Türk lisanı konuşan halkların geçmişe uzanan devirlerini kaya fotoğrafları üzerinden anlayabilmek için çalışmalar yapan arkeolog ve yazar Prof. Dr. Semih Güneri, Moğolistan’ın Gobi Çölü’nde Türklere ilişkin kaya fotoğrafları bulduklarını söylemiş oldu.
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Kafkasya Orta Asya Arkeoloji Araştırmaları Merkezi’nden emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Güneri, Orta Asya’da Türk Kültürü’nün Arkeolojik Kaynakları (OTAK) Projesi’nin uzun yıllar devam ettiğini lisana getirerek çeşitli kurumların desteğiyle Moğolistan’da Gobi Çölü’nde çalışmaları sürdürdüklerini söylemiş oldu.
Projenin iki yıl evvel başladığını belirten Güneri, çölde buldukları petroglif, yani kaya fotoğrafları ile Türk tarihine ait yeni datalara ulaştıklarını kaydetti. Prof. Dr. Güneri, ‘Moğolistan iklim açısından yarı çöl ve step kültür alanıdır. Gobi Çölü de Arap çöllerine benzerlik gösteriyor. Lakin etrafta kısmen kayalıklar var. Kayaların yüzeylerinde petroglif dediğimiz kaya fotoğrafları var. Orada yaşayan etnik kümenin Türk lisanı konuşan halklar olduğunu biliyoruz. Zira oradaki sanat tarzı Altay’daki sanat tarzının aynısı’ dedi.
Çölde çalışmanın sıkıntı olduğunu ve pek tercih edilmediğini vurgulayan Güneri, Türk tarihini araştırmak ismine bu zorluğu kabul ettiklerini lisana getirdi.
Türk tarihi açısından değerlendirilmemiş bir alan
Avrupalıların Moğolistan’da çalışsa da Gobi Çölü’ne pek gitmediğini anlatan Güneri, fazlaca az çalışılmış ve Türk tarihi açısından hiç değerlendirilmemiş bir alan olan bölgeyle ilgili şunları söylemiş oldu:
‘Bazı bölgelerde epey daha erken evrelere ilişkin kaya fotoğrafları görüyoruz. Gobi’deki kültür varlığının en erken tarihini bilmiyoruz. Bildiğimiz en erken evre üst paloitik çağ dediğimiz, günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin evreden başlıyor.
Çok erken tarihlere ilişkin olan kaya fotoğrafları hayli az. Gobi Çölü’ndeki kaya fotoğrafları araştırmaları 20 yıllık bir çalışmanın devamı. Ancak Gobi özel bir bölge. Bildiğimiz çöl. Moğolistan aslına bakarsan step, yani yarı çöl bir bölge. Daha kuzeyinde kayalıklar var ve kaya fotoğraflarına rastladık. Coğrafi ve iklim şartları güç olduğu için araştırmacıların hayli az gittiği bir yer. Biraz ihmal edilmiş. Altay Dağları’nda en az 10 yıldır petroglif çalışması yapıyoruz.
Çok bakir bir bölge olduğu için arkeolojik araştırmalar bakımından ne bulacağımızı şu an kestirim edemeyiz. Lakin temel olarak ne kadar kaya resmi var ise bunların hepsini kaydetmek istiyoruz. Evvel fotoğraflarını çekip dijital ortama aktardıktan daha sonra tekrar gözden geçiriyor ve yayına hazırlıyoruz. Bu süreç ortasında tarihlemeleri yapılacak. Çok erken periyoda ilişkin buluntular var. Bu bizi şaşırtabilir.’
‘Günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin örnekler var’
Moğolistan bölgesinde Altaylara kadar olan her yeri taradıklarını ve en erken periyotların üst Paleolitik Çağ’a ilişkin olduğunu anlatan Semih Güneri, ‘Günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin örnekler var. Bunların benzerleri araştırılmadı. Çok erken örneklerle karşılaşabiliriz. Bu bizi şaşırtır beraberinde sevindirir. O bölgede bir öteki yerde olmayan dinozor fosilleri de var. Bizim maksadımız girilmeyen alanlara girmek.
Hangi sürprizlerle karşılaşacağımızı tam bilmiyoruz. Bugüne kadar Gobi bölgesinde araştırılmamış ve Türk kültürüyle münasebet kurulmamış petroglif birikimini ortaya çıkaracağız. Başkalarında olduğu üzere bu birikimi bilimsel yayınlara yansıtmayı amaçlıyoruz’ dedi.
Altay dağları kültür bölgesinde hem Türkiye’de birebir vakitte dünyada birinci sefer yapılan araştırmalara sahip olduklarını tabir eden Güneri, ‘Çünkü kimse Türk kültürüyle ilgilenmemiş. Bizim yaptığımız bütün araştırmalar yenidir ve sürprizlerle doludur. Yayınlarımız da bunu gösteriyor’ diye konuştu.
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Kafkasya Orta Asya Arkeoloji Araştırmaları Merkezi’nden emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Güneri, Orta Asya’da Türk Kültürü’nün Arkeolojik Kaynakları (OTAK) Projesi’nin uzun yıllar devam ettiğini lisana getirerek çeşitli kurumların desteğiyle Moğolistan’da Gobi Çölü’nde çalışmaları sürdürdüklerini söylemiş oldu.
Projenin iki yıl evvel başladığını belirten Güneri, çölde buldukları petroglif, yani kaya fotoğrafları ile Türk tarihine ait yeni datalara ulaştıklarını kaydetti. Prof. Dr. Güneri, ‘Moğolistan iklim açısından yarı çöl ve step kültür alanıdır. Gobi Çölü de Arap çöllerine benzerlik gösteriyor. Lakin etrafta kısmen kayalıklar var. Kayaların yüzeylerinde petroglif dediğimiz kaya fotoğrafları var. Orada yaşayan etnik kümenin Türk lisanı konuşan halklar olduğunu biliyoruz. Zira oradaki sanat tarzı Altay’daki sanat tarzının aynısı’ dedi.
Çölde çalışmanın sıkıntı olduğunu ve pek tercih edilmediğini vurgulayan Güneri, Türk tarihini araştırmak ismine bu zorluğu kabul ettiklerini lisana getirdi.
Türk tarihi açısından değerlendirilmemiş bir alan
Avrupalıların Moğolistan’da çalışsa da Gobi Çölü’ne pek gitmediğini anlatan Güneri, fazlaca az çalışılmış ve Türk tarihi açısından hiç değerlendirilmemiş bir alan olan bölgeyle ilgili şunları söylemiş oldu:
‘Bazı bölgelerde epey daha erken evrelere ilişkin kaya fotoğrafları görüyoruz. Gobi’deki kültür varlığının en erken tarihini bilmiyoruz. Bildiğimiz en erken evre üst paloitik çağ dediğimiz, günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin evreden başlıyor.
Çok erken tarihlere ilişkin olan kaya fotoğrafları hayli az. Gobi Çölü’ndeki kaya fotoğrafları araştırmaları 20 yıllık bir çalışmanın devamı. Ancak Gobi özel bir bölge. Bildiğimiz çöl. Moğolistan aslına bakarsan step, yani yarı çöl bir bölge. Daha kuzeyinde kayalıklar var ve kaya fotoğraflarına rastladık. Coğrafi ve iklim şartları güç olduğu için araştırmacıların hayli az gittiği bir yer. Biraz ihmal edilmiş. Altay Dağları’nda en az 10 yıldır petroglif çalışması yapıyoruz.
Çok bakir bir bölge olduğu için arkeolojik araştırmalar bakımından ne bulacağımızı şu an kestirim edemeyiz. Lakin temel olarak ne kadar kaya resmi var ise bunların hepsini kaydetmek istiyoruz. Evvel fotoğraflarını çekip dijital ortama aktardıktan daha sonra tekrar gözden geçiriyor ve yayına hazırlıyoruz. Bu süreç ortasında tarihlemeleri yapılacak. Çok erken periyoda ilişkin buluntular var. Bu bizi şaşırtabilir.’
‘Günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin örnekler var’
Moğolistan bölgesinde Altaylara kadar olan her yeri taradıklarını ve en erken periyotların üst Paleolitik Çağ’a ilişkin olduğunu anlatan Semih Güneri, ‘Günümüzden 13-15 bin yıl öncesine ilişkin örnekler var. Bunların benzerleri araştırılmadı. Çok erken örneklerle karşılaşabiliriz. Bu bizi şaşırtır beraberinde sevindirir. O bölgede bir öteki yerde olmayan dinozor fosilleri de var. Bizim maksadımız girilmeyen alanlara girmek.
Hangi sürprizlerle karşılaşacağımızı tam bilmiyoruz. Bugüne kadar Gobi bölgesinde araştırılmamış ve Türk kültürüyle münasebet kurulmamış petroglif birikimini ortaya çıkaracağız. Başkalarında olduğu üzere bu birikimi bilimsel yayınlara yansıtmayı amaçlıyoruz’ dedi.
Altay dağları kültür bölgesinde hem Türkiye’de birebir vakitte dünyada birinci sefer yapılan araştırmalara sahip olduklarını tabir eden Güneri, ‘Çünkü kimse Türk kültürüyle ilgilenmemiş. Bizim yaptığımız bütün araştırmalar yenidir ve sürprizlerle doludur. Yayınlarımız da bunu gösteriyor’ diye konuştu.