İnsan ve öteki göğüslü bebeklerin cinsiyetini belirleyen Y kromozomu giderek dejenere olmakta. Bilim insanları bu kromozomun birkaç milyon yıl ortasında yok olabileceğini ve bunun kararında da insan erkek ırkının, ötürüsıyla da insanlığın ortadan kalkabileceğini belirtiyor. Ek olarak bilim insanları, yeni bir eşey geni geliştirmemiz gerektiğinin de altını çiziyor.
Y kromozomu insan cinsiyetini nasıl belirler?
İnsanlarda, başka memelilerde olduğu gibi dişilerde iki X kromozomu, erkeklerde ise bir X ve daha küçük bir Y kromozomu yer alıyor. X kromozomu, cinsiyetle münasebeti olmayan yaklaşık 900 kadar geni barındırırken Y ise yaklaşık 55 gen ve epeyce sayıda kodlayıcı olmayan DNA içeriyor.
Y kromozomu daha az gen taşısa da önemli bir özelliği var. Y kromozomu, gebeliğin yaklaşık 12’nci haftasında cinsiyeti belirleyen öbür genlerini devreye sokarak bebeğin erkek olmasını sağlayan hormonların üretimini sağlıyor. 1990 yılın bu ana tekrar SRY ismi verilmişti. Bu gen, SOX9 ismi verilen diğer bir geni tetikleyerek embriyonun erkek olarak gelişmesini sağlıyordu.
Y kromozomu kayboluyor
Avustralya La Trobe Üniversitesi’nden Genetik Profesörü Jenny Graves, insanın Y kromozomunu kaybedeceğini ortaya koyan bilim insanlarının başında yer alıyor. Graves tarafınca The Conversation’da yayınlanan yazıda, “Yani, şayet biri Dünya’yı 11 milyon yıl daha sonra ziyaret ederse, hiç insan bulamayabilir. Yahut farklı cinsiyet belirleme sistemleri tarafınca farklı tutulan birkaç farklı insan çeşidi ile karşılaşabilir”
Bu telaffuzun gerisinde ise memeliler üzerinde yapılan çalışmaların kararı yatıyor. “Graves, Doğu Avrupa’nın köstebek fareleri ve Japonya’nın dikenli fareleri, Y kromozomu ve SRY’nin büsbütün kaybolduğu kimi çeşitlere sahip. Bu tiplerde X kromozomu, her iki cinsiyette de tek yahut çift olarak (XX yahut yalnızca X) kalıyor. Bu tiplerin cinsiyetleri nasıl belirlediği bilinmiyor.”
Öte yandan Hokkaido Üniversitesi biyoloğu Asato Kuroiwa liderliğindeki bir grup, dikenli farelerin Y kromozomundaki genlerin birçoklarının öbür kromozomlara taşındığını keşfetmişti fakat ne SRY’den ne de onun yerini alan genden hiç bir iz bulamamıştı.
Kuroiwa ve grubunun son çalışmasında ise dişilerin kromozomlarında olmayan, sırf adamların kromozomlarında görülen gen dizileri tespit edildi. Bu genlerin cinsiyeti belirleyen genler olabileceği belirtiliyor.
Graves, tüm bunların kararında kaybolmaya başlayan insan Y kromozomunun gelecekte emsal bir yetenek kazanabileceğini belirtiyor. Graves bununla birlikte, “…aynı vakitte, yeni bir cinsiyet belirleyici genin evrimi risklerle birlikte gelir. Ya dünyanın farklı yerlerinde birden çok yeni sistem gelişirse?” ifadeleri kullandı.
Y kromozomu insan cinsiyetini nasıl belirler?
İnsanlarda, başka memelilerde olduğu gibi dişilerde iki X kromozomu, erkeklerde ise bir X ve daha küçük bir Y kromozomu yer alıyor. X kromozomu, cinsiyetle münasebeti olmayan yaklaşık 900 kadar geni barındırırken Y ise yaklaşık 55 gen ve epeyce sayıda kodlayıcı olmayan DNA içeriyor.
Y kromozomu daha az gen taşısa da önemli bir özelliği var. Y kromozomu, gebeliğin yaklaşık 12’nci haftasında cinsiyeti belirleyen öbür genlerini devreye sokarak bebeğin erkek olmasını sağlayan hormonların üretimini sağlıyor. 1990 yılın bu ana tekrar SRY ismi verilmişti. Bu gen, SOX9 ismi verilen diğer bir geni tetikleyerek embriyonun erkek olarak gelişmesini sağlıyordu.
Y kromozomu kayboluyor
Avustralya La Trobe Üniversitesi’nden Genetik Profesörü Jenny Graves, insanın Y kromozomunu kaybedeceğini ortaya koyan bilim insanlarının başında yer alıyor. Graves tarafınca The Conversation’da yayınlanan yazıda, “Yani, şayet biri Dünya’yı 11 milyon yıl daha sonra ziyaret ederse, hiç insan bulamayabilir. Yahut farklı cinsiyet belirleme sistemleri tarafınca farklı tutulan birkaç farklı insan çeşidi ile karşılaşabilir”
Bu telaffuzun gerisinde ise memeliler üzerinde yapılan çalışmaların kararı yatıyor. “Graves, Doğu Avrupa’nın köstebek fareleri ve Japonya’nın dikenli fareleri, Y kromozomu ve SRY’nin büsbütün kaybolduğu kimi çeşitlere sahip. Bu tiplerde X kromozomu, her iki cinsiyette de tek yahut çift olarak (XX yahut yalnızca X) kalıyor. Bu tiplerin cinsiyetleri nasıl belirlediği bilinmiyor.”
Öte yandan Hokkaido Üniversitesi biyoloğu Asato Kuroiwa liderliğindeki bir grup, dikenli farelerin Y kromozomundaki genlerin birçoklarının öbür kromozomlara taşındığını keşfetmişti fakat ne SRY’den ne de onun yerini alan genden hiç bir iz bulamamıştı.
Kuroiwa ve grubunun son çalışmasında ise dişilerin kromozomlarında olmayan, sırf adamların kromozomlarında görülen gen dizileri tespit edildi. Bu genlerin cinsiyeti belirleyen genler olabileceği belirtiliyor.
Graves, tüm bunların kararında kaybolmaya başlayan insan Y kromozomunun gelecekte emsal bir yetenek kazanabileceğini belirtiyor. Graves bununla birlikte, “…aynı vakitte, yeni bir cinsiyet belirleyici genin evrimi risklerle birlikte gelir. Ya dünyanın farklı yerlerinde birden çok yeni sistem gelişirse?” ifadeleri kullandı.