Hoş geldin sevgili okur!
Bu köşede dizayncı başıyla geleceğe, günlük olaylara ve teknik hususlara farklı bakış açıları getirmeyi ve kazandırmayı hedeflediğimi şimdiden belirtmek isterim.
Yaratıcı öz inanç dediğimiz dizayncı güç bizlere genlerimizle bahşedilmiş değerli bir hediyedir! Bunu ortaya çıkarmak için de kucak dolusu merak biraz da cüret etmemiz gerekir.
“Geleceği lakin yaratıcı özgüveni yüksek beşerler inşa edebilir!”
bu biçimde haydi biraz daha bahadır olup gelecek ve tasarım konuşalım. Şimdilerin en tanınan hususlarını da ele alıp, farklı açılardan örneklerle düşünelim.
Son devirde bilhassa fütürist yaklaşım ve teorilerin arttığı vakit içinder yaşıyoruz. Gelecek ile ilgili birfazlaca fikir ve hayal lisana geliyor hatta yavaş yavaş prototip olarak sahne alıyor.
İçinde bulunduğumuz periyot geleceği konuşmaktan ve şimdiden ufak ufak deneyimlemekten büyük keyif aldığımız bir periyoda dönüştü. Bilgi ve irtibat süreçleri süratle evrildi ve artık günlük üretilen bilgi ve tecrübe dijital beşere, varlığa yetmiyor. Mevcut bilgi ve tecrübelerin yanına, gelecek ile ilgili çıkarımları da eklemeden makul bir kitlenin ilgisini çekemiyorsunuz.
Markalar da bunun farkına varmış olacaklar ki neredeyse her eserde, her pazarlama aksiyonunda bir gelecek vurgusu eklemeyi ihmal etmiyor. İçinde bulunduğumuz periyottan midir nedir bilemiyorum lakin hiç bir periyotta şimdiki kadar gelecek konuşulup bu bağlamda çalışmalar yapıldığı görülmedi.
Peki bu kadar merak ettiğimiz ve süratle inşa edip içine yerleşmeye çalıştığımız bu gelecek nasıl bir yer olacak? Bu ortam neye benzeyecek ve biz bu ortamda nasıl yer işgal edeceğiz?
Bu sorulara karşılık verebilmek için şimdiden yapılan, gelecek üzerine inovatif dizaynlar üzerinden kısa bir öngörü yapmak istiyorum. Bu eserlere göre gelecekte nasıl ortamlarda yaşayıp, nasıl bir vizyona sahip olacağımızı az da olsa anlayabiliyor olacağız.
Geleceği tasarlamak, bugünden başlar. Bugünün insanını anlamadan, gerçek manada bir gelecek tasarımı hayal etmek mümkün olamaz. Design Thinking yaklaşımı bizlere gelecek hakkında hoş bir vizyon oluşturmak konusunda yardımcı olabilir. Temelde beş adımda ilerleyen bu yaklaşım ile gelecekteki kuşakların neleri kullanacağı, nasıl hissedeceği ve nasıl sorunlarla karşılaşacağını az da olsa önnazaranbiliriz. Artık gelin bu metodoloji ile gerçekleştirilmeye çalışılan inovatif tahlil ve eserlere bir göz atalım.
1- Beyin gücü ile çalışan robotlar:
Robot arm being used with brain signals © Alain Herzog 2021 EPFL
Bilim kurgu sinemalarının neredeyse hepsinde karşımıza çıkan insan beynini okuyabilen ve bunu farklı bilgilere çevirebilen yapay zekâ takviyeli robotlar hayal edin. Bu robotlar epey yakında hayal olmaktan çıkıp hayatımıza girebilir. Sistem çabucak hemen test ve prototip evresinde lakin şimdiye kadar test edildiğini gördüğümüz en değişik ve pratik kullanımlardan biri, İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Lozan’daki (EPFL) araştırmacıları tarafınca yapılıyor.
Bir makine tahsili algoritması, bir robot kol ve bir beyin-bilgisayar orta yüzü yardımıyla bu araştırmacılar, tetraplejik hastaların (vücudunun üst ve alt kısmını hareket ettiremeyenler) dünya ile etkileşim kurmaları için bir araç yaratmayı başardılar. Çok yakında bu ve gibisi eserleri sıhhat, üretim ve pazarlama üzere biroldukca kesimde bakılırsabilirsiniz. Fikir gücü ile yönetilen makineler hayal değil geleceğin dizaynlarından biri olma yolunda süratle ilerliyor.
2- üç boyutlu baskı teknolojisi ile üretilmiş kemikler ve organlar
Günümüzde 3 boyut baskı teknoloji meskenlere kadar girmiş ve ekseriyetle ikramlık eşya ve oyuncak dalında kullanılıyor üzere görünse de bu teknoloji hayli yakın bir vakitte evvel inşaat kesiminde yer almaya daha sonra da bilhassa sıhhat bölümünde önemli manada kullanılmaya başladı. Ortopedi uzmanlarının en büyük sorunu olan şahsa uygun iskelet takviye ekipmanları eskiye oranla daha süratli ve daha pratik bir biçimde üretilmeye başladı. Gelecekte fazlaca daha ileri bir versiyonu ile karşı karşıya kalacağımız sürpriz değil.
Öyle ki bu alanda uzun vakitte çalışmalar yapan Ossiform şirketi, insan kemiklerine benzeri özelliklere sahip bir gereç olan trikalsiyum fosfattan farklı kemiklerin hastaya özel ikamelerini oluşturarak tıbbi üç boyutlu baskıda uzmanlaştı. Bu teknoloji üç boyutlu baskılı kemikleri kullanmayı şaşırtan derecede kolaylaştırıyor. Hastane tetkikleri sırasında gereksinim duyulan özel bir implantın 3 boyutlu modeli oluşturuluyor. MRI teknolojisi yardımıyla cerrah tasarımı onaylıyor ve ondan sonrasında kemik üç boyutlu baskı tekniği ile basıldıktan daha sonra ameliyatta kullanılabilir hale gelebiliyor.
3- Dijital ikiz teknolojisi
Kullanıcıların sıhhatlerini takip edebilecekleri Q Bio panosu © Q Bio
Sanal ortamda sizinle birebir kopyalanmış bir dijital klon varlık hayal edin. Bu klon sizinle ilgili tüm ayrıntıları an be an takip ediyor ve sizdeki değişimleri de anında güncelleyerek vücudunuzdaki tüm değişimleri beraberinde gösterebiliyor. çok değişik geldi değil mi? Tahminen de mana veremediniz lakin biroldukca bilim kurgu sinemasına de bahis olan Dijital İkiz Projesi insan bedeninin tüm özellikleri ile bir dijital ortama aktarlıp incelenmesini hatta farklı tecrübelerin ve tedavilerin sonuçlarının evvelinde görülmesine imkan sağlıyor. Bu teknoloji yardımıyla birfazlaca rahatsızlık ve tedavi süreçleri önce test edilip simule edilebiliyor ve gerekli belirtiler epey evvelinde gerçek vücutta görülür görülmez müdahale etme talihi veriyor.
özetlemek gerekirsesı bedeninizin her hücresinin sanal olarak bir bilgisayar yardımı ile izlendiğini ve muhtemel tüm tehlikelerin öncesinden varsayım edilmesini sağlıyor. Aslında bu teknoloji yeni değil. Uçak ve gibisi birfazlaca mühendislik teknolojisinde ileri derecede üç boyutlu simulasyonlar yardımı ile kullanılıyor. Hassas kesimlerin farklı ortam ve farklı durumlardaki aşınmalarını ve sağlamlıklarını öncesinden test etmek için geliştirmiş ve epey verimli sonuçlar alınmış durumda. Bu teknolojiyi canlı varlıklar hatta insan vücudu üzerinde denemek için kollar oldukçatan sıvandı. Ne dersiniz? Siz de bilgisayarınıza yüklü bir dijital ikiziniz olmasını ve vücudunuzun başına gelebilecek her durumda nasıl reaksiyon vereceğinizi önce bilmek istemez misiniz?
4- Sanal kainatlar (Metaverse ve muadilleri)
Her şey Facebook’un ismini Meta olarak değiştirmesi ile başladı diye düşünüyor olabilirsiniz fakat bu mevzu hayli evvelinde iddia edilen hatta planlanan bir sanal cihan projesinden oburu değil. Doğal ki sürecin olgunlaşması ve bu fikrin internetin yerini alabilecek olması fikri bile neredeyse 20 yıl aldı. üç boyutlu modellemeler başladığında mühendisler dijital ortamda eşyalar ve ortamlar tasarlarken bu alanların niye gerçek hayat üzere kullanılmadığını sorgulamaya başladı. Bu sorgulamalar daha sonrasında meta design dediğimiz sanal tasarım süreçleri çılgınca bir hal aldı ve neredeyse koca kentler üç boyutlu modelleme tekniği ile sanal ortamda bir daha yaratıldı.
Şimdilik metaverse tecrübesi yalnızca sanal gerçeklik gözlükleri ile mümkün olsa da ilerleyen vakit içinderda fazlaca daha pratik ve tesirli tahliller ile bu sanal evrenlerde daha fazla vakit harcayacağımız kesin üzere. Aslında birinci etapta hibrit bir kullanım kelam konusu. Doğal ki bu sanal cihanların yararı olduğu kadar riskleri de var. Liverpool Hope Üniversitesi’nde yapay zekâ ve uzamsal hesaplama profesörü olan David Reid, metaverse’nin geleceğini ve risklerinden bahsederek, bu yeni sanal dünyaya bizleri nelerin beklediğine işaret ediyor. Bu kadar süratli bir genişleme ile inançlı ve kontrollü bir ortamın olmayacağı aşikâr.
Facebook
Twitter
Instagram
Bu köşede dizayncı başıyla geleceğe, günlük olaylara ve teknik hususlara farklı bakış açıları getirmeyi ve kazandırmayı hedeflediğimi şimdiden belirtmek isterim.
Yaratıcı öz inanç dediğimiz dizayncı güç bizlere genlerimizle bahşedilmiş değerli bir hediyedir! Bunu ortaya çıkarmak için de kucak dolusu merak biraz da cüret etmemiz gerekir.
“Geleceği lakin yaratıcı özgüveni yüksek beşerler inşa edebilir!”
bu biçimde haydi biraz daha bahadır olup gelecek ve tasarım konuşalım. Şimdilerin en tanınan hususlarını da ele alıp, farklı açılardan örneklerle düşünelim.
Son devirde bilhassa fütürist yaklaşım ve teorilerin arttığı vakit içinder yaşıyoruz. Gelecek ile ilgili birfazlaca fikir ve hayal lisana geliyor hatta yavaş yavaş prototip olarak sahne alıyor.
İçinde bulunduğumuz periyot geleceği konuşmaktan ve şimdiden ufak ufak deneyimlemekten büyük keyif aldığımız bir periyoda dönüştü. Bilgi ve irtibat süreçleri süratle evrildi ve artık günlük üretilen bilgi ve tecrübe dijital beşere, varlığa yetmiyor. Mevcut bilgi ve tecrübelerin yanına, gelecek ile ilgili çıkarımları da eklemeden makul bir kitlenin ilgisini çekemiyorsunuz.
Markalar da bunun farkına varmış olacaklar ki neredeyse her eserde, her pazarlama aksiyonunda bir gelecek vurgusu eklemeyi ihmal etmiyor. İçinde bulunduğumuz periyottan midir nedir bilemiyorum lakin hiç bir periyotta şimdiki kadar gelecek konuşulup bu bağlamda çalışmalar yapıldığı görülmedi.
Peki bu kadar merak ettiğimiz ve süratle inşa edip içine yerleşmeye çalıştığımız bu gelecek nasıl bir yer olacak? Bu ortam neye benzeyecek ve biz bu ortamda nasıl yer işgal edeceğiz?
Bu sorulara karşılık verebilmek için şimdiden yapılan, gelecek üzerine inovatif dizaynlar üzerinden kısa bir öngörü yapmak istiyorum. Bu eserlere göre gelecekte nasıl ortamlarda yaşayıp, nasıl bir vizyona sahip olacağımızı az da olsa anlayabiliyor olacağız.
Geleceği tasarlamak, bugünden başlar. Bugünün insanını anlamadan, gerçek manada bir gelecek tasarımı hayal etmek mümkün olamaz. Design Thinking yaklaşımı bizlere gelecek hakkında hoş bir vizyon oluşturmak konusunda yardımcı olabilir. Temelde beş adımda ilerleyen bu yaklaşım ile gelecekteki kuşakların neleri kullanacağı, nasıl hissedeceği ve nasıl sorunlarla karşılaşacağını az da olsa önnazaranbiliriz. Artık gelin bu metodoloji ile gerçekleştirilmeye çalışılan inovatif tahlil ve eserlere bir göz atalım.
1- Beyin gücü ile çalışan robotlar:
Robot arm being used with brain signals © Alain Herzog 2021 EPFL
Bilim kurgu sinemalarının neredeyse hepsinde karşımıza çıkan insan beynini okuyabilen ve bunu farklı bilgilere çevirebilen yapay zekâ takviyeli robotlar hayal edin. Bu robotlar epey yakında hayal olmaktan çıkıp hayatımıza girebilir. Sistem çabucak hemen test ve prototip evresinde lakin şimdiye kadar test edildiğini gördüğümüz en değişik ve pratik kullanımlardan biri, İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Lozan’daki (EPFL) araştırmacıları tarafınca yapılıyor.
Bir makine tahsili algoritması, bir robot kol ve bir beyin-bilgisayar orta yüzü yardımıyla bu araştırmacılar, tetraplejik hastaların (vücudunun üst ve alt kısmını hareket ettiremeyenler) dünya ile etkileşim kurmaları için bir araç yaratmayı başardılar. Çok yakında bu ve gibisi eserleri sıhhat, üretim ve pazarlama üzere biroldukca kesimde bakılırsabilirsiniz. Fikir gücü ile yönetilen makineler hayal değil geleceğin dizaynlarından biri olma yolunda süratle ilerliyor.
2- üç boyutlu baskı teknolojisi ile üretilmiş kemikler ve organlar
Günümüzde 3 boyut baskı teknoloji meskenlere kadar girmiş ve ekseriyetle ikramlık eşya ve oyuncak dalında kullanılıyor üzere görünse de bu teknoloji hayli yakın bir vakitte evvel inşaat kesiminde yer almaya daha sonra da bilhassa sıhhat bölümünde önemli manada kullanılmaya başladı. Ortopedi uzmanlarının en büyük sorunu olan şahsa uygun iskelet takviye ekipmanları eskiye oranla daha süratli ve daha pratik bir biçimde üretilmeye başladı. Gelecekte fazlaca daha ileri bir versiyonu ile karşı karşıya kalacağımız sürpriz değil.
Öyle ki bu alanda uzun vakitte çalışmalar yapan Ossiform şirketi, insan kemiklerine benzeri özelliklere sahip bir gereç olan trikalsiyum fosfattan farklı kemiklerin hastaya özel ikamelerini oluşturarak tıbbi üç boyutlu baskıda uzmanlaştı. Bu teknoloji üç boyutlu baskılı kemikleri kullanmayı şaşırtan derecede kolaylaştırıyor. Hastane tetkikleri sırasında gereksinim duyulan özel bir implantın 3 boyutlu modeli oluşturuluyor. MRI teknolojisi yardımıyla cerrah tasarımı onaylıyor ve ondan sonrasında kemik üç boyutlu baskı tekniği ile basıldıktan daha sonra ameliyatta kullanılabilir hale gelebiliyor.
3- Dijital ikiz teknolojisi
Kullanıcıların sıhhatlerini takip edebilecekleri Q Bio panosu © Q Bio
Sanal ortamda sizinle birebir kopyalanmış bir dijital klon varlık hayal edin. Bu klon sizinle ilgili tüm ayrıntıları an be an takip ediyor ve sizdeki değişimleri de anında güncelleyerek vücudunuzdaki tüm değişimleri beraberinde gösterebiliyor. çok değişik geldi değil mi? Tahminen de mana veremediniz lakin biroldukca bilim kurgu sinemasına de bahis olan Dijital İkiz Projesi insan bedeninin tüm özellikleri ile bir dijital ortama aktarlıp incelenmesini hatta farklı tecrübelerin ve tedavilerin sonuçlarının evvelinde görülmesine imkan sağlıyor. Bu teknoloji yardımıyla birfazlaca rahatsızlık ve tedavi süreçleri önce test edilip simule edilebiliyor ve gerekli belirtiler epey evvelinde gerçek vücutta görülür görülmez müdahale etme talihi veriyor.
özetlemek gerekirsesı bedeninizin her hücresinin sanal olarak bir bilgisayar yardımı ile izlendiğini ve muhtemel tüm tehlikelerin öncesinden varsayım edilmesini sağlıyor. Aslında bu teknoloji yeni değil. Uçak ve gibisi birfazlaca mühendislik teknolojisinde ileri derecede üç boyutlu simulasyonlar yardımı ile kullanılıyor. Hassas kesimlerin farklı ortam ve farklı durumlardaki aşınmalarını ve sağlamlıklarını öncesinden test etmek için geliştirmiş ve epey verimli sonuçlar alınmış durumda. Bu teknolojiyi canlı varlıklar hatta insan vücudu üzerinde denemek için kollar oldukçatan sıvandı. Ne dersiniz? Siz de bilgisayarınıza yüklü bir dijital ikiziniz olmasını ve vücudunuzun başına gelebilecek her durumda nasıl reaksiyon vereceğinizi önce bilmek istemez misiniz?
4- Sanal kainatlar (Metaverse ve muadilleri)
Her şey Facebook’un ismini Meta olarak değiştirmesi ile başladı diye düşünüyor olabilirsiniz fakat bu mevzu hayli evvelinde iddia edilen hatta planlanan bir sanal cihan projesinden oburu değil. Doğal ki sürecin olgunlaşması ve bu fikrin internetin yerini alabilecek olması fikri bile neredeyse 20 yıl aldı. üç boyutlu modellemeler başladığında mühendisler dijital ortamda eşyalar ve ortamlar tasarlarken bu alanların niye gerçek hayat üzere kullanılmadığını sorgulamaya başladı. Bu sorgulamalar daha sonrasında meta design dediğimiz sanal tasarım süreçleri çılgınca bir hal aldı ve neredeyse koca kentler üç boyutlu modelleme tekniği ile sanal ortamda bir daha yaratıldı.
Şimdilik metaverse tecrübesi yalnızca sanal gerçeklik gözlükleri ile mümkün olsa da ilerleyen vakit içinderda fazlaca daha pratik ve tesirli tahliller ile bu sanal evrenlerde daha fazla vakit harcayacağımız kesin üzere. Aslında birinci etapta hibrit bir kullanım kelam konusu. Doğal ki bu sanal cihanların yararı olduğu kadar riskleri de var. Liverpool Hope Üniversitesi’nde yapay zekâ ve uzamsal hesaplama profesörü olan David Reid, metaverse’nin geleceğini ve risklerinden bahsederek, bu yeni sanal dünyaya bizleri nelerin beklediğine işaret ediyor. Bu kadar süratli bir genişleme ile inançlı ve kontrollü bir ortamın olmayacağı aşikâr.