Enflasyon Sebep, Banknot Sonuç: ‘500 TL Geliyor’ Tezlerinin Temelleri Neler?

semaver

Global Mod
Global Mod
Türkiye’de 10,9,8 geri sayıp 2005’e girildiği vakit içinder… Yeni yıl ile yeni bir paraya kavuşan ülke. Sahiden ismi da yeniydi. YTL yani yeni Türk Lirası. Uzun bir süre milyon, milyar telaffuzları havada uçuştu. YTL yazmakta zorlanıldı ki aslına bakarsan 1 yıl boyunca ortalıkta milyonlu milyonsuz paralar bir arada gezerken, 2006’da milyonlar hayatımızdan çıktı. daha sonra YTL’de yeni olmadığına karar verdi.


yıllar ortasında TL’ye dönüş yapıldı.


Paradan 6 sıfır atılmış olmanın hafifçeliği ile milyonlu milyarlı hesaplardan kurtulundu. Biz de ABD, AB üzere tek haneli para ünitelerine eriştik. Eskisi kadar yüksek olmayan enflasyon bir daha de Türkiye’de yüklü olarak çift hanede kalmayı sürdürdü. 2009 yılında da ömrümüze 200 TL’lik banknotlar girdi.


Cumhuriyet Halk Partisi Sözcüsü Faik Öztrak, 24 Nisan’da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda bu durumu “2009’da 200 lira ile alınan mal ve hizmeti, bugün almak için iki tane 500’lük, bir de 50’lik banknota gereksinim var” demişti.


twitter.com

Pekala niye yeni ve daha büyük banknota gereksinim duyulur?


Independent Türkçe’den Gökçen Tuncer haberine gore, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) internet sitesinde de yer verdiği üzere banknotların basım ve sirkülasyonunun düzenlenmesi için hazırladığı Banknot Basım Programı kapsamında, bir daha sonraki yıl üretilecek baskı adedinde üç konu öne çıkıyor:


  • Enflasyon, büyüme, döviz kuru, faiz oranı üzere makroekonomik göstergelerdeki gelişmelere bağlı olarak, mevcut yıl sonu ve bir daha sonraki yıl emisyon hacminde ulaşılması beklenen düzey,


  • Takip eden yıl ortasındaki bayramlar ve maaş ödeme devirleri göz önüne alınarak emisyon hacminin ulaşacağı var iseyılan en yüksek düzeyin de dikkate alındığı yedek depo siyaseti,


  • Eskimiş, yıpranmış ve modül kaybına uğramış banknotların ölçüsü (fersudeleşme oranları).
Eski Bankacı olan Prof. Dr. Şenol Babuşcu’nun 500 TL’lik banknot argümanları son günlerde ortalığı hareketlendirirken, dikkat çektiği öteki bir nokta ise en büyük bedelli banknotların, emisyondaki oranı!


www.indyturk.com

Şu an toplam emisyon hacmi, yani Merkez Bankası’nın bastığı paranın yüzde 42’si 200 liralık, yüzde 46’sı da 100 liralık. Yani iki büyük kupür yüzde 88 yapıyor. Genellikle dünya ülkelerinde şöyleki bir gelenek vardır. Kural değil. En büyük kupürün hissesi yüzde 50’yi geçtiği vakit ekseriyetle daha büyük kupür çıkarılır. Şu an yüzde 42 olduğuna bakılırsa, önümüzdeki süreçte, altı ay ortasında bu oran yüzde 50’yi geçecektir. Bunun yanı sıra iki büyük kupürün (100 TL ve 200 TL) hissesi yüzde 90’ı geçerse de çoklukla yeni banknot çıkarılabiliyor. Şu an yüzde 88 ise yüzde 90’ı birkaç ay ortasında geçmesi beklenen.


“Daha fazla nakit taşımaya başladığınız vakit bu sizin için büyük bir yük olur”


www.indyturk.com

Ekonomist Gazeteci Uğur Gürses ise yeni banknot ya da madeni paralar için bir hazırlık olup olmadığı konusunda bilgisinin olmadığını lakin eldeki dataların o tarafa hakikat gidildiğini gösterdiğini tabir ederken, ‘Emisyon uzmanlarına nazaran bu hisse, yüzde 50’yi geçince yeni bir kupürün piyasaya sürülmesi kaçınılmaz hâle geliyor’ dedi ve şöyleki devam etti:

Daha fazla nakit taşımaya başladığınız vakit bu sizin için büyük bir yük olur. Kredi kartı olmadığını var iseyalım. Alışverişimizi 20 liralık banknotlarla yapıyor olsak, cebimizde bir tomar parayla dolaşıyor olmamız lazım. ötürüsıyla bir üst banknota gereksinim var. Bir de bizim üzere ülkelerde dolarizasyon kaçınılmaz. Vatandaş, 200 TL işini görmemeye başlayınca 100 dolarlık banknot taşımaya başlayacak. Yani nominal olarak cebinde 1400 lira olacak.


“Ayşe teyze 200 liralık banknotlar ile tanıştı”


Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) Yöneticisi Dr. İtimat Sak, 13 Ocak 2020’de ‘2020 bize bir daha bir daha 500 liralık banknotu geri getirir mi?’ başlıklı yazısında, bankamatiklerden para çekerken, çoğunlukla 200 liralık banknotların verilmeye başlandığına dikkat çekerek, ‘2019 yılı Ayşe teyzenin 200 liralık banknotlar ile tanıştığı bir yıl oldu’ demiş ve söyle devam etmişti:

Evvelden 200 liralık banknot fakat büyük ödemelerde kullanılırdı. Günlük kullanımda 200 liralık banknotlar Ayşe teyze ve Ali İstek amcayı doğrusu ya pek ilgilendirmezdi. İş ömrüne aitti daha epeyce. Günlük kullanımda en büyük kupürlü para olarak 100 liralık banknot bize ziyadesiyle yetiyordu. Ancak artık yetmiyor. Daha doğrusu, 2019 yılından başlayarak, artık yetmemeye başladı.


Merkez Bankası’nın bilgilerine göre 15 Nisan 2022 prestijiyle sirkülasyondaki banknot ve madeni paraların pahası toplam 267 milyar 805 milyon TL.


Mart 2022 sonunda tedavüldeki banknotların bedeli 253 milyar 626 milyon lira olurken, bunun 107 milyar 397 milyon liralık kısmını 200 TL’lik banknotlar oluşturuyor.