Rusya-Ukrayna savaşında 180 gün geride kaldı. Savaşın ayak sesleri, Rus kuvvetlerinin geçtiğimiz yıl Ukrayna hududuna yığınak yapmasıyla duyulmaya başlandı. Uydu manzaraları yıl sonuna kadar tanklar ve askeri teçhizatla bir arada 100 bin Rus askerinin sonda toplandığını gösterdi. Moskova idaresi, 21 Şubat’ta Ukrayna’nın doğusundaki iki Rus yanlısı ayrılıkçı bölge olan Luhansk ve Donetsk’i “bağımsız devletler” olarak tanıdı ve bölgeye “barışı müdafaa operasyonları” kapsamında asker gönderdi. 24 Şubat’ta ise Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in buyruğuyla “askeri operasyon” ismi altında Ukrayna’ya yönelik taarruzlar başladı.
Savaşın birinci günü
Rus kara kuvvetleri Ukrayna’ya karşı 4 ana cepheden hücuma geçti. Kuzeydeki Belarus hududundan ve Rusya’nın kuzeydoğusundan başşehir Kiev’e yanlışsız hareket eden Rus kuvvetleri, Donbass bölgesinden Harkov’a, güney cephede Kırım’dan Odessa’ya, kuzeyde Zaporijya’ya, doğuda ise Mariupol’e hakikat rota çevirdi. Rus topçuları ve füzelerinin Ukrayna genelinde amaç aldığı epeyce sayıda noktadan patlama sesleri yükseldi. Kiev sıkıyönetim ilan ederken, Ukrayna’nın kendisini savunacağını duyurdu.
Savaşın birinci ayı: “Nükleer felaket” endişesi
Saldırıların birinci haftalarında Rus birlikleri, Kiev, Harkov ve Herson dahil olmak üzere Ukrayna’nın en büyük kentlerine yönelik şiddetli ataklarını sürdürdü, lakin Ukrayna güçlerinin sert direnişiyle karşılaştı. Güneydeki Herson kenti, taarruzun başlamasından yalnızca 1 hafta daha sonra, 2 Mart’ta Rusların denetimine geçen birinci kıymetli kent merkezi oldu. hem de Ukrayna’nın doğusundaki Rus birlikleri de Zaporijya’da bulunan Avrupa’nın en büyük nükleer santralini ele geçirdi. Santralin 4 Mart’ta bombalanması kararı çıkan yangın, Avrupa’da “nükleer felaket” korkusunu arttırdı. Savaşın birinci günlerinde elde edilen kimi zaferlere karşın kapanan yollar niçiniyle kara kuvvetlerinin yakıt, mühimmat ve askeri malzemeyi taşıyamaması kararı lojistik zorluklarla karşı karşıya kalan Rus kuvvetleri, Ukrayna’nın başşehri Kiev’in denetimini ele geçiremedi. Uydu manzaraları, Batı medyasının “Putin’in yıkım ordusu” olarak isimlendirdiği 40 kilometrelik askeri konvoyunun başşehrin çabucak haricinde olduğunu gösterdi.
Bucha’da işlenen savaş suçları
Kiev’in eteklerinde bulunan Bucha, Rusya’nın başşehre yanlışsız ilerlemesi için stratejik bir üs haline geldi. Lakin Rusya’nın geri çekilmesinden daha sonra konutlarına dönen kent sakinleri, fecî görünümle karşılaştı ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) araştırmacıları da savaş hataları savlarının akabinde Bucha’ya geldi. Takım, azaplar, infazlar ve tümü savaş kabahatlerine işaret eden kapsamlı ispatlar topladı. HRW’de kriz ve çatışma araştırmacısı olan Richard Weir, “Elde edilen deliller, Bucha’yı işgal eden Rus kuvvetlerinin sivil hayatı ve savaş maddelerinin en temel prensiplerini hiçe saydığını gösteriyor” tabirlerini kullandı.
Savaşın ikinci aşaması
Kiev’in ele geçirilmemesi ve Ukrayna’nın kuzeyindeki Rus birliklerinin geri çekilmesinden daha sonra Rusya, savaşın ikinci kademesinde Donbass’a ve Mariupol’e odaklandı. Nisan ayı sonlarında Kremlin, Ukrayna’da 4 ana maksat belirledi. Rusya Savunma Bakanlığı’na göre Rusya ordusu Donbass’ı ele geçirecek, bölgeden Kırım’a kara koridoru oluşturacak, Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarını ele geçirecek ve Moldova topraklarında tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Transdinyester’e geçit oluşturmak için Ukrayna’nın güneyinde denetimi sağlayacaktı.
Mariupol kuşatması
Mariupol, başlangıçta Rusya’nın şiddetli hücumlarına maruz kalırken, beraberinde Ukrayna’nın kararlılığının da anlaşıldığı nokta oldu. Liman kenti, Mart ayında Rus kuvvetleri tarafınca kuşatıldı. Aralıksız bombardımanın ortasında sivillerin tahliyesi için insani koridorlar oluşturulmasına yönelik başlatılan biroldukça teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı. Kent, 9 Mart’ta bir doğum hastanesinin vurulmasıyla ve 16 Mart’ta sivillerin sığındığı tiyatro binasına gerçekleştirilen hava akınıyla dünya gündeminde uzun mühlet yerini korurken, savaşın en ağır çatışmalarından birine sahne oldu. Liman kenti Mariupol, Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım Yarımadası’na kara irtibatı oluşturulması bakımından Rusya için stratejik kıymete sahip. Ukrayna’nın mısır, kömür ve çelik için değerli bir ihracat merkezi olan Mariupol, kara koridoru oluşturulmasının yanı sıra Rusya’nın Ukrayna iktisadını çökertme planlarının da değerli bir kesimiydi. Ülkenin limanlarından aylarca tahıl ihracatı yapılamaması, Temmuz ayında Türkiye ve Birleşmiş Milletlerin arabuluculuğunda imzalanan tahıl koridoru muahedesinin imzalanmasına kadar global besin kaygısına yol açtı.
Azovstal, direnişin sembolü oldu
Avrupa’nın en büyük metalürji tesislerinden biri olan ve Mariupol’de bulunan Azovstal çelik fabrikası, Nisan ve Mayıs aylarında çatışmaların merkezinde yer aldı. Fabrika, Ukrayna kuvvetleri ve bin sivil tarafınca sığınak olarak kullanıldı. 21 Nisan’da Putin, Rus kuvvetlerine Mariupol’deki tüm Ukrayna güçlerinin kuşatılması buyruğu verdi. Ukrayna askerleri, Rus güçlerine direnerek 80 günden çok müddet boyunca fabrikada kaldı. Lakin Mayıs ayı ortasında yaklaşık bin 700 Ukraynalı asker teslim oldu ve en az bin kişi Rusya’ya gdolayıldü ve bu durum Mariupol’un düşmesine yol açtı.
Akınlar “yıpratma” savaşına döndü
Cephede Ukrayna’nın kuvvetli direnişiyle karşılaşan Rusya, birliklerini bir daha Ukrayna’nın doğusuna kaydırdı. Lakin Rus birlikleri Mayıs’tan bu yana kıymetli bir ilerleme kaydedemedi. Rus kuvvetlerinin Lysychansk kentinde zafer ilan etmesine ve Temmuz ayı başlarında Luhansk bölgesini ele geçirmesine karşın büyük bölgesel ilerlemeler görülmediğinden atakların “yıpratma savaşına” döndüğü tarafında yorumlar yapıldı.
Savaşın son durumu
Son aylardaki çatışmaların birçok Harkov, Severodonetsk ve Izyum civarındaki doğu ve güney cepheleri ile felakete yol açmasından korkulan nükleer santralin bulunduğu Zaporijya, Mikolayiv ve Herson’da ağırlaştı. Ukrayna kuvvetleri Herson’daki toprakları geri almaya çalışırken, Rus kuvvetleri Donetsk’te ilerlemeye çalışıyor. Rusya’nın odak noktası, Luhansk ile birlikte bağımsız olarak tanıdığı Donbass’taki Donetsk bölgesinin tamamında. Rus yetkililer, ordunun “Donbass’ın büsbütün kurtuluşu” için savaştığını belirtiyor.
Kırım’daki patlamalar
Ayrıca Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’daki Rus hava üssünde 9 Ağustos’ta patlamalar meydana geldi. Bölge yetkililerine bakılırsa patlamalarda 1 kişi ömrünü kaybetti, 14 kişi de yaralandı. Uydu imgeleri, patlamalarda birkaç savaş uçağının imha edildiğini ve üssün ağır hasar aldığını gösterdi. Kiev, patlamaların sorumluluğunu üstlenmedi.
Rusya şu anda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini işgal ediyor.
Savaşın acı yüzü
Rusya’nın ataklarının başlamasından bu yana Ukraynalıların üçte biri meskenlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu, dünyadaki en büyük göç krizlerinden birine yol açtı. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) bakılırsa Avrupa genelinde 6 milyon 657 bin 918 mülteci ve Ukrayna’da ülke ortasında yerinden edilmiş yaklaşık 7 milyon mülteci bulunuyor. AB, Ukraynalılara 3 yıla kadar topraklarında kalma ve çalışma hakkı verirken, Kiev idaresinin 18 ila 60 yaş içindeki adamların ülkeyi terk etmesine müsaade vermediği için Ukrayna’dan kaçanların birçoklarını bayan ve çocuklar oluşturuyor.
Savaşın birinci günü
Rus kara kuvvetleri Ukrayna’ya karşı 4 ana cepheden hücuma geçti. Kuzeydeki Belarus hududundan ve Rusya’nın kuzeydoğusundan başşehir Kiev’e yanlışsız hareket eden Rus kuvvetleri, Donbass bölgesinden Harkov’a, güney cephede Kırım’dan Odessa’ya, kuzeyde Zaporijya’ya, doğuda ise Mariupol’e hakikat rota çevirdi. Rus topçuları ve füzelerinin Ukrayna genelinde amaç aldığı epeyce sayıda noktadan patlama sesleri yükseldi. Kiev sıkıyönetim ilan ederken, Ukrayna’nın kendisini savunacağını duyurdu.
Savaşın birinci ayı: “Nükleer felaket” endişesi
Saldırıların birinci haftalarında Rus birlikleri, Kiev, Harkov ve Herson dahil olmak üzere Ukrayna’nın en büyük kentlerine yönelik şiddetli ataklarını sürdürdü, lakin Ukrayna güçlerinin sert direnişiyle karşılaştı. Güneydeki Herson kenti, taarruzun başlamasından yalnızca 1 hafta daha sonra, 2 Mart’ta Rusların denetimine geçen birinci kıymetli kent merkezi oldu. hem de Ukrayna’nın doğusundaki Rus birlikleri de Zaporijya’da bulunan Avrupa’nın en büyük nükleer santralini ele geçirdi. Santralin 4 Mart’ta bombalanması kararı çıkan yangın, Avrupa’da “nükleer felaket” korkusunu arttırdı. Savaşın birinci günlerinde elde edilen kimi zaferlere karşın kapanan yollar niçiniyle kara kuvvetlerinin yakıt, mühimmat ve askeri malzemeyi taşıyamaması kararı lojistik zorluklarla karşı karşıya kalan Rus kuvvetleri, Ukrayna’nın başşehri Kiev’in denetimini ele geçiremedi. Uydu manzaraları, Batı medyasının “Putin’in yıkım ordusu” olarak isimlendirdiği 40 kilometrelik askeri konvoyunun başşehrin çabucak haricinde olduğunu gösterdi.
Bucha’da işlenen savaş suçları
Kiev’in eteklerinde bulunan Bucha, Rusya’nın başşehre yanlışsız ilerlemesi için stratejik bir üs haline geldi. Lakin Rusya’nın geri çekilmesinden daha sonra konutlarına dönen kent sakinleri, fecî görünümle karşılaştı ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) araştırmacıları da savaş hataları savlarının akabinde Bucha’ya geldi. Takım, azaplar, infazlar ve tümü savaş kabahatlerine işaret eden kapsamlı ispatlar topladı. HRW’de kriz ve çatışma araştırmacısı olan Richard Weir, “Elde edilen deliller, Bucha’yı işgal eden Rus kuvvetlerinin sivil hayatı ve savaş maddelerinin en temel prensiplerini hiçe saydığını gösteriyor” tabirlerini kullandı.
Savaşın ikinci aşaması
Kiev’in ele geçirilmemesi ve Ukrayna’nın kuzeyindeki Rus birliklerinin geri çekilmesinden daha sonra Rusya, savaşın ikinci kademesinde Donbass’a ve Mariupol’e odaklandı. Nisan ayı sonlarında Kremlin, Ukrayna’da 4 ana maksat belirledi. Rusya Savunma Bakanlığı’na göre Rusya ordusu Donbass’ı ele geçirecek, bölgeden Kırım’a kara koridoru oluşturacak, Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarını ele geçirecek ve Moldova topraklarında tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Transdinyester’e geçit oluşturmak için Ukrayna’nın güneyinde denetimi sağlayacaktı.
Mariupol kuşatması
Mariupol, başlangıçta Rusya’nın şiddetli hücumlarına maruz kalırken, beraberinde Ukrayna’nın kararlılığının da anlaşıldığı nokta oldu. Liman kenti, Mart ayında Rus kuvvetleri tarafınca kuşatıldı. Aralıksız bombardımanın ortasında sivillerin tahliyesi için insani koridorlar oluşturulmasına yönelik başlatılan biroldukça teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı. Kent, 9 Mart’ta bir doğum hastanesinin vurulmasıyla ve 16 Mart’ta sivillerin sığındığı tiyatro binasına gerçekleştirilen hava akınıyla dünya gündeminde uzun mühlet yerini korurken, savaşın en ağır çatışmalarından birine sahne oldu. Liman kenti Mariupol, Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım Yarımadası’na kara irtibatı oluşturulması bakımından Rusya için stratejik kıymete sahip. Ukrayna’nın mısır, kömür ve çelik için değerli bir ihracat merkezi olan Mariupol, kara koridoru oluşturulmasının yanı sıra Rusya’nın Ukrayna iktisadını çökertme planlarının da değerli bir kesimiydi. Ülkenin limanlarından aylarca tahıl ihracatı yapılamaması, Temmuz ayında Türkiye ve Birleşmiş Milletlerin arabuluculuğunda imzalanan tahıl koridoru muahedesinin imzalanmasına kadar global besin kaygısına yol açtı.
Azovstal, direnişin sembolü oldu
Avrupa’nın en büyük metalürji tesislerinden biri olan ve Mariupol’de bulunan Azovstal çelik fabrikası, Nisan ve Mayıs aylarında çatışmaların merkezinde yer aldı. Fabrika, Ukrayna kuvvetleri ve bin sivil tarafınca sığınak olarak kullanıldı. 21 Nisan’da Putin, Rus kuvvetlerine Mariupol’deki tüm Ukrayna güçlerinin kuşatılması buyruğu verdi. Ukrayna askerleri, Rus güçlerine direnerek 80 günden çok müddet boyunca fabrikada kaldı. Lakin Mayıs ayı ortasında yaklaşık bin 700 Ukraynalı asker teslim oldu ve en az bin kişi Rusya’ya gdolayıldü ve bu durum Mariupol’un düşmesine yol açtı.
Akınlar “yıpratma” savaşına döndü
Cephede Ukrayna’nın kuvvetli direnişiyle karşılaşan Rusya, birliklerini bir daha Ukrayna’nın doğusuna kaydırdı. Lakin Rus birlikleri Mayıs’tan bu yana kıymetli bir ilerleme kaydedemedi. Rus kuvvetlerinin Lysychansk kentinde zafer ilan etmesine ve Temmuz ayı başlarında Luhansk bölgesini ele geçirmesine karşın büyük bölgesel ilerlemeler görülmediğinden atakların “yıpratma savaşına” döndüğü tarafında yorumlar yapıldı.
Savaşın son durumu
Son aylardaki çatışmaların birçok Harkov, Severodonetsk ve Izyum civarındaki doğu ve güney cepheleri ile felakete yol açmasından korkulan nükleer santralin bulunduğu Zaporijya, Mikolayiv ve Herson’da ağırlaştı. Ukrayna kuvvetleri Herson’daki toprakları geri almaya çalışırken, Rus kuvvetleri Donetsk’te ilerlemeye çalışıyor. Rusya’nın odak noktası, Luhansk ile birlikte bağımsız olarak tanıdığı Donbass’taki Donetsk bölgesinin tamamında. Rus yetkililer, ordunun “Donbass’ın büsbütün kurtuluşu” için savaştığını belirtiyor.
Kırım’daki patlamalar
Ayrıca Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’daki Rus hava üssünde 9 Ağustos’ta patlamalar meydana geldi. Bölge yetkililerine bakılırsa patlamalarda 1 kişi ömrünü kaybetti, 14 kişi de yaralandı. Uydu imgeleri, patlamalarda birkaç savaş uçağının imha edildiğini ve üssün ağır hasar aldığını gösterdi. Kiev, patlamaların sorumluluğunu üstlenmedi.
Rusya şu anda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini işgal ediyor.
Savaşın acı yüzü
Rusya’nın ataklarının başlamasından bu yana Ukraynalıların üçte biri meskenlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu, dünyadaki en büyük göç krizlerinden birine yol açtı. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) bakılırsa Avrupa genelinde 6 milyon 657 bin 918 mülteci ve Ukrayna’da ülke ortasında yerinden edilmiş yaklaşık 7 milyon mülteci bulunuyor. AB, Ukraynalılara 3 yıla kadar topraklarında kalma ve çalışma hakkı verirken, Kiev idaresinin 18 ila 60 yaş içindeki adamların ülkeyi terk etmesine müsaade vermediği için Ukrayna’dan kaçanların birçoklarını bayan ve çocuklar oluşturuyor.