Bu insanlara ne diyeceğiz? Mülteci, sığınmacı, göçmen, konuk? Biroldukca yetkilinin bile yanlış kavramlarla tabir ettiği bu gerçeği biraz aydınlatmak gerekiyor.
En yalın hali ile tabir etmeye çalışacağım.
“Göçmen”, pek kapsayıcı bir tanımlamadır. Literatürde kelamı edilen tüm göç hareketleri için kullanılabilir. İstekli olarak yola koyulan da göçmendir, yola çıkmak zorunda kalan da. Çalışmak için ülkesinden ayrılan da göçmendir, okumak için diğer diyarlara giden de. Kısa vadeli gidenler de göçmen olarak isimlendirilebilir, uzun müddetli olarak gidenler de…
“Mülteci” kavramı, türel bir tanımlamadır. Ana çerçevesi 1951 yılında oluşturulan ve 144 ülke tarafınca imza atılan “Mültecilerin Hukuksal Statüsüne Ait Cenevre Konvansiyonu” ile belirlenmiştir. Bu kontratta belirtilen unsurlar, bir göçmenin mülteci statüsü alabilmesi için gerekli kaideleri sıralar.
Kontrat, mülteci teriminin tarifi ile ilgili ayrıyeten bize şunu söyler:
“1 Ocak 1951’dilk evvel meydana gelen olaylar kararında ve ırkı, dini, tabiiyeti, muhakkak bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi kanıları yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin haricinde bulunan ve bu ülkenin muhafazasından yararlanamayan, ya da kelam konusu dehşet niçiniyle, yararlanmak istemeyen; veyahut tabiiyeti yoksa ve bu cins olaylar kararı öncesinden yaşadığı ikamet ülkesinin haricinde bulunan, oraya dönemeyen yahut kelam konusu kaygı niçiniyle dönmek istemeyen her şahsa uygulanacaktır.”
Kontratın vakit sınırlaması, yani “1 Ocak 1951” kaidesi, sonrasındasında 1967 yılında oluşturulan ek bir protokol ile kaldırılmıştır.
“1 Ocak 1951’dilk evvel meydana gelen olaylar”, Avrupa’da ya da Avrupa haricinde meydana gelen olaylar olarak ele alınabilecek olup, devletler de bu seçeneği diledikleri formda ile uygulayabileceklerdir.
Türkiye, bu mukaveleyi “Avrupa’da meydana gelen olaylar” kuralı ile imzalamıştır. Yani ülkemiz için bir coğrafik sınırlama kelam konusudur. O sebeptendir ki; 2011 yılında başlayan savaş sebebiyle Suriye’den ülkemize gelenleri milletlerarası hukuk kuralları yeterince mülteci olarak tanımlayamayız. Pekala bu biçimde ne isim vereceğiz?
Bir daha sonraki yazım bu karşılıklarla ilgili olacak…
Kalın sağlıcakla…
Instagram
Twitter
En yalın hali ile tabir etmeye çalışacağım.
“Göçmen”, pek kapsayıcı bir tanımlamadır. Literatürde kelamı edilen tüm göç hareketleri için kullanılabilir. İstekli olarak yola koyulan da göçmendir, yola çıkmak zorunda kalan da. Çalışmak için ülkesinden ayrılan da göçmendir, okumak için diğer diyarlara giden de. Kısa vadeli gidenler de göçmen olarak isimlendirilebilir, uzun müddetli olarak gidenler de…
“Mülteci” kavramı, türel bir tanımlamadır. Ana çerçevesi 1951 yılında oluşturulan ve 144 ülke tarafınca imza atılan “Mültecilerin Hukuksal Statüsüne Ait Cenevre Konvansiyonu” ile belirlenmiştir. Bu kontratta belirtilen unsurlar, bir göçmenin mülteci statüsü alabilmesi için gerekli kaideleri sıralar.
Kontrat, mülteci teriminin tarifi ile ilgili ayrıyeten bize şunu söyler:
“1 Ocak 1951’dilk evvel meydana gelen olaylar kararında ve ırkı, dini, tabiiyeti, muhakkak bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi kanıları yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin haricinde bulunan ve bu ülkenin muhafazasından yararlanamayan, ya da kelam konusu dehşet niçiniyle, yararlanmak istemeyen; veyahut tabiiyeti yoksa ve bu cins olaylar kararı öncesinden yaşadığı ikamet ülkesinin haricinde bulunan, oraya dönemeyen yahut kelam konusu kaygı niçiniyle dönmek istemeyen her şahsa uygulanacaktır.”
Kontratın vakit sınırlaması, yani “1 Ocak 1951” kaidesi, sonrasındasında 1967 yılında oluşturulan ek bir protokol ile kaldırılmıştır.
“1 Ocak 1951’dilk evvel meydana gelen olaylar”, Avrupa’da ya da Avrupa haricinde meydana gelen olaylar olarak ele alınabilecek olup, devletler de bu seçeneği diledikleri formda ile uygulayabileceklerdir.
Türkiye, bu mukaveleyi “Avrupa’da meydana gelen olaylar” kuralı ile imzalamıştır. Yani ülkemiz için bir coğrafik sınırlama kelam konusudur. O sebeptendir ki; 2011 yılında başlayan savaş sebebiyle Suriye’den ülkemize gelenleri milletlerarası hukuk kuralları yeterince mülteci olarak tanımlayamayız. Pekala bu biçimde ne isim vereceğiz?
Bir daha sonraki yazım bu karşılıklarla ilgili olacak…
Kalın sağlıcakla…