Kısaltması EYT, yani “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” yıllardir gündemimizi vakit zaman meşgul eden emeklilik hakkı talebine odaklanmış yaklaşık 2 milyon 300 bin şahıstan müteşekkil bir topluluğu nitelemek için kullanılan bir tabir.
EYT kapsamına giren şahıslar sigorta girişleri bir diğer deyişle sigortalılık başlangıçları 8 Eylül 1999 ve öncesinde yapılmış ve prim gün sayısı ile sigortalılık müddet kaidesini tamamlamış lakin yaş sonunun altında kalmış bireylerdir. EYT sorunu 20 seneye yakın bir süre çalışmış lakin kendisindilk evvelki yıllarde sigorta başlangıcı yapılmış olanlar üzere emekliliğe hak kazanamamış, bu hakkı ertelenmiş insanların 1999 yılında yürürlükte olan Toplumsal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle ortaya çıkmış işbu sorununu tabir etmek için hak talebi lisana getirmeleri problemidir.
Söz konusu değişiklik öncesinde bayanlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık müddeti ve birebir vakitte 5000 gün prim koşulu ile emekli olunabiliyordu.
Değişikliğin akabinde kademe kademe arttırılan yaş sonu ve prim gün sayısı yeni olarak çalışanlarda 7200 gün (SSK), çiftçilerde ve esnaflarda ise 9000 gün (Bağ-Kur) olup yaş hududu ise bayanlarda 58, erkeklerde 60 halindedir.
Yaklaşık 2 milyon 300 bin kişiyi direkt etkileyen EYT sorunu daha evvel de muhalefet önderleri ve hükûmeti destekleyen parti önderleri de dahil, türlü siyasetçiler tarafınca çözülmesi vaat edilmiş olup geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Yaş kaidesi olmadan emekliliğe imkan sağlayan düzenlemeyi eski sistemdeki SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ayrımı olmaksızın mevcut yapıdaki herkes için geçerli kılıyoruz. Taşerondan takıma alınanlardan çabucak emekli olmayı tercih etmeyecekler için farklı bir geçiş düzenlemesi hazırlıyoruz. Emekli olduktan daha sonra toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek çalışmaya devam edecek vatandaşlarımız için toplumsal sigorta prim teşviki getiriyoruz. Gayemiz emeklilik daha sonrası çalışan vatandaşlarımızın bunu kayıtlı olarak sürdürmelerini sağlamaktır” halindeki açıklamasıyla tekrar gündemimize oturmuş ve bu sorunun çözümleneceği katılaşmış oldu.
Daha evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “seçim kaybetsek de yokum” formundaki açıklaması ve Muhalefet Önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun Twitter hesabında EYT sıkıntısını bitireceğini tabir eden bir görsel paylaşması EYT’yi yeniden gündeme taşımıştı. Siyasalların seçim faaliyetleri dahilinde bir vaat olarak ortaya koydukları bu sorunun nasıl bir düzenleme ile tahlile kavuşturulacağı bir daha seçime hakikat yaklaşılırken Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan açıklamayla netleşti.
Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in açıklamasına göre EYT’nin maliyeti 100 milyar TL’nin üzerinde. Lakin Bakan, hazinenin bütçe imkanlarının kâfi olduğunu da belirtti. EYT düzenlemesi için 8 Eylül 1999 daha sonrası sigorta girişi yapılan çalışanların “boynunda yük olacağı” üzere tenkitler halk nezdinde mevcut olsa da hukuken “kazanılmış hak” statüsünde bir hak olduğu belirtilebilir. Türkiye siyasetinin geleceği, ekonomik konjonktür ve hazinenin muhasebesi açısından bittabi pek değerli olan bu düzenleme üstte söz ettiğimiz üzere yüz binlerce hatta milyonlarca insanı ilgilendiriyor. Lakin EYT düzenlemesinin iktisadi ve siyasi tarafını bir yana bırakırsak tüzel manada EYT düzenlemesi bize tam olarak ne söz ediyor?
EYT düzenlemesinin hukuksal manası nedir?
EYT düzenlemesinin tüzel yerde tartışılabilmesi için evvela hukuk dünyasında kıymetli kavramlar olan “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” kavramlarının ne manaya geldiklerini özetlemek gerekirse açıklamak icap etmektedir.
Kazanılmış hak nedir?
Kazanılmış hak kavramı; hakkın doğumu esnasında hukuka uygun olarak tamamlanası ve bu türlü hükmî yahut gerçek kişi lehine sonuçlar doğurmasını, sonrasındasında mevzuat değişikliği sebebiyle, mahkeme sonucu, sürecin geri alınması ve sair sebeplerle sürecin kişi aleyhine bir daha tezahür etmesine sebep bulunmasına karşılık hukuk tertibinin o hakkı lehe haliyle sürdürülmesi istikametinde muhafazası manasına gelmektedir.
Haklı beklenti nedir?
Haklı beklenti kavramı; yönetimin ister bir taahhüt isterse yerleşik uygulama halindeki bir uygulamasına güvenmek suretiyle şahısta oluşturduğu kişinin kendi lehine bir sonuca ulaşabileceği istikametindeki beklentisinin hukuk tertibi tarafınca korunması manasına gelmektedir.
Emeklilik EYT’lilerin kazanılmış hakkı mı haklı beklentisi mi?
8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı kanun ile birlikte emeklilik yaşı için hudut yükseldi. Bu hududun yükselmesinden daha sonra EYT’liler için bir kesim türel manada bir kazanılmış hak olduğunu ötürüsıyla kelam konusu düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafınca iptal edilmesi gerektiğini belirtti ve kanunun ilgili hususları AYM’ye gdolayıldü.
Bir öbür kesim ise EYT’lilerin bir kazanılmış hak sahibi olmadığı lakin kendilerinin bir haklı beklentilerinin olduğu istikametinde fikir beyan ettiler. “Ortada sabit, külliyen doğmuş bir hak olur ise kazanılmış bir hak mevcut olacaktır lakin bu durumda bu biçimde bir hak büsbütün doğmuş değildir” minvalindeki fikirleri her ne kadar birinci duyduğumuzda kulağa gerçek gelse de hakkaniyet ve hak tarafından eşitlik de her vakit hukukun temel taşları olarak göz kırpmaktadır. ötürüsıyla hukukun ve mevzuat koymanın/vaz etmenin tabiatı gereği bir set/sınır çekmek doğaldır. Zira düzenlemenin meclisten geçtiği durumda da tüm EYT’lilerin yaşadığı sorun eşit seviyede giderilmiş olmayacaktır. ötürüsıyla ortadaki süreçteki farklı mağduriyetler için çeşitli davaların açılacağı öngörülmektedir.
Ancak burada bir tarih ile çekilmiş sonun mağduriyet yaratması da bir daha hukukun önlemesi gereken bir ihtilaftır. AYM’nin ise “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” konularında birbirinden farklı istikamette kararları bulunuyor. Ayrıyeten burada sırf “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” çizgisinde bir kıymetlendirme yapmak da kesinlikle eksik olacaktır. Zira pratikte gördüğümüz durum -EYT düzenlemesinin çabucak hemen yapılmadığını belirterek- 1999’da sigorta girişi yapılmış emekçinin 2019 yılında emeklilik hakkını daha evvel kazanmış ya da haklı olarak beklemiş bulunmasına karşın emekliliğinin 15 yıl ertelenmesi ve 2037’de emekli olacak olması sahiden bir sorundur. Kazanılmış bir hak olmaması savunuluyorsa da bu duruma karşın yeni bir düzenleme ile yumuşatılabilir bir sorun olarak da görülebilmelidir.
EYT’lilerin düzenleme daha sonrasında emeklilik koşulları neler?
-Çalışanın 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişinin yapılmış olması gerekiyor.
-Kadınlar için; 5.000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık mühlet koşulunu tamamlaması gerekiyor.
-Erkekler için; 5.000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık mühlet kaidesini tamamlaması gerekiyor.
-Emekli Sandığı ve Bağ-Kurlular için ise bayan çalışanların 20 yıl sigortalılık mühleti ve 7.200 prim günü; erkek çalışanların ise 25 yıl sigortalılık mühleti 9.000 prim günü kaidesini tamamlaması gerekiyor.
-Prim ve sigortalılık mühlet kaidelerini karşılayan Emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur fark etmeksizin tüm sigortalılar yaşa bakılmaksızın emekli olabiliyor.
-Erkekler en son 8 Eylül 2024 tarihinde sigortalılık mühlet koşulunu tamamlayabilecek.
EYT düzenlemesi daha sonrasında emeklilik için nasıl müracaat yapılır?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın evvel yaptığı açıklama ile aralık ayında meclise geleceğini söylemiş olduği daha sonrasında yaptığı açıklamayla bilgilerinı aktardığı EYT düzenlemesinin kesin olmamakla bir arada ocak ayında yasalaşması bekleniyor. İşbu düzenleme ile ilgili olarak direkt fiziki olarak Toplumsal Güvenlik Kurumu’na başvurarak ya da internet ve uygulamalar vasıtası ile E-Devlet üzerinden bilgi alınabilmektedir.
SGK, EYT düzenlemesi vaz olunup yasalaştıktan daha sonra oluşması beklenen yoğunluk ve kurum ile müdürlüklerin kapısında oluşması beklenen kuyruklara karşı bir tedbir olarak emeklilik müracaatının E-Devlet üzerinden yapılabileceğine yönelik kurumun kendi resmi toplumsal medya hesaplarından duyuruda bulundu. bununla birlikte emeklilik süreçlerinin yapılacağı merkezlerin sayıca çoğaltıldığını, bu merkezlerde kelam konusu süreçleri gerçekleştirmek üzere ek işçi ek edileceğini deklare etti.
E-Devlet üzerinden emeklilik başvurusu talebi oluşturmak için izlenmesi gereken yol şöyle:
-Öncelikle “gelir, aylık ödenek talep dokümanının verilmesi” sekmesine tıklanması gerekiyor.
-Ardından “yeni başvuru” sekmesi seçilerek açılan sayfada “yaşlılık aylığı” butonuna tıklanması gerekiyor.
-Talep edecekleri aylıklar için SSK’lıların (işçiler) “4A”, Bağ-Kurluların (çiftçiler, esnaflar ve esnaf üzere Bağ-Kur ödeyen avukatlar vb.) ise “4B” seçeneğini işaretleyip “Başvur” butonuna tıklamasıyla bu süreç sonlanmış oluyor.
Yukarıda okumuş olduğunuz EYT düzenlemesi hakkındaki yazımız umuyorum size yarar sağlamıştır yahut sağlayacaktır. Haklarınızın korunduğu bir hayat dileğimle… Tüzel gündemler hakkında sıradaki yazılarımız için takipte kalın. Sağlıcakla!
Instagram
Linkedln
Facebook
EYT kapsamına giren şahıslar sigorta girişleri bir diğer deyişle sigortalılık başlangıçları 8 Eylül 1999 ve öncesinde yapılmış ve prim gün sayısı ile sigortalılık müddet kaidesini tamamlamış lakin yaş sonunun altında kalmış bireylerdir. EYT sorunu 20 seneye yakın bir süre çalışmış lakin kendisindilk evvelki yıllarde sigorta başlangıcı yapılmış olanlar üzere emekliliğe hak kazanamamış, bu hakkı ertelenmiş insanların 1999 yılında yürürlükte olan Toplumsal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle ortaya çıkmış işbu sorununu tabir etmek için hak talebi lisana getirmeleri problemidir.
Söz konusu değişiklik öncesinde bayanlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık müddeti ve birebir vakitte 5000 gün prim koşulu ile emekli olunabiliyordu.
Değişikliğin akabinde kademe kademe arttırılan yaş sonu ve prim gün sayısı yeni olarak çalışanlarda 7200 gün (SSK), çiftçilerde ve esnaflarda ise 9000 gün (Bağ-Kur) olup yaş hududu ise bayanlarda 58, erkeklerde 60 halindedir.
Yaklaşık 2 milyon 300 bin kişiyi direkt etkileyen EYT sorunu daha evvel de muhalefet önderleri ve hükûmeti destekleyen parti önderleri de dahil, türlü siyasetçiler tarafınca çözülmesi vaat edilmiş olup geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Yaş kaidesi olmadan emekliliğe imkan sağlayan düzenlemeyi eski sistemdeki SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ayrımı olmaksızın mevcut yapıdaki herkes için geçerli kılıyoruz. Taşerondan takıma alınanlardan çabucak emekli olmayı tercih etmeyecekler için farklı bir geçiş düzenlemesi hazırlıyoruz. Emekli olduktan daha sonra toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek çalışmaya devam edecek vatandaşlarımız için toplumsal sigorta prim teşviki getiriyoruz. Gayemiz emeklilik daha sonrası çalışan vatandaşlarımızın bunu kayıtlı olarak sürdürmelerini sağlamaktır” halindeki açıklamasıyla tekrar gündemimize oturmuş ve bu sorunun çözümleneceği katılaşmış oldu.
Daha evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “seçim kaybetsek de yokum” formundaki açıklaması ve Muhalefet Önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun Twitter hesabında EYT sıkıntısını bitireceğini tabir eden bir görsel paylaşması EYT’yi yeniden gündeme taşımıştı. Siyasalların seçim faaliyetleri dahilinde bir vaat olarak ortaya koydukları bu sorunun nasıl bir düzenleme ile tahlile kavuşturulacağı bir daha seçime hakikat yaklaşılırken Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan açıklamayla netleşti.
Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in açıklamasına göre EYT’nin maliyeti 100 milyar TL’nin üzerinde. Lakin Bakan, hazinenin bütçe imkanlarının kâfi olduğunu da belirtti. EYT düzenlemesi için 8 Eylül 1999 daha sonrası sigorta girişi yapılan çalışanların “boynunda yük olacağı” üzere tenkitler halk nezdinde mevcut olsa da hukuken “kazanılmış hak” statüsünde bir hak olduğu belirtilebilir. Türkiye siyasetinin geleceği, ekonomik konjonktür ve hazinenin muhasebesi açısından bittabi pek değerli olan bu düzenleme üstte söz ettiğimiz üzere yüz binlerce hatta milyonlarca insanı ilgilendiriyor. Lakin EYT düzenlemesinin iktisadi ve siyasi tarafını bir yana bırakırsak tüzel manada EYT düzenlemesi bize tam olarak ne söz ediyor?
EYT düzenlemesinin hukuksal manası nedir?
EYT düzenlemesinin tüzel yerde tartışılabilmesi için evvela hukuk dünyasında kıymetli kavramlar olan “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” kavramlarının ne manaya geldiklerini özetlemek gerekirse açıklamak icap etmektedir.
Kazanılmış hak nedir?
Kazanılmış hak kavramı; hakkın doğumu esnasında hukuka uygun olarak tamamlanası ve bu türlü hükmî yahut gerçek kişi lehine sonuçlar doğurmasını, sonrasındasında mevzuat değişikliği sebebiyle, mahkeme sonucu, sürecin geri alınması ve sair sebeplerle sürecin kişi aleyhine bir daha tezahür etmesine sebep bulunmasına karşılık hukuk tertibinin o hakkı lehe haliyle sürdürülmesi istikametinde muhafazası manasına gelmektedir.
Haklı beklenti nedir?
Haklı beklenti kavramı; yönetimin ister bir taahhüt isterse yerleşik uygulama halindeki bir uygulamasına güvenmek suretiyle şahısta oluşturduğu kişinin kendi lehine bir sonuca ulaşabileceği istikametindeki beklentisinin hukuk tertibi tarafınca korunması manasına gelmektedir.
Emeklilik EYT’lilerin kazanılmış hakkı mı haklı beklentisi mi?
8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı kanun ile birlikte emeklilik yaşı için hudut yükseldi. Bu hududun yükselmesinden daha sonra EYT’liler için bir kesim türel manada bir kazanılmış hak olduğunu ötürüsıyla kelam konusu düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafınca iptal edilmesi gerektiğini belirtti ve kanunun ilgili hususları AYM’ye gdolayıldü.
Bir öbür kesim ise EYT’lilerin bir kazanılmış hak sahibi olmadığı lakin kendilerinin bir haklı beklentilerinin olduğu istikametinde fikir beyan ettiler. “Ortada sabit, külliyen doğmuş bir hak olur ise kazanılmış bir hak mevcut olacaktır lakin bu durumda bu biçimde bir hak büsbütün doğmuş değildir” minvalindeki fikirleri her ne kadar birinci duyduğumuzda kulağa gerçek gelse de hakkaniyet ve hak tarafından eşitlik de her vakit hukukun temel taşları olarak göz kırpmaktadır. ötürüsıyla hukukun ve mevzuat koymanın/vaz etmenin tabiatı gereği bir set/sınır çekmek doğaldır. Zira düzenlemenin meclisten geçtiği durumda da tüm EYT’lilerin yaşadığı sorun eşit seviyede giderilmiş olmayacaktır. ötürüsıyla ortadaki süreçteki farklı mağduriyetler için çeşitli davaların açılacağı öngörülmektedir.
Ancak burada bir tarih ile çekilmiş sonun mağduriyet yaratması da bir daha hukukun önlemesi gereken bir ihtilaftır. AYM’nin ise “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” konularında birbirinden farklı istikamette kararları bulunuyor. Ayrıyeten burada sırf “kazanılmış hak” ve “haklı beklenti” çizgisinde bir kıymetlendirme yapmak da kesinlikle eksik olacaktır. Zira pratikte gördüğümüz durum -EYT düzenlemesinin çabucak hemen yapılmadığını belirterek- 1999’da sigorta girişi yapılmış emekçinin 2019 yılında emeklilik hakkını daha evvel kazanmış ya da haklı olarak beklemiş bulunmasına karşın emekliliğinin 15 yıl ertelenmesi ve 2037’de emekli olacak olması sahiden bir sorundur. Kazanılmış bir hak olmaması savunuluyorsa da bu duruma karşın yeni bir düzenleme ile yumuşatılabilir bir sorun olarak da görülebilmelidir.
EYT’lilerin düzenleme daha sonrasında emeklilik koşulları neler?
-Çalışanın 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişinin yapılmış olması gerekiyor.
-Kadınlar için; 5.000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık mühlet koşulunu tamamlaması gerekiyor.
-Erkekler için; 5.000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık mühlet kaidesini tamamlaması gerekiyor.
-Emekli Sandığı ve Bağ-Kurlular için ise bayan çalışanların 20 yıl sigortalılık mühleti ve 7.200 prim günü; erkek çalışanların ise 25 yıl sigortalılık mühleti 9.000 prim günü kaidesini tamamlaması gerekiyor.
-Prim ve sigortalılık mühlet kaidelerini karşılayan Emekli Sandığı, SSK, Bağ-Kur fark etmeksizin tüm sigortalılar yaşa bakılmaksızın emekli olabiliyor.
-Erkekler en son 8 Eylül 2024 tarihinde sigortalılık mühlet koşulunu tamamlayabilecek.
EYT düzenlemesi daha sonrasında emeklilik için nasıl müracaat yapılır?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın evvel yaptığı açıklama ile aralık ayında meclise geleceğini söylemiş olduği daha sonrasında yaptığı açıklamayla bilgilerinı aktardığı EYT düzenlemesinin kesin olmamakla bir arada ocak ayında yasalaşması bekleniyor. İşbu düzenleme ile ilgili olarak direkt fiziki olarak Toplumsal Güvenlik Kurumu’na başvurarak ya da internet ve uygulamalar vasıtası ile E-Devlet üzerinden bilgi alınabilmektedir.
SGK, EYT düzenlemesi vaz olunup yasalaştıktan daha sonra oluşması beklenen yoğunluk ve kurum ile müdürlüklerin kapısında oluşması beklenen kuyruklara karşı bir tedbir olarak emeklilik müracaatının E-Devlet üzerinden yapılabileceğine yönelik kurumun kendi resmi toplumsal medya hesaplarından duyuruda bulundu. bununla birlikte emeklilik süreçlerinin yapılacağı merkezlerin sayıca çoğaltıldığını, bu merkezlerde kelam konusu süreçleri gerçekleştirmek üzere ek işçi ek edileceğini deklare etti.
E-Devlet üzerinden emeklilik başvurusu talebi oluşturmak için izlenmesi gereken yol şöyle:
-Öncelikle “gelir, aylık ödenek talep dokümanının verilmesi” sekmesine tıklanması gerekiyor.
-Ardından “yeni başvuru” sekmesi seçilerek açılan sayfada “yaşlılık aylığı” butonuna tıklanması gerekiyor.
-Talep edecekleri aylıklar için SSK’lıların (işçiler) “4A”, Bağ-Kurluların (çiftçiler, esnaflar ve esnaf üzere Bağ-Kur ödeyen avukatlar vb.) ise “4B” seçeneğini işaretleyip “Başvur” butonuna tıklamasıyla bu süreç sonlanmış oluyor.
Yukarıda okumuş olduğunuz EYT düzenlemesi hakkındaki yazımız umuyorum size yarar sağlamıştır yahut sağlayacaktır. Haklarınızın korunduğu bir hayat dileğimle… Tüzel gündemler hakkında sıradaki yazılarımız için takipte kalın. Sağlıcakla!
Linkedln