Türkiye, dünyanın en büyük 10 iktisadı içinde girme maksadını korurken, birinci 20 iktisat içinden gerileyerek 21. sıraya indi. Ekonomistler Mahfi Eğilmez ve Binhan Elif Yılmaz IMF’nin dünya iktisadına dair görünüm raporunda global gerçekleri ve Türkiye’nin durumunu yazdı.
Ülkelerin ekonomik güçlerini karşılaştırmak için en hayli başvurulan iki sıralama ölçütü GSYH büyüklüğü ve kişi başına gelirdir.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, ‘Türkiye, GSYH Büyüklüğünde 21’inci Sıraya Düştü’ başlıklı yazısında ilk 10 iktisat ortasına girme tezimizde son devirde 20 ortasında nasıl çıktığımızı anlatıyor:
Bir ülkede muhakkak bir devir ortasında (3 ay, 1 yıl) üretilen bütün kesin malların o yıla ait ortalama piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam bedele gayrisafi yurtiçi hasıla (ya da özetlemek gerekirse GSYH) diyoruz.
Aşağıdaki tablo IMF’nin DÜnya Ekonomik Görünümü Nisan 2021 Raporu’ndan GSYH’si en büyük ülkelerin 2015 ve 2022 yılları prestijiyle sıralanmasını gösteriyor
blogger.googleusercontent.com
Tabloya göre GSYH açısından son yedi yılda en önemli değişiklikler olmuş, Türkiye ve Brezilya, son periyotta en çok ivme kaybı hayatış ülkeler olurken İran en yüksek çıkışı yakalamış ülke pozisyonuna gelmiş görünüyor (bu mevzuyu başka bir yazıda ele alacağım.) Türkiye’deki düşüş son derecede çarpıcıdır.
İktisattaki bozulmayla ilgili olarak sığınılan dünyada da işlerin berbata gittiği tezinin doğru olmadığını üstteki tablo açık bir halde gösteriyor.
IMF’nin Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’ndan 19 Nisan 2022 tarihinde yayınladığı Türkiye ile ilgili iddialarını de aşağıdaki tabloda
blogger.googleusercontent.com
IMF’nin 2022 Türkiye varsayımları dolar cinsinden GSYH’de ve kişi başına gelirde önemli gerilemeler olacağını ortaya koyuyor. Bu görünümde iki göstergedeki olumsuz gelişmelerin tesiri var:
Bu kestirim gerçekleşirse Mart ayı prestijiyle yüzde 61,4 olan enflasyonun bir ölçü gerilemesi öngörülmüş olsa da yılsonunda önemli bir düşüş yaşanmasının kelam konusu olmayacağı anlaşılıyor.
Tabloda işsizlik oranı varsayımına baktığımızda az da olsa bir düşüş beklendiğini görüyoruz. Büyüme oranının yüzde 11’den yüzde 2,7’ye düşeceği varsayımıyla işsizlik oranındaki düşüş varsayımı bana dengeli gelmiyor.
Şayet IMF’nin iddiaları gerçek çıkarsa hükümetin son devirde ortaya attığı faizleri düşürüp kuru yükselterek cari açığı düşürme tezinin tam aykırısı gerçekleşecek, hem kur yükselmiş tıpkı vakitte cari açık artmış olacak.
Global düzgünleşme niye gecikecek? daha sonrasında dünyayı neler bekliyor?
İktisatçı Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da ‘Küresel Düzgünleşme Göstergeleri Savaş ile birlikte Süratle Bozuluyor’ başlıklı yazısında rapor özetinde öne çıkan bulguları özetlemek gerekirse şöyleki belirtiyor:
> – Yükselen, kalıcı hale gelen enflasyona hazır olunmalı. Savaştan evvel de artan emtia fiyatları ve pandemi kaynaklı arz-talep dengesizlikleri niçiniyle hortlayan enflasyonun, ülkelerin gelişmişlik farklılıklarından bağımsız olarak epeyce daha uzun mühlet yüksek kalması bekleniyor. Gelişmekte olan ekonomilerde besin ve güç fiyatlarındaki artışlar toplumsal huzursuzluk riskini değerli ölçüde artırabilecek ve bilhassa global olarak düşük gelirli hanelere ziyan verebilecek ölçüde.__
Enflasyonun seyri birfazlaca ülkenin para siyasetini sıkılaştırmasına yol açıyor.
Tüm kazanımlar, aşılardan kaçan yeni varyantların ortaya çıkmasıyla yok olabilir. O niçinle toplumsal harcamalara ve sıhhat harcamalarına öncelik verilmeye devam edilmesi gerekebilir. Ayrıyeten dünya iklim krizleriyle başa çıkmada hala hayli yetersiz tedbirleri tartışmakta. Anlaşılan süratle gelinen bu noktada tüm ülkeler bir ortada global ekonomik tertibin genel istikrarına ihtimam gösterme sorumluluğunu üstlenmek durumunda.
Ülkelerin ekonomik güçlerini karşılaştırmak için en hayli başvurulan iki sıralama ölçütü GSYH büyüklüğü ve kişi başına gelirdir.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, ‘Türkiye, GSYH Büyüklüğünde 21’inci Sıraya Düştü’ başlıklı yazısında ilk 10 iktisat ortasına girme tezimizde son devirde 20 ortasında nasıl çıktığımızı anlatıyor:
Bir ülkede muhakkak bir devir ortasında (3 ay, 1 yıl) üretilen bütün kesin malların o yıla ait ortalama piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam bedele gayrisafi yurtiçi hasıla (ya da özetlemek gerekirse GSYH) diyoruz.
Aşağıdaki tablo IMF’nin DÜnya Ekonomik Görünümü Nisan 2021 Raporu’ndan GSYH’si en büyük ülkelerin 2015 ve 2022 yılları prestijiyle sıralanmasını gösteriyor
blogger.googleusercontent.com
Tabloya göre GSYH açısından son yedi yılda en önemli değişiklikler olmuş, Türkiye ve Brezilya, son periyotta en çok ivme kaybı hayatış ülkeler olurken İran en yüksek çıkışı yakalamış ülke pozisyonuna gelmiş görünüyor (bu mevzuyu başka bir yazıda ele alacağım.) Türkiye’deki düşüş son derecede çarpıcıdır.
İktisattaki bozulmayla ilgili olarak sığınılan dünyada da işlerin berbata gittiği tezinin doğru olmadığını üstteki tablo açık bir halde gösteriyor.
IMF’nin Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’ndan 19 Nisan 2022 tarihinde yayınladığı Türkiye ile ilgili iddialarını de aşağıdaki tabloda
blogger.googleusercontent.com
IMF’nin 2022 Türkiye varsayımları dolar cinsinden GSYH’de ve kişi başına gelirde önemli gerilemeler olacağını ortaya koyuyor. Bu görünümde iki göstergedeki olumsuz gelişmelerin tesiri var:
Büyüme 2021 yılında ulaştığı yüzde 11 oranına karşılık 2022 yılı için yüzde 2,7 olarak varsayım edilmiş bulunuyor. Bu düşüş önemli bir soğumaya işaret ediyor.
2021 yılında 8,87 olan yıllık ortalama USD/TL kuru 2022 için 16,37 olarak varsayım edilmiş görünüyor. Bu 2021 yılına bakılırsa iki kat ötüründa bir artışa işaret ediyor (aslında IMF’nin bir kur iddiası yok. TL cinsinden GSYH’yi dolar cinsinden GSYH’ye bölerek hesaplamalarda kullandığı ortalama kuru biz buluyoruz.)
Bu kestirim gerçekleşirse Mart ayı prestijiyle yüzde 61,4 olan enflasyonun bir ölçü gerilemesi öngörülmüş olsa da yılsonunda önemli bir düşüş yaşanmasının kelam konusu olmayacağı anlaşılıyor.
Tabloda işsizlik oranı varsayımına baktığımızda az da olsa bir düşüş beklendiğini görüyoruz. Büyüme oranının yüzde 11’den yüzde 2,7’ye düşeceği varsayımıyla işsizlik oranındaki düşüş varsayımı bana dengeli gelmiyor.
Şayet IMF’nin iddiaları gerçek çıkarsa hükümetin son devirde ortaya attığı faizleri düşürüp kuru yükselterek cari açığı düşürme tezinin tam aykırısı gerçekleşecek, hem kur yükselmiş tıpkı vakitte cari açık artmış olacak.
Global düzgünleşme niye gecikecek? daha sonrasında dünyayı neler bekliyor?
İktisatçı Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da ‘Küresel Düzgünleşme Göstergeleri Savaş ile birlikte Süratle Bozuluyor’ başlıklı yazısında rapor özetinde öne çıkan bulguları özetlemek gerekirse şöyleki belirtiyor:
> – Yükselen, kalıcı hale gelen enflasyona hazır olunmalı. Savaştan evvel de artan emtia fiyatları ve pandemi kaynaklı arz-talep dengesizlikleri niçiniyle hortlayan enflasyonun, ülkelerin gelişmişlik farklılıklarından bağımsız olarak epeyce daha uzun mühlet yüksek kalması bekleniyor. Gelişmekte olan ekonomilerde besin ve güç fiyatlarındaki artışlar toplumsal huzursuzluk riskini değerli ölçüde artırabilecek ve bilhassa global olarak düşük gelirli hanelere ziyan verebilecek ölçüde.__
Enflasyonun seyri birfazlaca ülkenin para siyasetini sıkılaştırmasına yol açıyor.
- Ekonomik beklentilere yönelik genel riskler keskin bir biçimde arttığında enflasyonla uğraşta para siyasetlerinin sıkılaştırılması ve hatta sıkılaşmanın vakit içindemasının öne çekilmesi gerekecek. Sonuç olarak global mali sıkılaşmanın suratı bilhassa ABD’de daha da artar, ayrıyeten finansal piyasalar daha agresif bir biçimde bir daha fiyatlanmaya başlarsa, yükselen piyasa ekonomileri baskı altına girebilir ve bu da global toparlanmayı yavaşlatabilir.
- Fakat biroldukca ülkede COVID-19 pandemisi ile ilgili harcamalar için borç stoklarını artırmışken, artan besin ve güç meblağlarının yükselmesi, gelişmiş iktisatların enflasyonla çaba maksadıyla para siyasetlerini sıkılaştırmaları kararı global faiz oranlarındaki yükseliş ve risk primlerinin artması mali alanın daralmasıyla sonuçlanacak. O niçinle bir fazlaca ülke, birey ve firmaların artan borçluluğunun yanısıra finansal istikrarı bozacak nitelikte kimi kredi piyasası kırılganlıkları yaşayabilir.
Tüm kazanımlar, aşılardan kaçan yeni varyantların ortaya çıkmasıyla yok olabilir. O niçinle toplumsal harcamalara ve sıhhat harcamalarına öncelik verilmeye devam edilmesi gerekebilir. Ayrıyeten dünya iklim krizleriyle başa çıkmada hala hayli yetersiz tedbirleri tartışmakta. Anlaşılan süratle gelinen bu noktada tüm ülkeler bir ortada global ekonomik tertibin genel istikrarına ihtimam gösterme sorumluluğunu üstlenmek durumunda.