efsanevi bağlantıyı, şehvetli, neredeyse hassas iç içe geçmeyi ve dokunmayı lirik-soyut şekil ve formlara dönüştürdü.
Masson ve Nay’in benzerliğine rağmen farkı yaratan ruh halidir. “Katliam”, ressamın Birinci Dünya Savaşı’nın kendi bedeninde yaşadığı dehşete dair korkunç anılarını yansıtıyordu (asker olarak ağır yaralanmıştı). Bunu şiddetli bir açgözlülükle birbirini bıçaklayan, birbirini yakalayan keskin şekillerle ifade etti. Alman Ekspresyonizminden etkilenen ve İkinci Dünya Savaşı’nda Doğu ve daha sonra Batı Cephesinde askerlik görevini tek parça halinde atlatan Nay, felakete karşı daha uyumlu bir mitolojik karşı dünya yarattı.
Ernst Wilhelm Nay (1902–1968) stüdyoda.Wikimedia/özel arşiv Elisabeth Nay-Scheibler
“Balıkçı Kadınların Dansı”nda (1950) şiddet, ölüm, üzüntü, yıkım ve korku uzaklaştırılmış gibi görünüyor. Sahne, şablon benzeri, organik, neredeyse çiçeksi formların geleceğe yönelik bir sentezine dönüşüyor. Bu yeni başlayan “büyüme”, adeta heyecan verici bir melodi gibi, sanki sonsuz bir yaşam nehriymiş gibi kelimenin tam anlamıyla resmin sınırlarının ötesine geçiyor. Savaşın sona ermesinden sonra Nay, giderek daha saf ses oluşumları ve ritmik koloratür buldu. August Macke’den sonra çok erken ölen bu adam, şüphesiz Alman resminin 20. yüzyılın ortalarında yetiştirdiği ikinci büyük renk yeteneğidir. Koronun sesi, “önemsiz” bir mutluluk ışıltısına dönüşür. Bu kırmızı, siyah, mavi, yeşil ve sarı ritimlerden size çarpan muzaffer renk efektidir.
Masson gibi, kendisinden altı yaş küçük olan Nay da zamanının biçimlendirici ressamlarından biri oldu; resimleri artık (Batı) Almanya’nın savaş sonrası tarihinin ikonları haline geldi. “Kendini coşkulu bir şekilde ifade etmek değil, bilinçli bir tasarım” istiyordu. Ona göre kompozisyon bir yanılsama ya da perspektif meselesi değildi; renkleri bir müzisyenin tonları ayarlaması gibi ayarladı. Son olarak, Masson ve Nay’in Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu’ndaki diyaloğu bana medya çağına, renkli televizyon aracılığıyla günümüzün bazen hoş, bazen de rahatsız edici dijital dünyasına pitoresk bir geçiş gibi geliyor.
Ernst Wilhelm Nay ve André Masson. Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu, Schloßstr. 70. 28 Nisan 2024’e kadar, Salı – Cuma 10:00 – 18:00/Cumartesi+Paz 11:00 – 18:00
Bu motifler, Hitler’in ve daha sonra Stalinistlerin nefret ettiği, savaş öncesi ve sonrası modernizmin temel eserleri arasındadır. Nazi döneminde eserleri “yozlaşmış sanat” olarak damgalanmıştı. Acının, yaşama isteğinin ve güzelliğin renk sentezleri resim sanatına ilham ve cesaret vermeye bugün de devam ediyor. Ve bu görüntüler karşısında ölüm düşüncesi bir kez daha saçmalığa dönüşüyor.
20. yüzyılda moderniteyi ne kadar çarpıtıp çevirsek, inceleyip sorgulasak da her zaman sürprizler ve paralellikler vardır: Fransız André Masson (1896-1987) ve Alman Ernst Wilhelm Nay (1902-1968) kendilerini iki dünya savaşının travması. Her biri kendi yolunda. Çünkü birbirleriyle hiç tanışmamışlardı, muhtemelen ünlü oldukları Kassel’deki ilk üç Documenta dünya sergisinde bile.
André Masson (1896–1987)Vikiart
Reklam | Okumaya devam etmek için kaydırın
Kübizm’den gelen Parisli sürrealist Masson ile Berlin’den gelen ve 1950’lerde Köln’de Batı Almanya’nın savaş sonrası modernizminin simgesi haline gelen “soyutcu” Ernst Wilhelm Nay hiçbir zaman diyalog halinde görülmedi. Şimdi Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu’nun başkanı Kyllikki Zacharias’ın “Mit ve Katliam” yapımı, sanat tarihi açısından sonuçları olan bu şaşırtıcı ruh akrabalığına işaret ediyor. Bu, formların çarpıcı biçimde benzer sözcük dağarcığıdır. Ve: Her iki ressam da en karanlık zamanlarda bile iyiye ve güzele olan inancını asla kaybetmedi.
André Masson: Kübizmden Sürrealizme
1929’da eski kübist Masson, otoriter André Breton’un etrafındaki dogmatik Parisli gerçeküstücüler topluluğundan uzaklaştı. Ancak bu ünlü entelektüel çevreye olan yakınlığı ona sanatın psikolojik derinliklerine ve uçurumlarına dair derin bir içgörü kazandırdı. Bu, resimlerine sürekli bir varoluşsal gerginlik getirdi. “Otomatik” motifler, şiirsel bir şekilde sallanan çizgiler, huzursuz fırça darbeleri, hatta bir tür kaligrafi, kısa sürede Sürrealizmin diliyle ilişkilendirildi. 1930’dan sonra lirik, kendiliğinden, soyut bir resim stili olan “écriture automatique”i geliştirdi. Masson bu şekilde irrasyonel ve bilinçdışına erişim buldu. Franco yüzünden ayrıldığı İspanya’da bir süre kaldıktan sonra 1941’de Yahudi karısıyla birlikte Nazi işgali altındaki Paris’ten ABD’ye göç etti. Orada Soyut Ekspresyonistlere, özellikle de Jackson Pollock’a ilham kaynağı oldu. Amerikalı daha sonra Masson’un görsel dilini temel alan “aksiyon resmi”ni geliştirdi.
Ernst Wilhelm Nay: “Balıkçı Kadınların Dansı”, 1950, yağlıboya/tuval.VG BILdkunst 2023/Ernst Wilhelm Nay Vakfı, Köln
[1945’teMassonParis’edöndüKısabirsüresonrasavaşsonrasıInformelhareketinin”hazırlayıcısı”olarakkabuledildi1932tarihli“Katliam”adlıtablosuBerlinSürrealistMüzesi’ndekibuölümündensonrayapılantoplantınınrehberidirMıknatıslamapanelidiğerMassoneserleriylebirliktePietzschkoleksiyoncuçiftitarafındanNationalgalerie’yebağışlandıBüyüktuvalüzerindekiyağlıboyalarturuncumorsarıveyeşilrenkteparlıyorBaşlıktandaanlaşılacağıgibişokediciderecedekanlıbirsahnedeğilBiçimselkelimedağarcığıanalitikkübizmve”otomatikçizim”inkendineözgüdinamikbirkombinasyonunuoluşturur
Nay, işgal altındaki Fransa’da bir asker olarak Le Mans’taki bir sanat kütüphanesinde bu ve diğer görsellerin yayınlandığını gördü. Hatta orada resim yapmayı bile başardı ve ritime dayalı bununla ilgili bir biçimsel dil geliştirdi, ancak Masson’un insanı ve doğayı öfkeli, her şeyi kapsayan parçalama yöntemini benimsemedi. Bunun yerine Nay, çizgileri sallayan efsanevi bağlantıyı, şehvetli, neredeyse hassas iç içe geçmeyi ve dokunmayı lirik-soyut şekil ve formlara dönüştürdü.
Masson ve Nay’in benzerliğine rağmen farkı yaratan ruh halidir. “Katliam”, ressamın Birinci Dünya Savaşı’nın kendi bedeninde yaşadığı dehşete dair korkunç anılarını yansıtıyordu (asker olarak ağır yaralanmıştı). Bunu şiddetli bir açgözlülükle birbirini bıçaklayan, birbirini yakalayan keskin şekillerle ifade etti. Alman Ekspresyonizminden etkilenen ve İkinci Dünya Savaşı’nda Doğu ve daha sonra Batı Cephesinde askerlik görevini tek parça halinde atlatan Nay, felakete karşı daha uyumlu bir mitolojik karşı dünya yarattı.
Ernst Wilhelm Nay (1902–1968) stüdyoda.Wikimedia/özel arşiv Elisabeth Nay-Scheibler
“Balıkçı Kadınların Dansı”nda (1950) şiddet, ölüm, üzüntü, yıkım ve korku uzaklaştırılmış gibi görünüyor. Sahne, şablon benzeri, organik, neredeyse çiçeksi formların geleceğe yönelik bir sentezine dönüşüyor. Bu yeni başlayan “büyüme”, adeta heyecan verici bir melodi gibi, sanki sonsuz bir yaşam nehriymiş gibi kelimenin tam anlamıyla resmin sınırlarının ötesine geçiyor. Savaşın sona ermesinden sonra Nay, giderek daha saf ses oluşumları ve ritmik koloratür buldu. August Macke’den sonra çok erken ölen bu adam, şüphesiz Alman resminin 20. yüzyılın ortalarında yetiştirdiği ikinci büyük renk yeteneğidir. Koronun sesi, “önemsiz” bir mutluluk ışıltısına dönüşür. Bu kırmızı, siyah, mavi, yeşil ve sarı ritimlerden size çarpan muzaffer renk efektidir.
Masson gibi, kendisinden altı yaş küçük olan Nay da zamanının biçimlendirici ressamlarından biri oldu; resimleri artık (Batı) Almanya’nın savaş sonrası tarihinin ikonları haline geldi. “Kendini coşkulu bir şekilde ifade etmek değil, bilinçli bir tasarım” istiyordu. Ona göre kompozisyon bir yanılsama ya da perspektif meselesi değildi; renkleri bir müzisyenin tonları ayarlaması gibi ayarladı. Son olarak, Masson ve Nay’in Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu’ndaki diyaloğu bana medya çağına, renkli televizyon aracılığıyla günümüzün bazen hoş, bazen de rahatsız edici dijital dünyasına pitoresk bir geçiş gibi geliyor.
Ernst Wilhelm Nay ve André Masson. Scharf-Gerstenberg Koleksiyonu, Schloßstr. 70. 28 Nisan 2024’e kadar, Salı – Cuma 10:00 – 18:00/Cumartesi+Paz 11:00 – 18:00