Hazine’nin Türk Lirası’nı korumak emelli bildiri değişikliği ticari ödemelerde problem yarattı
Dün yayımlanan Resmi Gazete’deki bildirim değişikliğinde dövize endeksli menkul satışlarında TL ile ödeme mecburiliği getirildiği açıklanmıştı.
Yapılan değişikliklerin dövizli süreçlerin ticari süreçlerden çıkarılmasına yönelik olduğu lakin dolarize olan piyasada bunu yapmanın fazlaca güç olduğunu belirten OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com’daki ‘Dövizli ödeme yasağı bankalarda kaosa niye oldu’ başlıklı yazısında 20 Nisan günü bankalarda yaşananları şöyle tabir etti:
Bankalarda 30 Nisan 2021 Çek düzenlemesi ile ilgili “çek ibraz edilmeyecek” periyodunda yaşanan kaosun bir emsal bugün Dövizli ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Bildirimde geçen “MENKUL” sözünün net olmamasından yaşanmaya başladı. Birden fazla bankada dövizli ödemeler gün ortasında durdu! Belirsizlik çabucak hemen netleşmiş değil.
19 Nisan 2022 tarihindeki Resmi Gazete’de yayınlanan 2022/32-66 No.lu Bildirim ile, dövizle süreç ve kontrat yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 sayılı Karara ait Bildiride hayli kıymetli kimi değişiklikler yapıldı.
Halk TV’nin haberine gore, Hazine ve Maliye Bakanlığının Bildiri açık, anlaşılır olmayınca bankalar ödemelerde çelişki yaşadı ve birtakım bankalarda döviz çekleri ödemeleri ve döviz ödemleri büsbütün durdururken; birtakım bankalarda da müşterilerden “ödemenin menkul satışı haricinde” olduğu istikametinde taahhütname alarak süreç yaptı.
Döviz çekleri ile ilgili net açıklama olmadığı için bankalar ne yapacağını bilemez biçimde.
Kimi bankalar BDDK’dan görüş isterken, kimi bankalar ise ayrıntılar belirli olana kadar ödemeleri durdurdu.
Döviz çeklerinin ya da döviz ödemelerinin, TL olarak yapılması halinde hangi döviz kurunun temel alınacağı ise net olmayan durumlardan biri. Merkez Bankası’nın bir gün evvelki kuru mu, gün ortasında açıklanacak kuru mu yoksa süreci yapan bankanın döviz kuruna nazaran mi ödeme yapılacağı da açık değil.
Müşterilerden gelen döviz transfer talimatlarında bankalar kararsız kaldı.
Çünkü, müşteri emirinde “mal bedeli karşılığı” yahut “…nolu fatura karşılığı” diye ibare yar alan talimatlar için süreç yapılmazken açıklama yer almayan talimatlı süreçler yapıldı. Birtakım bankalar ise tüm ticari müşterilerine ilişkin dövizli süreçleri durum netleşene kadar durdurdu. Ödemelerin belirsizlik sebebi ile durmasından kaynaklanan zararın ise ne olacağı çabucak hemen aşikâr değil.
Gün ortasında öbür bir belirsizlik de iştirak bankalarında oldu. Çünkü, İştirak Bankaları kredilerini fatura karşılığı mal alım/satımı süreçleri için vermekte. Yeni düzenleme İştirak Bankalarındaki kredi durumunu da sorgular hale getirdi. Çünkü düzenlemede İştirak Bankalarındaki işleyiş ile ilgili bir gönderme yok.
2008-32/34 No.lu Bildirinin 8. Unsurunun 9 fıkrası;
“(9) Türkiye’de yerleşik bireylerin kendi ortalarında akdedecekleri; taşıt satış mukaveleleri haricinde kalan menkul satış mukavelelerinde sözleşme bedelini ve bu kontratlardan kaynaklanan öbür ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Fakat kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Fakat kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur” halinde düzenlendi.
Yeni düzenleme ile döviz olarak düzenlenen mukaveleler yapılmaya devam ederken; döviz olarak ödenmesi engellenip, TL ödenmesi mecburî hale getirildi. Sorun da buradan kaynaklandı.
Ödemeden kontrat tarihli kur mu; ödeme tarihli kur mu hangi kur baz alınacak net değil.
Ödemede TCMB’nin mi, bankanın mı kuru baz alınacak aşikâr değil.
Öbür bir belirsizlik de Bildiride geçen MENKUL kavramı. Arapça olan MENKUL “Taşınabilir” manasına gelmektedir. Öbür bir söz ile taşınamayan Gayri Menkuller haricindeki tüm mallar Bildirim kapsamına girmektedir. Bildiri düzenleyici net tabirler kullanmadığı yahut tam tanımlama yapmadığı için kaosa niye olmuş durumda. MENKUL üzere geniş kapsamlı söz yerine MENKUL MALLAR yahut TİCARİ MALLAR tabiri kullanılmaması Ticarette meçhullüğü artırmış durumda.
Dün yayımlanan Resmi Gazete’deki bildirim değişikliğinde dövize endeksli menkul satışlarında TL ile ödeme mecburiliği getirildiği açıklanmıştı.
Yapılan değişikliklerin dövizli süreçlerin ticari süreçlerden çıkarılmasına yönelik olduğu lakin dolarize olan piyasada bunu yapmanın fazlaca güç olduğunu belirten OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com’daki ‘Dövizli ödeme yasağı bankalarda kaosa niye oldu’ başlıklı yazısında 20 Nisan günü bankalarda yaşananları şöyle tabir etti:
Bankalarda 30 Nisan 2021 Çek düzenlemesi ile ilgili “çek ibraz edilmeyecek” periyodunda yaşanan kaosun bir emsal bugün Dövizli ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Bildirimde geçen “MENKUL” sözünün net olmamasından yaşanmaya başladı. Birden fazla bankada dövizli ödemeler gün ortasında durdu! Belirsizlik çabucak hemen netleşmiş değil.
19 Nisan 2022 tarihindeki Resmi Gazete’de yayınlanan 2022/32-66 No.lu Bildirim ile, dövizle süreç ve kontrat yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 sayılı Karara ait Bildiride hayli kıymetli kimi değişiklikler yapıldı.
Halk TV’nin haberine gore, Hazine ve Maliye Bakanlığının Bildiri açık, anlaşılır olmayınca bankalar ödemelerde çelişki yaşadı ve birtakım bankalarda döviz çekleri ödemeleri ve döviz ödemleri büsbütün durdururken; birtakım bankalarda da müşterilerden “ödemenin menkul satışı haricinde” olduğu istikametinde taahhütname alarak süreç yaptı.
Döviz çekleri ile ilgili net açıklama olmadığı için bankalar ne yapacağını bilemez biçimde.
Kimi bankalar BDDK’dan görüş isterken, kimi bankalar ise ayrıntılar belirli olana kadar ödemeleri durdurdu.
Döviz çeklerinin ya da döviz ödemelerinin, TL olarak yapılması halinde hangi döviz kurunun temel alınacağı ise net olmayan durumlardan biri. Merkez Bankası’nın bir gün evvelki kuru mu, gün ortasında açıklanacak kuru mu yoksa süreci yapan bankanın döviz kuruna nazaran mi ödeme yapılacağı da açık değil.
Müşterilerden gelen döviz transfer talimatlarında bankalar kararsız kaldı.
Çünkü, müşteri emirinde “mal bedeli karşılığı” yahut “…nolu fatura karşılığı” diye ibare yar alan talimatlar için süreç yapılmazken açıklama yer almayan talimatlı süreçler yapıldı. Birtakım bankalar ise tüm ticari müşterilerine ilişkin dövizli süreçleri durum netleşene kadar durdurdu. Ödemelerin belirsizlik sebebi ile durmasından kaynaklanan zararın ise ne olacağı çabucak hemen aşikâr değil.
Gün ortasında öbür bir belirsizlik de iştirak bankalarında oldu. Çünkü, İştirak Bankaları kredilerini fatura karşılığı mal alım/satımı süreçleri için vermekte. Yeni düzenleme İştirak Bankalarındaki kredi durumunu da sorgular hale getirdi. Çünkü düzenlemede İştirak Bankalarındaki işleyiş ile ilgili bir gönderme yok.
2008-32/34 No.lu Bildirinin 8. Unsurunun 9 fıkrası;
“(9) Türkiye’de yerleşik bireylerin kendi ortalarında akdedecekleri; taşıt satış mukaveleleri haricinde kalan menkul satış mukavelelerinde sözleşme bedelini ve bu kontratlardan kaynaklanan öbür ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Fakat kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Fakat kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur” halinde düzenlendi.
Yeni düzenleme ile döviz olarak düzenlenen mukaveleler yapılmaya devam ederken; döviz olarak ödenmesi engellenip, TL ödenmesi mecburî hale getirildi. Sorun da buradan kaynaklandı.
Ödemeden kontrat tarihli kur mu; ödeme tarihli kur mu hangi kur baz alınacak net değil.
Ödemede TCMB’nin mi, bankanın mı kuru baz alınacak aşikâr değil.
Öbür bir belirsizlik de Bildiride geçen MENKUL kavramı. Arapça olan MENKUL “Taşınabilir” manasına gelmektedir. Öbür bir söz ile taşınamayan Gayri Menkuller haricindeki tüm mallar Bildirim kapsamına girmektedir. Bildiri düzenleyici net tabirler kullanmadığı yahut tam tanımlama yapmadığı için kaosa niye olmuş durumda. MENKUL üzere geniş kapsamlı söz yerine MENKUL MALLAR yahut TİCARİ MALLAR tabiri kullanılmaması Ticarette meçhullüğü artırmış durumda.